Ad propofitum igitur hinc redeundo dicimus juxta priùs habitam do &rinam, gratiam habitualem effe in Chrifto fecundum totam perfectionem, quam nata eft habere gratia fecundum feipfam, & in nullo alio effe gratiam fecundum otam perfectionem, quam nata eft habere gratia, fecundum feipfam, & proptereà in Chrifto fuiffe gratiam, ut in fubjecto totali: in aliis verò, ut in fubjectis partialibus. Et hoc eft, gratiam effe diver farum rationum, quantitatum, & perfectionum, non fecundum effentiam, fed fecundum modum. Et hinc provenit, quòd gratia Chrifticomparatur ad gratias aliorum, ut virtus univerfalis ad virtutes particulares: nam fpectando ad differentiam, quæ eft penes dictos modos effendi clarè liquet, gratiam Chrifti habere, quicquid perfectionis natum eft conveni- 10 re gratiæ fecundum feipfam, ac per hoc omnem illius perfectionem intenfivam, & extenfivam: utramque enim perfectio gratiæ fecundum feipfam exigit, & confequenter gratiam Chrifti effe univerfalis virtutis utpote, quæ omnem gratiæ perfectionem intensivam, & extenfivam in fe continet aliorum verò gratiam effe particularis virtutis, utpote partem intenSuarezq.7.a.12.in Com. Medina q. 7. ar, 12, SUPER QUA, VII. ART. XII. CONCL. 1. Gratia Chrifti non poteft 13.9.1.4.2. augeri ex parte ipfius 9.3.4.18, gratiæ: neque ex parte art. 5. c. Et fivæ, & partem extenfivæ perfectionis gratiæ in fe continens : plùs tamen, ARTICULUS DUODECIMUS. Utrum gratia Chrifti potuerit augeri. D DUODECIMUM fic proceditur. Videtur, quòd gratia Chrifti potuerit augeri. Omni.n. finito poteft fieri additio: fed gratia Chrifti fuit finita, ut dictum eft.* ergo potuit augeri. 20 2. Prætereà. Augmentum gratiæ fit Comment, habitualis in Chrifto fe corp. art.10. argumě. cont, videbimus: quòd PROB. Quia fert fe- poteft falvari in natura acris, licèt poffit NOT. Directè valet calor ignis.Ex parte autem formę exclu- codem Papa per hoc fapientia determinata propria menfura, Itulus articuli duodecimi clarus eft. 30 non autem fecundum quantitatem naturale. §. ut declaratur in text, Tunc nihil, &c. ut patet ibidem. 11.DE CONCLUS. quòd ordinatur ad unio enim procedit ex præmiffis. Nam virtus divina,licet poffit,&cæt, ut in text. Tunc nihil, &c. ut patet ibid. Hinc juvaberis ad meliùs intelligendum III. DE CONCLUS. dicta in not. post conc,1. Potuit augeri R.Secundum effectus.§. Tunc ni quàm gravitas terre,quia non poteft effe & ex parte fubjecti,quia nondùm perve- AD PRIMUM ergo dicédum, quòd, fi loquamur de quantitatib. mathemati- Jo.1.Vidimus,&c.fecüdu cundum fui effentiam. , ¶ Ad fecundum dicendum, quòd virtus divina, licèt poffit facere aliquid majus, & melius, quàm fit habitualis gratia Chrifti,non tamen poffet facere,quod ordinaretur ad aliquid majus,quàm fit unio perfonalis ad Filium unigenitum à Patre. Cui unioni fufficienter correfpondet talis menfura gratiæ, fecundum definitionem divina fapientiæ. ¶ Ad tertium dicendum, quòd in fapientia, & gratia aliquis poteft proficere dupliciter. uno modo fecundum ipfos habitus fapientiæ, & gratiæ augmentatos, & fic Chriftus in eis non proficiebat: alio modo fecundum effectus, inquantum, f. aliquis fapientiora, & virtuofiora opera facit. Et fic Chriftus proficiebat fapientia, & gratia, ficut & atate: quia fecundum proceffumn ætatis perfectiora opera faciebat, ut fe verum hominem demonftraret, & in his, quæ funt ad Deum, & in his, quæ funt ad homines. Commentaria Cardinalis Cajetani. In corpore articuli duo fiunt: præponitur fiquidem una diftinctio, penes rationalis creaturæ unionem ad Deum. ergo gratia Chrifti pertingit ad fummam menfuram gratiæ. ergo gratia Chrifti non poteft augeri ex parte ipfius gratiæ. Antecedens probatur auctoritate Scripturæ. Prima confequentia probatur: quia menfura unicuique formæ præfigitur in comparatione ad finem: quod declaratur exemplo in terræ gravitate. Secunda autem: quia finis gratiæ eft unio creaturæ rationalis ad Deum. Tertia verò, quia nec effe, nec intelligi poteft major ad Deum unio, quàm perfonalis. *li. 2. de a Sifte hoc in loco lector, & perfpice primò, quod in præcedentis libri Commentariis, cùm de charitate tractaretur, fcripfimus, non fomniafle Annotat nos, fed ab Auctore didiciffe, fcilicet, gratiam, ac per hoc charitatem in creaturis habere fecundum fe terminu in fummo ita, quòd no funt ampliùs augmentabiles, & verba Auctoris in illo loco, quæ videntur fonare oppo Queftio. Quast. oppofitum, non effe falfa, aut correcta, feu retractata kic, fed funt expō- mus. Ad claritatem tamen doctrinæ præfentis intellige menfuram formæ præfixam effe penes relationem ad finem, non fic, quòd menfura penes extrinfecum fit quoniam menfura formæ intrinfeca eft formæ, cujus eft menfura) fed fic, quòd, cùm omne agens agat propter finem, ac per hoc id, quod fubftantialiter eft propter finem, oportet commenfuratum effe fini: ficut, quod fecundum aliquam figuram eft propter finem, oportet, ut figuratum, effe commenfuratum illi fini, proptereà, cùm grave fit propter effe deorfum, oportet grave, ut fic, commenfuratum effe fini, ut fcilicet infimo deorfum commenfuretur fola fumma gravitas, & fupremo furfum fola fumma levitas; ita fummæ unioni creaturæ rationalis ad Deum commenfurari oportet folam fummam gratiam. ¶ Num finis gratiæ habitualis fit unio perfonalis. Ed eft hic locus quæftioni, quo pacto finis gratia habitualis (de qua Seft fermo) eft unio perfonalis, cùm fecundum antediéta, & in fequenti articulo ex propofito definita, unio perfonalis non fequatur, fed præcedat gratiam habitualem, finis autem pofterior fit generationis ordine eo,quòd eft propter finem. Refolut. Ad hoc dicitur, quòd finis non dicitur tantùm de fine confequendo, fed Comment. 20 fuperficie,vel corpore abfolutè, vel Phyficè, hoc eft, ut ad fpecificas natu- 30 In refponfione ad fecundum ejufdem 12.artic. advèrte, quòd, quia in litera gratia Chrifti relata ad proprium finem excludit melius fe; & tamen compatitur aliquid majus, feu melius fe, ideò manifeftè litera ista docet, gratiam Chrifti dupliciter poffe confiderari. Primò fecundum id, quod in fe eft, hoc eft, fecundum propriam intrinfecam entitatem, qua eft tale ens inter entia univerfi, & fic poteft aliquid effe nobilius ens, quàm ipfa fit; immò omnis fubftantia eft nobilior fecundum fui generis rationem illa, cùm fit effentialiter accidens. Alio modo fecundum id, ad quod ipfa fua entitas tantæ perfectionis ordinatur, ut ad proprium finem. Et fic non poteft fieri aliquid majus, aut melius illa, quoniam fuapte natura commenfurata eft unioni perfonali Dei, ut proprio fini, qua nihil effe poteft me lius. Et, ut meliùs percipias, quæ in litera fubjunguntur, perfpicaciter attendendum eft, à divina fapientia dupliciter aliquid ordinatum, quantum eft ex parte rei ordinata ad unionem perfonalem filii Dei, vel per fe, ut perfectio gratiæ fecundum fe, vel per accidens, ut humana natura. Per accidens fiquidem evenit, quantum eft ex parte humanæ naturæ, ut complaceret Deo illam eligere ad unionem perfonalem fui; quoniam ipfa natura humana fecundum fe, nullam habet proportionem, aut commenfuratione ad affumptibilitatem; quia nullam habet potentiam paffivam ad ea, quæ omnem naturalem ordinem tranfcendunt; fed divina charitas, ac fapientia elevavit illam, ordinando ipfam, ut affumeretur. Gratia autem fecundum fe totaliter perfecta, quia ex proprii ordinis, utpote fupernaturalis, ac divini, ratione, ad fupernaturale, ac divinum quid ordinatur,par eft, ut fuapte natura ad unionem perfonalem in fui fumma plena perfectione ordinetur, ac commenfuretur, ac per hoc non per accidens, fed per fe à divina fapientia ad unionem perfonalem ordinatur. Et ideò in litera dicitur, quòd unioni perfonali correfpondet fufficienter talis menfura gratiæ, hoc eft, gratia in fummo fecundum fe, fecundum divinæ fapientiæ ordinem, quo omnia difpofuit ab æterno fuaviter. Quocircà, quantumcum Secunda conclufio eft. Gratia Chrifti non potuit augeri ex parte fubjecti te med 10,7 In refponfione ad primum ejufdem duodecimi articuli confidera per- Suarezq.7.a.13.difp.22. ART. XIII. CONCL. Gratia u nionis præcedit ordine naturæ, & intelletus gratiam habitualem in Chrifto. PROB.Quia hoc pa declaratur in tex. que aliquod ens in fe fecundum fuam intrinfecam entitatem melius gratia, quæ eft in Chrifto, fieret: non fieret tamen ens fuapte natura ordinatum per fe ad melius, quàm ordinetur perfectio, quæ in Christo eft gra tiæ, & hoc apertè intendit litera per fe intellecta. In refponfione ad tertium adverte, quòd fimilitudo profectus Chrifti quoad fapientiam, gratiam, & ætatem in litera afferitur, quoad parte affirmativam, fcilicet, quòd proficiebat quoad effectus ætatis, ficut quoad effectus fapientiæ, & gratiæ, & hoc conftat effe veriffimum, quoniam opera fua confona ætati faciebat: fed non afferitur quoad partem negati vam,f.quòd non proficiebat fecundum ætatem ipfam, ficut non proficiebat fecundum ipfam fapientiam, feu gratiam, quoniam conftat, quòd effet falfum hoc, nam Chriftus verè proficiebat ipfa ætate, quoniam fecundum ætatis menfuram corporalis progreffus eft, conftat .n. Chriftum verè primò infantem, deindè puerum, inde adolefcentem, atque in viram tandē perfectum emerfiffe (ficut cæteros homines) fenfim, & per incrementa teporum, augente naturali virtute membra, roburque viribus miniftrante ARTICULUS TERTIUS DECIMUS. unionem. Idem enim non fequitur ad feipfum: fed hæc gratia ha 60 70 6.ar.6. Immò talis gratia eft, ficut quædam proprietas naturalis. Vide q.2.art.12. III. MA Dedi Spirit.men fuper eu, quidé pertinet ad donú gratiæ habitualis. Unde reliquitur, fufceptio naturæ humanę i unitate perfonæ precedat gratia habituale i Christo. RESPONDEO dicédú, qunio huana naturæ ad divină personă, q fup.*diximus effe ipsa gratia unionis,precedit gratia habituale *q.3.art.te in Chrifto,no ordine teporis,fed natura,& intellectus. Et hoc tri- &q.6.ar.6. plici roc. primò quide fin ordine principiorú utriufq; Principiu rõe n.unionis eft perfona Filii affumens humana natura, quæ fi hoc dicitur miffa effe in mundú, q humana naturam assupfit. Principiú aut gratiæ habitualis, q cú charitate datur,eft Spirituffanct.qui fm hoc dicitur mitti, per charitaté mété inhabitat.Miffio aut Filii fm ordine nature prior eft miffione Spiritus sácti, ficut ordine natura Spirit.fanctus procedit à Filio,& à fa piétia dilectio. Unde & unio perfõalis, fi q intelligitur miffio Filii,e prior,ordine naturæ,habituali gratia, fm q intelligitur miffio Spirit.sacti.Secüdò accipitur ratio hujus ordinis ex habitudine gratiæ ad fuam caufam. Gratia enim caufatur in homine ex præfentia divinitatis, ficut lumen in aere ex præsetia folis.unde dicitur Eze. 43. Gloria Dei Ifrael ingrediebatur per viam orientalem, & terra fplédebat à majeftate ejus. Pręsentia aut Dei in Chrifto intelligitur fm unioné humanæ naturæ ad divina perfona: unde gratia habitualis Chrifti intelligitur, ut cófequés hanc unione,ficut fplédor folem. Tertiò ratio hujus ordinis fumi poteft ex fine gratiæ:ordinatur .n.ad benè agédũ. Actiones aut funt fuppofitorü,& individuoru. Unde actio, & per confequens gratia ad ipsa ordinans præfupponit hypoftafim operante. Hypoftafis auté non præfupponitur in humana natura ante unione,ut ex fuprà dictis patet. * Et ideò gratia unionis fecundum intellectum præcedit gratiam habitualem. "q.e. ars.a. tet & ex ordine princi- bitualis videtur eadem effe cum gra- Auguftinus intelligit cia largientem. nag. APPENDIX. 111. MAJOR. Com- TAD PRIMUM ergo dicendum, quòd mune eft prius proprio. *Joco cita. B. Si utrumque fit ejuf- Aug. ibi gratiam nominat gratuitam dem generis. §. Tunc ni Dei voluntatem, gratis beneficia larhil, &c. Nam hæ gratiæ, gientem. Et propter hoc eadem gratia f.unionis, & habitualis, dicit hominem quemcunque fieri Chrinon funt unius generis. ftianú, qua gratia factus eft homo Chriftus: quia utrumque gratuita Dei volunUtilitas Equomodo per ra- tate abfque meritis factum eft. pro Eccl.S. tionem oftendas, meritò ¶ Ad fecundum dicendum, quòd, ficeffe à fcripturis infinuafum, quod gratia habi- ut difpofitio in via generationis præcetualis in Chrifto fubfe- dit perfectionem, ad quam difponit in quitur gratiam unionis, his, quæ fucceffivè perficiútur, ita naut Ifa. 42. fecundú quòd turaliter perfectionem fequitur, quam cum difcurfu applicatur in argum, contr. Ite per aliquis jam confecutus eft: ficut calor, hoc, quod dicitur Jo. 1. qui fuit difpofitio ad formam ignis, est Verbum caro factum eft, effectus profluens à forma ignis jam præantequam dicatur. Ple num gratie. Ac fi aper- exiftentis.Humana auté natura in Chri Dei. Comment. Annotat 55. tè dictum fit. Ifta gratię turalis ex ea refultans fto unita eft perfonæ verbi à principio nionem fequatur, ficut abfque fucceffione. Unde gratia habi- quædam proprietas natualis no itelligitur, ut præcedés unione, infinuatur, & ib. per ly fed,ut cófeques ea,ficut queda proprietas gloriam quafi unigeniti naturalis. Unde & Aug.dicit in Enchi. * a Patre. Hoc eft: ex congratia e quodamodò Chrifto hoi naturalis. textu. Gloria, quæ eft gratia habitualis cófumAd tertium dicendum, quòd com- mata, quam vidimus in mune eft prius proprio, fi utrumque fit anima verbi incarnati, unius generis, led in his,quæ funt diver- erat gloria procedens ex hoc: quòd illud Verbum forú generú, nihil prohibet propriu effe caro factum filius eft uprius comuni. Gratia aut unionis nó eft nigenitus à patre. Hine in genere gratiæ habitualis : fed eft fupra n. refultavit illa gloria, omne genus, ficut & ipfa divina perfo- ideft, quòd fuit etiam comprehenfor ab inftanna. Unde hoc propriú nihil prohibet effe ti conceptionis; quamprius cói: quia non fe habet per additio- primùm fcilicet Vernem ad commune, fed potiùs eft princi- bum caro factum eft pium, & origo ejus, quod eft commune. ideft, quamprimùm illa perfona incarnata, & illa caro fic verbo unita, plenitudo præfupponit unione Verbi ad carné. Quòd autem ad illam u- 20 fuit unigenitus à Patre. Secundò vides: quomodò ex his, &c. Itulus clarus eft. Commentaria Cardinalis Cajetani. ། In corpore unica eft conclufio refponfiva quæfito. Gratia unionis in Chrifto præcedit gratiam habitualem ejus: non ordine temporis fed naturæ, & intellectus. Probatur tripliciter. Primò. miffio Filii eft prior naturæ ordine miffione Spirituffancti. ergo gratia unionis, & cæt, Antecedens probatur: quia Spirituffanétus procedit naturæ ordine à Filio, & dilectio à fapientia. Confequentia verò: quia fecundum ipfam unionem attenditur miffio Filii, & fecundum gratiam habitualem attenditur miffio Spirituffancti. Ubi nota, quòd cautè loquitur in litera Auctor, dùm miffiones ordinat fecundum prius, & pofterius naturæ: proceffiones autem Filii, & Spirituffancti ordinat quidem naturæ ordine, fed non fecundum prius, & pofterius: quia, ut in vigefima dift, primi Sent, dicitur, in divinis eft ordo naturæ, non quo alter eft prior altero, fed quo alter eft ab altero. Misliones autem ad ea, quæ funt extra Trinitatem,refpicientes, prioritatem etia, & pofterioritatem naturæ in fuis rationibus, ac rebus admittunt. Secundo. præfentia Deitatis eft prior fplendore ejus: fed unio eft ipfa præfentia, gratia habitualis fplendor ejus.ergo. Tertiò. Actio, & gratia ad ipfam or dinans præfupponit hypoftafim, ergo gratia habitualis præfupponit unionem: Antecedens probatur: quia actiones funt fuppofitorum. Confequen tia verò: quia gratia unionis facit hypoftafim in natura humana. Ubi cautè perfpice, quòd aliud eft dicere: non præfupponit hypofta- In refponfione ad fecundum ejufdem 13. art. habes, quòd gratia in 30 tionem naturalis proprietatis, ficut calor confequens formam ignis. Et 40 so hoc benè nota. In refponfione ad tertium occurrit reddenda ratio tot dictorum de gratia unionis. Dicitur enim de ipfa in hoc articulo in principio corporis, quòd gratia unionis eft ipfa unio, & in hac refponfione, quod eft fupra omne genus, & in artic. 11. hujufmet quæftionis, quòd eft infinita, fecundu quòd ipfa perfona Verbi eft infinita, & in artic. 6. quæft. 6. in corpore di&tum eft, quod gratia unionis eft ipfum effe perfonale, quod gratis divinitùs datur humanæ naturæ in perfona verbi, & in art. 12. quest. 3. ad tertium dicitur, quòd gratia unionis eft caufata à tota Trinitate, quod & hic replicatur in corpore articuli, dùm principium appropriatum gratiæ unionis ponitur perfona Filii, hæc fiquidem dicta, licèt diffonare inter fe videantur, facilè tamen diftinctè peripicientibus apparet, quòd gratia unionis duo in fe claudit, fcilicet, effe verbi perfonaliter terminans humanitatem Chrifti, & compofitionem, feu conjunctionem utriufque, nec loquor de terminatione, conjunctione, aut unione, quæ eft relatio, fed de fundamento, quod eft effe Deum, & hominem, quod conftat effe fubftantiam, & prædicta duo in fe claudere, fcilicet, perfonam unitam, & ipfam conjunctionem: de hujufmodi enim unione in litera dicitur, quòd eft ef se personale, quòd eft infinita fimpliciter, ficut ipfa perfona divina, quòd eft fupra omne genus, quoniam hoc fundamentum relationis unionis nihil aliud eft, quàm unum effe Deum, & hominem in effe divino perfonali. Unum autem, cùm nihil positivi addat fuper ens, quod unum dicitur (ut dicitur in 4. Met.) confequens eft, quòd nihil in propofito addat fuper effe perfonale verbi,ac per hoc unio pro fuo principali fumpta, fcilicet, pro ipfa re, in qua uniuntur, & funt unum ens, una perfona, ambæ naturę, infinita eft, fupra omne genus eft, effe verbi eft, effe perfonale eft : pro co verò, quod addit ipfa unio fuper rem, in qua eft unio,temporale quid eft, caufatum à tota Trinitate fecundum rem, & per appropriationem à Filio, gratis conceffum humanæ naturæ eft. ¶ De quo quid fit, fuperiùs declaratum eft, balbutiendo tamen.Confona igitur sut oia Auctoris dicta de unione, feu unionis gratia fanè intellecta ̧ QUÆ STIO Qu De gratia Chrifti, fecundum quòd eft caput Ecclefiæ, in octo articulos divisa. EINDE Confiderandum eft de gratia Christi, secun- ¶ Quartò. Utrum fit caput angelorum. dum quòd eft caput Ecclefiæ. ET Circa hoc quæruntur octo. ¶ Primò. Utrum Chriftus fit caput Ecclefiæ. ¶Secundò Utrum fit caput hominum, ras vel folùm,quantum ad animas. Durand. 3.fent.dift. 13. Inf.q.48.a. quæft. 2. 1.Cor.1. Valent, quæft. 8. a. 1. 5. &6. punct. 1. Medina q, 8. ar. 1. 49. a. 1.co. Et d.. 9.2 a... Et ad corpo 60 Quintò. Utrum gratia Chrifti, fecundú quã eft caput ec- ¶Sextò, Utrum effe caput Ecclefiæ fit proprium Chrifto. *Enc bir.c. 40.10.3. 1. DE MINORI. Non influitur. R. Au&toritativè . §. Tunc ni70 2. Prætereà. Capitis non videtur effe hil, &c. Sufficit enim, quòd Chriftus homo aliud caput : fed Christi aliud caput fed Chrifti, fecundum influat inftrumentaliquòd eft homo, eft caput Deus, fecun- ter ad hoc, quòd ipfe dum illud 1. Corinth. 11. Caput Christi ut homo, fit caput. Deus. crgo ipfe Chriftus non eft caput le non influit motum 3.Prætereà. Caput i homine eft quod- corporeum, & fenfum dã particulare membrum influentiam in membra, nifi prærecipiens à corde: fed Chriftus eft uni- fuppofita motione cor verfale principium totius ecclefiæ. ergo ftus, nonnifi præfupnon eft ecclefiæ caput. ¶SED CONTRA cft, quod dicitur tiam in ecclefiam inquantú eft Deus.ergo ei, fecundú quòd Eph.1. Ipfum dicit caput fuper omnem ecclefiam. DPRIMUM fic proceditur. Videtur, quòd Chrifto, fecundum quòd eft homo, non cópetat effe caput ecclefiæ. Caput .n. influit sẽ ONCL. Sicut tota fum,& motum in membra:fenfus autem, Ecclefia dicitur u- & motus fpiritualis, qui eft per gratiam, num corpus myfticum non influitur nobis à Chrifto homine; per fimilitudinem ad naturale corpus homi- quia, ficut Auguft. dicit in lib. de Trininis: ita Chriftus dicitur ta. nec etiam Christus, fecundum quòd ante med, caput Ecclefiae fecun- eft homo, dat Spiritumfanétum, fed folùm, cor..le.1. ur, ficut ictas na cfultans Lib. perly unigeni :ex con quæ cotum Himus in amati, decs ex Verbum as cit u .Hinc gloria, etiam unitan Cuan argument.contr. Pro cu ta, capit. decimofexto. * cit. Tertiò virtutem habet influendi gratiam Ecclefiæ. Ut Ephef.. in omnia membra ecclefiæ, fecundum fecundum quod eft in illud Ioann. 1. De plenitudine ejus nos o- jus ampliori notitia vimnes accepimus. Et fic patet,quòd Chri- dendi funt articulus 3. ftus convenienter dicitur ecclefiæ caput. & 4. A Concilio autem TAD PRIMUM ergo dicendum,quòd Tridentino feffione fexdare gratiam,aut Spiritumfan&tum con- Chriftus, tanquam cavenit Chrifto, fecundum quòd Deus put, in membra in ipfos 10 auctoritativè, fed inftrumentaliter con- juftificatos jugiter virtutem influit: quæ viryenit etiam ei,fecundum quòd homo,in- tus bona eorum opera fcilicet ejus humanitas inftru- femper antecedit, & coquantum mentum fuit divinitatis ejus. Et ita mitatur,& fubfequitur; actiones ipfius ex virtute divinitatis fue- & fine qua nullo pacto runt nobis falutiferæ, utpote gratiam in grasa, & meritoria effe poffent. Hæc ibi,ubi panobis caufantes, & per meritum, & per tet etiam de officio caefficientiam quandam. Auguft.* autem pitis. Ad quod facit & negat Chriftum, fecundum quòd homo dictum ejufdem Conci- Loco ett. lii feffione vigefimapri- in arguin. eft, dare Spiritum fanctum per auctori ma Canone tertio, scilitatem: inftrumentaliter autem, five ini- cet, Chriftus effe omnium nifterialiter etiam alii fanctid dicuntur gratiarum fontem dare Spiritumfan&tum, fecundum illud auctorem. Secundo vi- D 4:0 des: quomodò, &c. Gal.3. Qui tribuit vobis Spiritum, &c. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd in metaphoricis locutionibus non oportet attendi fimilitudinem, quantum ad omnia: fic enim non effet fimilitudo, fed rei veritas. Capitis igitur naturalis non eft caput aliud, quia corpus humanum non eft pars alterius corporis, fed corpus fimilitudinariè dictum, ideft, aliqua multitudo ordinata, eft pars alterius multitudinis : ficut multitudo domeftica eft pars multitudinis civilis. & ideò paterfamilias, qui eft caput multitudinis domesticæ, habet fupra le caput rectorem Civitatis. Et per hunc modum nihil prohibet, caput Chrifti effe Deum, cùm tamen ipfe Chriftus fit caput ecclefiæ. III. DE MAJORI RESPONDEO dicendum,quòd, fic- Utilitas pro Eccl.S 9. Comment. tet attendi fimilitudine, cid, & alibi. primò quomodò In corpore articuli primò refpondet Auctor directè quæfito unica conclufione. Secundò declarat terminum unum conclufionis. Eft igitur conclufio refponfiva. Chriftus caput Ecclefiæ dicitur fecundum fimilitudinem humani capitis. Probatur. ficut tota Ecclefia dicitur unum corpus ad Rom, 12. fecundum fimilitudinem corporis humani, ita confequens eft, quòd Chriftus dicatur caput Ecclefiæ fecundum fimilitudinem humani capitis. 50 quantò quid eft intenfivè altius, tantò formalius.Ex eo autem,quòd ad con- Tubinota, quòd effe caput non dicitur de Chrifto propriè, fed metaAnnat. phoricè: ficut etiam effe unum corpus dicitur metaphorice de Ecclefia, & proptereà non multa opus eft difcuffione in re hac. Terminus autem in conclufione pofitus, qui declaratur in litera, eft ly fecundum fi- 60 militudinem ad humanum caput, declaratur fiquidem, quòd fimilitudo ifta attenditur quoad tria, fcilicet, ordinem, perfectionem, & virtutem. In refponfione ad primum ejufdem art, adverte duos modos, quibus Ubi feito primò, quòd in corpore humano confideratur ordo, non dicitur. Scito fecundò,quòd virtus attribuitur capiti humano refpectu virium, ¶ Scito tertiò, quòd gratia Chrifti dicitur prima, quia altior, & prior, ad i. DSECUNDUM fic proceditur. Videtur, quòd Chriftus non fit caput hominum quoad corpora.Chriftus enim dicitur caput ecclefiæ, inquantum influit fpiritualem fenfum, & motum gratia in ecclefiam : fed hujus fpiritualis fenfus, & motus capax non eft corpus. ergo Chriftus PROB. Quia corpus non eft caput hominum fecundum corfervit animæ noftræ in pora. ONCL. Tota Chrifti humanitas, fe& corpus, influit in ho mines, & quantum ad animas principaliter, & quantum ad corpora fecundariò mæ noftræ derivatur in auctoritatibus. operibus juftitiæ, ut pa¶2. Prætereà. Secundum corpora comtet Rom.6.& gloria ani- municamus cum brutis.Si ergo Christus corpus, ut patet Rom. 8. effet caput hominú, quantú ad corpora, utrumq;influente Chri- fequeretur, quòd etiá effet caput brutofto, ut patet ex eifdem ru animalium, quod eft inconveniens. 1. DE MINORI. 3. Prætereà. Chriftus corpus fuum ab Capax non eft. R.Primò, aliis hominibus traxit, ut patet Matth. 1. 5. Tunc nihil, &c.Suffi- & Luc. 3. fed caput eft primum inter ca*ar. præc, cit enim ad verificandă tera mébra, ut dictum eft.* ergo Chriftus conclufionem, quæ ideò dixit ly ad corpora feci nó eft caput ecclefiæ,quantu ad corpora. dariò, quòd corpus no SED CONTRA eft, quod dicitur ftrum fit capax fecunda- Philip. 3. Reformabit corpus humilitatis riò, & inftrumentaliter, noftræ configuratum corpori claritatis fuæ. pofito, ipfius fenfus, & RESPONDE O dicendum,quòd cormotus fpiritualis. In cu- pus humanum habet naturalem ordine jus fignum dicit Pfal.83. ad animam rationalem,quæ eft propria Cor meum, & caro mea exultaverunt in Deum forma ejus,& motor. Et,inquantum quidem eft forma ejus, recipit ab anima viII. ILLATIO tam, & cæteras proprietates convenienergo Chriftus, &c.B. Ne- tes humano corpori fecundum fua fpegatur illatio. S. Nam ciem, inquantum verò anima eft motor corpus animalis bruti, corporis, corpus inftrumentaliter fervit anima. Sic ergo dicendum eft, quòd ha modo in probatione ex teriam, traxerit ab aliis trahant à Chrifto, quod APPENDIX. Ex artic. habes pri *quest.6.a. Utilitas mò: quomodò per pro Eccl.S. rationem oftendas, mc bet vim influendi humanitas Chrifti, inquantum eft conjuncta Dei verbo, cui corpus unitur per animam, ut fuprà diEtu eft. Unde tota Christi humanitas,fe& corpus, incundum fcilicet animam, fluit in homines, & quantum ad animam, quantum ad corpus: fed principaliter, quantum ad animam,fecundariò, quantum 10 ad corpus. Uno modo, inquantum membra corporis exhibentur arma juftitiæ in anima exiftente per Chriftum, ut Apoft. dicit Rom. 6. Alio modo, inquantum vi- Philip. 3. Reformabit, &c. ut in argum. contr. ta gloriæ ab anima derivatur ad corpus, Ex quo datur intelligi, fecundú illud Ro. 8. Qui fufcitavit Chri- quòd Chriftum fecundu Stum Jefum à mortuis, vivificabit & mor- corpus fuum effe caput talia corpora vestra propter inhabitantem noftrum fecundum corSpiritum ejus in vobis. 20 zo 30 itò effe à fcripturis infinuatum, quòd Chriftus eft caput noftrum, etia quantum ad corpora, ut pora noftra, eft ipfum facere corpora noftra effe conformia etiam in fæculo venturo corpori fuo. A fimili ergo Chriftum fecundum animā Dei. ¶AD PRIMUM ergo dicendum, q fenfus fpiritualis gratiæ non pervenit quidem ad corpus primò, & principaliter: fed fecundariò, & inftrumentaliter, effe caput noftrum quaut dictum eft.* tum ad animas, eft ipsū * In corp. facere, animas noftras Ad fecundum dicendum, quòd cor- effe conformes etiam in arti. pus animalis bruti nullam habitudinem fæculo venturo anima habet ad animam rationalem, ficut ha- fuæ. Et hoc eft illud inbet corpus humanú,& ideò no eft fimile. fluere in utrumque : de quo loquitur articuli Ad tertium dicendum, quòd, licèt conclufio. Ex quibus et Chriftus traxerit materia corporis ab a- ia patet,quòd per ly im liis hominibus: vitam tamen immortale mortalitatem pofitam ad tertiй intelligütur tanquã nomine cōmuniffimo defignatę quatuor dotes corporis, de quibus 1.Cor.15.fcilicet, impaffibilitas, agilitas, claritas, fubtilitas,De his quoque vide Addi, q.82, 83.84.85.artic. fuis cum ftat enim fimul duo hec, f. & quòd Chriftus fuŭ corpus, quantù ad ma- 40 Elucid. & q.95.4.5. cum Elucidationibus. Secundò vides: quomodò, &c. corporis oes hoies trahunt ab ipfo, fe Commentaria Cardinalis Cajetani. N tit. 2. artic. adverte, quòd ly quoad corpora non folùm refertur ad In corporc art. unica eft conclufio refponfiva quæfito affirmative. To- so ¶ubi nota, quòd, quia duo continentur in conclufione, fcilicet, quòd in te fibi, & hinc habes confequenter, quòd corpus Chrifti non eft alienum à viribus fuæ animæ, & quòd corpora aliorum non excluduntur à donis fuarum animarum. Alterum principium proprium eft corpori Chrifti continens duo, fcilicet, quòd humanitas Chrifti habet vim influendi ex conjunctione perfonali ad Deum, & quòd corpus Chrifti conjunctum eft verbo, mediante anima. Ex his fiquidem fimul junctis habes, quòd corpus Chri fti mediante anima habet vim influxivam ex verbo, ficut habet mediante anima conjunctionem ad illud, ut fic, & ex parte influentis, anima Chrifti participaliter, & corpus fecundariò inveniatur, & fimiliter ex parte recipientium influxum, animæ hominum principaliter, & corpora fecundariò inveniantur, & utrobique eadem fit ratio, fcilicet, propter naturalem ordinem corporis ad animam. Declaratur deindè, quòd corpus fecundariò recipiat influ- Comment. xum, dupliciter verificari, fcilicet, per modum minifterii, vel per modum derivationis. Nam quandò in præfenti vita anima justificatur, movet membra corporis ad affequendam, confervandam, tuenda, augendamque animæ juftitiam,& fic corpus noftrum fecundariò, ut minifter animæ, movetur à juftificante animam. Quandò verò in refurretione anima gloriofa juncta erit corpori, ex gloria animæ derivabitur gloria in corpus, & fic à glorificante immortali, divinaque vita animam, glorificabitur fecundariò corpus, redundante gloria animæ in corpus. Utrum Chriftus fit caput CON generaliter fecundü auté nullo modo funt membra ecclefiæ, PROB. I. Quia ões homines accepti fecun- 2.Prætereà.Apoftolus dicit ad Ephef. vėl potentia, aut quan fed fecundum, &c. Proatur. Quia Chriftus eft principaliter caput fibi 70 80 TERTI U S. omnium hominum. pore ferviebant, fecundum illud Heb. 8. omnium hominum. ¶SED CONTRACft, quod dicitur 1. Tim. 4. Eft Salvator omnium hominum & maximè fidelium, & 1. Jo. 2. Ipfe eft propitiatio pro peccatis noftris, non pro no viatore, quantumcumque peffimo, quamdiù eft viator, desperandum eft, ut dicit B. Augufti nus. |