"Annotar. Tit

Comm.

Itulus art.1. intelligendus eft, ut fonat ita, quòd non oportet,quòd ly
gratia limitetur ad gratiam fingularis hominis: quoniam ftatim, ut
dicetur,gratia habitualis fufficienter exprimitur,quòd de perfectione anime
in feipfa eft quæft. habitus enim eft perfectio ejus, cujus eft habitualis per-
fectio. Et ne idem fæpiùs repetatur, hoc codem modo intelligendi funt ti-
tuli fequentium articulorum de virtutibus, & donis.

In corp.artic.eft unica conclufio refponfiva quæfito affirmative. Ne-
ceffe eft ponere in Chrifto gratiam habitualem. Probatur tripliciter:primò,
quia anima illa maximè propinqua eft principio gratiæ. Secundò,quia ani-
ma illa nobiliffimas operationes videndi, & amandi Deum habet. Tertiò,
quia Chriftus mediator gratiam in alios redundantem habere debet. Ubi to
nota, quòd ly neceffe in conclufione pofitum non denotat neceffitatem lo-
gicam,hoc eft,quòd impoffibile omninò eft aliter fe habere: quoniam non
eft hic quæftio de tali neceffitate, nec rationes in litera allatæ ad hoc ten-
dunt fed eft fermo de neceffario fecundum ordinem rebus confonum,feu
fecundum potentiam Dei ordinatam ita, quòd impoffibile eft aliter fe ha-
bere ftante ordine à divina fapientia ftatuto, ficut dicimus in naturalibus
neceffarium effe, quod homo fiat ab homine, & leo à leone, & in artificia-
libus,quòd domus fiat ab artifice, &c. & hoc concludunt rationes litera
Utrum autem id, quod in fecunda ratione dicitur, fcilicet, quòd neceffe eft
rationalem creaturam per gratiam elevari ad videndum, & amãdum Deū,
dicat neceffitatem fimpliciter, non eft præfentis propofiti, cui fat eft,quòd
dicat neceffitatem fecundum ordinem rebus ftatutum, & confonum: fic
enim animæ Chrifti condonationes exquirimus, & non femper de divina
omnipotentia differimus.

20

ARTICULUS

Num gratia habitualis in Chrifto conveniat ei, ut quidam fingularis
homo eft.

cofta tota propofita eft de gratia Chrifti, fecundum quòd eft finguN eodem art.circa rationem tertiam dubium occurrit, quoniam quæIftio eft Quast. laris homo: ratio autem ifta procedit de Chrifto, fecundum quòd eft caput aliorum hominum divertere igitur videtur à gratia fingulari ad gratiam capitalem.

:

Ad hoc dicitur primò, quòd, quia alia eft ratio medii, alia ratio capi- Ref. 1. Qu. tis,ideò,quùm in litera fit fermo de Chrifto, fecundum quòd eft mediator, non fequitur, quòd divertatur ad Chriftum,fecundum quòd eft caput. Di- Ref. 2.qu. citur fecundo, & meliùs, quòd gratia Chrifti in ordine ad genus humanum, five fecundum ordinem mediatoris, five capitis,five aliquo alio fimili modo habet in fe duo, primò eft bonum habentis, quoniam idoneum, ac dignum formaliter redditur ipfum, ut fit mediator, vel caput, &c. fecundò eft bonum aliorum, dùm mediat, & influit, &c. Et licet fecundo modo fpectet ad gratiam capitalem, primo tamen modo fpectat ad gratiam fingularem. Et proptereà optimè in litera concluditur ex effectu mediationis, vel influxus in alios effe habitum in Chrifto dignificantem ipfum formaliter,& conftituentem in tali eminentia, ut ex ipfo in alios redundet gratia. Conftat enim bonitatem, & dignitatem hanc magnum effe bonum fingularis hypoftafis, vel animæ: ficut, fi ex neceffitate illuminandi alios inferrem,quod illud in fe valdè lucidum oportet efle. Nulla ergo eft divifio,fed gratia fingularis ex effectu concluditur.

SECUNDUS.

Utrum in Chrifto fuerint virtutes.

D SECUNDUM fic pro-
ceditur. Videtur, quòd in
Chrifto non fuerint virtu-
tes. Chriftus enim habuit
abundantiam gratiæ: fed
gratia procedunt virtu- gratia fufficit ad omnia rectè agendum,
tes, ficut ex effentia ani- fecundum illud 2. Cor. 12. Sufficit tibi
mæ potentiæ ejus. Et
gratia in Chrifto fuit gratia mea. ergo in Chrifto non fuerunt
perfectiffima.

PROB. Quia ex

30 mnia, quibus ordinatur ad beatitudiné:
horum tamen quædam perficit gratia
immediatè per feipfam, ficut gratum
facere Deo, & alia hujufmodi, quædam
autem mediantibus virtutibus, quæ ex
gratia procedunt.

40

virtutes. COROLL. Plus 2. Prætercà. Secundum Philofophum 4° ¶ ergo probat, quàm pro* Eth. pofuerat. Non folùm 7.Ethic. virtus dividitur contra quenin princ.. enim probat, quòd o- dam heroicum, five divinum habitum, mnes virtutes in Chrifto qui attribuitur hominibus divinis: hic fuerunt, quod erat in autem maximè convenit Chrifto. ergo conclufione propofitů: fed etiam, quod virtutes Chriftus non habuit virtutes, fed aliillas Chriftus perfectif- quid altius virtute.

fimè habuit. Talem 3. Præt. Sicut in fecunda parte dictumn
*1,2.94.55.
probandi exuberantiam
virtutes omnes fimul habentur:
er multis in locis à S. Do est,
tore nobis exhibitam fed Chrifto non fuit conveniens habere
ultra promiffum per omnes virtutes, ficut patet de liberali-
teipfum, fi ftudiofus
tate,& magnificentia,quæ habent actum
fueris, facilè comperies.
Im DE MINORI. Ad fuum circa divitias, quas Chriftus con-
omnia recte agendum. tempfit, fecundum illud Matth. 8. Filius
B. Vel mediatè, vel hominis non habet, ubi caput fuum recli-
immediatè. §. Tunc ni-
net: temperantia etiam, & continentia
hil, &c.ut patet in tex.
II ILLATIO CON- funt circa concupifcentias pravas, quæ
CLUSION. Ergo Chri- in Chrifto non fuerunt. ergo Chriftus 60

Stus, &c. R. Negatur non habuit virtutes.
illatio §. Procedit enim

ex mala intelligentia SED CONTRA eft, quod fuper
præmiffarum. Nam ha illud Pfal. 1. Sed in lege Domini voluntas
"glo,ordin, bitus ille à philofopho ejus, dicit glof.* Hic oftenditur Chriftus
it ex Caf dictus heroicus, vel di-
fiudoro.

vinus, &c. ut in text. Ex plenus omni bono : fed bona qualitas
quo dic, quòd conclufio mentis eft virtus. ergo Christus fuit ple-
debuerat fic inferri.Ergo nus omni virtute.

tum fic intellectum.

Chriftus habuit virtu- RESPONDEO dicendum,quòd,ficp.2.q.110, tes modo perfectiffimo. art... Quædam igitur proba- ut in 2. parte dictum eft, ficut gratia tio conclufionis articu- refpicit effentiam animæ, ita virtus reli eft præfens argumen- fpicit potentiam ejus. Unde oportet, III. MINOR. Chrifio quòd, ficut potentiæ animæ derivantur non fuit conveniens ha ab ejus effentia, ita virtutes fint quædam bere omnes virtutes. B. derivationes gratiæ. Quantò autem aliNegatur. S. Ad proba- quod principium eft perfectius, tantò tionem de liberalitate, magnificentia, & tem- magis imprimit fuos effectus. Unde, perantia dicitur: quòd cùm gratia Chrifti fuerit perfectiffima, non tantùm nihil con- confequens eft,quòd ex ipfa procefferint cludit contra articuli virtutes ad perficiendum fingulas potftat maximè in favorem entias animæ quantum ad omnes anicjus: ut patet confidera- mæ àctus :-& ita Chriftus habuit omnes ti textum. De continen- virtutes.

Annot.

70

80

¶ Ad fecundum dicendum, quòd ha- ftus habuit omnes virtutes: ut per hoc, quod bitus ille heroicus, vel divinus non dif- dicitur Joan.1. Plenum fert à virtute communiter dicta, nifi fe- gratie. De plenitudine cundum perfectiorem modum, inquan- fluunt virtutes plena.i. fiquidem gratiæ protum f. aliquis eft difpofitus ad bonum proportionaliter ad ilquodam altiori modo, quàm communi- lam plenitudinem perter omnibus competat. Unde per hoc fecta. Item per ly unxit non oftenditur, quòd Chriftus non ha- lætitiæ præ confortibus buerit virtutes, fed quòd habuerit eas tuis.Pfal.44. Nam, cùm perfectiffimè ultra communem modum: hoc lætitie oleum,ideft, ficut etiam Plotinus pofuit quendam Chrifti,i.hominibus jugratia in confortibus fublimem modum virtutum, quas effe dixit animi purgati.

te Deus Deus tuus oleo

ftificatis caufet virtutes, patet, quòd multò ma

gis in Chrifto illas caufavit, inquantum f.modo heroico, ut ad fecundum. Item per id, quod dicitur Hebr.7.Talis decebat;ut nobis effet pontifex fanctus, innocens, impollutus,fegregatus a peccatoribus.Ite Act.10. Jefum à Nazareth quo

¶ Ad tertium dicendum,quòd liberalitas, & magnificentia commendatur circa divitias, inquantum aliquis non tantum appretiatur divitias, quòd velit eas retinere, prætermittendo id, quod fieri oportet. Ille autem minimè divitias appretiatur,qui penitùs cas contemnit, & abjicit propter perfectionis amorem. Et modò unxit Deus Spiriideò in hoc ipfo, quòd Chriftus omnes tufanéto,& virtute. Ite divitias contempfit, oftendit in fe fum- per ly difcite à me, quia mu gradum liberalitatis, & magnificen- mitis fum, & humilis corde,Matth.11. Ex hoc tia: licèt etiam liberalitatis actum exer- enim, quòd in Chrifto cuerit, fecundum quòd fibi conveniens fuerunt hæ virtutes,fcierat, faciendo pauperibus erogari, quæ licet,mititas,& cordialis humilitas, docemur, fibi dabantur. Unde cùm dominus Juda humilitas, quòd omnes fuerunt in dixit Joan. 13. Quod facis,fac citiùs, di- ipto: quoniam virtutes fcipuli intellexerunt dominum mandaf- connexæ funt. 1.2.9.65. fe,quòd egenis aliquid daret. Concupi- art., &c. Item per ly fcentias autem pravas Chriftus omninò cere Actu. 1. His enim Cepit facere, & donon habuit, ficut infrà patebit:* nec pro- verbis innuitur: quòd q 15.art.2. pter hoc tamen excluditur, quin habue. Chriftus habuit perfe- & 2. rit temperantiam, quæ tantò perfectior ergo docuerit nos virtuctiones,quas docuit. Cũ eft in homine,quantò magis pravis con- tes,fcilicet, mifericordia, cupifcentiis caret. Unde fecundum Phi- & cæteras,de quibus palofophi 7.Ethic. * temperatus in hoc dif- tet in Euangelio paffim, *li 7. et fert à continéte, quòd téperatus non ha- tutes illas modo fibi co- mote à fit, coftat ex hoc, quòd vir- .9. non re bet pravas concupifcentias, quas cótines venienti habuit. Vide patitur. Unde fic accipiendo continen- ar. 3. ad fecundum pro tiam, ficut Philofophus accipit, ex hoc captu de ly modo fibi coipfo, quòd Chriftus habuit omnem vir- Chrifti eft quædam fortutem, non habuit continentiam, quæ ma fue probitatis,& virnó eft d virtus,fed aliquid minus virtute. tutis expreffa. Secundò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani. quafiochid, virintbeologia fim

venienti, Doctrina itaq;

Ntitulo z art.quæst.7.adverte,quòd quæftio eft de virtutibus, quæ fim- 90 ciunt habentem. Intellectuales autem virtutes non fimpliciter bonum, fed fecundum intellectum faciunt hominem bonum:non enim dicitur hofunt morales, & rursùs in theologia funt theologales: hæ enim bonum fa- mo bonus ex hoc, quòd eft doctus, fed ex hoc,quòd juftus, temperatus, fortis,

10.5.

D. 389.

In refponfione ad fecundum ejufdem artic. habes ab Auctore folutionem illius quæftionis. An virtus heroica differat specie à virtute communiter dicta hinc enim apertè habes partem negativam, dùm dicitur, quòd zo non differt, nifi fecundum perfectiorem modum. Eft ergo excellentia heroica in modo, non in formali differentia fita. Et hoc Auctor quafi probat ex fimili apud Plotinum. Ubi patet non effe differentiam formalém, fed majoris, & minoris perfectionis tantùm. Et confonat rationi fu

ARTICULUS

Utrum in Chrifto fuerit fides.

30

¶ Ad tertium dicendum,quòd,ficut glof Sa ibidem dicit, *fides propriè eft, qua creduntur, quæ non videntur : fed fides quæ eft rerum vifarum, impropriè d dicitur,& fecundum quandam fimilitudinem quantum ad certitudinem, aut firmitatem adhæfionis.

eis intentus (ut habetur ex contra gentes lib. 4. cap. 4. de Socrate,& Platone:) facilè dicemus, quòd Petrus per ly omnia nofti, etiam vifionem divinæ effentiæ cointellexit: quandoquidem Chrifto cui tunc ifta dicebat, anteà à patre luminuin edoctus, excedens femetipfum, & coapoftolos dixerat Matth. 16. Tu es Chriftus filius Dei vivi. Secundò vides: quomodò ex his benè penfatis, & applicatis, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

vis defuerit illius materia, circa quam, f. res divina non apparens, ficut fuit
in eo magnificentia, quamvis illius defuerit materia, circa quam.

¶ Ad hoc dicitur, quòd, quamvis materia, circa quam verfatur virtus,& R. Quæft.
objectum coincidere inveniantur, alia tamen eft ratio formalis objecti,
& alia ratio propria materiæ. Et ideò, fi deficiat aliquid fub ratione mate-
riæ, non proptereà oportet deficere habitum : fed, fi deficit fub ratione for-
mali objecti, oportet habitus illius rationem formalem deficere. Et fi
impoffibile fuit, & eft, objectum aliquod formaliter locum habere re-
fpectu alicujus, impoffibile quoque eft, & fuit, in illo locum habere habi-
tum illum. In propofito autem totum oppofitum invenitur refpectu
magnificentiæ, & fidei, quia refpectu fidei, res, quæ funt materia, quæ
creduntur, inveniuntur apud intellectum Chrifti, ut Trinitas, & cæt, fed
non fub illa ratione formali, qua creduntur, quia non ut non vifæ, quia
hujufmodi ratio formalis ponit imperfectionem in Chrifti anima : &
ideò nec fuit, nec effe potuit in Chrifto habitus fidei. Refpectu autem ma-
gnificentiæ, res, quæ funt materia magnificentiæ, ut divitiæ, defuerunt,
fed ratio formalis earũ, quomodò, fcilicet, quandò, ubi, ficut, pro quo,
&c. oportet, exponenda effent, non deerat animo Chrifti: quia hæc nul-
lam imperfectionem ponit intùs in anima ejus, ficut nec etiam defectus

Er 1.2.955 a.sind. Et 2.2.7.18.ar.

3.

ART. IV.

ARTICULUS

quomodò omnes virtutes, includendo etiam fidem, & fpem, fuerunt in Chrifto, f. quantum ad meritum: implevit fiquidem excellentiùs, quicquid meritorii actus eft, tam credendo, quàm fperando, quamvis non eodem modo: quia non credendo, aut fperando: ficut, quicquid cognofcit fenfus, cognofcit intellectus, fed non eodem modo.

QUARTUS.

Utrum in Christo fuerit fpes.

DQUARTUM fic proceditur. Videtur, quòd in Chrifto fuerit fpes.Dicitur enim in Pfal.30. ex perfona Chrifti: In te domine fperavi: fed virtus fpei eft, qua homo fperat in Deum. ergo virtus fpei fuit in Chrifto.

10

3. ad 1. Et CONC. Chriftus vir-
3.d.26.9.2. tutem fpei non ha
4.5 4.1.& buit: tame fpem habuit
d.36.a,ad refpectu aliquorum, que
nondùm erat adeptus.
2. Prætereà. Spes eft expectatio futu-
PROB.1.Quia Chri- ræ beatitudinis,ut in 2.parte habitum eft:*
ftus à principio fue con- fed Chriftus aliquid expectabat ad beati-
ceptionis plenè habuit tudine pertinens, videlicet,gloria corpo- zo
fpes, inquantum eft vir- ris. ergo videtur, quòd in co fuerit fpes.
tus, expectat fruitione i-¶3. Prætereà. Unufquifque poteft Ipe-
plam. Secunda aute pars rare illud, quod ad ejus perfectione per-
f. tamen, &c. probatur;
quia per fpe poteft quis tinct, fi fit futurum: fed aliquid crat fu-
etiam in aliis à fruitio- turum, quod ad perfectionem Christi
ne divina auxilium Dei pertinet, fecundum illud Ephef. 4. Ad
expectare, ut patet pro confummationem fanctorum in opus mini-
portionaliter de haben-
te fidem: & Chriftus ex- fterii, in adificationem corporis Chrifti. er-
pectabat immortalita- go videtur, q Chrifto competebat ha-
tem, atque gloriam cor- bere fpem.

poris.

COROLL. Ergo in

pa

SEDCONTRA cft,quod dicitur Rom. Chrifto fpes minùs de- 8. Quod videt quis, quid fperat? Et fic fuit, qua fides. Nam re- tet, quòd, ficut fides eft de non vifis, ita fpectu aliquorum ex co- & fpes: fed fides non fuit in Chrifto, ficfequenti ad fruitionem *Art prit. divinam fe habentium ut dictum eft. * ergo nec fpes.

Annotat Comment.

Queftio.

quo

30

fuit in ipfo fpes, quoniã RESPONDEO diccndum,quòd fic-
cum fruitione ipfa ftabat ut de ratione fidei eft, quòd aliquis af-
aliquorum carentia, quæ fentiat his, quæ non videt, ita de ratio-
, quæ non videt, ita de ratio- 40
expectabantur. Sed fides
refpectu quorumcunque ne fpci eft, quòd aliquis expectet id, q
non fuit in co, quoniam nondùm habet. Et ficut fides, inquan-
cum plenitudine cogni- tú eft virtus theologica, non eft de
tionis,quam ipfe de qui-
bufcunque habebat,non cunque non vifo, fed folu de Deo, ita et-
poterat manere fides iam fpes, inquantum eft virtus theologi-
refpectu aliquorum. ca, habet pro objecto ipsů Deum, cujus
1. m EX PSAL. Speravi. fruitionem homo principaliter expectat
B. Spe communiter di-
per fpei virtutem: fed ex confequenti il-
le, qui habet virtuté fpei, poteft etiã in
aliis divinu auxilium expectare, ficut &

fruitione divina, quæ participatur ab anima, redundat gloria in cor

pus.

m

ille, qui habet virtutem fidei, non folùm II DE MAJORI.
credit Deo de rebus divinis, fed de qui- Ad ejus perfectionem.
bufcunque aliis divinitùs fibi revelatis. B. Qua in fe perfectus
eft. §. Tunc nihil, &c.
Chriftus auté à principio fue conceptio- Nam ædificatio Ecclefia
nis plenè habuit fruitionem divinam, ut per converfionem, &c.
infrà dicetur, & ideò virtute fpei non ha- ut in text. ubi nota in q.34.474.
buit, babuit tamen fpem refpectu aliquoru, ducta refertur ad ratio-
fin. quòd ly ratione in-
que nondum erat adeptus, licèt no habue- nem ab argumento ex
nõ
rit fidem refpectu quorumcumque.

per q totaliter fides excludebatur ab co,
¶ Quia,licèt plenè cognofceret omnia,
nó th adhuc plenè habebat omnia, quæ
ad ejus perfectionem pertinebant, puta
immortalitatem, & gloriam corporis,
quam poterat fperare.

Ad tertium dicendum, quòd ædificatio Ecclefia per converfione fidelium eft dies una in atriis non pertinet ad perfectionem Chrifti, tuis fuper millia: per 3 hoc, inquam, fatis dequa in fe perfectus eft:fed fecundú quòd monftratur intentum. alios ad participatione fue perfectionis Nam, dùm à Chrifto inducit. Et quia fpes dicitur propriè re- tollit objectu fpei, quod facit ponendo in ipfo fpectu alicujus, quod expectatur ab ipfo fruitione beatifice vifioso fperante habendum, non propriè potcft nis, code tenore fimul dici, quòd virtus fpci Chrifto ratione tollit ab co fpei virtutě. *in arg 1. inducta conveniat. * Videtex. corp. & ad fecundum. Item quæft. 4. art. 3. ad primum. A Papa etiam Leone infinuatur idem per hoc, quod ait. Nec verbum in carnem, ut in animam, aliqua fui parte converfum eft, cùm fimplex, & incommunicabilis natura Deitatis tota fit femper in fua effentia, nec damnum fui recipiens, nec augmentum: & fic affumptam naturam beatificans, ut glorificata in glorificante permaneat. Hæc ille in epift. num. 11. ad Julianum epifcopum Coenfem. Ex ly beatificans, &c. difcurre, ut fuprà,de ablatione objecti fpei. Secundò vides: quomodo ex his benè penfatis, & applicatis doctrina præfens Angelica viciffim declaretur, atque confirmetur.

11. DE MAJORI. Futura beatitudinis. R. Animæ. §. Tunc nihil, &c. 60
Nam minor tranfit ad beatitudinem corporis: quæ non eft objectum fpei;
fed quoddam confequens ad ipfum objectum, inquantum, fcilicet, ex

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Itulus clarus, de fpe, quæ eft virtus theologica, quærens.

In corpore artic, duo fiunt: primò refpondetur quæfito negativè,
1. in Chrifto non fuit fpes: fecundò ponitur differentia inter defectum fidei,
& defectum fpei in Chrifto, quantum ad hoc,quòd fides nullo modo fuit in
Chrifto,fpes autem, quantum ad fecundariò fperata, in Chrifto fuit. Pri-
mum probatur fic. Spes eft de Deo non habito, ut objecto. ergo in Chrifto
non fuit fpes. Antecedens probatur quoad duo,f.&quòd fpes fit de non ha- 70
bito, ut objecto, quòd fit de Deo non habito,ut objecto.Primum proba-
tur ex proportionalitate fidei in affentiendo, & fpei in expectando. Secun-
dum etiam probatur ex convenientia theologicarum virtutum: quia o-
mnes funt de Deo,ut objecto. Confequentia autem probatur; quia Chriftus
ab initio conceptionis fuæ plenè fruitionem divinam habuit.

¶Differentia auté fecundo loco propofita inter fide,& fpe in Chrifto de-
claratur, ponendo primò convenientia extenfiva fidei, & fpei, qua .f. utra-
que eft de folo Deo, ut objecto, & extenditur ad alia à Deo fecudariò,& fub-
jungendo deinde differentia cum fua ratione, quòd fides, nec quantum ad
principale creditum, nec quantum ad fecundariò credita, locum habet in
Chrifto, quia hoc poneret imperfectionem cognitionis intùs in anima 80
Chrifti. Spes autem quantum ad fecundariò tantùm fperata in Chrifto
locum habuit, quia non omnia fperata habebat actu à principio, ut patet
de immortalitate corporis, & ejufdem gloria, quibus tamen carere nul-
lam imperfectionem pofuit in anima Chrifti: fed fpectat ad affumptio-
nem defectuum corporalium, quos difpenfativè ob immenfam fuam mi-
fericordiam pro nobis affumpfit.

Num fpes in Chrifto fuerit habitus, & qualis.
Ccurrit hic ftatim dubium, an fpes in Chrifto refpectu fecundariò fpe- 90
ratorum fuerit habitus aliquis, an folus actus fperandi, & an theo-

1. 06.

logicus, an moralis, five actus, five habitus fuerit. Et eft ratio dubii, quia
nihil prohibet fuiffe habitum, quin potiùs, fi non fuit habitus, videtur,
quòd actus ille fperandi fuit imperfectus, utpote natus elici per habitum
(ut patet in nobis) & de facto elicitus fine habitu. Quòd fit etiam theolo-
gicus, videtur ex eo,quod actus fperandi refpectu fecundariò fperatorum eft 2.0b.
fuo genere actus theologicus, ut patet in nobis. ergo fi cft ab habitu,
oportet, quòd fit ab habitu, qui virtus eft theologica.

In oppofitum autem eft, quia, fi eft habitus, oportet, quòd fit habitus Ref. Q. fpei, fed non eft habitus fpei, quia deficit ratio formalis objecti .ergo. Et per idem patet, quòd non eft habitus theologicus, quia, fcilicet, non eft virtus theologica, quæ cft fpes. Et quòd etiam non fit actus theologicus, apparet, quia, deficiente ratione formali objecti theologici, deficit quoque actus theologicus: fed conftat hic deeffe rationem formalem objecti theologici, quia non eft hic Deus non habitus, ergo actus fperandi gloriam corporis non eft actus theologicus: par fiquidem ratio eft actus, & habitus quoad fpecificari ex ratione formali objecti ita, quòd, ceffante ratione obje&ti, ceffat fpecificatio tàm habitus, quàm actus ex objecto.

Ad primum horum dicitur, quòd in Chrifto nullus fuit habitus fpei Sol Ob. 7. refpectu fecundario fperatorum quia nullus habitus infufus fuit in ipfo quin fimilis fuerit in hominibus fanétis, vel viatoribus, quùm conftet, quòd ctiam habitus gratiæ capitalis fit fecundum eflentiam idem, quod habitus gratiæ (ut infrà patebit) certum eft autem, in hominibus non effe talem habitum fpei diverfum à fpe virtute theologica. igitur nec in Chrifto fuit hujufmodi habitus.

Et quùm objicitur, quòd actus fpei in Chrifto fuiffet imperfectus fine sol, Ob. 1. habitu, negatur. Et ad probationem: Omnis actus natus informari habitu eft fine habitu imperfectus, refpondetur dupliciter, & utroque modo be- Sol. prof. nè. Primò, quòd ifta propofitio non eft vera in actu non omninò ejusdem eju¿.06.1.

!

rationis,qualis eft actus fpei in Chrifto. Nam actus, quo fperatur immorta-
litas, & gloria corporis, non eft omninò ejufdem rationis ex parte obje
&ti in nobis, & Chrifto, quia in nobis habet rationem ardui gloria illa, in
Chrifto autem non. Et ratio eft, quia habenti gloriam animæ gloria cor-
poris parvum quid eft, & videtur.Secundo, quod illa propofitio non eft ve-
ra, quandò principium elicitivum actus eft melius difpofitum ad actum il-
lum, quam fieffet habituatum. Sic autem eft in propofito, quoniam yo-
luntas Chrifti fruens Deo non in fpe, fed in re, eft melius difpofita ad expe-
&andum fecundariò fperata, quàm fi haberet habitum spei, quantò certior,
& excellentior eft res, quam fpes. Quocircà expectatio, qua voluntas Chri-
fi fertur in fecundario fperata, deficit à ratione actualis fpei & ex parte 10
objecti, & ex parte fubjecti, & magis habet rationem defiderii, quàm fpei.
Nec mirum, quia, cùm fpes fit de genere imperfectorum, quantò minùs
fpei habetur, tantò magis ab imperfecto receditur. Utraque refponfio clara
fit, fi ad beatos afpexeris, in quibus ipes eft, & non eft, ficut in Chrifto:

ARTICULUS

Utrum in Chrifto
D QUINTUM fic procedi-
tur. Videtur,quòd in Chri-
fto non fuerint dona. Sicut
.n.communiter dicitur, do-
na dantur in adjutorium
CONCL. In Chrifto virtutum : fed id, quod eft in fe perfectú,
non indiget exteriori auxilio. Cùm igitur

Commentaria Cardinalis Cajetani.

3. Prætereà. 1.Joan. 4. dicitur, quòd
perfecta charitas foràs mittit timorem:
fed in Chrifto fuit perfectiffima chari-
tas fecundum illud Eph. 3. Supereminen-
tem fcientia charitatem Christi. ergo in
Chrifto non fuit donum timoris.
SED CONTRA eft, quod dicitur
Ifa. 11. Replebit eum fpiritus timoris do-
mini .

illatio. §.Truncatè.n.infertur ex præmiffis conRESPONDEO dicendum, quòd fic- clufio: & proptereà erut in fecunda parte dictum eft,* timor re- ratur. Inferatur ergo copletè, ut premiffæ expo- *p. 29.19. fpicit duo objecta, quorum unum eft mafcunt, fcilicet. ergo in arr. 1. lum terribile, aliud eft illud, cujus pote- Chrifto non fuit timor ftate malú potcft inferri: ficut aliquis ti- refpectu mali. Et tunc met regé,inquantú habet occidendi pot- non folùm nihil contra eftaté. Non aute timeretur ille, qui pot- betur:fed in favore cjus, eft f. probando partem fua primam, ftatur. Ad majorem verò illam, f. dono timoris, &c. ut rectè intelligatur, & per hoc pateat, ipfam non oftendere intentum articuli, ap

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore articuli unica eft conclufio refponfiva quæfito: In Chri-
fto fuit timor Dei, non refpectu mali, fed refpectu eminentiæ Dei præ
cæteris hominibus. hæc conclufio in litera primùm declaratur quoad ter-
minos duos, diftinguendo duo objecta timoris, fcilicet, malum terribile, &
eminentiam potentis infligere malum. Quæ probatur: quia, nifi effet emi- 30
nens, non timeretur. Deindè declaratur, quid fit in Chrifto ifte affectus ti-
moris eminentiæ dicendo, quòd eft affectus reverentialis tantæ eminentię.
Demum probatur quoad primam partem affirmativam auctoritate Apo-
ftoli ad Hebr. & quoad comparativam auctoritate Ifaiæ. Replebit eum spi-

¶ Quană rõe in Christo fuerit timor reverětialis ad Divină Majeftatë. Ccurrit hic dubium circa timore reverentialé Chrifti ex eo, quòd emiQuestio. nentia Dei potentis infligere malum aut habuit rationem reverendi, quatenùs eminentia Dei abfolutè, aut quatenùs eminentia eft potentis infligere malum. Non poteft dici primum, tùm,quia eminentia Dei, ut fic, venerandum, adorandumque fonat, non timendum, quum non dicat 40 Object.. ordinem ad malum,tùm, quia expreffe Auctor in ar.1.9.42. Primæ fecunde dixit, quòd tàm Deus, quàm quilibet alius potens eft objectum timoris, ut caufa mali, ac per hoc Deus objectum timoris, ut eminens, non abfolutè: fed, ut eminentia eft caufativa mali, intelligitur. Quod etiam in hac litera confirmatur, ubi eminentia ponitur ratio, quòd timeatur, quia fuperativa eft ad caufandum malum. Nec poteft dici fecundum,quia ChriObjeta ftus nullum malum pœnæ pro culpa, aut feparationem à Deo timebat, ut in litera dicitur. In idem autem redit timere malum aliquod,& timere potentiam inflictivam mali. Nec differunt, nifi,ficut per fe, & per aliud, quia fcilicet, malum per fe timemus, potentiam autem inflictivam per aliud, hoc eft, propter malum, quia in ordine ad poffibile malum ab illa poten- so tia timor infurgit: unde, fi fubtrahatur ab eminenti potentia ordo ad malum, nulla reftat ratio timoris. Et quia fic fuit in Chrifto, quoniam certus, ac fecurus erat, quòd nullum poterat à Deo fibi provenire malum fugiendum per donum timoris, confequens eft, quòd nec refpectu divinæ eminentiæ fuit in Chrifto timor reverentialis, nam timor reverentialis quidam timor eft.

Ad hoc dicitur, quòd procul dubio Deus non eft objectum timoris
nifi in ordine ad malum: quia bonum non timetur, nifi in ordine ad ma-
lum, quod eft per fe primò timoris objectum, & ideò eminentia divina in
propofito ponitur timoris objectum, non abfolutè, fed,ut caufa mali. Ve-
rùm duplicem habet divina eminentia ordinem ad malum, ut caufa ad 60
effectum primò abfolutè, fecundò, ut fubftat divinæ voluntati. Si confi-
deretur divina eminentia fecundum fuum poffe, quod habet ad caufan-
dum malum, fic procul dubio timendi rationem retinet, quia fecundum
fe habet poffe caufare malum. Si verò confideretur divina eminentia, ut

ARTICULUS
Vtrum in Chrifto fuerint
DSEPTIMUм fic proce-
ditur. Videtur, quòd in
Chrifto non fuerint gratię
gratis data. Ei enim, qui
habet aliquid fecundum

213. Et Ro, data, ficut in primo, & plenitudine, non competit illud habere
lec. 1. Et principali fidei Docto- fecundum participiationem: fed Chri-
ftus habuit gratiam fecundum plenitu-

70

80