Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub
[blocks in formation]

Ad propofitum igitur hinc redeundo dicimus juxta priùs habitam do &rinam, gratiam habitualem effe in Chrifto fecundum totam perfectionem, quam nata eft habere gratia fecundum feipfam, & in nullo alio effe gratiam fecundum otam perfectionem, quam nata eft habere gratia, fecundum feipfam, & proptereà in Chrifto fuiffe gratiam, ut in fubjecto totali: in aliis verò, ut in fubjectis partialibus. Et hoc eft, gratiam effe diver farum rationum, quantitatum, & perfectionum, non fecundum effentiam, fed fecundum modum. Et hinc provenit, quòd gratia Chrifticomparatur ad gratias aliorum, ut virtus univerfalis ad virtutes particulares: nam fpectando ad differentiam, quæ eft penes dictos modos effendi clarè liquet, gratiam Chrifti habere, quicquid perfectionis natum eft conveni- 10 re gratiæ fecundum feipfam, ac per hoc omnem illius perfectionem intenfivam, & extenfivam: utramque enim perfectio gratiæ fecundum feipfam exigit, & confequenter gratiam Chrifti effe univerfalis virtutis utpote, quæ omnem gratiæ perfectionem intensivam, & extenfivam in fe continet aliorum verò gratiam effe particularis virtutis, utpote partem intenSuarezq.7.a.12.in Com. Medina q. 7. ar, 12,

SUPER QUA, VII.

ART. XII.

CONCL. 1. Gratia

Chrifti non poteft

13.9.1.4.2. augeri ex parte ipfius

9.3.4.18,

gratiæ: neque ex parte
fubjecti.

art. 5. c. Et
Ifa.11.le. 2.
princ.
PROB.I. Quia men
fura gratiæ, ut gratiæ,
*art.prec, attenditur fecundum u-
nionem ad Deum:& no
poteft effe, nec intelligi
major unio ad Deum,
quàm unio perfonalis.
Secunda autem pars,

fivæ, & partem extenfivæ perfectionis gratiæ in fe continens : plùs tamen,
vel minùs juxta cujufque menfuram, qua menfus eft illi Deus. Quo fit, ut
quantumcumque quæcumque pura creatuta crefcat in gratia, numquam
pervenire poffit ad quantitatem æqualem gratiæ Chrifti: ficut numquam
pars adæquare poteft totum, nifi partis rationem amittat. Et hoc eft, quod
in litera dicitur, reddendo rationem, quare finitum crefcendo non poteft
adæquare aliud finitum: quia, f. habent quantitates diverfarum rationum
penes hoc, quòd Chrifti gratia eft virtutis, & quantitatis univerfalis, alio-
rum verò gratia eft perfectionis, & virtutis particularis:quia in illo eft gra-
tia cum perfectione debita fibi fecundum feipfam gratiam: in aliis verò
eft gratia cum perfectione modificata, & menfurata fecundum tale fubje-
&tum particulare. Et proptereà in Clementina ad noftram, de hæreticis
damnatur error Beguinarum dicentium, hominem in via poffe pervenire
ad talem gratiæ gradum, ut non poffit ultrà proficere co, quòd aliter ex-
cedi poffit gratia Chrifti. Utrumque etenim erroneum effe ex dictis jam
patet, & ampliùs patebit.

ARTICULUS DUODECIMUS.

Utrum gratia Chrifti potuerit augeri.

D DUODECIMUM fic proceditur. Videtur, quòd gratia Chrifti potuerit augeri. Omni.n. finito poteft fieri additio: fed gratia Chrifti fuit finita, ut dictum eft.* ergo potuit augeri.

20

2. Prætereà. Augmentum gratiæ fit
per virtutem divinam,fecundum illud 2. 10
ad Cor. 9.Potens est autem Deus omnem
gratiam abundare facere in nobis: fed vir-
tus divina,cùm fit infinita,nullo termino
fcilicet, neque, &c.pro coarctatur. ergo videtur, quòd gratia
batur, quia Chriftus Chrifti potuerit effe major.
fuit femper plenus 3.Prætereà. Luc.2.dicitur,quòd Puer

comprehenfor.
NOT, Prime partis Jefus proficiebat fapientia, & ætate, &
probatio videtur folùm gratia apud Deu, & homines.crgo gratia
concludere,quòd gratia Chrifti potuit augeri.
unionis non poffit au-
geri propter hoc, quòd SED CONTRA cft, quod dicitur
dicit ly quam unio per Joan. 1. Vidimus eum, quafi unigenitum à
fonalis. Tamen, fi con- Patre,plenum gratia, & veritatis: fed ni-
fideretur, quòd gratia hil poteft effe, aut intelligi majus,quàm,
habet correfpondenter quòd aliquis fit unigenitus à Patre. crgo
ad gratiam unionis,mo- etiam non poteft effe, vel intelligi major
do,quo dictum eft ar.9. gratia,qua illa,qua Chriftus fuit plenus.
¶ RESPONDEO dicendum, quòd
ipfamet concludit etia aliquam formam non poffe augeri, con-
idem concomitanter de tingit dupliciter.Uno modo ex parte ipfius
gratia habituali. Ac fi, fubjecti: alio modo ex parte ipfius forma.
perly quàm unio perfo-
nalis, dixerit. Quàm u- Ex parte quidem fubjecti, quãdò fubje-
nio perfonalis in feipfa, ctum attingit ad ultimum gradum in
& in fibi proportionali- participatione illius formæ fecundú fuú
ter quodammodò cor-
modum: ficut, fi dicatur, quòd aer non
refpondente.
CONCL. 2. Homi- poteft crefcere in caliditate,quandò per-
num verò,qui funt, &c. tingit ad ultimum gradum caloris, qui 40
ut in text,ufq;in finem.

Comment,

habitualis in Chrifto fe

corp. art.10. argumě.

cont, videbimus: quòd

PROB. Quia fert fe- poteft falvari in natura acris, licèt poffit
cum fuas probationes. effe major calor in rerum natura, quaeft

NOT. Directè valet calor ignis.Ex parte autem formę exclu-
ifta conclufio contra ditur poffibilitas augmenti, quandò ali-
hærefim Begardorum
fcilicet, quòd non poffit quod fubjectum attingit ad ultima per-
quis femper in gratia fectionem, quam poteft talis forma ha-
proficere.Vide ar.11.ad bere in natura:ficut,fi dicamus,quòd ca-
3. Confequenter ergo lor ignis non poteft augeri, quia non
monftrat,quòd ex ratio-
ne duplici rectè damna- poteft effe perfectior gradus caloris,
vit Papa Clemens illam quàm ille,ad quem pertingit ignis. Sicut
hærefim:& vice verfa ab autem aliarum formarum eft ex divina

codem Papa per hoc fapientia determinata propria menfura,
Conclufio ifta fecunda
adjuvatur.
ita & gratiæ, fecundum illud Sap. 12.
I. "MAJOR. Omni fi- Orania in numero, & pondere, & menfura
nito poteft fieri additio. difpofuifti. Menfura auté unicuique for-
B. Si illud finitum.con-
fideretur fecundu quan-
mæ præfigitur per comparationem ad
titatem mathematicam fuum fine: ficut non eft major gravitas,

Itulus articuli duodecimi clarus eft.

30

non autem fecundum quantitatem naturale. §. ut declaratur in text, Tunc nihil, &c. ut patet

ibidem.

11.DE CONCLUS.

quòd ordinatur ad unio

enim procedit ex præmiffis. Nam virtus divina,licet poffit,&cæt, ut in text. Tunc nihil, &c. ut patet ibid. Hinc juvaberis ad meliùs intelligendum III. DE CONCLUS. dicta in not. post conc,1. Potuit augeri R.Secundum effectus.§. Tunc ni

quàm gravitas terre,quia non poteft effe
inferior locus loco terræ. Finis auté gra-
tiæ eft unio creaturæ rationalis ad Deu: Effe major.B. Abfolutè.
non autem fecundum
nó poteft autem effe, nec intelligi major
unio creaturę ratiōalis ad Deum,quàm, nem perfonalem. §. Sic
quæ eft in perfona, & ideò gratia Chri-
fti pertingit ad fumma menfura gratię.
Sic igitur manifeftum eft, quòd gratia
Chrifti no poteft augeri ex parte ipfius gra-
tia, fed neque etiam ex parte fubjecti: quia
Chriftus, fecundú quòd homo, à primo
inftanti fuæ conceptionis fuit verus, &
plenus comprehenfor. Unde in eo non
potuit effe gratiæ augmentum, ficut nec hil, &c. Nam conclufio
prima articuli intendit
in aliis beatis:quorum gratia augeri non de non poffe augeri in a-
poteft co, quòd funt in termino. Homi- lio fenfu, fcilicet,fecun-
num verò,qui funt purè viatores, gratia dum habitum gratiæ.
poteft augeri, & ex parte formæ, quia
non attingunt fummum gratiæ gradum,

[ocr errors]

& ex parte fubjecti,quia nondùm perve-
nerunt ad terminum.

AD PRIMUM ergo dicédum, quòd,

[ocr errors]
[blocks in formation]

fi loquamur de quantitatib. mathemati- Jo.1.Vidimus,&c.fecüdu
cis, cuilibet finita quantitati poteft fieri quòd cum difcurfu eft in
additio: quia ex parte quantitatis finita argumen.contr.Item Co-
lofs. 1. fecundum quod
non eft aliquid, quod repugnet additio- eft fuprà ar. 10. append.
ni.Si verò loquamur de quantitate natu- Item à dictis 4.11.appě.
rali, fic poteft effe repugnantia ex parte Vide & art. 9. Nam ifta
forma, cui debetur determinata quanti- Secundò vides: quo, &c.
tas, ficut & alia accidentia determinata.
Unde Philof.*dicit in 2.de Anima:quòd omniam natura coftan- nima, tex.
tium eft terminus,& ratio magnitudinis, & augmenti. Et inde 4.
eft, quòd quantitati totius coli non poteft fieri additio. Mul-
tò igitur magis in ipfis formis confideratur aliquis terminus
ultra quem non progrediuntur. Et propter hoc non oportet,
quòd gratiæ Chrifti poffit fieri additio, quamvis fit finita fe-

cundum fui effentiam.

,

¶ Ad fecundum dicendum, quòd virtus divina, licèt poffit facere aliquid majus, & melius, quàm fit habitualis gratia Chrifti,non tamen poffet facere,quod ordinaretur ad aliquid majus,quàm fit unio perfonalis ad Filium unigenitum à Patre. Cui unioni fufficienter correfpondet talis menfura gratiæ, fecundum definitionem divina fapientiæ.

¶ Ad tertium dicendum, quòd in fapientia, & gratia aliquis poteft proficere dupliciter. uno modo fecundum ipfos habitus fapientiæ, & gratiæ augmentatos, & fic Chriftus in eis non proficiebat: alio modo fecundum effectus, inquantum, f. aliquis fapientiora, & virtuofiora opera facit. Et fic Chriftus proficiebat fapientia, & gratia, ficut & atate: quia fecundum proceffumn ætatis perfectiora opera faciebat, ut fe verum hominem demonftraret, & in his, quæ funt ad Deum, & in his, quæ funt ad homines.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore articuli duo fiunt: præponitur fiquidem una diftinctio,
& ponuntur deindè due conclufiones refponfivæ quæfito. Diftinctio eft. 70
Formam fufcipientem magis, & minùs poffe, vel non poffe augeri, con-
tingit dupliciter, primò ex parte forma: fecundò ex parte fubjecti. Ex-
empla clara funt in litera. Et ex hac diftinétione radicis, poffe, vel non
poffe augeri in communi, fubintellige in fpeciali, quòd gratiam non pof-
fe, vel poffe augeri contingit dupliciter, vel ex parte gratiæ, vel ex par-
te fubjecti. Et probatur primum membrum, fcilicet, ex parte gratiæ,
quantum ad negativam partem, quæ eft prima conclufio fcilicet, gra-
tiam Chrifti ex parte gratiæ non poffe augeri) quia, ficut aliarum forma-
rum, ita & gratiæ Chrifti propria menfura fecundum fe eft ex divina sa-
pientia, ergo propria gratiæ menfura determinata eft penes finem. ergo

penes rationalis creaturæ unionem ad Deum. ergo gratia Chrifti pertingit ad fummam menfuram gratiæ. ergo gratia Chrifti non poteft augeri ex parte ipfius gratiæ. Antecedens probatur auctoritate Scripturæ. Prima confequentia probatur: quia menfura unicuique formæ præfigitur in comparatione ad finem: quod declaratur exemplo in terræ gravitate. Secunda autem: quia finis gratiæ eft unio creaturæ rationalis ad Deum. Tertia verò, quia nec effe, nec intelligi poteft major ad Deum unio, quàm perfonalis.

*li. 2. de a

Sifte hoc in loco lector, & perfpice primò, quod in præcedentis libri Commentariis, cùm de charitate tractaretur, fcripfimus, non fomniafle Annotat nos, fed ab Auctore didiciffe, fcilicet, gratiam, ac per hoc charitatem in creaturis habere fecundum fe terminu in fummo ita, quòd no funt ampliùs augmentabiles, & verba Auctoris in illo loco, quæ videntur fonare oppo

[blocks in formation]
[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

Queftio.

Quast.

oppofitum, non effe falfa, aut correcta, feu retractata kic, fed funt expō-
nenda, ut ibi expofuimus: & fentiendum cum Auctore hoc in loco eft,
quòd gratia habitualis Chrifti eft verè in fummo, ad quod poteft gratia ex
parte fui perduci, & hoc jam in præcedentibus hujus libri pluriès habui-

mus.

Ad claritatem tamen doctrinæ præfentis intellige menfuram formæ præfixam effe penes relationem ad finem, non fic, quòd menfura penes extrinfecum fit quoniam menfura formæ intrinfeca eft formæ, cujus eft menfura) fed fic, quòd, cùm omne agens agat propter finem, ac per hoc id, quod fubftantialiter eft propter finem, oportet commenfuratum effe fini: ficut, quod fecundum aliquam figuram eft propter finem, oportet, ut figuratum, effe commenfuratum illi fini, proptereà, cùm grave fit propter effe deorfum, oportet grave, ut fic, commenfuratum effe fini, ut fcilicet infimo deorfum commenfuretur fola fumma gravitas, & fupremo furfum fola fumma levitas; ita fummæ unioni creaturæ rationalis ad Deum commenfurari oportet folam fummam gratiam.

¶ Num finis gratiæ habitualis fit unio perfonalis.

Ed eft hic locus quæftioni, quo pacto finis gratia habitualis (de qua Seft fermo) eft unio perfonalis, cùm fecundum antediéta, & in fequenti articulo ex propofito definita, unio perfonalis non fequatur, fed præcedat gratiam habitualem, finis autem pofterior fit generationis ordine eo,quòd eft propter finem.

[ocr errors]

Refolut. Ad hoc dicitur, quòd finis non dicitur tantùm de fine confequendo, fed
de fine præexiftente, qui finalizat, non ut fit, aut benè fit, fed quia eft;
ficut Deus, qui nec eft, nec confervatur, aut quomodolibet augetur per
creaturas, finis earum dicitur. Quocircà unio perfonalis finis eft gratiæ
habitualis, non affequendus per cam, fed quia ipfa emanat ab unione per-
fonali ordinata ad unionem perfonalem, ut ad finem, quia eft, ficut crea-
turæ fiunt à Deo propter Deum,ut finem earum, quia eft. Nec eft hoc re-
motum ab ordine, quem in rebus generabilibus videmus, quoniam in iftis
perfpicimus, quòd non folùm antecedentes difpofitiones, fed confequentia
etiam accidentia ordinantur ad fubftantiam priùs natura genitam, ut ad
finem; effe namque difciplinabilem, quod confequitur ad formam homi-
nis, ordinatur ad hominem, ut ad finem. Stat ergo folida literæ doctrina,
tradens gratiam habitualem Chrifti effe in fummo, quia confonat, & com-
menfuratur fummæ unioni, ut fini.

Comment.

20

fuperficie,vel corpore abfolutè, vel Phyficè, hoc eft, ut ad fpecificas natu-
ras rerum naturalium eft determinatum, ut quantitas humana, vel cœle-
ftis. Primo modo vera eft propofitio illa; fecundo autem falfa, ut patet de
quantitate cœli. Et quia ratio, quare quantitati determinatæ ad naturam
talem, repugnat additio,eft forma naturalis(ut patet ex fecundo de Anima)
ideò litera radicem attingens fubdit, quòd multò magis ipfi formæ natu
rali, quamvis finite repugnat additio; quoniam, fi forma naturalis efficit
ut quantitas, cui fecundum fe non repugnat additio, excludat additio-
nem; multò magis efficit, ut à feipfa excludat additionem. Quo fit, ut,
quia gratia ejufdem eft rationis, quoad finitatem, vel infinitatem confor
mis naturalibus, cùm fit illarum una, de quibus fcriptum eft. Omnia in
numero, pondere, & menfura difpofuifti: ideò gratia Chrifti & finita, &
excludens additionem fimul eft.

30

In refponfione ad fecundum ejufdem 12.artic. advèrte, quòd, quia in litera gratia Chrifti relata ad proprium finem excludit melius fe; & tamen compatitur aliquid majus, feu melius fe, ideò manifeftè litera ista docet, gratiam Chrifti dupliciter poffe confiderari. Primò fecundum id, quod in fe eft, hoc eft, fecundum propriam intrinfecam entitatem, qua eft tale ens inter entia univerfi, & fic poteft aliquid effe nobilius ens, quàm ipfa fit; immò omnis fubftantia eft nobilior fecundum fui generis rationem illa, cùm fit effentialiter accidens. Alio modo fecundum id, ad quod ipfa fua entitas tantæ perfectionis ordinatur, ut ad proprium finem. Et fic non poteft fieri aliquid majus, aut melius illa, quoniam fuapte natura commenfurata eft unioni perfonali Dei, ut proprio fini, qua nihil effe poteft me

lius.

[ocr errors]

Et, ut meliùs percipias, quæ in litera fubjunguntur, perfpicaciter attendendum eft, à divina fapientia dupliciter aliquid ordinatum, quantum eft ex parte rei ordinata ad unionem perfonalem filii Dei, vel per fe, ut perfectio gratiæ fecundum fe, vel per accidens, ut humana natura. Per accidens fiquidem evenit, quantum eft ex parte humanæ naturæ, ut complaceret Deo illam eligere ad unionem perfonalem fui; quoniam ipfa natura humana fecundum fe, nullam habet proportionem, aut commenfuratione ad affumptibilitatem; quia nullam habet potentiam paffivam ad ea, quæ omnem naturalem ordinem tranfcendunt; fed divina charitas, ac fapientia elevavit illam, ordinando ipfam, ut affumeretur. Gratia autem fecundum fe totaliter perfecta, quia ex proprii ordinis, utpote fupernaturalis, ac divini, ratione, ad fupernaturale, ac divinum quid ordinatur,par eft, ut fuapte natura ad unionem perfonalem in fui fumma plena perfectione ordinetur, ac commenfuretur, ac per hoc non per accidens, fed per fe à divina fapientia ad unionem perfonalem ordinatur. Et ideò in litera dicitur, quòd unioni perfonali correfpondet fufficienter talis menfura gratiæ, hoc eft, gratia in fummo fecundum fe, fecundum divinæ fapientiæ ordinem, quo omnia difpofuit ab æterno fuaviter. Quocircà, quantumcum

Secunda conclufio eft. Gratia Chrifti non potuit augeri ex parte fubjecti
Probatur ratione: quia Chriftus ab initio fuit plenè comprehenfor, ac per
hoc in termino. Et à fimili; quia nec beatorum in patria gratia poteft ob
dictam rationem augeri.Et à diffimili tàm hæc, quàm præcedens conclufio
manifeftatur; quia purè viatorum gratia poteft augeri & ex parte gratiæ
(quia non pertingunt ad fummum fecundum se) & ex parte subjecti ; quia
adhuc funt in via, & non pervenerunt ad viæ terminum,
Annotat. Ubi nota, quòd ideò abfque alia probatione in litera afferitur, nullum
purè viatorem attingere ad fummum gratiæ ex parte gratiæ; quia confe- 40
quuntur fe hæc duo, videlicet, fummum gratiæ ex parte gratiæ, & gratia
virtutis univerfalis. nam gratia fecundum fe fumma, ad quicquid poteft
fpectare, ad rationem gratiæ fe extendit, & fi ad quidlibet perfectionis
gratiæ fe extendit, fumma gratia eft. Et quoniam utrumque conftat effe
plenitudinis propriæ unigeniti à Patre, quem ipfa plenitudo gratiæ confti-
tuit ab initio comprehenforem, ideò abfque hæfitatione aliqua ailerendum
eft, nullam puram creaturam, five in via, fiye in patria ad fummum gratiæ
ex parte gratiæ pertingere.

[ocr errors][ocr errors]

te med 10,7

In refponfione ad primum ejufdem duodecimi articuli confidera per-
fpicaciam refponfionis, non folùm propofitioni objectæ fatisfacientis, fed
ex radice oppofitum monftrantis; propofitionem fiquidem illam. Omni 50
finito poteft fieri additio, cùm finitum, & infinitum quantitatis primò fit,
diftinguit fecundum pofle dupliciter quantum finitum confiderari: Ma-
thematicè, hoc eft abftrahendo à materia sensibili, ut loquimur de linea,

Suarezq.7.a.13.difp.22.
Medina q.7.ar.13.
SUPER QU. VII

ART. XIII.

CONCL. Gratia u

nionis præcedit ordine naturæ, & intelletus gratiam habitualem in Chrifto.

PROB.Quia hoc pa

declaratur in tex.

que aliquod ens in fe fecundum fuam intrinfecam entitatem melius gratia, quæ eft in Chrifto, fieret: non fieret tamen ens fuapte natura ordinatum per fe ad melius, quàm ordinetur perfectio, quæ in Christo eft gra tiæ, & hoc apertè intendit litera per fe intellecta.

In refponfione ad tertium adverte, quòd fimilitudo profectus Chrifti quoad fapientiam, gratiam, & ætatem in litera afferitur, quoad parte affirmativam, fcilicet, quòd proficiebat quoad effectus ætatis, ficut quoad effectus fapientiæ, & gratiæ, & hoc conftat effe veriffimum, quoniam opera fua confona ætati faciebat: fed non afferitur quoad partem negati vam,f.quòd non proficiebat fecundum ætatem ipfam, ficut non proficiebat fecundum ipfam fapientiam, feu gratiam, quoniam conftat, quòd effet falfum hoc, nam Chriftus verè proficiebat ipfa ætate, quoniam fecundum ætatis menfuram corporalis progreffus eft, conftat .n. Chriftum verè primò infantem, deindè puerum, inde adolefcentem, atque in viram tandē perfectum emerfiffe (ficut cæteros homines) fenfim, & per incrementa teporum, augente naturali virtute membra, roburque viribus miniftrante

ARTICULUS
Qualiter gratia Christi habitualis fe habeat ad unionem.
D TERTIUM DECIMUM
fic proceditur. Videtur,
quòd gratia habitualis in
Chrifto non fubfequatur

TERTIUS DECIMUS.

unionem. Idem enim non fequitur ad feipfum: fed hæc gratia ha

60

70

6.ar.6. Immò talis gratia eft, ficut quædam proprietas naturalis. Vide q.2.art.12. III. MA

Dedi Spirit.men fuper eu, quidé pertinet ad donú gratiæ habitualis. Unde reliquitur, fufceptio naturæ humanę i unitate perfonæ precedat gratia habituale i Christo. RESPONDEO dicédú, qunio huana naturæ ad divină personă, q fup.*diximus effe ipsa gratia unionis,precedit gratia habituale *q.3.art.te in Chrifto,no ordine teporis,fed natura,& intellectus. Et hoc tri- &q.6.ar.6. plici roc. primò quide fin ordine principiorú utriufq; Principiu rõe n.unionis eft perfona Filii affumens humana natura, quæ fi hoc dicitur miffa effe in mundú, q humana naturam assupfit. Principiú aut gratiæ habitualis, q cú charitate datur,eft Spirituffanct.qui fm hoc dicitur mitti, per charitaté mété inhabitat.Miffio aut Filii fm ordine nature prior eft miffione Spiritus sácti, ficut ordine natura Spirit.fanctus procedit à Filio,& à fa piétia dilectio. Unde & unio perfõalis, fi q intelligitur miffio Filii,e prior,ordine naturæ,habituali gratia, fm q intelligitur miffio Spirit.sacti.Secüdò accipitur ratio hujus ordinis ex habitudine gratiæ ad fuam caufam. Gratia enim caufatur in homine ex præfentia divinitatis, ficut lumen in aere ex præsetia folis.unde dicitur Eze. 43. Gloria Dei Ifrael ingrediebatur per viam orientalem, & terra fplédebat à majeftate ejus. Pręsentia aut Dei in Chrifto intelligitur fm unioné humanæ naturæ ad divina perfona: unde gratia habitualis Chrifti intelligitur, ut cófequés hanc unione,ficut fplédor folem. Tertiò ratio hujus ordinis fumi poteft ex fine gratiæ:ordinatur .n.ad benè agédũ. Actiones aut funt fuppofitorü,& individuoru. Unde actio, & per confequens gratia ad ipsa ordinans præfupponit hypoftafim operante. Hypoftafis auté non præfupponitur in humana natura ante unione,ut ex fuprà dictis patet. * Et ideò gratia unionis fecundum intellectum præcedit gratiam habitualem. "q.e. ars.a.

tet & ex ordine princi- bitualis videtur eadem effe cum gra-
piorum utriufque gra- tia unionis: dicit enim Auguft. in lib.
15- an- tiæ, & ex habitudine de Prædeft. * Sanctorum. Ea gratia fit ab
gratiæ habitualis ad
fuam caufam, & ex fine initio fidei fua homo quicuque Chriftianus,
gratiæ habitualis, ad qua gratia homo ille ab initio fuo factus est
quem ordinatur, ut de Chriftus. Quorum duorum primum per-
his tribus fingillatim tinet ad gratiam habitualem, fecundú
IMINOR.Hec gratia ad gratiam unionis. ergo videtur, quòd
habitualis videtur ea- gratia habitualis nofubfequatur unioné.
dem effe cum gratia u-
nionis. R. Negatur.§.
2.Præt. Difpofitio præcedit perfectio-
Ad probatione dicitur,
né tépore, vel falte intellectu:fed gratia
quòd nihil dicit ad pro- habitualis videtur effe, ficut quædam di-
pofitum, Non enim no- fpofitio hunanę naturę ad unioné perfo-
mine gratiæ ibi Beatus nalé ergo videtur,& gratia habitualis no
gratiam habitualem, fubfequatur unione,fed magis præcedat. so
neque gratiam unionis: 3. Prætereà. Commune eft prius
fed gratuitam Dei vo- proprio: fed gratia habitualis eft com-
luntatem gratis benefi- munis Chrifto, & aliis hominibus, gra-
II. MINOR. Gratia tia aute unionis eft propria Chrifto.crgo
habitualis videtur effe, prior eft fm intellectu gratia habitualis,
ficut queda difpofitio hu
manæ naturæ ad unio- quàm ipfa unio.non ergo fequitur eam.
nem perfonalem.B. Ne- ¶SED CONTRA eft,q diciturIfa. 42. Ecce
gatur.S. Ut patet quæft. fervus meus,fufcipia en:& pofteà fequitur.

Auguftinus intelligit

cia largientem.

nag.

APPENDIX.
habes primò :

[ocr errors]

111. MAJOR. Com- TAD PRIMUM ergo dicendum, quòd mune eft prius proprio. *Joco cita. B. Si utrumque fit ejuf- Aug. ibi gratiam nominat gratuitam dem generis. §. Tunc ni Dei voluntatem, gratis beneficia larhil, &c. Nam hæ gratiæ, gientem. Et propter hoc eadem gratia f.unionis, & habitualis, dicit hominem quemcunque fieri Chrinon funt unius generis. ftianú, qua gratia factus eft homo Chriftus: quia utrumque gratuita Dei volunUtilitas Equomodo per ra- tate abfque meritis factum eft. pro Eccl.S. tionem oftendas, meritò ¶ Ad fecundum dicendum, quòd, ficeffe à fcripturis infinuafum, quod gratia habi- ut difpofitio in via generationis præcetualis in Chrifto fubfe- dit perfectionem, ad quam difponit in quitur gratiam unionis, his, quæ fucceffivè perficiútur, ita naut Ifa. 42. fecundú quòd turaliter perfectionem fequitur, quam cum difcurfu applicatur in argum, contr. Ite per aliquis jam confecutus eft: ficut calor, hoc, quod dicitur Jo. 1. qui fuit difpofitio ad formam ignis, est Verbum caro factum eft, effectus profluens à forma ignis jam præantequam dicatur. Ple num gratie. Ac fi aper- exiftentis.Humana auté natura in Chri

Dei.

Comment.

Annotat

55.

tè dictum fit. Ifta gratię

[ocr errors]

turalis ex ea refultans

fto unita eft perfonæ verbi à principio nionem fequatur, ficut abfque fucceffione. Unde gratia habi- quædam proprietas natualis no itelligitur, ut præcedés unione, infinuatur, & ib. per ly fed,ut cófeques ea,ficut queda proprietas gloriam quafi unigeniti naturalis. Unde & Aug.dicit in Enchi. * a Patre. Hoc eft: ex congratia e quodamodò Chrifto hoi naturalis. textu. Gloria, quæ eft gratia habitualis cófumAd tertium dicendum, quòd com- mata, quam vidimus in mune eft prius proprio, fi utrumque fit anima verbi incarnati, unius generis, led in his,quæ funt diver- erat gloria procedens ex hoc: quòd illud Verbum forú generú, nihil prohibet propriu effe caro factum filius eft uprius comuni. Gratia aut unionis nó eft nigenitus à patre. Hine in genere gratiæ habitualis : fed eft fupra n. refultavit illa gloria, omne genus, ficut & ipfa divina perfo- ideft, quòd fuit etiam comprehenfor ab inftanna. Unde hoc propriú nihil prohibet effe ti conceptionis; quamprius cói: quia non fe habet per additio- primùm fcilicet Vernem ad commune, fed potiùs eft princi- bum caro factum eft pium, & origo ejus, quod eft commune. ideft, quamprimùm illa perfona incarnata, & illa caro fic verbo unita,

plenitudo præfupponit unione Verbi ad carné. Quòd autem ad illam u- 20 fuit unigenitus à Patre. Secundò vides: quomodò ex his, &c.

Itulus clarus eft.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

། In corpore unica eft conclufio refponfiva quæfito. Gratia unionis in Chrifto præcedit gratiam habitualem ejus: non ordine temporis fed naturæ, & intellectus. Probatur tripliciter. Primò. miffio Filii eft prior naturæ ordine miffione Spirituffancti. ergo gratia unionis, & cæt, Antecedens probatur: quia Spirituffanétus procedit naturæ ordine à Filio, & dilectio à fapientia. Confequentia verò: quia fecundum ipfam unionem attenditur miffio Filii, & fecundum gratiam habitualem attenditur miffio Spirituffancti.

Ubi nota, quòd cautè loquitur in litera Auctor, dùm miffiones ordinat fecundum prius, & pofterius naturæ: proceffiones autem Filii, & Spirituffancti ordinat quidem naturæ ordine, fed non fecundum prius, & pofterius: quia, ut in vigefima dift, primi Sent, dicitur, in divinis eft ordo naturæ, non quo alter eft prior altero, fed quo alter eft ab altero. Misliones autem ad ea, quæ funt extra Trinitatem,refpicientes, prioritatem etia, & pofterioritatem naturæ in fuis rationibus, ac rebus admittunt. Secundo. præfentia Deitatis eft prior fplendore ejus: fed unio eft ipfa præfentia, gratia habitualis fplendor ejus.ergo. Tertiò. Actio, & gratia ad ipfam or dinans præfupponit hypoftafim, ergo gratia habitualis præfupponit unionem: Antecedens probatur: quia actiones funt fuppofitorum. Confequen tia verò: quia gratia unionis facit hypoftafim in natura humana.

Ubi cautè perfpice, quòd aliud eft dicere: non præfupponit hypofta-
fim: & aliud eft dicere: non præfupponit hypoftafim in natura humana.
Gratia enim unionis præfupponit, non facit hypoftafim verbi Dei, quæ fo-
la in Chrifto hypoftafis eft: fed eadem gratia unionis non præfupponit,
fed facit in Chrifto hypoftafim in humana natura, dùm facit, quòd perfo-
na filii Dei fit non folùm perfona divina, fed etiam perfona humana, dùm
facit, quòd fubfiftat non folùm in natura divina, fed etiam in natura hu-
mana. Et hoc eft, quod in litera dicitur, & fuper hoc ratio fundatur, in-
tendens, quòd actio humana fupponit hypoftafim humanam, &c.

In refponfione ad fecundum ejufdem 13. art. habes, quòd gratia in
Chrifto non habet rationem difpofitionis refpectu unionis, fed habet ra-

30 tionem naturalis proprietatis, ficut calor confequens formam ignis. Et

40

so

hoc benè nota.

In refponfione ad tertium occurrit reddenda ratio tot dictorum de gratia unionis. Dicitur enim de ipfa in hoc articulo in principio corporis, quòd gratia unionis eft ipfa unio, & in hac refponfione, quod eft fupra omne genus, & in artic. 11. hujufmet quæftionis, quòd eft infinita, fecundu quòd ipfa perfona Verbi eft infinita, & in artic. 6. quæft. 6. in corpore di&tum eft, quod gratia unionis eft ipfum effe perfonale, quod gratis divinitùs datur humanæ naturæ in perfona verbi, & in art. 12. quest. 3. ad tertium dicitur, quòd gratia unionis eft caufata à tota Trinitate, quod & hic replicatur in corpore articuli, dùm principium appropriatum gratiæ unionis ponitur perfona Filii, hæc fiquidem dicta, licèt diffonare inter fe videantur, facilè tamen diftinctè peripicientibus apparet, quòd gratia unionis duo in fe claudit, fcilicet, effe verbi perfonaliter terminans humanitatem Chrifti, & compofitionem, feu conjunctionem utriufque, nec loquor de terminatione, conjunctione, aut unione, quæ eft relatio, fed de fundamento, quod eft effe Deum, & hominem, quod conftat effe fubftantiam, & prædicta duo in fe claudere, fcilicet, perfonam unitam, & ipfam conjunctionem: de hujufmodi enim unione in litera dicitur, quòd eft ef se personale, quòd eft infinita fimpliciter, ficut ipfa perfona divina, quòd eft fupra omne genus, quoniam hoc fundamentum relationis unionis nihil aliud eft, quàm unum effe Deum, & hominem in effe divino perfonali. Unum autem, cùm nihil positivi addat fuper ens, quod unum dicitur (ut dicitur in 4. Met.) confequens eft, quòd nihil in propofito addat fuper effe perfonale verbi,ac per hoc unio pro fuo principali fumpta, fcilicet, pro ipfa re, in qua uniuntur, & funt unum ens, una perfona, ambæ naturę, infinita eft, fupra omne genus eft, effe verbi eft, effe perfonale eft : pro co verò, quod addit ipfa unio fuper rem, in qua eft unio,temporale quid eft, caufatum à tota Trinitate fecundum rem, & per appropriationem à Filio, gratis conceffum humanæ naturæ eft.

¶ De quo quid fit, fuperiùs declaratum eft, balbutiendo tamen.Confona igitur sut oia Auctoris dicta de unione, feu unionis gratia fanè intellecta ̧

QUÆ STIO
Æ STIO OCTAV A.

Qu

De gratia Chrifti, fecundum quòd eft caput Ecclefiæ, in octo articulos divisa. EINDE Confiderandum eft de gratia Christi, secun- ¶ Quartò. Utrum fit caput angelorum. dum quòd eft caput Ecclefiæ.

ET Circa hoc quæruntur octo.

¶ Primò. Utrum Chriftus fit caput Ecclefiæ.
quantum

¶Secundò Utrum fit caput hominum,

ras vel folùm,quantum ad animas.
Tertiò. Utrum fit caput omnium hominum.

Durand. 3.fent.dift. 13.

Inf.q.48.a. quæft. 2.

1.Cor.1. Valent, quæft. 8. a. 1. 5. &6. punct. 1. Medina q, 8. ar. 1.

49. a. 1.co. Et d.. 9.2 a... Et

[blocks in formation]

ad corpo

60

Quintò. Utrum gratia Chrifti, fecundú quã eft caput ec-
clefiæ, fit cadem cum gratia habituali ejus, fecundum quòd
eft quidam homo fingularis.

¶Sextò, Utrum effe caput Ecclefiæ fit proprium Chrifto.
Septimò. Utrum diabolus fit caput omnium malorum.
Octavò. Utrú Antichriftus et poffit dici caput oiú malorũ.

[blocks in formation]

*Enc bir.c.

40.10.3.

[merged small][ocr errors]

1. DE MINORI. Non influitur. R. Au&toritativè . §. Tunc ni70 2. Prætereà. Capitis non videtur effe hil, &c. Sufficit enim, quòd Chriftus homo aliud caput : fed Christi aliud caput fed Chrifti, fecundum influat inftrumentaliquòd eft homo, eft caput Deus, fecun- ter ad hoc, quòd ipfe dum illud 1. Corinth. 11. Caput Christi ut homo, fit caput. Deus. crgo ipfe Chriftus non eft caput le non influit motum 3.Prætereà. Caput i homine eft quod- corporeum, & fenfum dã particulare membrum influentiam in membra, nifi prærecipiens à corde: fed Chriftus eft uni- fuppofita motione cor verfale principium totius ecclefiæ. ergo ftus, nonnifi præfupnon eft ecclefiæ caput. ¶SED CONTRA cft, quod dicitur tiam in ecclefiam inquantú eft Deus.ergo ei, fecundú quòd Eph.1. Ipfum dicit caput fuper omnem ecclefiam.

DPRIMUM fic proceditur. Videtur, quòd Chrifto, fecundum quòd eft homo, non cópetat effe caput ecclefiæ. Caput .n. influit sẽ ONCL. Sicut tota fum,& motum in membra:fenfus autem, Ecclefia dicitur u- & motus fpiritualis, qui eft per gratiam, num corpus myfticum non influitur nobis à Chrifto homine; per fimilitudinem ad naturale corpus homi- quia, ficut Auguft. dicit in lib. de Trininis: ita Chriftus dicitur ta. nec etiam Christus, fecundum quòd ante med, caput Ecclefiae fecun- eft homo, dat Spiritumfanétum, fed folùm,

cor..le.1.

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

ur, ficut

ictas na

cfultans

Lib. perly

unigeni

:ex con

quæ

cotum

Himus in

amati,

decs ex

Verbum

as cit u

.Hinc

gloria,

etiam

unitan

Cuan

[ocr errors][merged small]
[ocr errors]
[ocr errors]

argument.contr. Pro cu

ta, capit. decimofexto.

* cit.

Tertiò virtutem habet influendi gratiam Ecclefiæ. Ut Ephef.. in omnia membra ecclefiæ, fecundum fecundum quod eft in illud Ioann. 1. De plenitudine ejus nos o- jus ampliori notitia vimnes accepimus. Et fic patet,quòd Chri- dendi funt articulus 3. ftus convenienter dicitur ecclefiæ caput. & 4. A Concilio autem TAD PRIMUM ergo dicendum,quòd Tridentino feffione fexdare gratiam,aut Spiritumfan&tum con- Chriftus, tanquam cavenit Chrifto, fecundum quòd Deus put, in membra in ipfos 10 auctoritativè, fed inftrumentaliter con- juftificatos jugiter virtutem influit: quæ viryenit etiam ei,fecundum quòd homo,in- tus bona eorum opera fcilicet ejus humanitas inftru- femper antecedit, & coquantum mentum fuit divinitatis ejus. Et ita mitatur,& fubfequitur; actiones ipfius ex virtute divinitatis fue- & fine qua nullo pacto runt nobis falutiferæ, utpote gratiam in grasa, & meritoria effe poffent. Hæc ibi,ubi panobis caufantes, & per meritum, & per tet etiam de officio caefficientiam quandam. Auguft.* autem pitis. Ad quod facit & negat Chriftum, fecundum quòd homo dictum ejufdem Conci- Loco ett. lii feffione vigefimapri- in arguin. eft, dare Spiritum fanctum per auctori ma Canone tertio, scilitatem: inftrumentaliter autem, five ini- cet, Chriftus effe omnium nifterialiter etiam alii fanctid dicuntur gratiarum fontem dare Spiritumfan&tum, fecundum illud auctorem. Secundo vi- D 4:0 des: quomodò, &c. Gal.3. Qui tribuit vobis Spiritum, &c. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd in metaphoricis locutionibus non oportet attendi fimilitudinem, quantum ad omnia: fic enim non effet fimilitudo, fed rei veritas. Capitis igitur naturalis non eft caput aliud, quia corpus humanum non eft pars alterius corporis, fed corpus fimilitudinariè dictum, ideft, aliqua multitudo ordinata, eft pars alterius multitudinis : ficut multitudo domeftica eft pars multitudinis civilis. & ideò paterfamilias, qui eft caput multitudinis domesticæ, habet fupra le caput rectorem Civitatis. Et per hunc modum nihil prohibet, caput Chrifti effe Deum, cùm tamen ipfe Chriftus fit caput ecclefiæ.

[ocr errors]

III. DE MAJORI RESPONDEO dicendum,quòd, fic-
Membrum.B.Manifestă
ut tota ecclefia dicitur unum corpus
eminentiam habens re-
fpectu exteriorú mem- myfticum per fimilitudinem ad naturale
brorum. §. Tunc nihil, corpus hominis,quod fecundum diverfa
&c. Nam & Chriftus fe- membra habet diverfos actus, ut Apoft.
cundum manifeftam docet Rom.12.& 1.ad Corinth.12.itaChri-
ideft, vifibilem naturam
capiti naturali compa- Stus dicitur caput ecclefia fecundum fimili-
ratur propter hoc; quia tudinem humani capitis,in quo tria poflu-
homo vifibilis homini- mus confiderare, fcilicet, ordinem, perfe-
bus cæteris præfertur
tripliciter (ut in corp.) &tionem, & virtutem: ordinem quidem,
ipfis eminens. Ad di- quia caput eft prima pars hominis, in-
atum verò illud argu- cipiendo à fuperiori: & inde eft, quòd
menti, fcilicet, de par-
omne principium confuevit vocari ca-
ticulati membro,stante,
quòd Chriftus fit non put, fecundum illud Ezech. 16. Ad omne
particulare, fed univer- caput viæ ædificasti fignum proftitutionis
Tale principium, non tue: perfectionem autem, quia in ca-
refpondet hic textus ad
sertium, quoniam jam pite vigent omnes fenfus, & interiores,
ad illud fuiffe fatisfactu & exteriores, cùm cæteris in membris fit
in refponfione ad fecun- folus tactus,& inde eft,quòd dicitur If.9.
dum præfupponit. Ibi
fiquidem pro doctrina Senex,& honorabilis ipfe eft caput: virtu-
univerfali dictum fuit; tem verò, quia virtus, & motus cætero-
quòd in metaphoricis rum membrorum, & gubernatio eorum
locutionibus non opor- in fuis actibus eft à capite propter vim
quantum ad omnia.Im fenfitivam, & motivam ibi dominan-
plicite igitur monftratu tem: unde & rector dicitur caput popu-
eft: quod Chriftum effe li, fecundum illud 1.Reg. 15. Cùm effes
caput non impedit hoc,
fcilicet, quòd materiale parvulus in oculis tuis, caput in tribubus
fit particulare quodda, Ifrael factus es. Hæc autem tria compe-
& Chriftus fit univerfa- tunt Chrifto fpiritualiter. Primò enim
le principium. Servavit fecundum propinquitatem ad Deum
ergo hic fuum laudabi-
lem morem Sanctus Do- gratia ejus altior eft, & prior, etfi non
&tor juxta regulam pofi- tempore: quia omnes alii acceperunt
tam in prima parte, que gratia per refpectum ad gratiam ipfius,
fio, 40.artic.primo, Elu- fecundum illud Roman.8. Quos præfci-
vit, hos & prædeftinavit conformes fieri
APPENDIX. imaginis filii fui, ut fit ipfe primogenitus
in multis fratribus. Secundò verò perfe-
EX articulo habes &tionem habet, quantum ad plenitudi-
per rationem oftendas, nem omnium gratiarum,fecundum illud
meritò effe à fcripturis, Joann. 1. Vidimus eum plenum gratiæ, &
& Concilio infinuatum, veritatis, ut etiam fuprà ostenfum eft. *
* præca. quòd Chriftus eft caput

[ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors]

Utilitas

pro Eccl.S
Di.

9.

Comment.

tet attendi fimilitudine,

cid, & alibi.

primò quomodò

[ocr errors][merged small]
[merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

In corpore articuli primò refpondet Auctor directè quæfito unica conclufione. Secundò declarat terminum unum conclufionis. Eft igitur conclufio refponfiva. Chriftus caput Ecclefiæ dicitur fecundum fimilitudinem humani capitis. Probatur. ficut tota Ecclefia dicitur unum corpus ad Rom, 12. fecundum fimilitudinem corporis humani, ita confequens eft, quòd Chriftus dicatur caput Ecclefiæ fecundum fimilitudinem humani capitis.

50 quantò quid eft intenfivè altius, tantò formalius.Ex eo autem,quòd ad con-
formitatem ipfius aliis gratia datur, eft prior tamquam exemplar reliqua-
rum gratiarum : &,ut in litera dicitur, non eft hoc exemplar prius tempore
exemplatis, fed ut finis in intentione, ut exemplar conceptum.

Tubinota, quòd effe caput non dicitur de Chrifto propriè, fed metaAnnat. phoricè: ficut etiam effe unum corpus dicitur metaphorice de Ecclefia, & proptereà non multa opus eft difcuffione in re hac. Terminus autem in conclufione pofitus, qui declaratur in litera, eft ly fecundum fi- 60 militudinem ad humanum caput, declaratur fiquidem, quòd fimilitudo ifta attenditur quoad tria, fcilicet, ordinem, perfectionem, &

virtutem.

In refponfione ad primum ejufdem art, adverte duos modos, quibus
Auctor ponit actiones Chrifti hominis caufare in nobis gratiam, merito-
rie,& effective. Et de modo quidé meriti nulla eft ambiguitas, quoniã pot-
eft cadere fub unius merito, quòd Deus creet in altero gratiam, fed de mo-
do efficiétiae obfcurum eft:quonia, ut in prima parte habitum eft, nec prin-
cipaliter,nec inftrumentaliter poteft creatura aliqua creare:Chriftus autem
dicitur hic inftrumentaliter concurrere. Et, licet quæftio hæc perplexa ap-
pareat,non habet tamen hoc in loco multum dubitationis, quoniã fecundū
commune dictum actiones Chrifti five mediis facramentis, ut quotidie in
ecclefia fit, five abfque facramentis (ut Latronem gratificavit) eodem mo-
do ad creationem gratiæ concurrunt, non attingendo.f.ipfam gratiam,quæ
creatur, fed efficiendo aliquid per modum difpofitionis, quod eft creare gra-
tiam inftrumentaliter: quod non inconvenit, cùm creatur aliquid in fubje-
&to præexiftente, prædifponendo ad illam rem creandam, ut patet, cùm
creatur anima intellectiva in corpore humano tot difpofitionibus præpa-
rato ab agente naturali, neceffitante naturalis ordinis exactione paffivam
creationem ipfius animæ. Altiùs tamen dicitur fecundum excellentiorem
Auctoris doctrinam inferius in 9.13. ar.2. quòd gratia non fpectat fimplici-
ter ad genus creationis,fed ad genus immutationis creaturarum,non fecun-
dum naturæ ordinem,fed fecundum ordinem gratiæ: quod fufficienter pro-
batur ex hoc,quòd Deum non confervare gratiam, non eft annihilare, &
ipfam definere effe non eft annihilari, cùm Deus nihil unquam annihilet,
quamvis annihilare poffit. Ex hoc enim, quòd creationi, & confervationi
divinæ refpondet annihilatio,manifeftè fequitur, quòd, fi corruptio,feu de-
fitio alicujus non eft annihilatio, productio quoque ejufdem ordinaria non
eft creatio. Quia igitur gratiæ infufio non fimpliciter creatio eft, fed muta-
tio quædam animæ in ordine gratuitorum ad cœleftem patriam, & ad hu-
jufmodi mutationes extendit fe anima Chrifti, ut inftrumentum conjun-
&tum verbi, non videtur negandum, gratiam attingi inftrumentaliter ab
actione humanitatis Chrifti: fed dicendum, quòd effectus ifte, qui eft ani-
mam gratificari, ex illa parte,qua intervenit, quodammodò creatio eft im-
mediatè à Deo:fed ex illa parte, qua intervenit animæ mutatio fecundum
obedientialem potentiam ad celeftem beatitudinem, eft à Deo mediante
humanitate Chrifti inftrumentaliter. Hoc enim non eft creaturæ commu-
nicari potentiam creandi inftrumentaliter, fed immutandi inftrumentali.
ter, ad reftauranda omnia, quæ in celis, & in terris funt.

Ubi feito primò, quòd in corpore humano confideratur ordo, non
originis, fed fitus, & ideò in litera dicitur, quòd caput eft primum mem-
brum, incipiendo à fuperiori, proculdubiò fecundum fitum, quamvis etia
poffit intelligi de fuperiori fecundum naturales differentias pofitionis ani-
malium, prout in animali diftinguuntur fex naturales differentiæ,f.furfum,
& deorsum, antè, & retrò, dextrum, & finiftrum: nam furfum in homine
eft ipfum caput,unde trahit alimentum. Et quoniam utroque modo caput
humanum eft furfum, f.fecundum fitum fimpliciter, & fecundum differen- 70
tiam naturalem animalis,ideò utroque modo intelligi poteft. Primo tamen
modo manifeftius fenfui patet : & ideò magis confonat literæ, quæ in
refponfione ad ultimum evidentiam fenfibilem confideratam in hac fimi-
litudine dicit, dum capitis magis, quàm cordis nomen Chriftus fufcepiffe

dicitur.

Scito fecundò,quòd virtus attribuitur capiti humano refpectu virium,
& motuum reliquorum membrorum, non tanquam primo inter membra
principio, fed tanquam comprincipio primi fimpliciter membri, f.cordis:
ex corde fiquidem mediante capite omnis vis, & motus membrorum pen-
det. Et fimiliter Chriftus homo comprincipium eft Spirituffancti, qui eft
cor ecclefiæ ad vim, & motum reliquorum membrorum ecclefiæ. Et ideò 80
Chriftus ad Coloff.z.caput ecclefiæ dicitur,ex quo tamquam ex comprinci-
pio corpus Ecclefiæ per nexus, & conjunctiones fubminiftratum, & con-
Atructum crefcit in augmentum Dei.

¶ Scito tertiò, quòd gratia Chrifti dicitur prima, quia altior, & prior,
hoc eft, fecundum ordinem caufæ formalis, fimpliciter, & exemplariter.
Nam ex eo,quòd altior,eft prior fecundum ordinem caufe formalis,in quo,

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

ad i.

[blocks in formation]

DSECUNDUM fic proceditur. Videtur, quòd Chriftus non fit caput hominum quoad corpora.Chriftus enim dicitur caput ecclefiæ, inquantum influit fpiritualem fenfum, & motum gratia in ecclefiam : fed hujus fpiritualis fenfus, & motus capax non eft corpus. ergo Chriftus PROB. Quia corpus non eft caput hominum fecundum corfervit animæ noftræ in pora.

ONCL. Tota Chrifti humanitas, fe& corpus, influit in ho mines, & quantum ad animas principaliter, & quantum ad corpora fecundariò

mæ noftræ derivatur in

auctoritatibus.

operibus juftitiæ, ut pa¶2. Prætereà. Secundum corpora comtet Rom.6.& gloria ani- municamus cum brutis.Si ergo Christus corpus, ut patet Rom. 8. effet caput hominú, quantú ad corpora, utrumq;influente Chri- fequeretur, quòd etiá effet caput brutofto, ut patet ex eifdem ru animalium, quod eft inconveniens. 1. DE MINORI. 3. Prætereà. Chriftus corpus fuum ab Capax non eft. R.Primò, aliis hominibus traxit, ut patet Matth. 1. 5. Tunc nihil, &c.Suffi- & Luc. 3. fed caput eft primum inter ca*ar. præc, cit enim ad verificandă tera mébra, ut dictum eft.* ergo Chriftus conclufionem, quæ ideò dixit ly ad corpora feci nó eft caput ecclefiæ,quantu ad corpora. dariò, quòd corpus no SED CONTRA eft, quod dicitur ftrum fit capax fecunda- Philip. 3. Reformabit corpus humilitatis riò, & inftrumentaliter, noftræ configuratum corpori claritatis fuæ. pofito, ipfius fenfus, & RESPONDE O dicendum,quòd cormotus fpiritualis. In cu- pus humanum habet naturalem ordine jus fignum dicit Pfal.83. ad animam rationalem,quæ eft propria Cor meum, & caro mea exultaverunt in Deum forma ejus,& motor. Et,inquantum quidem eft forma ejus, recipit ab anima viII. ILLATIO tam, & cæteras proprietates convenienergo Chriftus, &c.B. Ne- tes humano corpori fecundum fua fpegatur illatio. S. Nam ciem, inquantum verò anima eft motor corpus animalis bruti, corporis, corpus inftrumentaliter fervit anima. Sic ergo dicendum eft, quòd ha

modo in probatione ex

teriam, traxerit ab aliis
hominibus, & quòd alii
homines corpora fua,
quantum ad ipforü cor-
porum immortalitatē,

trahant à Chrifto, quod
eft, Chriftum effe caput
aliorum quantum ad
corpora.

APPENDIX.

Ex artic. habes pri

*quest.6.a.

Utilitas

mò: quomodò per pro Eccl.S. rationem oftendas, mc

bet vim influendi humanitas Chrifti, inquantum eft conjuncta Dei verbo, cui corpus unitur per animam, ut fuprà diEtu eft. Unde tota Christi humanitas,fe& corpus, incundum fcilicet animam, fluit in homines, & quantum ad animam, quantum ad corpus: fed principaliter, quantum ad animam,fecundariò, quantum 10 ad corpus. Uno modo, inquantum membra corporis exhibentur arma juftitiæ in anima exiftente per Chriftum, ut Apoft. dicit Rom. 6. Alio modo, inquantum vi- Philip. 3. Reformabit, &c. ut in argum. contr. ta gloriæ ab anima derivatur ad corpus, Ex quo datur intelligi, fecundú illud Ro. 8. Qui fufcitavit Chri- quòd Chriftum fecundu Stum Jefum à mortuis, vivificabit & mor- corpus fuum effe caput talia corpora vestra propter inhabitantem noftrum fecundum corSpiritum ejus in vobis.

20

zo

30

[ocr errors]

itò effe à fcripturis infinuatum, quòd Chriftus eft caput noftrum, etia quantum ad corpora, ut

pora noftra, eft ipfum facere corpora noftra effe conformia etiam in fæculo venturo corpori

fuo. A fimili ergo Chriftum fecundum animā

Dei.

¶AD PRIMUM ergo dicendum, q fenfus fpiritualis gratiæ non pervenit quidem ad corpus primò, & principaliter: fed fecundariò, & inftrumentaliter, effe caput noftrum quaut dictum eft.* tum ad animas, eft ipsū * In corp. facere, animas noftras Ad fecundum dicendum, quòd cor- effe conformes etiam in arti. pus animalis bruti nullam habitudinem fæculo venturo anima habet ad animam rationalem, ficut ha- fuæ. Et hoc eft illud inbet corpus humanú,& ideò no eft fimile. fluere in utrumque : de quo loquitur articuli Ad tertium dicendum, quòd, licèt conclufio. Ex quibus et Chriftus traxerit materia corporis ab a- ia patet,quòd per ly im liis hominibus: vitam tamen immortale mortalitatem pofitam ad tertiй intelligütur tanquã nomine cōmuniffimo defignatę quatuor dotes corporis, de quibus 1.Cor.15.fcilicet, impaffibilitas, agilitas, claritas, fubtilitas,De his quoque vide Addi, q.82, 83.84.85.artic. fuis cum ftat enim fimul duo hec, f. & quòd Chriftus fuŭ corpus, quantù ad ma- 40 Elucid. & q.95.4.5. cum Elucidationibus. Secundò vides: quomodò, &c.

[blocks in formation]
[ocr errors][merged small][merged small]

corporis oes hoies trahunt ab ipfo, fe
cundum illud 1.ad Cor.15.Sicut in Adam
omnes moriuntur, ita & in Christo omnes
vivificabuntur.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

N tit. 2. artic. adverte, quòd ly quoad corpora non folùm refertur ad
corpora aliorum hominum, fed etiam ad corpus ipfius Chrifti, ut cla-
rè patet ex arg. 3. in litera, quod impugnat corpus Chrifti non poffe effe
caput aliorum, quia fumptum eft ex aliis, & ex conclufione refponfiva in
corpore articuli, eft igitur fenfus tituli. An Chriftus etiam fecundum cor-
pus fit caput aliorum hominum, etiam quoad corpora.

In corporc art. unica eft conclufio refponfiva quæfito affirmative. To- so
ta humanitas Chrifti, fecundum fcilicet animam,& corpus, influit in ho-
mines,& quantum ad animam principaliter, & quantum ad corpus fecun-
dario. Hæc conclufio primò probatur: deinde declaratur ultima ejus par-
ticula. Probatur fic. Humanitas Chrifti habet vim influendi, inquantum
eft conjuncta Dei verbo, cui corpus unitur per animam, & corpus huma-
num habet naturalem ordinem ad animam dupliciter, fcilicet, ut mate-
ria ad formam, & ut inftrumentum ad principalem motorem, ergo tota
humanitas Chrifti, &c.,

¶ubi nota, quòd, quia duo continentur in conclufione, fcilicet, quòd
corpus Chrifti influat, & quòd corpora aliorum recipiant influxum à cor-
pore Chrifti, ideò duo principia affumpta funt in litera, alterum commu- 60
ne corpori Chrifti, & aliorum hominum corporibus de duplici naturali
ordine inter corpus, & animam, ex quo habetur communio mutua, qua
non folùm corpus accipit ab anima, fed anima accipit à corpore ministră-

[blocks in formation]

in

te fibi, & hinc habes confequenter, quòd corpus Chrifti non eft alienum à viribus fuæ animæ, & quòd corpora aliorum non excluduntur à donis fuarum animarum. Alterum principium proprium eft corpori Chrifti continens duo, fcilicet, quòd humanitas Chrifti habet vim influendi ex conjunctione perfonali ad Deum, & quòd corpus Chrifti conjunctum eft verbo, mediante anima. Ex his fiquidem fimul junctis habes, quòd corpus Chri fti mediante anima habet vim influxivam ex verbo, ficut habet mediante anima conjunctionem ad illud, ut fic, & ex parte influentis, anima Chrifti participaliter, & corpus fecundariò inveniatur, & fimiliter ex parte recipientium influxum, animæ hominum principaliter, & corpora fecundariò inveniantur, & utrobique eadem fit ratio, fcilicet, propter naturalem ordinem corporis ad animam.

Declaratur deindè, quòd corpus fecundariò recipiat influ- Comment. xum, dupliciter verificari, fcilicet, per modum minifterii, vel per modum derivationis. Nam quandò in præfenti vita anima justificatur, movet membra corporis ad affequendam, confervandam, tuenda, augendamque animæ juftitiam,& fic corpus noftrum fecundariò, ut minifter animæ, movetur à juftificante animam. Quandò verò in refurretione anima gloriofa juncta erit corpori, ex gloria animæ derivabitur gloria in corpus, & fic à glorificante immortali, divinaque vita animam, glorificabitur fecundariò corpus, redundante gloria animæ in corpus.

Utrum Chriftus fit caput
DTERTIUM fic proceditur.
Videtur, quòd Chriftus non
fit caput oium hoium: caput
enim non habet relationem,

CON
ONCL.Accipiendo nifi ad membra fui corporis: infideles

generaliter fecundü auté nullo modo funt membra ecclefiæ,
totum tempus mun-
di, Chriftus eft caput o- quæ eft corpus Chrifti, ut dicitur Ephef.
mnium hominu, fed fe- 1. ergo Chriftus non eft caput omnium
cundú diverfos gradus. hominum.

PROB. I. Quia ões

homines accepti fecun- 2.Prætereà.Apoftolus dicit ad Ephef.
dum totum mundi te- 5. quòd Chriftus tradidit femetipfum pro
pus uniuntur Chrifto, ecclefia, ut ipfe exhiberet fibi gloriofam
ut membra, vel actu, ecclefiam, non habentem maculam, aut
doque, aut nunquam rugam, aut aliquid hujufmodi: fed mul-
reducenda ad actum. Se- ti funt etiam fideles, in quibus invenitur
cunda verò pars,fcilicet,

vėl potentia, aut quan

fed fecundum, &c. Proatur. Quia Chriftus eft principaliter caput fibi

70

80

TERTI U S.

omnium hominum.
macula, aut ruga peccati. crgo nec ctiá
omnium fidelium Chriftus eft caput.
¶3. Prætereà. Sacramenta veteris legis
comparantur ad Chriftumn, ficut umbra
ad corpus,ut dicitur Colof.1.fed Patres ve-
teris teftamenti facramentis illis fuo té-

pore ferviebant, fecundum illud Heb. 8.
Qui exemplari, & umbræ deferviunt ca-
lestium. Non ergo pertinebant ad cor-
pus Chrifti,& ita Chriftus non eft caput

omnium hominum.

¶SED CONTRACft, quod dicitur 1. Tim. 4. Eft Salvator omnium hominum & maximè fidelium, & 1. Jo. 2. Ipfe eft propitiatio pro peccatis noftris, non pro no

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]

viatore, quantumcumque peffimo, quamdiù eft viator, desperandum eft, ut dicit B. Augufti

nus.

« VorigeDoorgaan »