tex.

III. DEM AJORI.

Dei fapientia,&c. ut in habitus, aut quecumque difpofitio, fi ho-
mo non utatur, fecundum illud Eccl. 20.
Si homo non utatur. R. Sapientia abfcondita,& thefaurus invifus,
Quandò eft opportunu. quæ utilitas in utrifque? Chriftus autem
9. Tunc nihil, &c. Non non legitur ufus omnibus gratiis gratis
n. oportuit, quòd Chri-
ftus loqueretur pluribus datis, præfertim quantum ad genera lin-
linguis. Ex refponfione guarum. non crgo in Chrifto fucrunt o-
dic: quòd Ecclefiaft. 10. mnes gratiæ gratis data.

exponitur fics fapientia SED CONTRA eft, quod Augu-
opportunum ipfam non ftinus dicit in Epift.ad Dardanú, *quòd,
Regula abicondi, & thefaurus ficut in capite funt omnes fenfus, ita in
invifus, quandò eft op- Chrifto fuerunt omnes gratia.
ortunum ipfam videri:

Utilitas pro Eccl.s.

Dei.

Annotat. Comment.

Que utilitas in utrifque?RESPONDEO dicendum,quòd,ficut
fic per te applica seper, in 2.par.habitum eft, gratiæ gratis date
& ubique veros fenfus ordinátur ad fidei,& fpiritualis doctrine
fcripturarum eis ex re- manifeftationem; oportet enim eum, qui
fponfis fecundum diver-
fas materias datis:fi qua docet, habere ea, per quæ fua doctrina
dò fcripturæ, aut etiam manifeftetur, aliàs fua doctrina effet in-
auctoritates Doctorum utilis. Spiritualis autem doctrinæ, & fi-
in argum, allegata fue dei, primus, & principalis doctor eft
Chriftus, fecundum illud Heb. 2. Cùm
APPENDIX. initium accepiffet enarrari per dominum
Xart. habes primò per eos,qui audierunt,in nos confirmata est,
E
quomodò per ra-
conteftante Deo fignis, & portentis, &c.
tionem oftendas, meritò Unde manifeftum eft,quòd in Chrifto ex-
effe à fcripturis, & Au- cellentiffimè fuerunt omnes gratiæ gratis
guftino infinuatu, quòd data, ficut in primo, & principali fidei Do-

rint.

in Chrifto fuerunt gra

tie gratis datæ. A D. &tore.

Aug. quidem: ut in arg¶AD PRIMU м ergo dicendú, quòd
cont. Ex quo aperta tibi ficut gratia gratum faciens ordinatur ad
via eft, quòd quotiefcu-

que i fcripturis Chriftus actus meritorios, tàm interiores, quàm
caput Ecclefiæ affigna- exteriores, ita gratia gratis data ordina-
tur, per hoc in ipfo fuif- tur ad quofdam actus exteriores fidei
le gratias gratis datas manifeftativos,ficut eft operatio miracu-
per te ipfum, & applica, lorum,& alia hujufmodi . In utraque au-

connotatur, Videas ergo

10

10

20

tem gratia Chriftus plenitudiné habuit, Luc.20. Factus eft in ca-
inquantum .n. divinitati unita crat ejus put anguli, & Ephef. 1.
4.5.& Colof.1. 2. A fcri-
anima, plenam efficaciam habebat ad o- pturis vero fpecialiter
mnes prædictos actus perficiendos; fed infinuatur per dicta Joa.
alii fanéti, qui moventur à Deo, ficut in- 1. De plenitudine ejus
nos omnes accepimus; &
ftrumenta non unita,fed feparata, parti- Adu.z.Repleti funt Spi-
culariter efficaciam recipiunt ad hos, vel ritufancto, & loqueban-
ad illos actus perficiendos. Et ideò in aliis tur variis linguis, & 1.
fanctis hujufmodi gratię
fanctis hujufmodi gratię dividuntur,non

¶ Ad fecundum dicendum, quòd Chri-
ftus dicitur Dei virtus, & Dei fapientia,
inquantum eft æternus Dei filius co enim, quòd Apofto-
> li, & alii receperunt gra-
fic autem non competit fibi habere tias gratis datas, patet i-
gratiam, fed effe potiùs datorem gra- tentum: cùm de pleqitu-
tia; competit autem fibi habere gra- piant. Auctoritates ergo
tiam fecundum humanam natu- illæ fimul collectæ, fi
fcholafticam loquelam

ram.

dine Chrifti omnes acci

dicunt: Gratiæ omnes

Ad tertium dicendum, quòd donum induant ad propofitum
linguarum datum eft Apoftolis, quia gratis datæ fuerunt in
mittebantur ad docendas omnes gen- Chrifto. Nam ab effectu
tes. Chriftus autem in una fola gente Ju- in membris Ecclefiæ vi-
dæorum voluit perfonaliter predicare fo infertur ; quid in fuo
capite fit. Hinc quoque
fecundum quòd ipfe dicit Matth. 15.Non ulteriùs manifeftum fit:
fum mißus, nifi ad oves, quæ perierunt do- quòd illud prædictum in
mus Ifrael. Et Apoft.dicit Rom.15. Dico cod.c. Jo.f. Plenum gra-
Chriftum Jefum miniftrum fuiffe circumci- tie, exponi debet amplif
fimè de gratia quacum-
fionis.Et ideò non oportuit, quòd loque- que, five juftificante, five
retur pluribus linguis ; nec tamen defuit gratis data. Secundo vi-
ei omnium linguarum notitia,cùm etiam des: quomodò ex his,
occulta cordium ei non effent abfcondi-
ta (ut infrà dicetur *) quorum voces quęcumque funt figna:
nec tamen inutiliter hanc notitiam habuit, ficut non inutili-
ter habet habitum, qui co non utitur, quandò non eft op-
40 portunum.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Itulus articuli feptimi, ut fonat, intelligitur. Tin corpore unica eft conclufio refponfia quæfito affirmative. In Chrifto fuerunt excellentiffimè omnes gratia gratis date. Probatur. Oportet eum, qui docet, habere ea, per quæ fua doctrina manifeftetur, ergo oportet in Chrifto excellentiffimè fuiffe omnes gratias gratis datas. Antecedens probatur, quia aliàs fua doctrina effet inutilis. Confequentia verò probatur, quia Chriftus eft primus, & principalis doctor fidei, & gratiæ Annotat gratis data funt ca, per quæ fidei, fpiritufque doctrina manifeftatur.

Ubi nota, quod Chriftus dicitur primus, & principalis fidei Doctor, vel quia perfona illa habet etiam tempore primatum in docendo, vel quia non obumbratæ, fed revelatæ fidei doctor primus tempore, & principalis auctoritate fuit Chriftus, fecundum quod homo, prout de ipfo eft fermo hic. Et hoc auctoritati Apoftoli ad Hebr.2. confonat, ubi falutis initium manifeftæ narrationis à Chrifto, in quo Deus noviffimè locutus est, sumpfiffe dicitur.

Super hoc autem, quòd Chriftus eft primus, ac principalis Doctor, fundatur confequentia non folum gratiarum, fed etiam excellentiffimo modo gratiarum in Chrifto. Decet enim primum, ac præcipuum docto. 60 rem excellentiùs aliis fe habere in doctrina, & requifitis ad illam,propter

Alph.Toft.in cap.11.nun.
Suarez q. 7. ar. .8. difp..
21. fectione 1.

Infra. Medina q.7. ar. 8.

2.2.2.

&c.

quod in litera in calce corporis hujus fequelae ratio tangitur di cendo. Sic-
ut in primo, & principali fidei Doctore.

In refponf. ad primum ejufdem 7. art, cùm legis differentia inter Chri-
ftum, & alios fanctos in hoc, quòd in aliis fanctis gratiæ gratis datæ divi-
duntur, non autem in Chrifto, intellige non de diverfitate, & unitate, qua-
fi in Chrifto omnes gratiæ gratis datæ fint una gratia; in aliis verò fanctis
alia fit gratia prophetiæ, alia gratia fanitatum, alia gratia miraculorum,
&c. quoniam, ficut virtutes infufæ, quæ fpectant ad gratiam gratum facien-
tem, multiplicantur in Chrifto, ficut in aliis fanctis, & non omnes virtu-
tes in Chrifto funt una virtus, ita multiplicantur tam in Chrifto, quàm in
aliis fanctis gratiæ gratis data: fed intellige de divifione totius, & partium,
hoc eft, quod in Chrifto fuit tota plenitudo gratiarum gratis datarum, in
aliis vero fanctis fuit partialiter, quia uni fancto una gratia, & alteri alia,
juxta doctrinam Apoftoli. Et rursus uni fanéto talis gratia, puta, prophe-
tiæ, aut miraculorum fecundum talem menfuram, in Chrifto autem tota
plenitudo, &c. Et ratio affignatur in litera,quia humanitas Chrifti erat or-
ganum conjunctum divinitati, alii verò fancti moventur à Deo, ut inftru-.
menta feparata, quod fi pleniùs non intelligis, vide ultra priùs dicta in 4.

cont. Gent. c. 14.

ARTICULUS OCTA V U S.
Utrum in Chrifto fuerit prophetia .
DOCTAVUм fic
proce-
ditur. Videtur, q in Chri-
fto non fuerit prophetia.
Prophetia.n.importat qua-
dam obfcuram,& imperfe-

,

te paffionem ftatu tam notitiam, fecundum illud Num. 12. noftrum attingebat, inquantum erat viator: & Si quis fuerit inter vos propheta domini ideò propheticum erat per fomnium,aut in vifione loquar ad eum : hoc, f. quod ea, quæ fed Chriftus habuit plenam, & apertam erant procul ab aliorum notitiam multò magis,quàm Moyfes, de viatoru notitia, & cognofcebat, & annuncia- quo ibi fubditur,quòd palàm, & non per bat. Hoc eft. In Chrifto enigmata videt Deum. Non ergo in Chrifuit prophetia. fto debet poni prophetia. PROB.1.Quia patet. Secunda verò pars, fcili¶2.Prætereà.Sicut fides eft corum, quæ cet, & ideò, &c. proba- non videntur, & fpes eorum, quæ non tur, quia aliquis dicitur habentur, ita prophetia eft corum, quæ propheta ex eo, quòd non funt præfentia, fed diftant, nam cognofcit, atque annuntiat ea, quæ funt procul propheta dicitur, quafi procul fans: fed aliis,cum quibus ipfe eft, in Chrifto non ponitur fides, nec fpes, ut patet de Elifæo 4.Reg. ut fuprà dictum eft.ergo prophetia ctiam NOT. Meritò prima non debet poni in Chrifto.

4.5.& Ifai. 44.

pars conclufionis, tan- 3.Prætereà.Prophcta eft inferioris orquam patens, præfuppo

nitur. Ex euägelio fiquidem conftat Luc. 24. Hoc locutus fum ad vos, cùm adhuc effem vobifcum. Hoc eft. Hæc verba locutus fum, quandò era

dinis,quàm Angelus, unde & de Moyfe,
qui fuit fupremus prophetarum (ut in fe-
cunda parte dictum eft*) dicitur Alt.7.
70 locutus eft cum Angelo in folitudine:fed
Chriftus non eft minoratus ab Angelis,
fecundum notitiam anime, fed folum fe-
cundum corporis paffionem, ut habetur
Hebr. fecundo. ergo videtur, quòd Chri-
ftus non fuit Propheta.

viator.Pro prophetic di&tis hic meliùs intelligendis juvat 2.2.qu. 174. a. s. &c.

I. DECONCLUS.
Non ergo in Christo. B.
tellectivam comprehen- art.4
Quantum ad partem in-
fivam confiderato, ideft,
prout eft comprehenfor.
S. Tuc,&c. Nam conclu-
fio articuli loquitur de
Chrifto,quatenùs viator
erat. Ex auctoritate ista

Numer. 12. cave, ne er-
res cu Adelphio dicente,

num. 510.831. Et verita

¶ SED CONTRA cft, quod de co pre- prophetias efle fomnio-
dicitur Deuter. 18. Prophetam fufcitabit rum phantafias. Sed vide
vobis Deus de fratribus veftris. Et ipfe de ejus damnationem pri.
fe dicit Matth.13.& Joan. quarto. Non par. articulorum num.
Propheta fine honore, nifi in patria fua. 423.& 2.2. articulorum
RESPONDEO dicendum, quòd Pro- tes aureas fuper legem
pheta dicitur, quafi procul fans, vel pro- veterem. Levit. 7. con-
cul videns: inquantum fcilicet cognofcit, DE MAJORI.
cluf.6.
& loquitur ea, que funt procul ab homi- Sed diftat, B.A commu-
num fenfibus ficut etiam Auguft. di- ni hominũ notitia, cum
cit 16. contra Fauftum. Eft autem quibus proph. coverfa-lib. 15.c.
confiderandum, quòd non poteft dici tur. §. Tunc nihil,& cet. 18.10.6.
Nam talia non distant à
aliquis Propheta ex hoc,quòd cognofcit, notitia ipfius propheta:

Nam Chriftus & viator,

III. DE MAJORI. & annutiat ea,quæ funt aliis procul,cum
Propheta. R. Qui eft pu- quibus ipfe non eft. Et hoc manifeftum
rus viator. §. Tunc, &c. eft fecundum locum, & fecundum tem-
& comprehenfor fuit. pus:fi enim aliquis in Gallia exiftés cog-
Et ideò ftant fimul duo nofceret, & annuntiaret aliis in Gallia
hæc, fcilicet eo, quòd exiftentibus ea, quæ tunc in Syria ageré-
fuerit propheta, & quòd
non fuerit fecundù no- tur,propheticum effet: ficut Helifaus ad
titia animæ minor An- Giezi dixit 4.Reg.5.quomodò vir defcen-
gelis.
derat de curru, & occurrerat ei. Si ve- 10
APPENDIX. rò aliquis in Syria exiftens ea, que
funt ibi, annuntiaret, non effet prophe-

Pro Eccl. Ex artic. habes pri- ticum.

Dei.

Annotat.

rationem oftendas, me

Deuteron.18. Secundum

Ef

20

rat, quòd ea, quæ erant procul ab aliorum viatorum notitia,
cognofcebat,& annuntiabat. Et hac ratione dicitur in eo
fuifsed prophetia.

mò quomodo per Et idem apparet fm tempus. Prophe-
ritò effe infinuatum à ticum enim fuit, quod Efaias prænuntia-
fcripturis, quòd in Chri- vit,quòd Cyrus Rex Perfarum templum
fto fuit prophetia. Ut Dei effet reædificaturus, ut patet Isa. 44.
Matth. 13. Joan. 4. & Non autem fuit propheticum, quòd El-2,
quòd ponuntur in argu dras hoc fcripfit, cujus tempore factum
ment. contr. Pro melio- eft. Si igitur Deus, aut Angeli,vel etiam
ri captu vide veritates Beati cognofcunt,& annuntiant ea, quæ
aureas fuper totam lege funt procul à noftra notitia,hoc non per-
veterem, Deuteron. 18.
concluf. 6. Secundò vi- tinet ad prophetiam; quia in nullo no-
des: quomodò ex iis be- ftrum ftatum attingunt. Christus autem
nè penfatis,& applicatis,
doctrina præfens Ange-
ante paffionem noftrum ftatum attingebat,
lica viciffim declaretur, inquantum non folùm erat comprehenfor
atque confirmetur. fed etiam viator. Et ideò propheticum e- 30

,

D. 1058.

¶AD PRIMUM ergo dicendum, quòd per illa verba non oftenditur effe de ratione prophetiæ ænigmatica cogni- D. toss. tio, quæ, fcilicet, eft per fomnium, & in vifione: fed oftenditur comparatio aliorum prophetarum,qui per fomnium,& in vifione perceperunt divina, ad Moyfen, qui palàm, & non per ænigmata Deum vidit, qui propheta eft dictus, fecundum illud Deuter. ult. Non furrexit ultrà propheta in Ifrael, ficut Moyfes. Poteft tamen dici, quòd, etfi Chriftus habuit plenam, & apertam notitiam, quantum ad partem intelleEtivam; habuit tamen in parte imaginativa quafdam fimilitudines, in quibus etiam poterat fpeculari divina, inquantum non folùm erat comprehenfor, fed etiam viator.

¶ Ad fecundum dicendum, quòd fides eft corum, quæ non videntur ab ipfo credente,& fimiliter fpes eft eorum, que non habentur ab ipfo fperante;fed prophetia eft eorum, quæ funt procul à communi hominum fenfu, cum quibus propheta converfatur, & communicat in ftatu vię ; & ideò fides & fpes repugnant perfectioni beatitudinis Chrifti; non autem prophetia.

Ad tertium dicendum, quòd angelus, cùm fit comprchenfor, eft fupra prophetam, qui eft purus viator, non autem fupra Chriftum, qui fuit fimul viator, & comprehenfor.

Commentaria Cardinalis

T Itulus octavi artic, intelligitur, ut fonat. In corpore articuli una eft conclufio refponfiva quæfito affirmativè, Comment. fcilicet, in Chrifto fuit prophetia. Probatur. Chriftus fuit non folùm comprehenfor, fed viator, & cognofcebat, ac dicebat, quæ procul ab aliorum crat notitia.ergo fuit propheta.Confequentia probatur, quia ad prophetiain requiritur,quòd cognita fint procul ab aliis,cum quibus cognofcens, & annuntians eft, quod probatur ex differentia fecundum locum, & fecundu tepus, & confequenter ex differentia inter purè comprehenfores, & viatores. Notandü.¶Ubi nota primò ex libro præcedenti, q. 173. art. 1. & ex q. 174. art. 5. quòd cognitio prophetica dupliciter fortitur effe procul, f.vel ex parte cognitionis & penes hoc diftinguitur cognitio prophetica communiter dicta à vifione Dei per effentiam ) vel ex parte cognofcentis, & penes hoc diftinguitur prophetia Moyfi, & Chrifti à cognitione beatorum, quoniam beati non funt procul,quia comprehenfores tantùm. Moyfes autem fuit fimpliciter viator, Chriftus verò comprehenfor, & viator, & proptereà Auctor hoc in loco prophetiam in Chrifto inveftigat, & concludit ex parte cognofcentis, quia fcilicet Chriftus erat viator.

Notandu 2,

Nota fecundò novitie, quòd probatio literæ fecundum locum, & tempus, repetitione ejufdem loci, & fimiliter temporis refpectu dicentis, & aliorum eget ita, quòd in exemplo de loco ad partem negativam, fcilicet. Si verò aliquis in Syria exiftens ea, quæ funt ibi, annuntiaret,fubaudi, exiftentibus in Gallia, cum quibus non eft, à quibus tamen procul funt gefta in Syria, non effet propheticum: alioquin fcribentes literas ex Syria de geftis ibi effent prophetæ. Et fimiliter in exemplo de tempore non fuit propheticum, quòd Efdras fcripfit pofteris, cum quibus non fuit, & à quibus procul fuit, ædificationem templi: alioquin omnes hiftorici effent

Et epu. 2. a. 213. Et opu. 60. c.3.

*p.2.q. 110. art.4.

ar.2.

SUPER QU. VII,

ART. IX.

habuit plenitudine

40

50

Cajetani.

prophetæ. Exigitur ergo ad prophetam utriufque fimul concurfus conditionis, fcilicet, quòd cognofcat ea, quæ funt procul ab aliis, cum quibus ipfe eft: & ideò nec Deus, nec fancti, aut angeli funt prophetæ, fed viatores.

Nota tertio, quòd duplici ratione Chriftus, inquantum viator, poteft dici propheta. Primò, ut ly inquantum viator denotet conditionem tàm cognitionis, quàm cognofcentis, quia fcilicet prophetia convenit Chrifto ratione cognitionis fpectantis ad viam, five in intellectu, five in imaginariva ut dicitur hic in refponfione fecunda ad primum) & convenit fibi ratione conditionis cognofcentis, quia erat viator. Secundò, ut ly inquantum viator denotet conditionem cognofcentis tantùm ita, quòd Chriftus, quacumque creata cognitione noverit occulta aliis, propheta eft: quia cognitio illa viatoris eft, quamvis, non inquantum viator eft, fibi conveniat. Nec proptereà fequitur, Chriftus ratione cognitionis comprehenfive est propheta. ergo, inquantum comprehenfor, eft propheta: quoniam ratione cognitionis comprehefivæ, non in quocumque, fed in viatore eft propheta Chriftus. Valeret autem, fi ratione cognitionis comprehenfivæ abfolutè Chriftus effet propheta, quod non dicimus. Et ad hoc tendit refponfio prima ad primum cum toto corpore artic. dùm de cognitionis conditione nulla eft cura: fed de conditione cognofcentis.

Notandi 3.

Nota novitic quartò, quòd,cùm dicitur. Chriftus, inquantum viator, Notandi 4. eft propheta, ly inquantum non reduplicativè tenetur: alioquin omnis viator effet propheta, fed fpecificativè, quoniam denotat conditionem in Chrifto, qua fufcipit prædicationem prophetæ. Eft enim propheta, quia eft viator: ficut Socrates eft crifpus, inquantum capillatus: quia crifpitudinem habet, nonnifi, quia capillatus.

NONUS.

plenitudo gratiæ.

ARTICULUS
Utrum in Chrifto fuerit
DNONUM fic proceditur. Vi-
detur, quòd no fuerit in Chri-
fto gratiæ plenitudo. A gra-
tia enim derivantur virtutes,
ut in fecunda parte dictum eft: * fed in
Chrifto non fuerunt omnes virtutes: non

60

4441. CONCL. Chriftus .n.fuit in eo fides,neque fpes,ut oftenfum
*
eft. ergo in Chrifto non fuit gratiæ
*ar.3.4. gratiæ, & quantum ad
quantitatem intenfi- plenitudo.
vam, & quantum ad¶2.Prætereà. Sicut patet ex his, quæ in
*p.1.111. virtutem gratiæ.
PROB.1.Quia Chri- fecunda parte dicta funt,* gratia dividitur 70
ftus habuit gratiam in in operantem,& cooperantem: operans
fummo fecundum per- autem gratia dicitur, per quam juftifica-
fectiffimum modum tur impius, quod quidem non habuit lo-
poffibilem haberi, ut
cum in Chrifto, qui numquam fubjacuit
patet, tùm ex propin-
quitate animæ ejus ad alicui peccato. ergo in Chrifto non fuit
caufam gratiæ; tum ex plenitudo gratiæ.

I.

,

virtutes in Chrifto.

I. MAJOR. Agratia derivantur virtutes.. Quarum receptibile eft fubjectum gratie.§.Tüc ¶SED CONTRA eft,quod dicitur Jo. nihil, &c. Licèt .n. graVidimus eum plenum gratiæ, & veritatis. tia, quantum eft de fe, RESPONDEO dicendum, quòd ple- caufet etiam fidem, & nè dicitur haberi,quod perfectè,& totali- fpem, tamen, quia fubjectum gratia, ideft ter habetur. Totalitas autem,& perfectio Chriftus fidei, & fpei poteft attendi dupliciter. Uno modo non eft receptivus, ideò quantum ad quantitatem ejus intenfiva: non caufat duas illas puta fi dicam aliquem plenè habere albe- 11. DE MINORI. dinem, fi habcat cam, quantumcunque Per quam juftificatur nata eft haberi. Alio modo fecundum impius. R. Si juftificanvirtutem: puta fi aliquis dicatur plenè liàs fufficit dicere. Per dus fit in peccato. §. Ahabere vita: quia habet cã fecundum o- quam juftificatur alimnes effectus, vel opera vitæ,& fic habet quis. Tunc nihil, &c. plenè vitam homo, non autem brutum ut patet in text, animal, vel planta. Utroque autem modo defcendit, habetur parChriftus habuit gratia plenitudinem. Pri- ticulariter, & non plemò quidem, quia habuit eam in fummo ne. R. Si fiat comparatio ad plenitudinem fecundum perfectiffimum modum ejus,à quo descendit . §. quo haberi poteft. Et hoc quidem apparet primò ex propinquitate anima Chrifti ad caufam gratiæ: dictum eft * enim quòd, quátò aliquod receptivum propinquius eft caufæ influenti,tantò abundantiùs recipit. Et ideò anima Chrifti, quæ

ut monftrat contextus.

Pro cujus meliori captu propinquiùs conjungitur Deo inter oes
nota id, quod Joannes creaturas rationales,maxima recipit îflu-
Euangelifta de plenitu-
dine hac dicit infrà c. 3. entiam gratiæ ejus. Secundò ex compara-
Non ad menfuram dat tione ejus ad effectum, fic enim recipie-
Deus fpiritum. Scilicet, bat anima Chrifti gratiam,ut ex ea quo
ei,quem ipfe Deus mifit, dammodò transfunderetur in alios. Et
Per hoc.n.quòd in Chri- ideò oportuit, quòd haberet maximam
fto eft fpiritus ei datus gratiam. ficut ignis, qui eft caufa calo-
non ad menfuram, mo- ris in oibus calidis, eft maximè calidus.
ftratur, quòd Chriftus
habet gratias Spiritus Similiter etiam, quantum ad virtutem
fancti in fummo, fcili- gratie, plenè habuit gratiam : quia habuit
cet, fecundum perfectif eam ad omnes operationes, vel effectus
fimum modum qué-
cumq; quo haberi pof- gratiæ. Et hoc ideò,quia conferebatur ei
funt. Alioquin Spiritus gratia,tanquam cuidam univerfali prin-
ei fuiffet datus ad men- cipio in genere habentium gratiam.Vir-
furam: quod eft contra tus autem primi principii alicujus gene-
Euangelium. Secundò
ris univerfaliter fe extendit ad omnes ef-
vides: quomodò, &c.
fectus illius generis: ficut fol, qui eft uni- 20
rer princ. verfalis caufa generationis (ut Dion. dicit in 4. cap.de Div.no.*)
ejus virtus fe extendit ad omnia, quæ fub generatione cadunt.

*6. 4. p. 1.

Et fic fecunda plenitudo gratię extenditur in Chrifto,inquantum fe extendit ejus gratia ad omnes gratiæ effectus, qui funt virtutes, & dona, & alia hujufmodi.

AD PRIMUM ergo dicendum, quòd fides, & fpes nominant effectus gratiæ cum quodam defectu,qui eft ex parte recipientis gratiam, inquantum f. fides eft de non vifis, & fpes de non habitis. Unde non oportet,quòd in Chrifto,qui eft au &tor gratiæ, fuerint defectus, quos important fides, & fpes:fed quicquid eft perfectionis in fide, & fpe, in Chrifto eft multò perfectius: ficut in igne non funt ões modi caloris defectivi ex defectu fubjecti, fed quicquid pertinet ad perfectioné caloris. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd ad gratiam operantem per fe pertinet facere juftum: fed,quòd juftum faciat ex impio,hoc accidit ei ex parte fubjecti, in quo peccatum invenitur.Anima Chrifti igitur juftificata eft per gratiam operantem, inquantu per eam facta eft jufta, & fancta à principio fuæ conceptionis, non quòd antè fuerit peccatrix, aut etiam non jufta.

Ad tertium dicendum, quòd plenitudo gratiæ attribuitur animæ Chrifti fecundum capacitatem creaturę:non autem per comparationem ad plenitudiné infinitam bonitatis divinæ

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Amstat. Itulus articuli noni ab Auctore in principio corporis declaratur, quòd
plenitudo importat totalitatem, & perfectionem ita, quòd habere
gratiæ plenitudinem eft habere gratiam totaliter, & perfecte. Et, quia to-
taliter, & perfectè dupliciter invenitur, vel in genere aliquo, vel fimpli-
citer, intellige hic, quòd eft fermo de totalitate, & perfectione fimplici- 30
ter ita, quòd quæftio eft, an in Chrifto fuerit gratiæ plenitudo fimpliciter.
In corpore articuli tria fiunt: primò declarantur termini, & diftin-
guuntur: fecundò refpondetur unica conclufione de plenitudine intenfi-
va:tertiò refpondetur unica conclufione de plenitudine extensiva.

Comment.

Annotat

Declaratur in primis ly plenitudo, & diftinguitur, vel intenfivè, vel virtualiter. Prima autem conclufio eft. In Chrifto fuit plenitudo gratie intenfive. Probatur, habuit gratiam in fummo. ergo. Confequentia relinquitur per fe nota. Antecedens verò probatur dupliciter: primò ex caufa, quia anima Chrifti erat propinquiffima caufæ gratiæ, quia perfonaliter conjuncta: quantò autem propinquior, tantò magis gratiæ recipit, ergo in fummo propinqua eft in fummo gratiæ. Secundò ex effectu. anima Chrifti accepit gratiam, ut ex ea transfunderetur in alios, ergo habuit fummam gratiam. Et patet fequela in exemplo de calore in igne.

Nota hic primò, quòd exprefsè litera loquens de quantitate intensiva gratiæ dicit, quòd Chriftus habuit cam in fummo. Et hoc diligentiffimè nota contra attribuentes Auctori, quòd non datur fummum poffibile in gratia: non enim haberet Chriftus gratiam in fummo intenfivè, nifi haberet fummum poffibile: ficut non habetur albedo in fummo, fi poffibile effet dari albedinem intenfiorem, ut patet.

40

¶Nota fecundò, quòd Auctor non dixit, animam Chrifti recipere gra-
tiam, ut effet in aliis gratiæ caufa abfolutè, & fimpliciter, fed cum addi-
tione: appofuit enim ly quodammodò, dicens. Ut ex ea quodammodò trans-
funderetur in alios: Deus enim ipfe eft gratiæ caufa fimpliciter, & abfo- 50
lutè anima autem Chrifti quodammodò, de quo modo inferiùs erit fer-
mo diffufus in loco proprio.

Secunda conclufio eft. Chriftushabuit plenitudinem gratiæ, quantum
ad virtutem. Probatur, quia habuit gratiam ad omnes effectus gratiæ,
fcilicet, virtutes, dona, & cætera. Probatur. Chriftus habuit gratiam, ut
univerfale principium in genere habentium gratiam. ergo. Probatur
fequela: quia virtus primi principii alicujus generis univerfaliter fe ex-
tendit ad omnes effectus illius generis, ut patet de fole respectu genera-
tionis.

Num, & quomodò Chriftus fuerit univerfale principium
habentium gratiam.

Qafio. Bi nota, quòd hic non occurrit quæftio de conclufione, fed ratio ejus
non caret fcrupulo: quoniam, Chriftum effe principiu univerfale ge
neris habentium gratiam, dupliciter poteft intelligi: primò, ut principium
contentum in genere tali, fcilicet habentium gratiam, vel,ut principium
univerfale talis generis non contentum in tali genere, fed fupra illud. Si
primo modo intelligatur, dato, quòd fit vera, non tamen fic probatur in
litera: quoniam in litera fubfumitur fub illa majore de principio univer-
fali extra genus, ficut fi fol poneretur caufa generis eorum, quæ generan

tur, & corrumpuntur, ipfe extra genus corruptibilium, generabiliumque exiftens. Si fecundo modo intelligatur, propofitio non apparet vera : nam Chriftus eft unus habentium gratiam, & non eft extra genus habentium gratiam, juxta illud: Plenum gratiæ, & veritatis. Joan. 1. Aut igitur major de univerfali principio, ut fol refpectu generabilium, intellecta non eft ad propofitum ; aut minor de Chrifto, quòd fit univerfale principium, fic eft falfa.

¶ Ad hoc dicitur, quòd propofitio illa. Christus habuit gratiam, ut uniRef. Quast. verfale principium in genere habentium gratiam, intelligitur de principio univerfali non contento in tali genere ita, quòd concedendum eft, quòd Chriftus non eft in genere, fed fupra genus habentium gratiam: quoniam eft fupra generationem habentium gratiam in effe gratiæ. Nec proptereà fequitur, Chriftum non habere gratiam: fed non habere gratiam per generationem, qua fiunt habentes gratiam. Eft fiquidem inter Chriitu, & alios habentes gratiam hæc differentia, quòd alii habent gratiam per adoptionem : Chriftus autem non per adoptionem, fed per naturam. Nam cæteri filii funt adoptivi, Chriftus autem non, fed de eo Luc. 1. ad Beatam Virginem dictum eft. Quod ex te nafcetur fanctum. Cùm ergo legis genus habentium gratiam, intellige perindè, ac fi legeres genus filiorum adoptivorum Dei: quoniam genus habentium gratiam per adoptionem eft. Et, quia Chriftus eft univerfale principium generis habentium gratiam, ficut fi fol poneretur univerfale principium generabilium fecundum naturam, ideò oportet, quòd gratia Chrifti extendat fe ad omnes gratiæ effectus, ficut virtus Solis ad omnia generabilia in natura fe extende

ret.

In refponfione ad tertium ejufdem articuli adverte, quòd aliud eft loqui de gratia formaliter, hoc eft, fub ratione gratiæ, & aliud de ipfa Annotati re, immò de ipfis rebus, quæ funt gratia, & dona gratiæ. Nam gratia non invenitur in Deo fecundum fe formaliter, cùm creatæ rei nomen fit, ficut beneficium, dona verò gratiæ in Deo funt etiam formaliter, ut patet de fapientia, intellectu, charitate, juftitia, & cæt. Et proptereà,cùm argumentum tertium in litera effet de donis, Auctor non ad rationem, gratia, fed donorum gratiæ afpiciens dixit duo: primò, quòd plenitudo gratiæ, hoc eft, donorum gratiæ, attenditur in Chrifto fecundum capa citatem creaturæ. Secundò, quòd non attenditur per comparationem ad plenitudinem infinitam bonitatis divinæ, & non dixit, gratiæ divine: defcendunt enim gratiæ creaturæ, non à gratia in Deo, fed à bonitate in Deo ita, quòd inter gratiam formaliter, & res, quæ funt dona gratiæ, tantu intereft, quòd dona gratiæ, quia communia funt Deo, & creaturæ, fi dicuntur plenè ineffe creaturæ, intelligitur fecundum capacitatem creaturæ, & non fecundum fuas rationes formales abfolutè, fecundum quas in fola divina funt bonitate. Gratia verò fi ponitur plenè, fimpliciter, & abfolutè in creatura: non oportet, quòd limitatio dicta fubintelligatur: quia fecundum fuam rationem create rei nomen eft proprium. Quocircà ideò in litera refponfionis hujus diftinéta eft plenitudo fecundum capacitatem creaturæ, & fecundum quòd in Deo, quia de donis gratiæ, quæ defcendunt à patre luminum,agebatur.

60

D DECIMUM fic proceditur. Videtur, quòd plenido gratiæ non fit propria Chrifti. Quod enim eft CONCL.1.Plenitudo proprium alicujus,sibi soli tiæ confiderata eft pro- convenit: fed effe plenum gratia quibufdam aliis attribuitur: dicitur enim PROB. Quia folus Luc. 1.Beatæ Virgini. Ave gratia plena. Chriftus habet gratia in maxima, tùm excellétia dicitur etiam Act. 7. Stephanus plenus

gratiæ ex parte gra

pria Chrifto.

poffibili haberi, tùm ex

9.

tenfione ad omnes gratia effectus, ut patet ex text. & artic. TCONCL. 2. Plenitudo gratiæ ex parte fubjecti habentis gratiam confiderata, non eft propria Chrifto: fed communicatur aliis per Chriftu. PROB. Quia patet ex ad primu,& ad fecundü.Et hic clara fupponitur. 1.MAJOR. Quod eft proprium alicujus, fibi foli convenit. B. Secundum quòd eft proprium ejus. §. Tunc nihil, &c. Nam plenitudo gratiæ fumpta, fecundum quòd eft propria Chrifto, nulli, nifi ipfi con

70

80

venit. Beata .n. Virgo di-
Eta eft plena gratia, &c.
ut in tex.vide conclufio-

nes.

gratia, & fortitudine. ergo plenitudo H. MAJOR. Quod
gratiæ non eft propria Chrifto.
poteft communicari aliis
per Chriftum, non vide-
2. Prætereà Illud, quod poteft com- tur effe proprium Chri-
municari aliis per Chriftum, non vide- fto. R. Secundum quòd
tur effe proprium Chrifto: fed plenitu- poteft per Chriftum co-
municari. §. Tunc, &c.
do gratia poteft communicari per Chri- Nam illa communica-
ftum aliis: dicit.n. Apoft. Eph. 3. Ut im- tio eft fecundum id, quo
pleamini in omnem plenitudinem Dei. ergo plenitudo gratic non eft
plenitudo gratiæ no cft propria Chrifto. propria Chrifto: ut pa-

Ergo in ftatu via habetur gratia plenitudo. B. Correfpondenter ad fu-
turam plenitudinem in patria. §. Tunc, &c. No.n. hinc fequitur, quòd
gratiæ plenitudo ut in conclufione prima dicitur, nö fit propria Chri-
to: fed tantùm, quòd plenitudo gratiæ, fecundum quòd declaratur in
conclufione fecunda,non fit ei propria, ut habetur ex tex. Ergo non contra
conclufionem, fed pro conclufionibus militat argumentum. Vide ar.9.
11. pro pleniori præfentis articuli intelligentia.

APPENDIX.

3. Prætereà. Status viæ proportionari videtur ftatui patrię:fed in ftatu patrię quædam plenitudo: quia in illa

'X art. habes primò Util.pro S. Equomodo perratio- erit nem oftendas,meritò ef

Ecclefia,

eum, &c.

re.Vides.n. hinc deela

ce

lefti patria, ubi plenitudo eft omnis bo-
quòd plenitudo gratia ni, licèt quædam data fint excellenter
eft foli Chrifto propria. nihil tamen poffidetur fingulariter, ut
Hom. 34 Ut per hoc,quod dicitur
in Euang.
med, Jo. 1. vidimus eum patet per Greg. in hom. * de centum ovib.
Ut cu applicatione po- ergo in ftatu via habetur gratiæ plenitu-
nitur in arg, contr. Ad do à fingulis hominibus: & ita plenitu-
cujus declarationem di- do gratia non eft propria Chrifti.
xit Apoft. Colof. 1. USED CONTRA eft, quòd plenitu-
fit ipfe in omnibus pri do gratia attribuitur Chrifto, inquan-
matum tenens, quia in
ipfo complacuit omnem tum eft unigenitus à Patre, fecundum il-
plenitudinem inhabita lud Jo. 1. Vidimus eum, quafi unigenitum
rari; quòd ly plenum à Patre, plenum gratia, & veritatis: fed
gratia non tantùm dicit effe unigenitum à Patre eft proprium
plenitudinem, fed &o- Chrifto. ergo & fibi proprium eft, effe
mne,i. plenitudine ad o plenum gratiæ, & veritatis.
mniú gratiarú gradus
& effectus abundantiffi- RESPONDEO dicendum, quòd ple-
mã tùm intensivè, tùm nitudo gratiæ poteft attendi dupliciter
extenfivè. Item, quòd uno modo ex parte ipfius gratiæ:alio modo
plenitudo illa importata ex parte habetis gratiam. Ex parte qui-
fuit in Chrifto ab inftati dem ipfius gratiæ dicitur effe plenitudo
conceptionis ex meritis, ex eo, quòd aliquis pertingit ad fummú
9.2.ar. 11. fed ex mera gratia,& quantum ad effentiam, & quá-

Comment

per ly plenum gratiæ nō

coplacentia divinæ vo

ad terminum præfixum ei à Deo, fecun- quoq; c. 2. In ipfo inha
dum illud Eph. 4. Unicuique noftrum da- bitat õis plenitudo divi-
nitatis corporaliter.Se-
ta eft gratia fecundum menfuram donatio- cundò vides: quò, &c.
nis Chrifti: five etiam fecundum virtu-
té,inquantum .f. habet facultatem gratiæ ad omnia, quæ per-
tinent ad fuum officium,five ftatum,ficut Apoft. dicebat Eph.
3. Mihin. omnium fanctorum minimo data eft gratia hac, illu
minare omnes, &c. Et talis gratia plenitudo non eft propria Chri-
fto, fed communicatur aliis per Chriftum.

AD PRIMUMergo dicendú,quòd B. Virgo dicta eft plcna gratia, non ex parte ipfius gratiæ:quia non habuit gratiam in fumma excellentia, qua poteft haberi,nec ad omnes effe&us gratiæ,fed dicitur fuiffe plena gratia per comparationem ad ipfam: quia.f. habebat gratiam fufficientem ad ftatú illú, ad quem erat electa à Deo,ut effet, f. mater Unigeniti ejus. Et fimiliter Stephanus dicitur plenus gratia: quia habebat gratia fufficientem ad hoc, quòd effet idoneus minifter,& teftis Dei, ad q erat electus.Et idem dicendú eft de aliis; harú tamen plenitudinú una eft plenior altera, fecundum quòd aliquis eft divinitùs præordinatus ad altiorem, vel inferiore m ftatum.

Ad fecundum dicendum, quòd Apoftolus ibi loquitur de illa plenitudine gratiæ, quæ accipitur ex parte fubjecti, in cóparatione ad id,ad op homo eft divinitùs prçordinatus, & quide eft, vel aliquid comune,ad q præordinantur omnes fancti vel aliquid fpeciale, pertinet ad excellentia aliquorum. Et fecúdú hoc quedá plenitudo gratię eft óibus fanctis cömunis, ut

luntatis, quod hic defi- tum ad virtutem,quia .f. habet gratiam 30 fhabeat gratiá fufficiété ad merendú vita æternã,quæ in plena

gnatur per ly coplacuit. & in maxima excellentia, qua poteft
Ite, quòd ly pleni gra- haberi, & in maxima extenfione ad o-
tie non dicit tempora-

lem, i. ad tempus, ut fo- mnes gratiæ effectus, & talis gratiæ ple-
let in quibufdam, dată, nitudo eft propria Chrifto. Ex parte verò
fed permanente plenitu- fubjecti dicitur gratiæ plenitudo, quan-
dine illa: quod annota dò quis habet plenè gratiam fecundum
tur hic per ly inhabita-
re, Quæ omnia & infi fuam conditionem,five fecundum inten-
nuantur, & confirmatur fioné,prout in eo eft intenfa gratia ufque

Dei fruitione cófiftit, & hac plenitudiné optat Apoft. fidelibus, quibus fcribit.

Ad tertiu dicédú, & illa dona,quæ funt cómunia in patria, f.vifio, comprehenfio, & fruitio, & alia hujufmodi,habet quedam dona fibi correfpondentia in ftatu vię,que etiam funt comunia omnibus fanctis: fut tamen quædã prærogative fanctorum in patria, & in via, quæ non habentur ab omnibus. Commentaria Cardinalis Cajetani.

hæc eft propria unigeniti à Patre, ut prima hujus articuli conclufio di

cit.

Annot. Itulus occafionem fumit ex eo, quòd multis in facra Scriptura attri- 40 mitata ita, quòd non eft plenitudo ex parte gratiæ fecundum fe, quoniam
buitur plenitudo gratiæ, ut patet de B. Virgine, & Stephano.
In corpore eft una diftinctio bimembris cum duabus conclufionibus
refponfivis fecundum fingula membra. Diftinctio eft hæc. Plenitudo gra-
tiæ duplex eft, vel ex parte gratiæ, vel ex parte fubjecti. Prima conclufio
refponfiva eft. Plenitudo gratiæ ex parte gratia propria eft Chrifto.fe-
cunda eft. Plenitudo gratia ex parte fubjecti non eft propria Chrifto, fed
communis eft multis per Chriftum. Prima conclufio probatur, quia folus
Chriftus pertingit ad fummum gratiæ tàm intensivè, quantum ad effen-
tiam, quàm extenfivè, quantu ad virtutem. Probatur,quia folus habet gra-
tiam in maxima excellentia, qua poteft haberi, & in maxima extenfione
ad omnes gratiæ effectus. Secunda autem probatur, quia aliis gratia datur so
intenfivè fecundum menfuram eis à Deo præfixam, juxta Apoft. auctori-
tatem. Et fimiliter datur virtus gratiæ ad omnia, quæ pertinent ad fuum
officium, vel ftatum, juxta aliam Apoftoli auctoritatem.

Nota hic primò, quòd diftinétio in præcedenti articulo pofita de ple-
nitudine gratiæ intenfivè, vel extenfivè dividit quodlibet membrum di-
ftinctionis in hoc articulo facta. Nam plenitudo gratiæ fecundum fe at-
tenditur hìc tàm intenfivè, quàm extenfivè, & fimiliter plenitudo gratiæ
ex parte fubjecti attenditur tam intenfivè, quàm extenfivè. Quocircà in ar-
ticulo præcedenti plenitudo gratiæ abfolutè, hoc eft, fine additione confi-
derata, diftinctaque eft, hìc verò cũ explicata additione, vel ex parte sui;vel
ex parte fubjecti confiderata, & diftinéta eft. Unde in Chrifto eft plenitu- 60
do gratiæ fimpliciter intenfivè, & extenfivè juxta præc. art. Et in eodem
folo eft plenitudo gratiæ ex parte gratiæ tàm intenfivè, quàm extensivè, &
in codem, & in aliis per ipfum eft plenitudo gratiæ ex parte fubjecti juxta
hunc articulum. Sed in Chrifto plenitudo ex parte fubjecti coincidit cum
plenitudine gratiæ fecundum fe: quoniam unigenitum à Patre decet pleni-
tudo gratiæ fecundum fe: in aliis autem eft plenitudo ex parte subjecti li-

D.Alb.3.f.d.13.ar.11.
Capr.3.f.d.13.9.1.ar.1.
Medina q.7.ar.11.
SUPER QU. VII

ART. XI.

3.4.13.91. CONCL. 1. Gratia u

42.9.2.6 nionis in Chrifto eft

d. 19.4.1.q. infinita.

1 c.Etveri,

PROB.Quia perfona

ARTICULUS

Nota fecundò diligentiffimè, quòd Auctor de quantitate intenfiva gratiæ fecundum fe loquens in hoc articulo, dicit, quòd invenitur de fato in fummo data animæ Chrifti, ut patet in primo membro diftinctionis, & prima conclufione. Et declarat tale fummum effe, quantum ad effentiam, diftinguendo contra virtutem, & quantum ad excellentiam diftinguendo contra extenfionem, quæ ad virtutem fpectat, dicendo, quòd eft in maxima excellentia, qua haberi poteft, ubi imperfonaliter loquitur,& ex parte gratiæ, & non ex parte fubjecti, ut clarè adeò patet in litera, quòd non poteft inficiari.

Et hæc ideò notanda duxi, ut videant Thomifta fecundum Auctoris doctrinam dari fummam charitatem, fummam gratiam non folùm ex parte fubjecti fecundum menfuram, quam unicuiq; præfixit Deus, fed ex parte ipfius charitatis, & gratiæ fecundu fe, ut infrà ampliùs clarificabitur.

In refponfione ad primum nota fobrietatem doctrinæ præfentis circa plenitudinem gratia in B. Virg. f. ut fit plena gratia tàm intenfivè, quã extenfivè non plenitudine gratiæ fecundum fe, quia illa eft propria Unigenito à Patre, fed plenitudine tàm intenfivè, quàm extenfivè requifita ad matrem Dei. Et hic nota contra loquaces, & gratiam Beatæ Virginis extendentes ad omnes effectus gratiæ, quafi matris Dei laus indigeat noftris pro voluntate non ratione laudibus fub quadam pietatis fpecie.

Sifte igitur vir verè devote, ac docte, in laudibus rarione fultis, ut fcilicet fit gratia plena, non ex parte gratiæ, fed fubjecti, nec in fummo intenfivè, aut extenfivè ex parte gratiæ. Lauda in ea gratiam, fed in fummo ex parte fubjecti fupra omnem puram creaturam: hæc enim plenitudo matrem Dei decet, quæ fuper omnes eft puras creaturas exal

tata.

UNDECIMUS.

Utrum Chrifti gratia fit infinita.

9.29. verbi humanæ naturæ gratia Chrifti eft immenfa, dicitur enim

ar.3. up.60.c.

3. Lett. 6.

1.MAJOR.Omne immenfum est infinitum. B. Secundu quod eft imciter contingit,ut in tex. menfum. §. Quod tripliTunc nihil, &c. Na gra

D UNDECIMU м fic proce-70 generis: ipfe
proce-70 generis: ipfe .n. eft propitiatio pro pec-
ditur. Videtur, quòd gratia catis noftris,& totius mudi,ut dicitur pri-
Chrifti fit infinita. Omne .n.
/ma Joan.2.ergo gratia Chrifti é infinita. tia habitualis, ut in co-
immenfum eft infinitum : fed
3. Præterea. Omne finitum per ad - clufione fecunda, quæ
ditionem finiti poteft pervenire ad oppugnatur, accipitur,
non eft immenfa, fed
quantitatem cujufcumque finiti. Si igi- quoddam ens creatione
tur gratia Chrifti effet finita, poffet al- menfuratü, fecundū il-
terius hominis gratia tantum crefcere, lud Sap. 11. Omnia in
• menfura difpofuifti.
quòd perveniret ad æqualitatem gratiæ 11.DE MAJORI.
Chrifti, contra quod dicitur Job. 28. Virtutem infinitam. R.
Non adæquabitur ei aurum, vel vitrum, utis. §. Tunc, &c. ut
fecundum quòd Gregor.* ibi exponit . er-
go gratia Chrifti eft infinita.

Joan, gratis unita eft infinita. Jo. 3. Non enim ad menfuram dat Deus
CONC.2. Gratia ha Spiritum Filio, 1. Christo.
crgo gratia
bitualis,fecundum quòd Chrifti eft infinita.
eft ens, eft finita.

PROB. Quia anima 2. Prætereà. Effectus infinitus de-
Chrifti,que eft gratie fue monftrat virtutem infinitam, quæ non
habitualis fubjectů, ha- poteft fundari, nifi in effentia infinita :
fed effectus gratiæ Chrifti eft infinitus

bet capacitatem finită.
Et effe,ideft, entitas gra-
tiæ non excedit fuum extendit .n. fe ad falutem totius humani
fubjectum, ut patet.

CONCL. 3. Gratia in Chrifto habitualis,fecundum propria ratio-
nem gratiæ confiderata, eft infinita

PROB. Quia talis gratia Chrifti habet, quicquid pertinere poteft ad ratione gratię tū intefive, tu extéfivè, & nō ad menfura, ut patet ex ly eo, quòd fecundú propofitum Dei, cujus, &c. ut in tex. & ar, 9, 10.

III. DE ANTECED. ¶SED CONTRA eft,quòd gratia eft
Ad quantitatem. B.E- quidda creatú in anima : fed omne crea-
jufdem rationis.§.Tunc
nihil, &c. Nam gratia tum eft finitum,fecundum illud. Sap.11 ̧
alterius hominis compa- Omnia in numero,& pondere, & menfura
ratur ad gratiam Chri- difpofuifti. ergo gratia Chrifti non eft

20

30

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Animæ Chrifti confertur gratia, ficut cuidam univerfali principio gratificationis in humana natura. ergo animæ Chrifti gratia eft infinita fecundum rationem gratiæ. Antecedens probatur ex auctoritate Apostol, ad Ephef.1.

¶ Nota hìc, quòd ly in humana natura determinat fubjectum neceffita- Annotar. tis, non extenfionis, hoc eft, quia Chriftus eft univerfale principium gratificationis, humanæ neceffitatis eft: nam caufa neceifitatis ad habendum Chriftum principium gratificationis, humana natura eft. Sed, licèt neceffitas ex humana occafionem fumpferit natura, extenditur tamen hoc principium non folùm ad homines, fed ad Angelos, ut infrà patebit ita, quòd Chriftus eft univerfale principium gratificationis etiam angelorum, extenfa jam fua capitali gratia etiam ad angelos.

In refponfione ad fecundum ejufdem articuli perfpice, quòd gratis habitualis Chrifti habet effectum infinitum ob duplicem (ut dicitur in litera) caufam. Hinc enim habes & meritum, & fatisfactionem Chrifti infinitatem habere.

Nic gratia cujuslibet fingularis perfonae habeat,quantitaò verum fit, rationis a quantitate gratiæ Chrifti:fecundò,quò verum fit, quòd gratia cujuslibet fingularis perfonæ fit, velut virtus particularis, & gratia Chrifti, velut virtus univerfalis. Et eft ratio utriufque dubii: quia gratia eft ejufdé Object. fpeciei fpecialiffimæ, in quacumque fit creatura, ut patet de charitate.Impoffibile eft aut, quòd in una fpecie fpecialiffima inveniatur verè tanta diverfitas, ut unum illius individuum fit virtus univerfalis, & alterum particularis, cùm virtus univerfalis, & particularis, loquendo per fe, diftinguantur ad minùs fpecie, ut patet inductivè, & convincitur ratione ex diverfitate actuŭ propriorum, & virtutis univerfalis, & virtutis particularis.

Ad hoc dicitur, quòd gratia habitualis Chrifti ( de qua eft fermo) & aliorum, licèt fit ejufdem fpeciei specialiffimæ quoad eflentiam, eft tame Res. Quest diverfarum rōnum, quantum ad modum effendi. Eft fiquidem gratia in & object. Chrifto,ut in toto adæquante ipsa,fecundü fe,eft aut in omnibus aliis,ut in partibus inadæquatis ipfi fecüdü fe gratiæ. Et proptereà eft in Chrifto,ut in fubjecto, & principio univerfali gratiæ, in aliis verò, ut in particulariter participantibus. Et ideò, quantucumque crefcat alioru gratia, nuqua pervenire poteft ad quantitatem intenfivam, vel extenfivam gratiæ Chrifti.

Et, ut hæc doctrina faciliùs intelligatur, dicamus fub exemplo. Calor ejufdem eft in fe fpeciei, five in igre, five in aere, five in mixtis ; verumta ad mature men ignis adæquat calorem fecundum fe, quia tanti, tàm extenfivè, quàm explicar. intenfivè eft fufceptivus caloris, quantus natus eft effe fecundum fe calor. Duetr, Aer autem, five mixtum quodcumque, calorem participat ita, quòd ftatim,ut calor in alio, quàm igne poní intelligitur, limitatus, & deficiens à perfectione, quam natus eft calor fecundum fe habere, intelligitur ex hoc enim ipfo, quòd calor in fubjecto inadæquante calorem fecundum feipfum ponitur, limitatus, ac deficiens ponitur. Et proptereà, quantumcumque crefcere ponatur calor in tali fubjecto inadæquate, numquam perveniet ad quantitatem perfectionis caloris in igne adæquato fubjecto co, quòd tale augmentum, etiamfi infinitum ponatur, continebitur, & fifter infra latitudinem fubjecti participantis, cujus tota latitudo fuccumbit fubjecto adæquato.