nus.Soli ergo damnati etiam propter folum originale peccatum excluduntur à tanto beneficio: quod eft pertinere aliquo modo ad myfticum corpus Chrifti, five habere Chriftum pro capite : quia foli damnati nullo modo ideft, neque in reducibili potentia funt ad hoc, ut aliquandò poffint effe membra Chrifti. Tantò igitur magis, vel minùs aliqui adhuc in corpore viventes affimilantur damnatis: quantò magis, vel minus elongantur ab uniri Chrifto, tanquam membra capiti. Per oppofitum itaque tantò magis, vel minùs aliqui adhuc in corpore viventes affimilantur beatis compre henforibus: quantò magis, vel minùs uniuntur Chrifto,veluti membra capiti fuo.

&

¶ COROLLARIUM. Ergo, quia myfticum corpus ecclefiæ coexten- to
ditur juxta fui myftici capitis extenfionem (ut ex conclufione art.1. intelli-
gitur) pertinentes ad Ecclefiam funt in quintuplici differentia. Quidam
enim ad ipfam pertinent actu, & hoc tripliciter.quidam in potentia,
hoc dupliciter. Nam de corpore ecclefiæ actualiter funt, tanquam no-
biliffima pars, comprehenfores, tanquam verò nobilior, viatores chari-
tate veftiti: fed,tanquam nobilis, viatores fidem folam habentes. De cor-
pore autem ecclefiæ in potentia funt omnes viatores infideles : quorum ta-
men aliqui de longè fiët

30

40

Ad tertium dicendum, quòd fancti Patres non infiftebant facramentis legalibus, tamquam quibufdam rebus, fed, ficut imaginibus, & umbris futurorum. peccato, & peccandi idem autem eft d motus in imaginem,in- poffibilitate congregaquantum eft imago, & in rem, ut patet in æternum utiquevivet. tio ipfa comprehenforu D.720. per Philofophum in libro de memor. & re- In cujus fignum Apomi. Et ideò antiqui Patres, fervando ftolus non fub primo legalia facramenta, ferebantur in Chri- fed fub fecundo Ut di xit no fimpliciter eccleftum per fidem, & dilectionem eandem, fiä,fed gloriosa ecclefia. qua & nos in ipfum ferimur : & ita Pa- NOT. 2. Rursùs tres antiqui pertinebant ad idem corpus in cadem auctoritate ecclefiæ, ad quod nos pertinemus .

denotaturecclefia in duplici potentia, in actu imperfecto, in actu confummato: & confequenter ex illa ipfa confirmatur conclufio articuli cum ejus probatione. Tradidit, inquit, femetipfum pro ecclefia, Ecce totus mundus: partim de ecclefia in potentia, vel reducenda, vel numquam reducenda ad actum partim ecclefia in actu. Nam mortuus eft Chriftus pro omnibus fecundum Concilium Tridentinum feff.6.c.3. quorum aliqui erant fideles, puta Judæi, aliqui infideles, puta gentes, ibidem c.2. Mundas, inquit,eam lavacro. Ecce ecclefia in actu imperfecto,fcilicet, in actu viæ ibidem c.34.Gloriofam,inquit, ecclefiam, non habentem,&c.Ecce ecclefiant actu confummato, ideft, in actu patriæ.

NOT. 3. His nihilominùs per textum corpor.articuli importatis, & pro veris ab Apoftolo etiam admiffis, fciendum eft,quòd nomine ecclefiæ fimpliciter dicto, fecundum ufitatum modum loquendi, intelliguntur illi, qui funt de ecclefia actualiter, ideft, Chrifti fideles, five fint in charitate, five non (ut patet ex Conc. Trid.feff.6.Can.28.) Et fic ecclefia nominata,& intellecta eft & catholica, & fanéta, ratione faltem immaculatæ fidei, ut fic, & Apoftolica, ratione capitis fui non primi, fed Vicarii, ideft, B.Perri Principis Apoftolorum, ac fuccefforum ejus pro tempore, & una ratione, qua in his, quæ funt fidei, idipfum dicunt omnes, & non funt in eis fchif mata, 1.Cor.1. Porrò ecclefiam fecundum præmiffum ufum loquendi, & quatuor ejus notas accipit refponfalis textus à ly funt tamen quadam, fcilicet, mortalia,&c. ufque in finem. Cujus dictum de fide informi declaratur fimul, & confirmatur ex Concilio Trid. feff. 6. ca.z. Fides, nifi ad eam Ipes accedat, & charitas, neque unit perfectè cum Chrifto, neque cor

poris ejus vivum membrum efficit: qua ratione veriffimè dicitur, fidem fi
ne operibus mortuam, & otiofam effe: & in Chrifto JESU neque cir-
cumcifionem aliquid valere, neque præputium, fed fidem, quæ per charita-
tem operatur. Hæc ibi. Ex prædictis ergo dic: quòd textus corpor. fumen-
dum fubindicat nomen ecclefiæ modo extenfiori, quàm fumatur in refpo
fali textu prefignato, Cæterùm pro eorundem pleniori notitia vide omni-
nò Compendium Alberti Magnili, 7. cap.9. Schol. & lib. 5. cap. 43. Schol.
III. DE MINORI. Sacramentis illis. R. Tanquam umbris, idett,
imaginibus futurorum.§.Non enim fine caufa Apoftolus fignanter illa
facramenta in propofito vocat umbras per ly umbre deferviunt. Tunc
nihil, &c. ut patet in textu ly ideò antiqui Patres fervando legalia, &c.
ufque in finem. Ubi diligenter notabis dictum Philofophi, ut videas id,
quod fæpè in fecunda parte habitum fuit, fcilicet, quòd fanéti Patres vete-
ris Teftamenti pertinebant ad noyum teftamentum.

Comment.

Annotati

Cominent.

Annotat.

3. d.13.9.2.
4.3.7.1.
4. d. 9. a. 2.
9.5.c.&d.
49.7.4. ar.

Titulus clarus eft.

cumque ipfe benè vivat, numquam poffe effe membrum Dei. Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, illas meritò damnari à Conciliis Bafilienfi ibidem contra eum de Roma, & Conftantienfi ibidem contra Hufs. Et nota, quòd, licèt poft ultimam translationem de ann. 1437. ab Eugenio Papa factam Bafilienfe illud nihil valeat, utpote à vero fuo capite diffolutum : tamen quoad fententiam contra illum de Roma, quoniam lata fuit de ann. 1435 eft validum. Si pleniùs vis fcire, quid fit tenendum, vel non tenendum de Bafilienfi : vide fummam Conciliorum ibidem, seffione ult. ly Pulla Nicolai V. &c. Vide etiam Compen, Alber. Mag. lib. 4. cap.4. Schol. vide infrà q. 10, art. 1. append. Item damnari à Concilio Tri dentino feff.6.c.3.4.& Can. 28. Ubi decernitur, quòd per fidem veram,licèt non vivam,habet effe Chriftianum, Item à 1.Tim.4.& 1. Joan.2.ut adducuntur hic in argum, contr. Item à Pfal. 117. Lapidem, quem reprobaverunt ædificantes, hic factus est in caput anguli. Totus enim mundus, tanquam fectus in duos parietes in angulum unum concurrentes dividebatur in Judæum, & Græcum, quibus nominibus fæpè ufum fuiffe ad Roman, Apoftolum legimus, hoc eft in Judæos, & Gentiles. Per hoc ergo, quòd, Chriftum effe caput anguli, dicunt Scripturæ, defignant: quòd totus mundus, maximè autem fideles, & charitatem habentes, funt membra corporis Chrifti. Vide fuprà notation. fecunda, tertia, poft refponfionem ad fecundum. Item damnari à prime q. 20. ar. 4. & q. 23.ar.6. 8. cum Elucid. Item à veritatibus aureis fuper totam legem veterem, Genefis 4. concl. 6. 7. Num. 14. concl. 10. Tertio vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

¶ In corpore articuli duo fiunt. Primò declaratur modus, quo corPus Chrifti myfticum habet membra. Secundò refpondetur quæfito. Ex differentia autem inter corpus naturale, & myfticum, quoad modum habendi membra fimul, vel fucceffivè, declaratur modus, quo corpus Chrifti myfticum habet membra, fcilicet, non folùm in actu, fed in potentia. Et potentia quidem in propofito dupliciter invenitur, que fcilicet quandoque reducetur, & que nunquam reducetur ad actum. Actus verò tripliciter, vel fecundum fidem,vel fecundum charitatem viæ,vel fecundum fruitionem patriæ.

Ubi nota primò, quòd non diftinguitur potentia in potentiam reducibilem, vel non reducibilem ad actum : fed in potentiam, quæ de facto quandoque reducetur ad actum, & in potentiam, quæ de facto numquam reducetur ad actum, quamvis reducibilis fuerit ad actum, alioquin non fuiflet in potentia.

Nota fecundo, quòd, licèt fides, ut in refponfione ad fecundum habes, conftituat membrum Chrifti imperfectè, & fecundum quid, quia tamen infra latitudinem actus confiftit, ideò hic primus gradus actus in effe tiæ in membris Chrifti affignatur fidei.

gra

¶ Conclufio refponfiva eft. Chriftus eft caput omnium hominum diverfimodè tamen, loquendo generaliter fecundum totum mundi tempus. probatur deducendo per quinque gradus, fecundum quos homines uniuntur Chrifto.

Ubi nota Auctorem in fex ftatus ões homines diftinxiffe, & ões differentias corum comprehendiffe. In primo beati, in fecundo viatores in charitate, in tertio viatores in fide tantum, in quarto viatores fine fide, prædeftinati tamen, in quinto viatores fine fide non prædeftinati, in fexto damnati funt. Et primus quidé gradus, licèt hodie cmninò fit clarus: relatus tamen ad totum mundi tempus comprehendit fub fe beatos, etiam impeditos: quamvis in termino, ut erant fancti Patres in lymbo ante mortem Chrifti. Comprehenduntur fiquidem in primo gradu omnes actu Chrifto conjuncti immutabiliter, feu in termino, quales tunc erant fancti Patres, quibus fola patefactio cœli deerat.

Secundus verò gradus trifariam diftinguitur: nam continet tàm exiftentes in Purgatorio, qui adhuc extra viam totaliter non funt, quàm exiftentes in charitate hic prædeftinatos, quam exiftentes in charitate fecundum præfentem juftitiam tantùm, quos conftat effe præfcitos. Hi enim omnes, quia funt in via, & charitate, computantur inter membra Christi actualiter: fed primi duo fimpliciter, tertii fecundum præfentem tantùm juftitiam.

30

40

5°

¶ Tertius quoque gradus, qui etiam fecundum actum, licèt imperfeAum, attenditur, duo continet genera hominum, fcilicet, fide tantùm præditos, & tamen prædeftinatos, & fimiles non prædeftinatos. Utrique enim inter membra Chrifti actualiter ratione fidei computantur: mortifi- 60 cata tamen, fed primi, ut membra permanfura, fecundi, ut membra abfcindenda.

¶ Quartus gradus, qui fecundum potentiam attenditur, affignatus eft in litera in ordine ad actum fimpliciter, hoc eft, fruitionem patriæ, ficut & quintus: fed quartus fecundum ordinem pofitivum ad dictum actum : quintus fecundum negationem ordinis ad eundem actum. Et quoniam juftum eft, ut potentiæ ad actus fecundum quid reducantur ad potentiam

D. Alb. 3.f.d. 13. ar. 9.
S.Bonav.3.f.d.13.4.2.9.3.
Suarez q.8.a.4.in comet.
Medina q. 8. ar. 4.
SUPER QU. VIII.

ART. IV.

ARTICULUS

70

ad actum fimpliciter, ideò quartus gradus comprehendit omnes viatores fine fide prædeftinatos, & reductivè illos etiam fine fide, qui quandoque reducentur in actum fidei tantum, vel etiam charitatis viæ tantùm: hi enim ratione ftatus potentiæ, quæ quandoque reducetur ad actum fimpliciter, ut primi, vel fecundum quid,ut reliqui,quartum conftituunt gradum, juxta diftinctionem præmiffam in litera ante conclufionem. Er propterea quinto gradui illi foli relinquuntur, qui fic in vita ifta degunt in potentia ad actum fimpliciter, vel fecundum quid, quòd numquam affequentur aliquem corum, qui fcilicet non folum præfciti funt, fed numquam ad charitatem viæ, nunquam ad fidem informem pervenient, ut funt jugiter infideles.

¶ Extra omnia autem Chrifti membra computatur fextus ftatus hominum, hoc eft, ftatus æternæ damnationis, qui etiam continet duo genera hominum, fcilicet,damnatorum ad poenam fenfus,& damni,quales funt omnes adulti damnati, & ad pœnam damni tantùm, quales funt infantes, & perpetuò amentes, qui fine facramento fidei deceflerunt. Hi namque,ut fic, quia nec actu, nec potentia inter membra Chrifti funt, aliena omninò ponuntur à capite Chrifto. Eft tamen inter iftos latitudo, dùm quidam corum decidunt à potentia tantùm, ut femper infideles, & qui numquam ufum liberi arbitrii habuerunt, de quibus tantum fit mentio in litera. Quidam autem decidunt ab actu, vel fidei tantùm, vel etiam charitatis viæ, ut Chriftiani damnati, qui membra verè abfciffa à corpore Chrifti funt: quoniam illius fuerunt fecundum præfentem juftitiam, vel fidei facramenta, membra.

In refponfione ad primum ejufdem articuli adverte pro intellectu literæ, & prædictorum, quòd dupliciter poffumus loqui de potentia, ut patet 5. Metaph. 1. Logice, vel Phyficè, hocet, vel de potentia, prout termini non implicant contradictionem, vel de potentia activa, vel paffiva exiftente in natura, ad agendum, vel patiendum actum aliquem ordinata. In præfenti materia non eft fermo de potentia logicè, fed phyficè, ut patet ex hac litera, in qua Auctor fundat potentiam ecclefiafticam, hoc eft, poffe effe membrum ecclefiæ, quæ eft corpus Chrifti myfticum fuper reali virtute Chrifti, & reali facultare liberi arbitrii humani in ftatu viæ, fecundum enim has duas poteftates dicitur aliquis phyfice in potentia, vel non in potentia ad efle membrum Chrifti.Et proptereà damnati omnes, licèt fint in potentia logicè, ut fint membra Chrifti, quia tamen non funt in potentia phyfice ad effe inter membra Chrifti, quoniam nec vir tus Chrifti eft ordinata ad redemptionem damnatorum, fcriptum eft enim, quòd in inferno nulla eft redemptio, nec illorum liberum arbitriu vertibile eft ampliùs ad Chriftum, quia funt in termino,ideò fimpliciter, & abfolutè dicuntur in litera totaliter definere effe membra Chrifti.

In refponfione ad fecundum adverte, quòd tres conditiones ecclefiæ, hoc eft, gloriofam, & fine macula, & fine ruga effe, non convenire ecclefia militanti ratione prime conditionis, manifefte patet. Sed & Auctor ratione tertia,hoc eft,peccatorum venialium probat, quod intellige formaliter de ecclefia militante, hoc eft, de congregatione fidelium exiftentium in charitate: quoniam hujufmodi congregatio ratione omnium fuarum partium in via hac rugam aliquam vetuftatis habet, licèt non femper in fingulis. Poteft enim viator aliquis aliquanto tempore fine omni actuali peccato inveniri: non poteft tamen omninò vitam hanc agere fine aliquo peccato, ut in litera Apoftolica probat auctoritas,

QUARTU s.

ei

quia hoc innuitur ex Eph. 1. Tertio, quia de angelorü fubjectione ad Chriftu,täqua mēbrú ad corpus ejus, ut dicitur Ephef. 1. fed ange- caput, dat lignu Matth. li non pertinent ad ecclefiam, nam eccle- 4. per ly miniftra bant fia eft congregatio fidelium: fides autem 1 DE MAJORI. non eft in angelis: non enim ambulant Sunt unius naturæ. B. per fidem, fed per fpeciem, alioquin pe- nihil, &c. Na,licèt ChriSaltem genericæ. §. Tüc regrinarentur à domino, fecúdum quod ftus, fecundum quòd Apoftolus argumentatur 2. ad Cor. 5.er- homo, non fit conforgo Chriftus, fecundum quòd homo, non mis Angelis in natura eft caput angelorum.

Utrum Chriftus fit caput Angelorum. DQUARTUмfic proceditur. Videtur, quòd Chriftus, fecúdum quòd homo, non fit caput Angelorum. ONCL. 1. Corpus Caput enim, & membra funt unius naCO ecclefiæ myfticum 4. ad s. non folu confiftit ex ho- turæ: fed Chriftus, fecundum quòd eft ver.q.19.a. minibus, fed etiam ex homo, non eft conformis in natura cum 4.c.ads. Angelis. opuf. PROB. Quia ad unu angelis, fed folùm cum hominibus:quia, Corin fine, qui eft divina frui- ut dicitur Heb. 2. Nunquam angelos apEph.. fin. tio,ordinantur & homi- prehendit, fed feme Abrahæ apprehēdit.ernes, & Angeli. go Chriftus, fecundum quòd homo,non CONCL. 2.Chriftus eft caput angelorum.

2.

unŭ

probationem dicitur: quòd non concludit intentum. Nam Ecclefia fe-
cundum ftatum vie eft, &c. ut in text. Ex quo patet: quòd definitio ab-
foluta ecclefiæ eft hæc,

fcilicet, ecclefia eft con- ftus, fecundum quòd homo. ergo Chri-
gregatio fidelium, vel ftus, fecundum quòd homo, non influit
etiam comprehenden-
vitam angelis. Et ita, fecundum quòd
tium.
111. EX D. AUG. homo, non eft caput angelorum.
Verbum caro facium vi¶SED CONTRA eft, quod Apoft.
vificat corpora, B. Si lo dicit Colof.2. Qui eft caput omnis princi-
quamur fecundum quã-
dam affimilatione cau- patus, & potestatis: & cadem ratio
fæ ad effectum. §. Tunc eft de angelis aliorum ordinum. eft cr-
nihil, &c.Nam cum hoc
go Chriftus caput angelorum.
ftat: quòd verbum caro
factum vivificet etiam
animas, immò quofcu-
*ar.ad 3. que fpiritus:fi loquamur
abfolutè, propter ratio-
nem adductam in textu:

Utilitas EX

20

RESPONDEO dicendum,quòd,fic-
ut dictum eft, * ubi eft unum corpus,
neceffe eft ponere unum caput. Unum
autem corpus fimilitudinariè dicitur
fe-
Et taliter vivificare fpi- una multitudo ordinata in unum,
ritus fufficit ad hoc, cundum diftinctos actus, five officia :
quòd verbum caro fa- manifeftum eft autem, quòd ad unum
Hum,ideft, Chriftus, fe-
cundum quòd homo, fit finem, qui eft gloria divinæ fruitionis,
caput Angelorum . ordinantur & homines, & angeli. Unde
corpus ecclefiæ myfticum non folùm có-
APPENDIX. fiftit ex hominibus, fed etiam ex Ange-
X articulo habes lis. Totius autem hujus multitudinis
primò quomodò Chriftus eft caput : quia propinquiùs
per rationem oftendas, fe habet ad Deum, & perfectiùs parti-
meritò effe à fcripturis
infinuatum : quòd Chri- cipat dona ipfius non folùm, quàm ho-
ftus eft caput angelorü. mines, fed etiam, quàin angeli, & de
Ut Coloff. 2. fecundum ejus influentia non folùm homines reci-
quòd eft in argum.con-
r. Ubi expone ly eadem piunt; fed etiam angeli. Dicitur enim
eft ratio aliorum ordi. Eph.1. quòd constituit eum fcilicet
nu, ideft, ut angeli funt, Chriftum Deus pater ad dexteram fuam
non autem, ut præcisè in cæleftibus fupra omnem poteftatem,&
fuperiores funt. Non
enim formaliter valet principatum, & virtutem, & domina-
confequentia affirmati- tionem, & omne nomen, quod nomina- 40
va ab inferiori ad fupe- tur, non folùm in hoc feculo, fed etiam
rius in tali fenfu, puta, in futuro, & omnia fubjecit fub pedibus
eft caput ordinum infe-

pro Eccl.S. Dei.

riorum. ergo & fuperiorum: valet tamen ab eo, in quo conveniunt fupe-
riores cum inferioribus: quoniam fic quædam fimilia funt:& de fimilibus,
ut funt fimilia, idem eft judicium: puta,eft caput ordinum inferiorum, ut
angeli funt. ergo & fuperiorum, ut angeli funt. Per hoc fiquidem nomen,
angelus, intelligitur nunc creatura excellens : & cùm omnis quantumcunq;

Titulus clarus eft.

excellens creatura fit nominabilis, ideft, nomine comprehenfibilis, per ly angelus nunc intelligitur quodcunque nominabile, cujus, fcilicet, effentia nomine cóprehédi poteft. Hoc verò tùm luperioribus, tùm inferiorieft: quoniam folus Deus

:

ejus : & ideò Christus non folùm eft ca put hominum; fed etiam angelorum unde & Matth.4.legitur, quòd acceffe runt angeli, & miniftrabant ei. influentia Chrifti fuper homines prinTAD PRIMUM ergo dicendum,quòd cipaliter quidem eft, quantum ad animas, fecundum quas homines conveniunt cu angelis in natura generis, licèt non in natura fpeciei. Et ratione hujus conformitatis Chriftus poteft dici caput angelorum, licèt deficiat conformitas, quantum ad corpora.

Ad fecundum dicendum, quòd Ec-
clefia fecundum ftatum viæ eft congre-
gatio fidelium: fed fecundum ftatum
patriæ eft congregatio comprehenden-
tium. Chriftus autem non folùm fuit
viator, fed comprehenfor: & ideò non
folùm fidelium, fed etiam comprehen-
dentium eft caput, utpote pleniffimè
habens gratiam, & gloriam.

30 ¶ Ad tertium dicendum, quòd Au-
guft.* ibi loquitur fecundum quandam
affimilationem caufæ ad effectum, pro-
ut,fcilicet,res corporalis agit in corpus,

bus angelis commune

in tali fenfu innomina

ergo, quod implicitè co bilis eft, 1.qu.13.art.1. corp. & ad primum. Id tinetur in hac auctoritate, fcilicet, qui eft caput omnis principatus,& citè ide Apoftolus Eph. poteftatis, pofuit expli 1. conftituit eum fupra omnem poteftatem, & principatum, & omne Rursum expone ly canomen,quod nominatur. put,fcilicet, quantum ad conformitatem naturæ in genere folùm,& quãtum ad influentiam ad actus hierarchicos tantùm pertinentem. Id, quod expreffit D.Tho dicens. Chriftus, fecunmas 3.d.13.qu.2.artic.2. dum quod homo, eft caput Angelorum: non eodem modo, ficut homitamen ita proprie, nec num, propter duas conditiones. Primò quan

& res fpiritualis in res fpirituales: ta- tum ad conformitatem
naturæ: quia cum homi-
men humanitas Chrifti ex virtute fpiri- nibus convenit etiam
tualis naturæ, fcilicet, divinæ,poteft ali- fecudum fpeciem in na-
quid canfare non folùm in fpiritibus tura, cum angelis au-
hominum, fed etiam in fpiritibus ange- ciem
tem non fecundum fpe-
fed fecundum
lorum propter maximain conjunctio- genus intellectualis na-
nem ejus ad Deum, fcilicet, fecundum ture. Secundò quan-
unionem perfonalem .
tum ad influentiam :
quia non influit An-
gel, removendo prohibens, aut merendo gratiam, aut orando pro eis, quia
jam beati funt: fed in his,quæ ad actus hierarchicas pertinent: fecundum
quòd unus angelus illuminat, purgat, & perficit alium, ut in 2.lib.dift.6.
dictum eft. Hoc enim multo eminentiùs à Chrifto recipiunt. Hæc ibi.
Secundò vides: quomodò &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

so præfuppofita, ficut commune præfupponitur proprio. Et proptereà in li-
tera dicitur, quòd propter conformitatem Chrifti cum angelis in natura
generis poteft Chriftus dici caput angelorum, non quòd conformitas fit ra-
tio Chrifto,quòd fit caput (cùm conformitas communis fit Chrifto, & an-
gelis) fed quia conformitas ratio eft, quòd in Chrifto inveniatur commu-
nis conditio capiti, & membris: & ideò propter conformitatem, ut condi-
tionem communem Chriftus habens proprias capitis conditiones poteft
dici caput angelorum.

¶In corpore art.una cft conclufio responsiva quæfito. Chriftus non Comment. Solum eft caput hominum, fed etiam angelorum. Probatur dupliciter, scilicet, ratione, & auctoritate, ratione quidem fic. Homines, & angeli ordinantur ad unum finem, fcilicet, gloriam divinæ fruitionis. ergo corpus myfticum ecclefiæ non folùm ex hominibus, fed etiam ex angelis confiftit. ergo totius hujus multitudinis eft caput unum, quod eft Chriftus. igitur Chriftus eft caput non folùm hominum, fed angelorum. Prima confequentia probatur: quia corpus fimilitudinariè dicitur quæcunque una multitudo ordinata in unum fecundù diftinétos actus, feu officia.Hinc enim apertè patet,quòd multitudo angelorum, & hominum ex eo, quòd ordinatur ad unum finem,eft unum corpus myfticè:nulla enim eft ambiguitas, 60 quin in his fit diverfitas & officiorum in ordine ad cœleftem feverò

Annotat.

1.

41

I

¶ Num fecundum corpus potuerit Chriftus agere in angelicos
Spiritus.

* Loco cit. in arguin.

Objectio.

N ejufdem articuli dubium occurrit caua Refponfione ad tertium ci china fucuri dugolos, qui rrit circa ti- Questio. falitatem corporalis naturæ Chrifti fuper angelos, qui funt puri fpiritus, & corporibus nec uniti,nec unibiles, ut formæ. Non videtur fiquidem intelligibile, quòd corpus poffit agere in fpiritum feparatum omnino, peripateticè loquendo, cùm non communicent, & longè inferioris,immò infimæ naturæ fit corpus quodcunque cum corporalibus refpectu fubftantiarū omninò feparatarum à materia, quales fupponimus angelos effe.

licitatem, Secunde vcas confequentia habet duas partes, prima eft, quod
inferatur caput unum: fecunda eft, quòd, illud caput fit Chriftus. Et
quoad primam probatur ex eo, quòd ubi eft unum corpus, oportet effe
caput unum. Quoad fecundam verò probatur dupliciter. Primò ex tribus
conditionibus capitis antedictis, fcilicet, primitate,perfectione, & virtute,
inventis in Chrifto: quia propinquior eft Deo, & perfectiùs habet dona
Dei, & influit in homines, & angelos. Secundò auctoritate Apoftoli ad
Philip.1.Deinde probatur conclufio principalis ex figno: quia, fcilicet,an-
geli miniftrabant Chrifto, Matth.4.hoc enim fignum eft fubiectionis,cùm
minot fit, qui miniftrat.

In refponfione ad primum ejufdem art.adverte, novitie, quòd non ap-
ponitur hic fupradictis tribus conditionibus capitis quarta conditio, puta,
conformitas naturæ: fed priùs fuit fermo de conditionibus propriis capitis,
quibus differt, & præftat cæteris membris;modò autem loquimur de con-
ditione communi capiti, & reliquis membris. Oportet fiquidem omnia
membra corporis unius effe naturæ,puta, humanæ, vel leoninæ, vel tauri-
næ, &c. Unde conditio ifta conformitatis in natura exigitur ad caput, ut

S.Bonav. 3.fd.13. art. 2.
quat. 2.

Suarez q.8.ar.s.in Com

ment.

3.4.11.q.3. Medina q.8.ar. s.

4.2.7.1.&

4.4.5.

91.4.7.9.2.

ad 1. ve.

9.20 ar.3.6. f&ad 6. &opu 2.c. 214.215.

&luan.3.

left.6.

SUPER QUAS. VIII.

70

ARTICULUS

Ad hoc dicitur, quòd, licèt hoc mirum appareat, fi tamen confidere- Ref. Quest. mus phantafma fub lumine intellectus agentis poffe in animam intelle- & Ob. ativam agere, non erit incredibile, quòd aliqua res corporea, virtute divinitatis, cui juncta eft perfonaliter, poffit in fubftantiam feparatam agere fic, ut, quod phantafma ex naturali vinculo cum anima intellectiva fortitum eft, humanitas Chrifti ex fupernaturaliffima, & maxima conjunctione ad divinitatem adepta fit excellentiori modo: quia poteft liberè inftrumentaliter tamen caufare in angelis, & animabus noftris aliquid fpirituale. Non intelligo tamen hunc caufandi modum excedere modum, quo ponimus, facramenta caufare in animabus noftris fpirituales gratias.

QUINTUS.

Utrum gratia Christi, fecundum quam est caput ecclefia, fit eadem cum gratia habi-
tuali ejus, fecundum quòd est quidam homo fingularis.
DQVINTUM fic procedi- 80
tur. Videtur, quòd non fit
cadem gratia, qua Chriftus
eft caput ecclefiæ cum gra-
ONCL. Eadem eft tia fingulari illius hominis. Dicit
fecundum effentia enim Apoftolus Roman. 5. Si unius
gratia perfonalis, qua
anima Chrifti eft juftificata,& gratia ejus,fecundum quam eft caput eccle-

C

ART. V.

fiæ juftificans alios, dif-
fert tamen fecundum
rationem.

PROB. 1.Quia idem
eft actus, quo aliquid eft
actu, atque agit dum-
modò actus ille fit fe
dam: & in anima Chri-
fti actu eft gratia habi-
tualis fecundum maxi-

cundum eminentiã quā

delicto multi mortui funt, multò magis
gratia Dei, & donum in gratia unius ho-
minis Iefu Christi in plures abundavit:fed
aliud eft peccatum actuale ipfius Adæ,&
aliud peccatum originale, quod traduxit
in pofteros. ergo alia eft gratia perfona- mam eminentiam, qu.7.
pars, f. differt, &c. probatur: quia patet ex terminis. Nam gratia illa una,

art. 9. Secunda autem

fecundum quod habitualis, justificat animam Chrifti, & fecundum quòd
capitalis, juftificat alios.

TEXAM. Ly fecundum eminentiam quandam. Hoc eft. Eminentiam
condecentem, & fufficientem ad agendum in alterum. Non enim omnis
eminentia fufficit ad hoc: ut patet. Eminentia namque B. Virginis in gra-
tia non eft ad juftificandum alios fufficiens, licèt fuerit grandis fuper o-
mnes puras creaturas: & confequenter ad id multò magis non eft fufficiens
Apoftolorum, vel quorumcumque aliorum gratia fecundum eminentiam
habita. Non ergo eminentia ulla gratia eft eminentia capitalis, nifi fo-
lius Chrifti.

1.TILLATIO CONCLUSIONIS. Ergo alia eft gratia perfonalis, &c. R.
Negatur illatio. §.Non enim idem judicium faciendum eft de peccato A-
dæ perfonali, atque originali, & de gratia Chrifti perfonali, atque capi-
tali, quoad effe numerale utriufque, propter rationem adductam in tex-
tu. Nec ad tale judicium fic faciendum cogit illud Rom. s. quoniam fuf-
ficit illi auctoritati, quòd gratia Chrifti fit in multorum falutem, per op-
pofitum ad delictum Ada, quod fuit in multorum perniciem. Quòd verò
fit una, vel plures, gratia illa in Chrifto, five delictum in Adam, hoc eft
præter ipfius fententiæ intentum.
TEXAM. Ly deriva-
tum eft à peccato actuali lis, quæ eft propria ipfius Chrifti, & alia
ipfius. Scilicet, primo eft gratia ejus, inquantum eft caput ec-
De qua re videas 1.2. q. clefiæ, quæ ab ipfo ad alios derivatur.
91.ar.2.3. & hinc, atque 2. Prætereà. Habitus diftinguitur
inde, viciffim utrobique fecundum actus: fed ad alium actu or-

non autem aliquo alio.

cet.

dicta penetrabis, ut de- dinatur in Chrifto gratia ejus perfonalis,
II. DE MAJORI. f. ad fanctificationem illius animæ, &
Secundum actus.B.Quo ad alium actum ordinatur gratia capitis,
rum unus non eft ratio f. ad fanctificandum alios. ergo alia eft
alterius. §. Tunc nihil.
&c. ut patet in tex. Ad gratia perfonalis ipfius Chrifti, & alia
cujus pleniorem captum eft gratia ejus, inquantum eft caput ec-
juvat reminifci hujus clefiæ.

qaar 6. exempli, f.quòd charitas

tio eft, quia unus ifto

di proximum.

ět,

eft habitus folummodò 3. Prætereà. Sicut fuprà di&tum eft, * unus: cũ tamen habeat in Chrifto diftinguitur triplex gratia, f. duos actus, f. diligere gratia unionis, gratia capitis, & gratia Deum, & proximu. Ra- fingularis illius hominis: fed gratia finrum eft ratio alterius a- gularis Chrifti eft alia à gratia unionis.. &tus : quoniam diligere ergo etiam eft alia à gratia capitis. Deum eft ratio diligen SED CONTRACft, quod dicitur Jo. III. ILLATIO CON 1.De plenitudine ejus nos omnes accepimus: CLUSIONIS. Ergo et, fecundum hoc autem eft caput noftrum, &c.B. Negatur illatio.5. quòd ab eo accipimus. ergo fecundum Non enim faciendum eft hoc, quòd habuit plenitudinem gratię, idem judicium, ut facit eft caput noftrum. Plenitudinem autem arguens, de gratia illa triplici.Nam gratia per- gratiæ habuit, fecundum quòd perfectè fonalis,& gratia, &c. ut fuit in illo gratia perfonalis, ut fuprà di*q.7.art.. in textu, ufque ad ly tum est . * ergo fecundum gratiam perITEM MINOR. Gratia fonalem eft caput noftrum, & ita non fingularis Chrifti eft a- eft alia gratia capitis, & alia gratia perlia à gratia unionis. R. fonalis.

Quamvis

,

Si loquamur propriè.S. RESPONDEO dicendum, quòd Prout, f. gratia unionis eft effe perfonale, quod quia unumquodque agit, inquantum gratis divinitùs datur eft ens actu, oportet, quòd idem fit ahumanæ naturæ: in quo &us, quo aliquid eft actu, & quo agit, fenfu de gratia unionis hactenus hic textus lo- ficut idem eft calor, quo ignis eft calicutus eft, & q.6 4.6. corp. dus, & quo calefacit. Non tamen omnis Nam perfona divina,pu- actus, quo aliquid eft actu, fufficit ad ta,verbum, fi confidere- hoc, quòd fit principium agendi in alia: tur,ut eft res talis gratuitò.i.abfque ullis meritis, cùm enim agens fit præftatius patiente, *4ug. lib. q.2.ar.11. donata naturę ut Auguft. dicit 12. fuper Genef. ad lite 19. cap. 16. humanæ, tunc vocatur ram, *& Philofin 3. de anima, oporgratia: fi verò confidereArif. de a- tur, quod eo ipfo illi tet, quòd agens in alia habeat actum nima,l.3.te. donatur, quo illi per u- fecundum eminentiam quandam. Di19.10.2. nionem hypoftaticè, id- &tum eft autem fup.*quòd in anima ChriA eft perfonaliter conjun- fti recepta eft gratia fecundum maxi-70 nis. Verbum ergo ipfum mam eminentiam: & ideò ex eminentia eft gratia unionis:& quia gratiæ, quam accepit, competit fibi, gratis datur, ut notatur:

cir. med.to.

3.

I.

80

tanquam aliquod condecens naturam humanam Déo unitam. Hinc pa
tet: quòd D. Thomas brevibus verbis confirmat, cujus confirmationis
radicem pofuerat fuprà quæft.6.ar.6. cor. per ly quidam effectus confequens
unionem, doctrinam benè à feipfo in 3. Sent.dift.13.q.3.art.3.corp.datam,
diffufiufque fic declaratam. Gratia unionis pot intelligi aliqua qualitas ad
unionem difponens: fed aliquid poteft difponere ad aliquam perfectionem
tripliciter. Uno modo ita, quod cadar medium inter fubjectum, & perfe-
ctionem illam, quafi inftrumentu perfectionis illius, ficut diaphaneitas dif-
ponit ad lucem: & hoc modo non poteft aliquid difponere naturam ad unio-
nem: quia natura unitur perfonæ immediatè, quantum ad esse. Alio modo
aliquid difponit ad formam, ficut præparando materiam ad receptionem
forma ita, quod præexistat in materia ante formam ordine fiendi,non ordi.
ne effendi, ficut calor difponit ad formam ignis; no quia cadat medium in-
ter formam, & materiam, fed quia materia appropriatur ad formă ignis
per adventum caloris: & fic etiam non poteft aliquid difponere natură ad
unionem in perfona: quia natura humana, fecundum quòd eft talis natura
affumptibilis eft à divina perfona. Tertio modo aliquid difponit aliud ad
perfectionem aliquam, ficut quod facit ad bonitatem, & decentiam perfe-
ctionis illius, ficut decor perfona facit ad dignitatem regiam: fecundum
quòd dictum est, Species
Priami digna eft impe
rio. Et hoc modo gratia
unionis poteft dici omne
illud, quod decet natu-

quòd gratia illa ad alios derivetur, quòd
pertinet ad rationem capitis: & ideò
eadem eft fecundum efsentiam gratia per
fonalis, qua anima Christi eft justificata,
gratia ejus, fecundum quam eft caput
ecclefiæ juftificans alios: differt tamen
fecundum rationem.

& quia gratis unitur, q.6. ar.2. Dixi in refponfo ly fi loquamur propriè":
quoniam,fi extenfo vocabulo impropriè quodammodò loquamur de gra-
tia unionis, prout.f. unio accipitur pro unione duarum naturarum in Chri-
fto, q.2.ar.7.9. & gratia dicitur illud, quod facit ad decentiam iftius unio-
nis: tunc fecundum iftum fenfum illa propofitio minor adducta, f. gratia
fingularis Chrifti eft alia à gratia unionis, non eft vera. Nam fic una per ef-
fentiam eft gratia illa fingularis, & gratia unionis. Quia enim,extenfo vo-
cabulo, gratia unionis dicitur illud, quod facit ad decentiam unionis ipfa-
rum naturarum in Chrifto: & gratia fingularis, i, habitualis facit ad decen-
tiam ipfius unionis, ut pater, ideò fecundum confiderationem hanc opor-
tet dicere, quòd gratia habitualis effentialiter eft idem cum gratia unionis.
Hæc dicta fint pro declaratione textus ly quamvis perfonalis, .i. habitualis,
gratia poffit quodammodò dici,&c. ut ibi.Quæ verba adduxit S. Doct. ad huc
finem, ut .f.pro more fuo laudabili, quem & alibi annotavimus, illud õe,
quod in arg. adducitur, ultra folutionem argumentoru & declaret,fi decla-
ratione indiget,& ad aliquem bonu fenfum reducat,fi boni fenfus capax eft.
EXAM. Ly facit congruitatem quandam ad unionem. Hoc facere intel-
ligitur confequenter, non autem antecedenter. Non enim ad unionem 90
fiendam gratia habitualis prærequiritur, quafi prædifpofitio quædam ad
hoc, ut unio fiat: cùm mediante gratia unio illa facta non fit.q.6.ar.6.
Sed ad unionem ipfam jam factam gratia illa habitualis ftatim fubfequitur,

AD PRIMUM ergo dicendum,quòd peccatum originale in Adam, quod eft peccatum d naturæ, derivatum eft à peccato actuali ipfius, quod eft peccatum perfonale: quia in eo perfona corrupit naturain, qua corruptione mediante , peccatum primi hominis derivatur ad pofteros, fecundum quòd natura corrupta corrumpit perfonam ; fed gratia non derivatur àChrifto in nos mediante natura humana, fed per fo- claram redditam effe lam perfonalem actionem ipfius Chrifti. cognofcito notationem noftram in Elucidat.fuUnde non oportet in Chrifto diftingue- per 1. par. quæft.1.ar.3. re duplicem gratiam, quarum una refpon- poft refpo. ad fecundum deat naturæ, alia perfonæ, ficut in A- circa medium notatio dam diftinguitur peccatum naturæ, & Procul ergo à fui retranis ipfius ufque in finem. perfonę.

mas: nifi modo illo fuo expreffo. Tantòque mainibi per Elucidationes gis adhuc,& in prædictis ftabiliri debes, quantò non femel loco fententiarum citato, fed et iam bis eandem in fenfu doctrină de cögruitate præmiffa gratiæ ad cit enim cod.lib.3.Sente. unionem explicavit. Di¶ Ad tertium dicendum, quòd gratia dift.2.q.2.a.2.Gratia du perfonalis, & gratia capitis ordinantur pliciter dicitur.Uno moad aliquem actum: gratia autem unio- do ipfe Deus gratis dans, nis non ordinatur ad actum, fed ad ef- ejus: Alio modo donum. vel gratuita voluntas fe perfonale; & ideò gratia perfonalis, aliquod gratis datum & gratia capitis conveniunt in effentia Primo ergo modo accihabitus, piendo gratiam: Gratia habitus, non autem gratia unionis eft medium unionis, quan Quamvis perfonalis gratia poffit quo- fiunione efficaciter candammodò dici gratia unionis, prout fa- fans: quia gratuita fua voluntate fine meritis cit congruitatem quandam ad unionem. præcedentibus carnem Et fecundum hóc una per effentiam eft affumpfit. Secundo modo gratia unionis, & gratia capitis, & accipiendo gratiam: non gratia fingularis perfonę, fed differens cadit ibi aliquod mediй fola ratione.

habituale donum, ficut unionem,vel unibilitatě formaliter caufans, fed folum ficut medium cögruitatis ficut etiam fcientia,& perfectio corporis,& hujufmodi,que decuit naturæ affumptæ non deeffe. Hæc ibi. Ubi in primo modo ly quaji tenetur expofitivè: & in fecundo ly medium congruitatis tenetur confequenter ad unionem, non antecedenter. In cujus evidens fignū afsumptionem jam factam,cui congruitas ifta fuperaddatur, præfupponit, & contextus per ly que decuit naturæ affumpte non deeffe; & ibidem re fponfio ad tertium fic dicens. Quamvis affumi in unitatem divine persone fit fupra facultatem humanæ nature; non tamen exigitur aliquid formaliter naturam humanam elevans ad talem affumptionem: tum, quia quocumque addito talis natura à perfona divina etiam in infinitum diftaret: tùm, quia, cùm affumi per fe nature conveniat, omnia autem accidentia præter ronem nature fint, non poterit humana natura fecundum id, quòd assumptibilis eft,elevari per aliquod accidens additum ad hoc, ut affumptibilior fiat: fed ad hoc, quod affumatur, exigitur benignitas divina humanam naturam ad tantam dignitatem gratis elevans. Hæc ibi.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Annotat. Itulus clarus eft: de identitate enim reali quæritur.

In

affirmaComment. tive. Gratia perfonalis, qua anima Christi juftificata eft,& gratia ejus,fecundum quam eft caput Ecclefie justificans alios, eft eadem fecundum effentiam: differunt tamen fecundum rationem. Probatur. Quo aliquid eft actu, & quo agit, eft unus actus: oportet tamen ad hoc, ut fit, quo agat in alia, quòd actus fecundum eminentiam quandam habeatur. ergo gratia Chrifti habet etiam, quòd fit activa in alios, quod pertinet ad rationem capitis. ergo gratia perfonalis, qua anima Chrifti juftificata eft, & gratia cjufdem, qua eft caput Ecclefiæ juftificans alios, eft eadem. Antecedens quoad primam partem probatur ratione, quia unumquodque agit, fecun- 10 dum quòd eft ens actu, & exemplo in calore ignis. Quoad fecundam verò partem, quia agens oportet effe præftantius patiente, ut Auguft. & Arift.teftatur. Confequentia verò prima probatur:quia in anima Chrifti recepta eft gratia fecundum maximă eminentia: fecunda aut eft per fe evidens.

Dubit.

Object.

Refol. Dub. &06.

intenfiffimè, fed dicitur, quòd habeatur fecundum eminentiam quandam, & de Chrifto fubditur, quòd habuit gratiam fecundum eminentiam maximam plus enim comprehenditur fub eminentia nomine, quàm intenfionis quantæcumque. Et reverà,quandò actus habetur fecundum eminentiam intenfionis, & modi habendi, eft caufa univerfalis, homogenea tamé reliquorum: ut patet in calore, qui, quoniam in fummo invenitur in igne, & habetur eminenti modo, quia calor in fummo eft naturalis proprietas ignis folius, ideò eft caufa univoca cæterorum calidorum. Et proportionaliter, quia in anima Chrifti gratia eft in fummo, & habetur eminentiffimo modo, quia, ut naturalis proprietas confequens unionem perfonalem juxta illud: Vidimus gloriam ejus, quafi unigeniti a patre, plenum gratie, &c. ideò gratia Chrifti ex eminentia tali eft activa in alios, & eft activa in omnes, ut caput, ac per hoc, ut conforme, feu homogeneum.Ultima pars conclufionis, hoc eft, differt tamen ratione, non aliter probatur in litera, quia clara eft : conftat enim fecundum rationem differre, quòd gratia eft actus faciens formaliter efle gratum, & quòd eft principium agendi in alios: alioquin elle gratum,& caufare gratiam in alios effent idem. In refponfione ad primum fcito novitic, quòd in Adam diftinguitur peccatum perfonæ, & naturæ, quia peccatum perfonæ vocatur peccatum illud, quod in actu primi peccati Adæ confiftit: peccatum verò nature vocatur fomes peccati cum privatione originalis juftitiæ. Et quia hoc fecundum caufarum fuit in Adam ex primo, ideò dicitur,quòd perfona,hoc eft actus perfonalis corrumpit naturam, hoc eft, naturale bonum, ac donum, in nobis autem dicitur, quòd natura corrumpit perfonam, quia ex fomite, &c.quem cum natura contraximus, perfona, & damnationi obnoxia femper eft,nifi per baptifmum reparetur, & in peccatum actuale labitur. Non proportionaliter auté fe habet Chrifti gratia,ut fcilicet alia fit gratia naturæ, alia perfonæ, tùm, quia gratia non eft data Chrifto ex animæ fuæ actuali operatione, tum, quia gratia non communicatur nobis à Chrifto per actionem naturæ, feu communicando naturam, fed per actionem perfonalem Chrifti, qua meruit nobis, & voluntariè influit nobis gratiam.

Sed occurrit hic dubium, quantum valeat proceffus ifte ex hoc, quòd
actus habetur fecundum quandam eminentiam, inferens, quòd fit activus
aliorum ejufdem rationis: fupponimus enim habitualem gratiam in ani-
ma Chrifti, & in aliis, effe unius fpeciei fpecialiffimæ fecundum effen-
tiam. Et eft ratio dubii: quia, licèt ex hoc, quòd actus aliquis eminet, &
præftat, habeat, quòd fit activus fibi fimilis, non tamen ex hoc fibi ven-
dicat, quòd fit caput omnium aliorum fibi fimilium, hoc eft, quòd fit acti- 20
vum omnium fibi fimilium, ut patet inductivè : alioquin quodlibet acti-
vum effet activum omnium fibi fimilium. Peccat ergo proceffus ifte : quia
aliud eft probare, quòd actus fit activus fibi fimilis, quod probatur in lite-
ra, & aliud, quòd fit activus omnis fibi fimilis,quod erat probandum:quia
hoc importatur nomine gratiæ capitalis.

Ad hoc dicitur, quòd, quia fermo literæ formalis eft, non spectat ad
locum hunc probare, fed fupponere ex ante difcuffis gratiam Chri-
fti, qua influit aliis efle capitalem, hoc eft, influxivam in o-
mnes: & proptereà falfum objiciendo affumitur, quod erat hic pro-
bandum, gratiam Chrifti effe activam omnis fibi fimilis, feu capitalem.
Sed litera fynonymè utitur gratia Chrifti, qua agit in alios, & gratia Chri- 30
fti, ut eft caput, hoc eft, qua agit in omnes: quia fupponit, quòd agere in
alios coincidit cum agere in omnes refpectu gratiæ Chrifti, quam fuperiùs
manifeftavit effe gratiam capitis, cujus eft in omnia membra influere
Quia igitur, ut fynonyma hæc hìc habentur, ideò Auctor folicitus tan-
tùm fuit, ut probaret identitatem actus, quo Chrifti anima eft in fe fan-
&ta, & quo alios fanctificat. Et hanc identitatem probat fufficienter ex
hoc, quòd poffe agere non addit fuper actum dantem effe, nifi eminentiam
quandam, quam conftat non mutare effentiam actus. Unde reftat pro-
ceffus folidus, & efficax.

¶ Cum his quoque fcito, quòd in litera non dicitur, quòd habeatur actus

Suarez, q.8. art. 6, in
Comment.& difp.23.
Medina q.8. ar. 6.

SUPER QU. VIII.

ART. VI.

CONCL

'ONCL. 1. Effe ec

fto.

clefiæ caput fecun

manifeftè infinuat,quòd

In refponfione ad tertium vide novitie, quòd Auctor primò appellat gratiam unionis id, quod propriè eft gratia unionis, & de illa dicit, quòd non eft eadem gratiæ perfonali, feu habituali. Deindè propter reverentiam aliorum permittit appellari ipfam habitualem gratiam Chrifti nomine gratiæ unionis, non fimpliciter, fed quodammodò, pro quanto, fcilicet, ipfa habitualis gratia in Chrifto facit congruitatem quandam ad unionem. Et intelligit de congruitate non antecedente unionem velut difponente ad illam, fed de congruitate confequente ad unionem: reddit enim habitualis gratia animam Chrifti congruam dignitati unionis, ad quam præelevata intelligitur, ficut gravitas congruit terræ, & ficut defponfata jam mulier principi congrua redditur principi ex ornatu jocalium, quæ ex dono fponfi accepit.

ARTICULUS SEX TU S.
Utrum efse caput Ecclefiæ fit proprium Chrifto .

Chrifto. Dicitur enim 1.
Reg.15.Cùm efses parvulus

40

se

extra fenfum articuli :

bi fubiectæ. Tucni. &c. Nã cóclufio prima, quæ oppugnatur fecundū intentu argumenti, loquiD SEXTUмfic proceditur. SED CONTRA eft, quod dicitur tur de effe caput in alio Videtur, quòd effe caput Coloff. 2. Caput ecclefiæ eft, ex quo corpus interiorem influxum. fenfu, fecundü fcilicet ecclefiæ non fit propriuino per nexus, & conjunctiones fubministra II. DE MAJORI. tum, & conftructum crefcit in augmentum Quòd gratiam influit.B. Dei: fed hoc foli Chrifto convenit. ergo Interius caufando. §. folus Chriftus eft caput ecclefiæ. fup. art. 1. ad primum . Tuc nihil,&c. Nam auRESPONDEO dicendum, quòd ca- ctoritas adducta loquiput in alia membra influit dupliciter.Uno tur de dare gratiam in modo quodam intrinfeco influxu, prout, rius tantùm perfuadenalio fenfu,fcilicet, extefcilicet, virtus motiva, & fenfitiva à ca- do: & ideò minor propite derivatur ad cætera membra. Alio pofitio,fcilicet, gratiam modo fecundum quandam exteriore gu- præbere aliis pertinet bernationem, prout. f. fecundum vifum, etiam ad alios, loquitur & alios fenfus, qui in capite radicantur, aut, fi eam velis loqui dirigitur homo in exterioribus actibus. de prebere gratiam in Interior aute influxus gratia non est ab ali- propolito ejus, tunc nequo, nifi à folo Christo,cujus humanitas ex gatur omninò tanquam hoc, quòd eftdivinitati conjuncta, habet EXAM. Ly exteriùs virtutem juftificandi: fed influxus in mem- perfuadendo. Hoc dicit, bra ecclefie,quantum ad exteriorem guber- pro quanto fufficit ad fatisfaciendu intento Anationem, potest aliis convenire. Et fe- poftoli,Eph.4.Alioquin, cundum hoc aliqui alii poffunt dici ca- fi univerfaliter abfolutè pita ecclefiæ, fecundum illud Amos 6. loqueretur, diceret: exOptimates capita populorum: differenter teriùs vel perfuadendo, tamen à Chrifto. Primò quidem quan- ftrando,& ex confequétum ad hoc, quòd Chriftus eft caput o- ti inftrumentaliter ad eorum, qui ad ecclefiam perti- gratia collationem conent, fecundum omnem locum, & tem- mum,& q.62. ar.1.3.4. currendo, art.1.ad prim pus, & ftatum: alii autem homines di- III. MAJOR. Chriftus cuntur capita, fecundum quædam fpe- ex eo, quod preest ecclefia, non folu dicitur cialia loca, ficut epifcopi fuarum eccle- caput: fed etiam paftor, fia &fundamentum eccle

1.11. dum influxum interio in oculis tuis, caput in tribubus Ifrael fa-
rem, eft proprium Chri-
Etus es: fed una eft ecclefia in novo,& ve-
TPROB.Quia interior teri teftamento. ergo videtur, quòd eadé
influxus gratia: non eft ratione aliquis alius homo præter Chri-
ab aliquo, nifi à Chri-
fto: cujus humanitas ftum poterit effe caput ecclefiæ.
ex hoc, quòd eft con- 2. Prætercà. Ex hoc Chriftus dicitur
juncta divinitati, habet effe caput ecclefiæ, quòd gratiam influit
virtutem juftificandi ecclefiæ membris: fed etiam ad alios per-
art.1.ad primum.art.4.
ad ter tium.
tinet gratiam aliis præbere,fecundum il-
EXAM.Ly nifi à fo- lud Ephef.4. Omnis fermo malus ab ore ve-
lo Chrifto. Hoc dictum ftro non procedat: fed fi quis bonus eft ad a-
articulus non intendit dificationem fidei,ut det gratiam audienti-
loqui de Chrifto com- bus. ergo videtur,quòd etiam alii,quàm
parativè ad alias perfo- Chrifto competat effe ecclefiæ caput.
nas divinas, fed ad crea-
turas. Stat ergo fine of-3.Prætereà. Chriftus ex eo,quòd præ-
fenfione huius articuli eft ecclefiæ, non folùm dicitur caput, fed
dictum fuprà art. 1. ad etiam paftor, & fundamentum ecclefiæ
fecundum, fcilicet,quòd fed non fibi folùm Chriftus retinuit no-
Deus eft caput Chrifti:
& dictum ibid. ad ter- men paftoris, fecundum illud 1. Pet. 5.
tium,fcilicet,quòd fpiri- Cùm apparuerit princeps paftorum, per-
tuffanctus eft cor eccle- cipietis immarceffibilem glorie coronam:
nec etiam nomen fundamenti,fecundum
elefiæ caput fecundum illud Apoc. 21. Murus civitatis habens
exteriorem gubernatio- fundamenta duodecim. ergo videtur,quòd
nem, non eft proprium nec etiam nomen capitis fibi foli reti-

capita quantum ad exteriorem gubernationem, ut habetur ex Amos 6. CONCL. 3. Quamvis aliqui dicantur capita ecclefiæ modo concluf.2. dicto: in hoc tamen differenter à Chrifto fe habent dupliciter.

PROB. Quia alii funt capita ecclefiæ fecundum determinationem, vel loci, vel temporis, vel ftatus, tum, ut vicem Chrifti gerentes, ut patet in tex, ac 2. Cor.2.5. Et Chriftus eft etiam quoad exteriorem gubernationem caput ecclefie, tùm fecundum univerfalitatem locorum, temporum, ftatuum: tùm fecundum propriam virtutem ; atque auctoritatem. Im DE CONCLUS. Caput ecclefiæ. B. Secundum exteriorem gubernationem. §. Sic enim quilibet princeps, vel prælatus eft caput multitudinis fi

60

0°

70

mnium

falfa.

vel facramenta mini

fie. R.Et oftium.§. Hoc enim dicit auctoritaté principalem in Chrifto,propter rationem dicta in tex.& confequenter Chriftus ex eo, quòd præcft,dicitur etiam oftium Ecclefiæ. Tunc nihil, &c. Nam ex infufficienti divifione, cùm major ab arguméto adducta fit mutila, fit, ut nihil exinde efficaciter concludatur. Quòd fi non mutilè, fed fufficienter adducatur illa magojor ut refponfum formale infinuavit, fcilicet, eft caput ecclefiæ, paftor fundamentum,& oftium; tunc concludetur in favorem articuli. Sic enim fubfumetur minor, fed Chriftus fibi foli retinuit, non quidem nomen paftoris, 1. Pet.5. nec nomen fundamenti, Apoc.21. Sed nomen oftii, Joan. 11. Ergo videtur, quòd etiam nomen capitis fibi foli retinuerit.