Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

Not, circ.

Circa verba Au&oris in hac refponfione ad tertium cave, ne fallaris, relp. ad 3 putans Auctorem Ambrof. contrarium, vel me expofuiffe inepto voca bulo Ambrofii verbum, dùm in hac litera dicitur, quòd poft confecrationem hæc eft falfa fubftantia panis eft aliquid, & Ambrof. dicente, id, quod erat panis:eft aliquid, f. corpus Chrifti, ego expofui, quòd ly id, quod demonftrat,& refert fubftantiam, quoniam fubftantia, quæ erat panis,eft corpus Chrifti, quia mutata eft in corpus Chrifti. Diverfimodè fiquidem fubftantiæ nomine Auctor, & nos ufi fumus: nam auctor fubftantia nomine ufus eft loco nominis fpecifici panis, fupponendo, panem effe fubftantiam. Et fecit hoc Auctor, ut præfervaret fe ab accidentibus panis, ita, quòd panem fupponit in obliquo, & diftinguit fubftantiam panis contra accidentia panis,ac fi dixiffet; poft confecrationem hæc eft falfa, panis

[blocks in formation]

5.Et4.dif. convertitur in totam

3. &ar.3. 4.1. perto. Et 4 con. fti. ca. 63, &

Cor.11.lec.

6. to-s. ideft, quòd tota fub

*

*

ceft aliquid: nos autem fubftantiæ nomine abfolutè utimur, abftrahendo à qualitate differentiarum, & proptereà utimur pane in recto, dicentes, fubftantia, quæ erat panis; quam fubftantiam Ambrofius per relativum fubftantiæ fignificavit, dicens, & fie, quod erat panis, jam eft corpus Chrifti: quia fermo Chrifti creaturam m utat, & fic ex pane fit corpus Chrifti: non enim poteft dici, quòd ly, quod erat panis, referat accidentia panis tema. nentia: quia illa non funt corpus Chrifti: nec funt mutata in corpus Chr fti, quorum utrumque Ambr. dicit de eo, quod erat panis, f, quod erat panis, eft corpus Chrifti, quia mutatum eft in corpus Chrifti virtute fermonis Chrifti,hanc codem modo fumptam fubftantiam falvator fignificavit, ac demonftravit per ly hoc, dicens: hoc eft corpus meum:eft enim propriifsi mus sensus, hæc substantia eft corpus meum, ut inferiùs ampliùs patebit.

[ocr errors]

ARTICULUS QUARTUS.

Utrum panis poffit converti in corpus Chrifti.

proce

D QUARTUм fic ditur. Videtur,quòd panis non poffit converti in corpus Chrifti; converfio.n. quædã mutatio eft; fed in

119, 4.1. fubftantiam corporis omni mutatione oportet effe aliquod qo 2. ad Chrifti; & tota fubftan- fubjectum, priùs eft in potentia, & po2.3. ad tia vini in totam fub3per: ftantia fanguinis Chri- fteà in actu: ut enim dicitur 3. Phyfic. 20 motus eft actus exiftentis in potentia: COROL. Ergo non eft autem dare aliquod fubjectum quel, s. 4. hæc converfio non eft fubftantia panis, & corporis Chrifti: 11. Et op. formalis,ideft,quòd diCore verfæ formæ fibi in co- quia de ratione fubftantiæ eft, quòd fit 4. Glec.s. dem fubjecto fuccedat, non in fubjecto, ut dicitur in prædicamen * Lib.3.ex. fed eft fubftantialis, tis. non ergo poteft effe,quòd tota fubIn cap.de ftantia unius conver- ftantia panis convertatur in corpus Jubftan te titur in totam fubftan- Chrifti tiam alterius. Ergo hæc ¶ 2. Præt. Forma illius, in quod ali. converfio non eft fi- quid convertitur de novo, incipit effe in milis coverfionibus naturalibus: fed eft omni- materia ejus,quod in ipfum convertitur: nò fupernaturalis, fo- ficut,cùm aer convertitur in ignem priùs la Dei virtute effecta(ut non exiftentem, forma ignis incipit de & Ambrof. lib. de fa crament, & Chryfoft, novo effe in materia aeris; & fimiliter,cú fuper Joann.6. dicunt) cibus convertitur in hominem priùs non quoniam nullum agens exiftentem, forma hominis incipit effe creatum poreft agere, de novo in materia cibi.Si ergo panis có 49 vertitur in corpus Chrifti, neceffe eft,

nifi ad mutationem for

mæ.

PROB. 1.Quia di- quòd forma corporis Chrifti, de novo vina virtus fpecialiter incipiat effe in materia panis, quod est agit, feu operatur in falfum. non ergo panis convertitur in tet ex SS. Ambrofio, at- fubftantiam corporis Chrifti.

hoc facramento (ut pa

[ocr errors]

que Chryfoft.) Et actio 3. Præt.Ea,quæ funt fecundum se diDei fe extendit ad tota verfa: numquam unum eorú fit alterum, naturam entis, ut patet ex eo, quòd Deus eft ficut albedo numquam fit nigredo, fed actus infinitus, 1. qu. 3. fubjectum albedinis fit fubjectum nigre- $9 ar.4.item cum quæft.7. dinis, ut dicitur in 1.* Phyfic. fed, ficut *Li..ten. art. 1. Secundo, quia duæ forma contrariæ funt fecundum fe 42. corpus Chrifti non in

10.2.

[ocr errors][merged small][merged small]

cipit in hoc facramento, diverfa (utpote principia formalis diffeeffe per motum locale, rentiæ exiftentes) ita duæ materiæ fignafed per converfionem tæ funt fecundum fe diverfæ: utpote fut patet ex art. z.) & tntes principia materialis diftin&tioibi, converfione facta, non debet effe aliqua nis. ergo non poteft effe, quòd hæc mafubftantia, quæ non teria panis fiat hæc materia, qua indivipoffit adorari adoratio- duatur corpus Chrifti. Et ita non poteft effe, quòd fubftantia hujus panis T NOT. Hæc fe convertatur in fubftantiam corporis cunda probatio à tex. Chrifti,

ne latriæ, ut patet art. eod.

corp. tangitur in prin

cipio.

agere,

de

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

lis converfionibus naturalibus, fed eft omninò fupernaturalis, fola Dei virtute effecta. Unde* Ambr. dicit in lib.de Sacramentis. Liquet,quòd præter naturæ or dinem Virgo generavit, & hoc,quod conficimus, corpus ex Virgine eft: quid ergo queris natura ordinem in Chrifti corpore, cum præter naturam fit ipfe dominus Jefus partus ex Virgine? Et fuper illud Joan.6. Verba, quæ ego locutus fum vobis, fcilicet, de hoc facramento, fpiritus,&E prime : quomodò vita funt, dicit Chryfol. ideft,fpiritua per rationem interimas H.45.it lia funt, nihil habentia carnale, neque con- hærefim Anticalvinia- Jan Sequentiam naturalem, fed eruta funt ab norum dicentium: In fa- malim omni tali neceffitate, que in terra, & à (licèt afferant, contra legibus, quæ hic pofita funt. Manifeftum calvinum, efse realem eft enim, quòd omne agens agit, inquan- corporis Chrifti præfentum eft actu.Quodlibet auté agens creatum eft determinatum in fuo actu, cùm feu transfubftantiatiofit determinati generis, & fpeciei,& ideò nem. Secundò habes: cujuslibet agentis creati actio fertur fu- quomodò per rationem oftendas, hanc meritò per aliquem determinatum actum, damnari à Conciliis terminatio autem cujuslibet rei in effe Lateranenfi, & Floren actuali eft per ejus formam: unde nul- tio, immò & ab Euanlum agens naturale, feu creatum poteft geliftis; fecundum, quòd narrantur in appendici❤ nifi ad immutationem formæ, & bus articul. 1.2.Item à propter hoc omnis converfio, quæ fit fe- Concilio Trident, felcundum leges naturæ, eft formalis. Sed fione 13. capit. quarto, Deus eft actus infinitus, ut in prima par- Quoniam Chriftus redemptor nofter corpus te habitum eft. unde ejus actio fe exten- fuum id, quod fub fpecie935.. dit ad totam naturam entis. Non igitur panis offerebat, folùm poteft perficere converfionem for- effe dixit: ideò perfuamalem, ut fcilicet diverfa formæ fibi in fum femper in Ecclefia Dei fuit, idque nunc eodem fubjecto fuccedant:fed converfio- denua fanta hac fynonem totius entis,ut fcilicet tota fubftan- dus declarat, per confe tia hujus convertatur in totam fubftan- crationem panis,& vi ni converfionem fieri tiam illius, & hoc agitur divina virtute totius fubftantia panis in hoc facramento: nam tota fubftantia in fubftantiam corporis panis convertitur in totam fubftantiam Chrifti, & totius fubftantia vini in fubftancorporis Chrifti, & tota fubftantia vini tiam fanguinis ejus. in totam fubftantiam fanguinis Chrifti, Qua converfio conve unde hæc converfio non eft formalis,fed nienter, & propriè à fubftantialis: nec continetur inter fpe- fanéta catholica Eccles cies motus naturalis, fed proprio nomi- appellata. Hæc ibi. fia tranfubftantiatio eft ne poteft dici tranfubftantiatio. Et canon, 2. Si quis diTAD PRIMUMergo dicendum,quòd xeris in facrofancta Eu chariftia facramento objectio procedit de mutatione formali; remanere fubftantiam quia forma proprium eft in materia, vel panis,& vini una cum fubje&to effe: non autem habet locum in corpore, & fanguine converfione totius fubftantiæ. Unde, Chrifti negaritque mirabilem illam,& fin cùm hæc converfio fubftantialis impor- gularem converfionem tet quendam ordinem fubftantiarum, totius fubftantia panis quarum una convertitur in alteram, eft, in corpus, & totius fub ficut in fubjecto in utraque fubftantia, Bantia vini in fangui

69

SED CONTRA eft, quod* Eufeb. 10 refertur CONCL. 2. Con- Emiff. dicit: Novum tibi, & impoffibile 3.c.35.Quia verfio prædicta in pri- eße non debet, quòd in Chrifti fubftantiam corpus af ma conclufione poteft terrena, mortalia convertuntur · Jump in proprio nomine dici med. RESPONDEO dicendum, quòd, 70 tranfubftantiatio.

[merged small][merged small][ocr errors]

¶ PROB. Quia patet ficut fuprà dictum eft, * cùm in hoc facrajus eft ex eadem conclufione mento fit verum corpus Chrifti, nec inprima converfionis enim talis termini, & cipiat ibi efse de novo per motum loca*al nec e- quibus, & ad quos,funt lem: *cùm etiã nec corpus Chrifti fit ibi, fubftantia: ut patet le- ficut in loco (ut ex dictis patet *) necesse genti. eft dicere, quòd incipiat ibi effe per converI. DE MINORI. jus quest. In omni mutatione. B. fionem fubstantia panis in ipfum.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
[merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors]
[ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]

D. 446.

Annot:

Comm.

Annet.

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Itulus intelligitur de converfione fubftantiali, qua panis fubftantialiter fumptus tranfubftantiatur in corpus Chrifti, fic enim ecclefia intelligit converfionem. Et proptereà Auctor quærit, utrum fit poffibilis hujufmodi converfio.

¶ In corpore articuli duo fiunt. Primò dicitur, quòd oportet ponere converfionem. Secundò tractatur, qualis eft ifta converfio.

¶ Quoad primum, ex repetitione fupradictorum, ac difcufforum concluditur converfio.

¶ Quoad fecundum duo de hac converfione dicuntur. Primum eft, quòd non eft fimilis converfionibus naturalibus, fed eft omninò fupernaturalis: Secundum eft, quòd fola Dei virtute fit: & primum quidem auctoritatibus Ambrof. & Chryfoft. probat: fecundum autem fimul cum primo ratione probat.

[ocr errors]

ponendo pro illo inftanti, quo ifta tranfubftantiatio fimul fit, & facta est. Ex falfitate fiquidem iftius: corpus Chrifti nunc eft, & immediatè ante hoc non erat, habetur, quòd corpus Chrifti abfolutè non eft terminus hujus tranfubftantiationis: ex eo autem, quòd ifta eft vera, hoc, quod erat panis, nunc eft corpus Chrifti, & immediatè ante hoc, quod erat panis, non erat corpus Chrifti, manifeftè habetur, quòd terminus ad quem actionis, & mutationis hujus eft hoc, quod erat panis, efle de novo corpus Chrifti: ficut ex veritate iftius alterius, fcilicet, hoc, quod erat panis, nunc non eft panis,& immediatè ante erat panis,habetur, terminum à quo effe hoc,quod crat panis fub effe panis. Ubi videre potes in eo, quod eft panis ante confecrationem, efficaciam habere confecrationem, feu divinam actionem quantum ad vim utriufque termini, fcilicet, à quo, & ad quem: quoniam actio converfiva acquirit ei, quod erat panis, effe corpus Chrifti, convertendo id in corpus Chrifti, & ad hoc concomitatur deperditio termini à quo, dùm, quod fimul convertitur, & converfum eft in corpus Chrifti, definit effe panis. Et hinc fufpiciendo conjicere potes, quòd non oportet propter novam hanc actionem mutationem aliquam effici in fubftantia corporis Chrifti: quia, quod erat panis, de novo eft corpus Chrifti, non per mutationem corporis Chrifti, fed per mutationem panis in corpus Chrifti. Et ad ampliorem fidelium intellectuum confolationem habemus non folùm dictas enunciationes noviter veras, quafi le tenentes ex parte panis: fed habemus redundantem, feu refultantem aliam propofitionem noviter veram, quafi ex parte corporis Chrifti, eft enim de novo vera hæc, fcilicet, corpus Chrifti eft id, quod erat panis. Nec hanc ego fomniavi, fed ex propofitione Divi Ambrof. per converfionem fimplicem illam habe mus: dicente enim Ambrof. quod erat panis, eft corpus Chrifti, infertur optimè per converfionem fimplicem, ergo corpus Chrifti eft, quod erat: panis, & fimiliter fequitur, confequenter loquendo, quòd corpus Chrifti eft, quod erat ifte panis. Quo fit, ut admirabilem veritatem novam in Chrifti corpore ex hoc facramento fateamur, Nam ante inftitutionem hujus facramenti ifta erat falfa: corpus Chrifti eft, quod erat panis: quia fua convertens erat falfa ; quod erat panis, est corpus Chrifti: poft confecrationem verò corporis Chrifti fuerunt ambæ veræ. Et fimiliter in qualibet, quæ quotidie fit, confecratione hoftiæ in Miffa, confecratione facta, amba iftæ noviter funt veræ, quod erat ifte panis, eft corpus Chrifti, & corpus Chrifti eft, quod erat ifte panis. Nec quæras à me ulteriorem modum, quomodò fiat iftud, fed fatis fit, fuppofita veræ transubstantiationis fide qua panis in corpus Chrifti immutatum mutatur, videre nos veritatem dictarum enunciationum.

Ubi fcito, diftingui converfionem in formalem, & fubftantialem, & 20
naturales appellari formales, non ea ratione: quia forma convertitur in
formam, fed quia fecundum deperditionem unius formæ, & acquifitionem
alterius dicitur totum categorematicè converti in totum, ut, cùm dici-
mus, quòd aer converfus eft in ignem : converfio autem fubftantialis ap-
pellatur, qua totum etiam fyncategorematicè convertitur in totum, pu-
ta, fi aer fic converteretur in ignem, quòd etiam partes effentiales aeris con-
verterentur in partes effentiales ignis. Et, talem effe hanc converfionem,
Auctor ponens, hinc manifeftat differentiam inter converfionem iftam, &
naturales, & ex differentia inter actum infinitum, & actum finitum pro-
cedit ad probandum, quòd agens creatum, quia ex finito agit actu, ad fo-
las formales converfiones fe extendit; Deus autem, quia ex infinito agit 30
actu, ad totum ens fe extendit, ac per hoc ad converfionem fubftantialem.
Et inde infertur, quòd hæc converfio nec continetur fub genere naturalis
motus, feu mutationis, nec nomen aliarum fufcipit propriè, fed nomine
proprio vocari poteft tranfubftantiatio: fic enim à facro Concilio Lateran,
fub Innocen. III. appellatam legimus.

Num, & qua converfione convertatur panis in Chrifti corpus.

Circa hanc materiam adverte, quòd Scotus in 11.dift. 4. queft. 3. xc

Ex his autem ad Scoti rationem contra poffibilitatem hujus converfionis dicitur, argumentum fupponere falfum, fcilicet, corpus Chrifti abfolutè effe terminum actionis, feu mutationis hujus, terminatur enim tàm mutatio, quàm actio, ut ad terminum ad quem, & qui fit ad hoc, quod erat panis, effe corpus Chrifti: hoc enim de novo fit, & eft per actionem iftam converfivam panis in corpus Chrifti.

Quaft.
putans impoffibilem converfionem panis in corpus Chrifti præexi-
ftens, & manens fecundum fuum effe antiquum, triplicem imaginatur 40
Opin. Scot, tranfubstantiationem, prima est, quæ jam dicta eft, fcilicet, qua tota fub-
ftantia convertitur in totam fubftantiam præexiftentem, ac manentem fe-
cundum effe antiquum. Secunda eft, qua tota fubftantia fic convertitur
in aliam, ut alia producatur in effe, & hanc vocat Scotus tranfubftantia-
tionem productivam: quia per cam producitur terminus ad quem, & hæc
poteft fubdividi in productivam termini fecundum effe fubftantiale, vel
fecundum efle accidentale : qualem pofuit hic, ut diximus, Petrus de Pal.
fine affertione tamen. Tertia eft adductiva termini ad quem illò, ubi erat
terminus à quo, & in hanc declinat Scot. In qua fecundum veritatem nul-
la eft tranfubftantiatio, nulla converfio: quia ponitur, panem redigi in ni-
hil, & fola vox converfionis, & tranfubftantiationis cum ordine fuccef- so
fionis corporis Chrifti in loco panis affirmatur. Relicta autem transub-
ftantiatione productiva, tanquam non habente in hoc facramento lo-
cum, nititur Sco. probare, primam effe impoffibilem, & deindè tertiam

Ob.1. Scot.

Obr.ejufl.

effe rationabilem.

Arguit igitur ad impoffibilitatem tranfubftantiationis primæ, quam credimus verè in hoc facramento falvari : nihil eft terminus novæ actionis, propriè dicta, nifi per illam actionem accipiat effe fubftantiale, vel accidentale, fecundum quòd eft formalis terminus illius actionis: fed corpus Chrifti præexiftens, &c. nullum effe accipit in fua fubftantia per hujufmodi tranfubftantiationem : ergo corpus Chrifti fecundum fuam fubftantiam non eft terminus novæ actionis tranfubftantiative panis in ipfum. Minor fupponitur clara. Major verò probatur dupliciter. Primò, quia, fi nullum effe accipit per illam, non videtur intelligibile, quomodò fit ibi aliquid terminans realem actionem substantialem, &c. Secundò, quia etiam filius Dei terminans æternam generationem, per illam accipit effe, & perfonam effe, & Deum effe.

¶ Tertiam autem tranfubftantiationem probabilem effe in propofito probat: quia co modo terminus prior convertitur in terminum pofteriorem, quo terminus pofterior fuccedit termino priori, fed terminus pofte rior, ideft, Chrifti corpus, non fuccedit fecundum effe fimpliciter, fed fecundum effe præfens hic termino priori, ideft, pani præexiftenti. ergo nec panis convertitur, nec tranfit in corpus Chrifti, nifi fecundum effe hic præfens pani præexiftenti.

¶ Pro folutione harum objectionum, & ampliori notitia tàm occulprofol.ob. ti myfterii duo prælibanda funt, alterum ex Philosophia, alterum cx Ambrof.

Notandas.

Notădu 1.

Notädü 2.

60

Ex phyficis fiquidem habemus, quòd, cùm de fubftantiali mutatione inter pofitivos terminos eft fermo, ipfum inftans mutationis, in quo fubftantialis mutatio fimul fit, & facta eft, eft primum effe termini ad quem, & primum non effe termini à quo, verbi gratia, cùm aer convertitur in ignem, inftans illud, in quo ignis fimul fit, & factus eft, eft primum effe ignis: quia ignis tunc eft, & immediatè ante illud tunc non erat, & eft primum non effe aeris: quia aer tunc non eft, & immediatè ante illud

tunc erat.

nem:

¶ Unde, conceffa majore, ad minorem dicendum eft, quòd malè affumit, aut fupponit, corpus Chrifti abfolutè effe terminum actionis, ut patet ex dictis. Nec obftat, quòd fæpiffimè dicitur, & repetitur infinities, quòd hæc converfio habet panem pro termino à quo, & corpus Chrifti pro termino ad quem: quoniam brevitatis caufa hos terminos abfolutè proferimus: cum grano tamen falis ab eruditis intelligendos, ut expofuimus.

Sol. ob. i. Scoti

Ad rationem Scoti pro tranfubftantiatione adductiva, facilè refpondetur negando minorem: quoniam corpus Chrifti fuccedit pani, & fecun- Sol, ob.2. dum effe fimpliciter, ideft, fubftantiale, & fecundum effe hic, ideft, fub accidentibus panis: fed non eft mirum de arguente: quoniam fola voce dicens converfionem fubftantiæ panis in fubftantiam corporis Chrifti, confequéter affumit, quòd corpus Chrifti non fuccedit pani fecundum effe fimpliciter, cùm fecundum veritatem fubftantia corporis Chrifti fit id,quod erat panis: & per hoc fit,ubi erat panis, ideft continetur fub accidentibus, quæ continebant panem, ut fæpè inducta decretalis Lateranenfis cum doctrina Concilii Florentini teftatur.

70

Tollitur

ob.quæ pro

puni poffet.

¶ Nec obftat dictis, quòd Auctor in 4. fentent, diftinct. 11.q. 1. articulo 4. videtur locare hujufmodi propofitiones, quibus ufi fumus, inter improprias. Nam dupliciter poteft judicati, & examinari propofitio ifta, quod erat panis, eft corpus Chrifti: primò ad exprimendam converfionem hanc: fecundò ad exprimendum converfionis hujus proprios terminos. Et, fi quidem ad exprimendam mutationem, quæ eft converfio, affumatur, infra latitudinem generis mutationis intelligenda eft, & proptereà ly quod fonat fubjectum unum, & idem fub duobus fucceffivè terminis, fcilicet, pane, & corpore Chrifti manere, quod in propofito nonnifi metaphoricè, aut ratione accidentium remanentium verificatur, & fic ab Auctore inter improprias computatur ibidem, ubi de converfione loquitur. Si verò hæc propofitio ad exprimendos terminos converfionis hujus affumatur, tunc propofitio eft & vera, & propria. Et,quòd fit vera, patet ex ipfa ejus expofitione, qua Autor eam ibi in refponfione ad primum exponit de ipfis terminis, dicens, verbum Ambrofii eft exponendum, quod erat panis, eft corpus Chrifti, ideft, quod eft fub fpeciebus panis, primò fuit panis, & pofteà corpus Chrifti: ubi vides Auctorem exponendo, afferere de ly quod eft fub fpecie panis, priùs fuiffe panem, & pofteà corpus Chrifti: nihil enim aliud fignificat Ambrofii propofitio de terminis converfionis intellecta dicendo, quod erat panis, eft corpus Chrifti, ut patet intuenti, quòd autem fit propria, & hinc patet: quia expofitio ab auctore data eft propria, & ex ratione probatur: quia ly quod eft relativum identitatis fubftantiæ, & fufficienter refert eandem fubftantiam, referendo fubftantiam candem fine qualitate: fic enim contingit in propofito: illud enim idem refert ly quod, dicendo, quod erat panis, eft corpus Chrifti: quod demonftratur per ly hoc, dicendo, hoc eft corpus meum. Stant ergo folida, & propriè dicta, quæ ex Ambrofio diximus, quoniam ad terminos converfionis exprimen dos ufi fumus auctoritate dicta, & ad hoc idem Ambrofius ad literam loquutus eft, ut patet ejus textum intuenti.

[ocr errors]

A divo autem Ambrofio fuperiùs relata habemus verba, fcilicet, quod erat panis ante confecrationem, jam corpus Chrifti eft poft confecratioquia fermo Chrifti creaturam mutat, &c. Ex his enim fimul junctis, & perfpicaciter confideratis, habemus, actionem tranfubftantiativam circa panem verfari, & in panem terminari, hoc modo videlicet, quòd in inftanti converfionis panis in corpus Chrifti, quod erat panis, ut fic, ideft, fecundum effe panis, habet rationem termini à quo, & rursùs, quod erat panis, quod jam eft corpus Chrifti, ut incipiens effe corpus Chrifti, habet rationem termini ad quem ita, quòd terminus ad quem non eft corpus 90 Christi abfolutè, fed hoc, quod erat panis effe corpus Chrifti, ut patet ex

Natanium

ad intelli, gendam relp,ad 3,

da.

In refponfione ad tertium adverte, dici in illa duo, fcilicet rationem convertibilitatis totalis (de qua eft fermo)unius rei in aliam, & modum, quo fit hujufmodi converfio. Et,quoniam eximia, ac latentia funt hæc, nec ab omnibus conceffa, primè declaranda funt ambo; deinde conferen dum eft primum cum aliorum opinionibus, Ratio igitur convertibilitatis affignatur in litera communicatio in natura entis; modus autem fubditur, & eft, quod poteft actor entis, id, quod eft entitatis in una re,convertere in id, quod eft entitatis in altera, fublato co, per quod ab ea distinguebatur: ubi circa rationem convertibilitatis docilis efto interpres, plures vitando errores ex illo verbo communis natura entis. Errares primò, fi per communem naturam entis intelligeres ens communiffimè fumptum 10 commune Deo, & creaturis, & manifefta effet erroris ratio: quia hinc fe queretur, convertibilitatem etiam poffe effe inter rem creatam, & increatam: quia communis eft eis hujufmodi natura entis, quod conftat non folùm effe falfum, fed fatuum. Errares quoque, fi per communem entis naturam intelligeres gradum aliquem, feu naturam aliquam, fupra fpecificas, genericafque rerum naturas. Nam, ut dicitur 4, Metaphyfic, idem eft homo,& ens homo, & fic de aliis: non enim fe habent ens, & homo,ficut animal, & homo: nam animal, & homo duas formaliter naturas fignifi cant, fcilicet rationalitatis,& animalitatis; ens autem,& homo unam tantùm naturam fignificant,eam fcilicet: quam fignificat homo, & non aliam. Sed hoc metaphyfico relinquentes negotio (quoniam ad propofitum non zo refert,utro modo dixeris)dicimus, quòd per naturam entis intelligit Autor ens commune folis creaturis, quod nomine nature in litera appellatum eft, quia hujufmodi ens fecundum Auctoris doctrinam fecundum naturas generum,& fpecierum definitur. Et per hoc differt ab ente increato: in quo effe non definitur natura aliqua, fed ipfum effe in feipfo fubfiftens vocatur natura Dei, & deitas, & Deus, Eft igitur ratio convertibilis tatis totius unius rei in totam alteram rem, communicatio earum in natura entis communis omnibus creaturis tantùm, & hinc habes fecundum Auctorem, quòd fecundum totalem converfionem quælibet creatura poteft per divinam omnipotentiam converti in quamcunque aliam creaturam, quia creaturis omnibus communis eft hujufmodi entis na- 30

tura,

Circa modum quoque converfionis cautum oportet effe lectorem Dicis Erraretur fiquidem primò, fi intelligeretur per modum divifionis, feu dò non fit: feparationis unius naturæ ab altera, ficut animalitas feparatur à rationanigelitate, dum fit animal fine ratione. Et fimiliter erraretur, fi intelligeretur per modum abftractionis: ficut res una, & eadem fecundum priorem rationem abftrahit à feipfa fecundum rationem pofteriorem:ficut color albus, inquantum color, abstrahit à seipfo, inquantum albus, & patet ratio erroris utrobique ex hoc, quòd neutro modo panis converteretur in corpus Chrifti: fed fola natura entis inventa in pane converteretur in corpus Chrifti,formaliter loquendo,

20

40 ¶ Contrariatur etiam directè intento hic fenfus, quoniam directè inDicit: Je cundo, tentum ab Auctore est, quòd totum convertatur in totum, & non quòd modò non una res, aut una natura fub una ratione tantùm convertatur in aliam fin genda..

[ocr errors]
[ocr errors]

manuducatur ad fupernaturalia, etfi non penetranda, faltem cogitanda ut non impoffibilia exiftimentur. Et hæc pro expofitione literæ fint dicta.

Conferendo autem Auctoris rationem de convertibilitate cujufque creaturæ in quamcumque aliam, occurrunt Petrus de Pal. ambiguus, & Durandus obftans manifeftè in queft. 2.diftin. 11. dupliciter, fcilicet fal vendo rationem Auctoris, & arguendo contra dictam pofitionem.

Ratio igitur Auctoris, fcilicet agens virtutis infinita, quod habet a- Sol. Dur. &tionem in totum ens, poteft convertere, &c. folvitur à Duran, dicente, rationem quòd ex hoc non poteft convertere, nifi communicantia in materia, ratio- Auct fit. ne cujus unum poteft dici manere in altero.

Ob.x.ejuf dem contra

pofionem

Contra pofitionem autem arguit multipliciter: primi, Converfum manet in eo, in quod converfum eft: ergo non poffunt invicem converti, nifi communicantia in materia. Antecedens probatur:quia per hoc differt converfio ab annihilatione, Confequentia etiam probatur ex eo, quòd Autor." non manet in eo actu: quia tunc non effet converfum: ergo manet in co in potentia non activa, fed paffiva. Hec autem eft potentia materiæ, T Secundò abfurdum eft, Angelum converti in lapidem, aut è contra, nifi diceretur illa abfurditas ab antiquo reprobata, quòd una natura poffet fieri alia, puta, quòd albedo poffit fieri nigredo, quod implicat contradictionem in omnibus naturis contrariis,five difparatis.

Ob.1.

Tertiò, fi unus Angelus poffet converti in alium, fequeretur, quòd 06.1. Angelus poffet definere effe fine annihilatione: fcilicet per converfionem in alium. confequens eft falfum: quia Angelus non poteft incipere effe,nifi per creationem, igitur nec poteft definere effe, nifi per annihila tionem,

Arguitur quartò auctoritate Aug. 7. fuper Genef, dicentis, quòd cor- Ob.4. pus poffe mutari in spiritum, aut naturam incorpoream, nec aliquos fenfiffe fcio, nec fides habet.

T Quintò auctoritate Boet, in libro de duab, natur.& una perfona Chrifti, dicentis, illa fola inter fe tranfmutari poffunt, quæ habent unius mate- ob, ş.

riæ communem substantiam.

Deindè idem Durandus in quæft. 3. arguit fpecialiter contra conver fionem materiæ in materiam, quam Auctor in hac litera ponit. Arguit 0b. ejusd. autem fic fi materia converteretur in materiam, converfio fieret per Dur.cora hoc,quòd materia defineret effe in fe, & effet in fuo fimili,fcilicet in mate- converfa. ria alterius,in quam converfa dicitur: fed hoc non poteft dici: quia fic con. verfio non differret ab annihilatione: nam,annihilata materia in aliquo, nihilominùs remanet fimilis materia in alio fine aliqua converfione. Et rursùs fequeretur fecundum hoc, quòd non diceretur materia unius magis converti in materiam alicujus determinari, quàm in materiam cujuscumque alterius, quia quælibes eft fimilis cuilibet,

contra mo dum can. ver fanis

¶ Demum arguit Durand, ibidem contra modum converfionis in litera pofitum, fcilicet, quòd totum convertitur in totum:ita, quòd materia in Ob..ejufi materiam, & forma in formam convertuntur. Primè, quia ex hac pofitio ne fequitur,fubftantiam panis verè annihilari. Et probatur fequela, Primò: quia id, quod priùs fuit aliquid,& pofteà eft nihil,eft verè annihilatum: fed fecundum hunc converfionis modum fubftantia panis ante confecrationem fuit aliquid, & poft confecrationem eft nihil: ergo fubitantia panis eft verè annihilata, Major patet ex ratione terminorum, Minor probatur:quia id,quod non eft aliquid in fe, vel in alio,eft nihil: fed fubftantia panis poft confecrationem non eft aliquid in fe fut patet) nec in alio, fcilicet corpore Chrifti:quia nihil plus eft in corpore Chrifti, quàm antè

Hæc enim interpretatio ad hoc tandem tendit, quòd convertibilitas reTum eft fecundum id, in quo communicant, & non fecundum ea, in quibus differunt, quod contrariatur non folùm Auctoris, fed fidei doctrinæ, afferenti,panem converti in corpus Chrifti, & non folùm entitatem panis in entitatem corporis Chrifti converti, fed panem converti in corpus Chris fti. unde literæ verba, quæ fuperficietenus favere videntur dicto reprobato fenfui,dùm fonant;id, quod eft entitatis in una re,poteft actor entis convertere in id, quod eft entitatis in altera, fublato co, per quod ab illa di- so ftinguebatur, intelligenda funt fic, ut tota res, puta panis, convertatur in totam rem, puta corpus Chrifti: hoc enim important illa verba, id, quod eft entitatis in una, in id, quod eft entitatis in altera, nam tota res eft entitatis in una, & tota res eft entitatis in altera: quod autem fubditur,fublato eo, per quod ab illa distinguebatur, procul dubio ad differentiam proprii diftinctivi à communi natura entis fubjunctum eft. Sed hujufmodi differentia non confiftit in hoc, quòd entitas rei, puta panis, convertatur in entitatem alterius rei puta corporis Chrifti, panis verò proprium conftitutivum, per quod fpecie diftinguitur ab altera re (puta corpore Chrifti) non convertatur in alteram rem, puta corpus Chrifti, fed tollatur, non confervando ipfum in effe. Sed confiftit hujufmodi differentia in hoc,quòd, 60 dùm tota res, quæ eft panis, convertitur in corpus Chrifti, formalis ratio naturæ entis falvatur: formalis verò ratio proprit conftitutivi, & distinctivi panis non falvatur, polt converfionem enim panis in corpus Chrifti panis entitas converfa entitas quædam eft, panis verò converfus panis non eft, fic enim verificatur,quòd fit converfio entitatis in entitatem, fublato co, per quod diftinguebatur: perinde eft enim,ac fi dictum fuiffet, quòd converfio fit per totius quidem rei converfionem in totam rem alteram fed inter rationes, feu conditiones fubftantiales communes, vel proprias difparatas eft: quia res converfa fic fecundum communia quafi falvatur, quod iterùm fufcipit eorundem prædicationem, fecundum verò propria non fubdit eorundem prædicationem. Hoc enim modo intelligitur fubla-o tum id,per quod diftinguebatur, & totam rem converti in totam rem,ita, quòd nihil ejus fecundum fe remaneat, aut in nihilum decidat.

Secundò, quia, fi in corruptione materia defineret effe,quemadmodu & forma,ja non effet corruptio, fed annihilatio:fed in hoc modo convertionis tàm materia, quàm forma panis definit elle: ergo eft vera annihilatio.

[ocr errors]

Tertiò, Si, remanente corpore Chrifti immutato, rediret eadem fubftantia panis,oporteret,panem illum creari, quia de nihilo fieret, quia non ob.3. de fubftantia corporis Chrifti, nec de aliqua alia fubftantia fieret: ergo, fi præexiftente corpore Chrifti,& nihil de fubftantia panis in co remanente, panis definat effe(ut in propofito ponitur) verè annihilaretur. Et probatur confequentia ex co,quòd codem modo fe habet aliquid, ut fit terminus ad quem annihilationis; & terminus à quo creationis: ac per hoc, ficut corpus Chrifti,redeunte pane per creationem,non impedit veram creationem:ita idem Chrifti corpus,deinente pane, ita, quòd nihil ejus maneat in fe, aut Chrifti corpore,non impedit,quin fit vera annihilatio. Unde infert Duran. quòd duobus exiftentibus modis converfionis in præexiftens (fcilicet per modum,quo alimentum convertitur in id, quod alitur,& per modū imaginatum nulli intelligibilem, fcilicet, quo totum convertitur in totum præexiftens modo fuperiùs expreffo) nec unus iftorum per ecclefiam fit magis approbatus,aut reprobatus, quàm alius: videtur probabiliter,quòd ille modus,qui eft poffibilis,& intelligibilis,effet eligendus,& tenendus.

Ad horum evidentiam non oportet alia jacere fundamenta: fed,fi fuPreambu periùs dicta recolantur,omnia ferè patent: fi confideretur enim differentia lum ad inter aliquid effe, feu remanere in alio, & id,quod fuit, aliquid efse, illud 06.Sol. aliud,elucefcet folutio nodi. Imaginatur Durand.1.& malè,oportere coverfum manere in eo, in quod eft converfum, cùm fecundum veritatem converfum non mancat in co,in quod eft converfum: fed eft ipfum,in quod eft converfum,& proptereà panis no annihilatur,nec remanet in corpore Chri fti, fed id, quod erat panis,eft corpus Chrifti.

¶ Et,fiinitetur, quòd, fi tota res totaliter convertitur in totam aliam Alextur inftantia, rem,fruftrà Auctor laboravit ad diftinguendum in rebus covertibilibus naturam entis, in qua conveniunt,à propriis diftinctivis rerum,&c. Refpondetur: non fruftrà, fed utiliter Auctorem laboraffe ad reddendam rationem convertibilitatis totalis fupernaturalis proportionaliter ad rationem converfionis fubftantialis naturalis. Dupliciter fiquidem naturali converfione inventa fcilicet,vel per modum generationis,ficut cùm aer convertitur in novum ignem: vel per modum generationis,ficut cùm alimentum convertitur in fubftantiam ejus, quod nutritur) communis ratio utrique go converfioni eft convenientia in materia,& differentia in formis, quibus fiebat diftinctio,& in ipfa converfione materia utrobique remanet, & forma rei,quæ convertitur,non remanet: unde,ut proportionaliter de totali converfione doctrina traderetur,pofuit Auctor in covertibilibus hujufmodi naturam entis, in qua convenirent, & conftitutiva fpecifica, quibus diftinguuntur,& rursus pofuit naturam, in qua res, quæ convertitur,communicat cum altera, remanere in illa altera,non in feipfa: quia fic non converteretur in alteram rem, fed in fimile. Et proptereà dicitur falvari rationem formalem ejus, fpecificum autem distinctivum ita converti; quòd nec in fe nec in fuo fimili remaneat, & proptereà auferri dicitur, & non falvari fecundum fuam rationem formalem,

Affignatur

au lex ne
ceffitas.
¶ Duplex proptereà neceffitas doctrinæ hujus fuit, altera, ut converfio 90
bujus do fupernaturalis proportionalis converfionibus naturalibus fit monftrata:
altera, ut intellectus nofter ex naturalibus conversionibus, quas novit,

Atrine.

Unde fingillatim refpondendo confutatur folutio ad rationem Au- Refutatur &toris à Durand, allata: quoniam innititur huic falfo fundamento. Con- Sol. Dura verfum oportet manere in co,in quod convertitur,

di.

Et in hoc quoque peccat primum argumentum contra positionem solob.r. Auctoris,na hoc fallum afsumit pro antecedente. Et ad probationem ejus contra porefpondetur,falfiffimum efse, quòd per hoc converfio differat ab annihila- fisiones tione; differt enim ab illa per hoc, quòd id, quod erat panis, eft corpus

Chrifti.

Ad fecundum dicitur, quòd, licèt fit fecundum naturalem poten- Sol, ob. 2 tiam abfurdum, Angelum pofse converti in lapidem,aut è contra,non eft tamen abfurdum fecundam potentiam obedientiæ ad divinam omnipot entiam. Et, licèt optimè fit reprobatum,albedinem fieri nigredinem, ficut etiam reprobatum eft, panem fieri corpus Chrifti, non tamen reprobatum eft, albedinem pofse per divinam omnipotentiam converti in nigredinem, non enim implicat contradictionem, & fimiliter panis poteft converti in corpus Chrifti.

¶ Ad tertium dicitur concedendo, quòd Angelus poffit definere efse Sol, ob. 3. fine annihilatione per converfionem in alium. Et, cùm objicitur, quòd non poteft incipere efse, nifi per creationem, refpondetur, quòd, fi ly pot eft, attenditur fecundum potentiam ordinariam, verum eft, quia modus incipiendi per creationem eft, tanquam naturalis modus, quo incipit efse

An

[ocr errors]

A

Angelus,cui refponderet annihilatio, fi tanquam naturali modo perderet
effe. Verùm, ficut fupernaturaliter poteft perdere effe per converfionem in
aliam creaturam, non video, quare fupernaturaliter non poffit incipere effe
per converfionem alterius in ipfum non præexiftentem, fed acquirentem
effe. Et moveor ad hoc, quia facilius videtur convertere unam creaturam
in aliam non præexiftentem, & acquirentem effe; quàm in eandem præ-
exiftentem. Unde non admittitur ultimò assumptum à Duran. in hoc ar-
gumento, quod fi admittendum putas, tanquam impertinens, nega seque-
lam ad præfentem difficultatem pertinentem.

Ad quartum, & quintum fimul dicitur, quòd tàm Aug. quàm Boet. Sul. b. 4. de mutationibus naturalibus, & qua de facto fecundum fidem fiunt, loquuntur: nos autem loquimur fecundum divinæ omnipotentiæ amplitudinem.

[ocr errors]

Sol ob.con.

¶ Ad objecta deindè ejufdem contra converfionem materiæ in matetra cover, riam refpondetur communicando in vocabulis cum arguente, quòd refionem, manere in fuo fimili contingit dupliciter, vel per folam fimilis remanfionem, vel per remanfionem fimilis fic, quòd eft, quod erat reliquum. Et in converfione quidem, de qua eft fermo, materia converfa remanet in fuo fimili fecundo modo; quia materia corporis Chrifti eft, quod erat materia panis arguens verò accipit remanere in fuo fimili primo modo, feçundum quem procedere confequentias, & non fecundum alterum modum, clarè patet.

¶ Ad objecta demùm ejufdem Duran. in q. 3. contra modum converSol. ob, 1. fionis jam declarate negatur fequela annihilationis. Et ad primam probacontra mo- tionem, dicitur, quòd plus requiritur ad veritatem majoris, fcilicet, quòd dum con- id, quod fuit res illa, pofteà fit nihil, quod in propofito eft falfum: quia,liOverfionis, cèt panis ante confecrationem fuerit aliquid, & poft confecrationem non fit aliquid, quia non eft, quod tamen erat panis ante confecrationem, eft poft confecrationem aliquid, fcilicet corpus Chrifti. Vel potes diftinguere, majorem dupliciter poffe intelligi, fcilicet, cum præcifione, vel fine præcifione. Et, fi quidem intelligatur cum præcifione, hoc eft, præcidendo à quocumque alio non fignificato per cum, dicitur, quòd propofitio eft vera, & patet ex ratione terminorum, fed non effet admittenda minor cuni hujufmodi præcifione: fi verò intelligatur abfque præcifione compoffibilium cum ipfius veritate, quamvis non fignificatorum per eam, dicitur, quòd propofitio poteft effe & vera, & falfa, quia rem, puta panem, priùs fuiffe aliquid, & pofteà nihil, pluribus modis contingere poteft: in

[ocr errors]

444

Sup. art. 2. ad.Et in

Sotus loco citato in ar.
præcedenti,

SUPER QU. LXXV.

ART. V.

CONCL. Facta con

fecratione, omnia

accidentia panis, & vini

frà q.76.a. remanent: quod quidem

[ocr errors]
[ocr errors]

30

ARTICULUS

ter quos unus eft per totalem converfionem ipfius in corpus Chrifti, fecun-
dum quem modum falfa eft propofitio: quia, quod erat panis, eft corpus
Chrifti. Et, quia in minore exprimitur ifte modus, ideò fimpliciter major
eft falfa,

Ad fecundum negatur confequentia, quoniam, ut jam patet, plus re- Sol, ob, 2.
quiritur ad annihilationem, quàm definere effe materiam, & formam : &
potes ad utrumque argumentum, & fimilia altiùs refpondere, dicendo,
quòd effe nihil, non effe aliquid, definere effe, & fi quid hujufmodi fignifi-
catur, contingit dupliciter. Uno modo per fe, & fic verificantur omnia af-
fumpta: alio modo concomitanter ad converfionem in aliud, & fic omnia
funt falfa. Et, quia in propofito panis concomitanter ad converfionem
fui in corpus Chrifti non eft aliquid, eft nihil, definit effe, & non per fe eft
nihil, non eft aliquid, definit effe, ideò non annihilatur: annihilatio enim
per fe eft ad nihil, ad non aliquid, eft ad non effe.

Ad tertium negatur affumpta primò conditionalis, dicendo, quòd, Sol. ob. 3.
fi divina omnipotentia reftitueret eundem panem numero,poffet fortè du-
pliciter illum reftituere, f. vel per modum creationis, vel per modum
reconverfionis. Et, fi fieret per modum creationis, impertinentia funt
omnia, quæ adducuntur: quia corpus Chrifti non effet terminus à
quo
creationis: quod tamen fuit terminus ad quem converfionis, &, fi fic fie-
ret, effent veræ ambæ iftæ propofitiones: hic panis eft, & corpus Chrifti
eft, quod fuit ifte panis. Si verò fieret per reconverfionem (ita, quòd cor-
pus Chrifti, inquantum eft, quod erat panis, converteretur in panem)
tunc verum effet, quòd panis, qui fuerat, iterùm eft: fed non effet vera
enunciatio dicens, corpus Chrifti eft, quod erat ifte panis. Factus fum infi
piens: fed Durandus me coegit,

¶ Quocirca illata à Durand. de probabilitate fuæ phantafiæ manifeftè
convincuntur falfa ex decretali Lateran, de fum. Trinit. & fid. cath, fir
miter credimus, cùm dicitur, tranfubftantiatis pane in corpus, & ving
in fanguine Chrifti. Conftat enim, quòd tranfubftantiatio importat aliud,
quàm unionem materiarum, quam finxit Durandus fieri fub forma cor-
poris Chrifti: fonat namque apud omnes fideles mutationem quandam
panis in corpus Chrifti ineffabilem ita, quòd mutatione facta, corpus
Chrifti eft, quod erat panis, & ubi erat panis: unde præftat cum univerfa-
li ecclefia in captivitatem redigere intellectum in obfequium Chrifti, quàm
contra Ambrofii præcepta naturæ vires, ordinem, aut potentiam in hoc
myfterio quærere,

Utrum in hoc facramento remaneant accidentia

QUINTUS. panis, & vini post converfionem.

nentibus, non decipitur: tunc non fimpliciter, fed cum additamento, fcilicet per fidem, conclufit in fpecie panis, & vini, quam videmus, dicens ly intellectus per res invifibiles, idest carnem, & fangui- fervatur. Ac fi nobis fidem a deceptione pra nem bonoramus.

[ocr errors]

de in judicando,fubftan-
tia fub talibus acciden

D QUINTUM fic proceditur. Videtur, quòd in hoc facramento non remaneant legentibus ex hoc infeaccidentia panis, & vini. 40 RESPONDEO dicendum, quòd rendum relinquat. Ergo Remoto enim priori, re- fenfu apparet, fatta confecratione, omnia intellectus, fi abfque fi1. ad 3. E rationabiliter per divis movetur & pofterius: fed fubftantia eft accidentia panis, & vini remanere. 4.dif.11.q. nam providentiam fit. naturaliter prior accidente, ut probatur PROB. I. Quia 7.* Metaphyf. Cùm igitur, facta confe1.4.1.4.1. patet ad fenfum. Secun- cratione, non remaneat fubftantia panis Et 1. Cor da autem pars, fcilicet, 11, lec. 5. quod quidem, &c. pro- in hoc facramento, videtur, quòd non co. fin. batur. Quia & fic pro- poffint remanere accidentia ejus. ponitur homini facra

[blocks in formation]

mentum hoc ad come tatis non debet effe aliqua deceptio: fed *L. 7.tex. dendum, ac bibendum, fecundum quòd come per accidentia judicamus de fubftantia: dere, ac bibere venit in videtur ergo, quòd decipiatur humanum ufum hominum, & fic judicium, fi, remanentibus accidentibus, tollitur occafio ab infine facramen- fubftantia panis non remaneat. non ergo tum hoc irrideant, ideft, hoc eft conveniens huic facramento. ne manducationem hor- 3. Prætereà. Quamvis fides noftra ribilem, fi taliter in fa- non fit fubjecta rationi, non tamen eft cramento exhiberetur, irrideant, & fic falvatur contra rationem, fed fupra ipfam, ut in profectus ad meritum fi- principio hujus operis dictum eft: * fed rar, 1. ad 1. dei, ut de fingulis his tri- tio noftra habet ortum à fenfu.ergo fides bus mediis declaratur noftra non debet effe contra fenfum: eft

2.1.7.10.

in text.

1. EX PHILOSOPHO. autem contra fenfum, dùm fenfus judi-
Remoto priori, remove cat effe panem, & fides credit effe fub-
tur & pofterius. B. Nifi ftantiam corporis Chrifti. non ergo hoc
caufa prima aliter face-
re velit. §.Nam effectus eft conveniens huic facramento, quòd
plus dependet. &c. ut in accidentia panis fubjecta fenfibus ma-
tex. Tunc nihil, &c. In neant, & fubftantia panis non maneat.
hac enim facramenti cō- ¶ 4. Prætereà. Illud, quod manet,
virtute fit, art. 4. pla- converfione facta, videtur effe fubjectum
cuit Deo, & quidem ra mutationis: fi ergo accidentia panis ma-
tionabiliter, ut often- nent converfione facta, videtur, quòd
fum eft in corp. quòd

[blocks in formation]

Refertur II. ILLATIO PRI- guft. dicit in lib. fentent. Profperi: nos de conf.dif. MA. Videtur, quòd de

sem.

1 c. Nos au- cipiatur humanum judicium, fi, remanentibus accidentibus,fubftantia panis non remaneat. R. Negatur. §. Nulla enim eft hic deceptio. Sunt enim ibi fecundum rei veritatem accidentia, &c, ut in text.

NOT. 1. Cùm videretur D. Thomas debere fimpliciter, ideft nullo addito, concludere, quòd intellectus, cujus proprium objectum eft fubftantia, in judicando, quænam fubftantia fit fub accidentibus illis rema

[ocr errors][merged small]

70

¶ Quod quidem rationabiliter per di- tibus remanentibus exi-
vinam providentiam fit. Primò quidem, ftente, ambularet: tunc
quia non eft confuetum hominibus, fed ipfe fibi in folis natura-
libus relictus non poffer
horribile carne hominis comedere, & sá- à deceptione præfervari,
guinem bibere: & ideò proponuntur no- fed neceffariò decipere
bis caro, & fanguis Chrifti fumenda fub tur. Ex præfenti igitur
fpeciebus illorum, quæ frequentiùs in text, docemur:
fpiciatur,
ufum hominis veniunt, f. panis, & vini. quòd ad judicandum,
Secundò, ne hoc facramentum ab infide- quænam fubftantia fub
libus irrideretur,fi fub fpecie propria do- accidentibus vifis exi-
minum noftrum manducaremus.Tertiò,
ut, dùm invifibiliter corpus, & fangui-
nem Domini noftri fumimus, hoc profi-
ciat ad meritum fidei.

[blocks in formation]

duæ viæ fi confundan-
tur, ideft, fi una pro alia
AD PRIMUM ergo dicendum,quòd, fine delectu accipiatur:
ficut dicitur in lib. de caufis, effectus plùs neceffe eft, deceptionem.Hateur
dependent à caufa prima, quàm à caufa judicante fequi. Pro bic liber T-
fecunda: & ideò virtute Dei, qui eft cau- intelligendo itaque,quid ser opera
fit ille delectus, fine cu Ari.10.3.
fa prima omnium, fieri poteft, ut rema- jus obfervatione fequi-
neant pofteriora, prioríbus fublatis. tur de neceffitate de-

Ad fecundum dicendum, quòd in ceptio: adverte fequen-
hoc facramento nulla eft deceptio: funt tia. Via ad judicandum

[blocks in formation]

Et fic patet refponfio ad tertium.
Nam fides non eft contra fenfum, fed eft
de eo, ad quod fenfus non attingit.
¶ Ad quartum dicendum, quòd hæc dentia, fed eft fides. De-
converfio non propriè habet fubjectum, ut fingula fingulis
lectus ergo eft hujufmo-
80 ut dictum eft, fed tamen accidentia, correfpondeant, fcilicet,
quæ remanent, habent aliquam fimilitu- locutioni naturali via Ar.4 bu
dinem fubjecti.
naturalis, locutioni au- jusq. ad 1.
&2.
tem fupernaturali via
fupernaturalis: & per confequens in judicando ambulare cum delectu eft
intellectum in judicando obfervare talem correfpondentiam, ficut è con-
tra, fcilicet, in judicando ambulare fine delectu eft ibi non obfervare corre
fpondentiam illam. Porrò accidentium cognitio dependet ex fenfibus
& Philofophus, & experientia monftrat:cognitio autem corum, quæ funt
fidei, eft ex auditu verborum Chrifti, ut Rom. 10, legitur. Verbi gratia.

ut

[ocr errors][ocr errors]

Hoc effe album, vel nigrum, vel aliter coloratum, à fenfu vifus percipitur; effe autem calidum, frigidum, humidum,vel ficcum à fenfu tactus; effe verò fapidum fic, vel aliter, aut etiam infipidum à fenfu guftus; effe quoque odoriferum benè, vel malè, à fenfu olfactus, ita, quòd ad ea, quæ fidei funt, non pertingunt prædicti fenfus, fed in exteriorum folummodò cognitione perftringuntur. Cæterùm, quòd Deus fit trinus,& unus, quòd fit pro nobis incarnatus, in mundo tàm fructuosè converfatus, in cruce tàm falubriter mortuus,è fepulchro tàm gloriosè refufcitatus, & fic de aliis ad fidem catholicam fpectantibus; folus inter fenfus reliquos auditus, fi fit verborum Chrifti, poteft fe intromittere ad aliquid proferendum. Unde enim profers affirmativanı fententiam de præmiffis, & negativam abhorres? Non ex vifu,non ex tactu, non ex guftu, non ex olfactu; fed ex audi tu. Fides namque eft ex auditu; auditus autem per verbum Chrifti, Rom. 10. Quia enim prædicari fecundum fcripturas juxta expofitionem catholicæ Ecclefiæ intellectas audifti, quòd Deus eft trinus,& unus,pro nobis incarnatus, mortuus, fepultus, refufcitatus, &c. ideò talem fidem concepifti, idcò credis talia, ideò contraria difcredis.

effe panem, & fides credit effe fubstantiam corporis Chrifti. B. Negatur ifta. S. Quòd fcilicet hoc fit contra fenfum. Eft enim tantummodò fupra fenfum. Aliud autem eft, effe fupra,aliud verò eft, effe contra fenfum. id, quod notificavit nobis fapiens, dùm de credibilibus non dixit. Plurima contra, fed fupra fenfum oftenfa funt tibi, Ecclef. 3. Fides ergo (ut ad minorem illam revertamur) qua à Chriftianis creditur fic, non est contra fenfum aliud judicantem, fed eft de, &c. ut in text. Ad cujus notitiam majorem faciunt hæc ,tanquam ab exemplo, dicenda. Primò de volutatito bus in Chrifto. Quod fcilicet,quamvis diverfa velint voluntas ejus tùm divina, tùm humanæ rationis, ut rationis : & voluntas tùm naturæ, ut fic, tum fenfualitatis: non tamen voluntates ifta ideò funt contra, fed fupra fe invicem, 3. de fal. q. 18. ar. 1.2.3.6. Secundò de judicio fenfus,& intellectus refpectu folis. Quòd fcilicet intellectus judicans, folem elle majo rem tota terra, non eft contra fenfum judicantem folem efse tantùm bipedalem: fed in fic judicando eft de eo, ad quod fenfus non attingit. Patet autem : quòd minùs admodùm diftat fenfus ab intellectu in puris naturali bus confiderato, quàm à fide, seu ab intellectu, ut fide veftito. Si ergo fenfus in judicando quantitatem magnitudinis folaris nullo modo, ideft toto fuo conatu, & vitibus non poteft attingere veritatem judicii intellectus folo ductu rationis naturalis præmifsam de fole magnitudinem enunciantis: multò magis utique fenfus ipfe toto fuo conatu, totifque viribus propriis utens non poterit unquam attingere veritatem judicii fidei, feu intellectus fide veftiti, ideft, ductu fidei præmifsam de pane confecrato fententiam veriffimam pronunciantis. Vide notata circa fecundum. IV. DE MAJORI. Effe fubjectum. B. Vel habere aliquam fimilitudinem fubjecti. §. Tunc nihil, &c. Licèt enim accidentia hic remanentia non fint propriè fubjectum mutationis, feu converfionis hujus quandoquidem hæc converfio non habet propriè fubje&tum, art.4. Jipfa tamen habent aliquam fimilitudinem fubjecti. Quod, quomodò verificetur, diffufiùs percipies ex q. 18. art. 2.

30

NOT. 2. Modò, præmiffa femper præ oculis habendo, accedamus propiùs ad textum : & fic eum abfque ullo errore intelligentes videbimus, fanctum Doctorem his pauciffimis verbis tàm ampla doctrinam, quæ di- zo &ta eft, fuiffe complexum. Dicamus ergo. Quandò loquimur de accidentibus in facramento Euchariftiæ remanentibus, loquimur ne tunc de rebus naturalibus, an fupernaturalibus? De naturalibus tantùm. Nam accidentia ipfa (inquit textus) fenfibus dijudicantur. Quandò loquimur de fubftantia tali, ideft, de corpore Chrifti fub illis exiftente; loquimurne tunc de naturalibus, an fupernaturalibus? De fupernaturalibus. Nam intelle&tus (inquit textus) per fidem à deceptione præfervatur, fcilicet, in judicando de fubftantia fub ipfis. Velle igitur, ab'accidentibus illis procedere ad cognofcendum de fubftantia, ideft, quænam fubftantia ibi fit, eft, locu*tioni naturali immifcere viam fupernaturalem, utpote correfpondentiam viæ ad finem non obfervare,& ideò illud eft,in judicio tali ambulare fine delectu: & ideò confequenter eft, deceptione de neceffitate incurrere. Ante confecrationem quidem procedere taliter non fuiffet immixtio viæ fupernaturalis locutioni naturali, fed fervata fuiflet & mutua correfpondentia naturaliú, & ambulatio cum delectu, & confequenter mens humana à deceptione. Tunc enim accidentia panis intuliffent verè fubftantiam panis, utpote fubjectum fuum naturale, & accidentia vini fubftantiam vini: quoniam & nulla de fupernaturalibus mixtura interveniffet, & accidens tale fubftantiam fuæ fpeciei naturaliter exigit. Poft confecrationem verò procedere taliter nullus abfque errore poteft: quia, cùm ipfa confecratio quid fupernaturale importet, alia via ad judicandum de prædicta illatiõe eft neceffariò arripienda; & hæc eft procul dubio via fupernaturalis, ideft, via fidei Facta igitur confecratione, Philofophus, fi admitteret illam, tanquã fidelis, negaret utique, quòd accidentia illa aliquam partem conferrent ad cognofcendum ibi quod quid eft; immò & adderet, quòd procefsus ab hujufmodi accidentibus ad cognofcendam ibi fubftantiam latentem, eft defcendere de genere in genus: & ideò eft etiam in Philofophia vitiofiffimus. Quid prædictis anne&teret Philofophus, immò & ex prædictis inferret; fi confecrationem illam admitteret, tanquam fidelis? Quòd cùm via ad cognofcendum ibi fubftantiam non poffint efse accidentia illa, & confequenter nec fenfus illorum accidentium, oportet: quòd talis via fit intellectus, non quidem ut à fenfibus accidentium talium originatam cognitionem habens (ut patet ex terminis ) fed ut habitu fidei veftitus, ideft, ut fide illuftratus. Invenifti viam ad tale judicium veraciter afsequendum rectam ; difcrevifti eam à via diftorta. Nunc ambulare per ipfam incipiamus.

[ocr errors]
[ocr errors]

NOT. 3. Fides (inquiebat not. I. ex Apoftolo) eft ex auditu. Er-
go fenfus auditus eft fenfus difciplinæ in fchola Chrifti fidelium, quia per
cum addifcimus, quid fit de fide tenendum; & confequenter, tanquam ab
oppofitis, quid fit ex neceffitate fidei à Chriftianis projiciendum. Quia verò
etiam in fcholis Philofophorum fenfus auditus eft fenfus difciplinæ, ideft,
per eum addifcimus, quid fit in Philofophia vel acceptandum, vel rejicien-
dum: ideò ad hanc differentiam denotandam addebatur ( fuprà not, ead. ex
codem) auditus autem per verbum Chrifti. Ac fi dictum fuiffet. Auditus
fidei dependet ex verbis Chrifti: auditus autem Philofophiæ dependet ex 60
verbis hominum. Cùm igitur in fchola tantùm fidei nunc verfemur,quo-
niam de facramentis, immò & de facramento facramentorum omnium
excellentiffimo loquimur: ideò, rejectis verbis hominum, utpote ad ali-
am fcholam pertinentibus, verba Chrifti folùm audiamus; & hoc cit am-
bulare in via fidei recta. Verba ergo Chrifti, in propofito ifto textuali de
Euchariftiæ facramento loquentis, quæ funt: Hoc eft corpus meum: Hic eft
fanguis meus, Matth. 26. Auditus ergo fidei, in fchola fidei, ex propriis
proteftatur fideliffimè, firmiffimèque efse tenendum, & nullatenùs du-
bitandum, quòd fubftantia fub his accidentibus poft confecrationem vela-
ta eft fubftantia & corporis,& fanguinis Chrifti. Nec poteft aliter pro-
teftari auditus fidei: quoniam, fi per impoffibile aliter proteftaretur, nega-
audi-

ret femetipfum, ideft proteftatione ipfa comprobarer, fe non efse and 70
tum fidei; quandoquidem auditus talis (tefte Apoftolo ipfum definiente)
eft per verbum Chrifti. Nec demonftratio talis in fchola fidei ampliffima
potest ab aliquo, quafi de procefsu minùs bono accufari, quoniam non ex
communibus, neque ex his, quæ funt per accidens, fed ex propriis, &
per fe, ac necefsariis, procedit, ut patet. Sed nec verbum Chrifti ex Eu-
angelio prædictum poteft aliorsùm, quàm ad fubftantiam veram Chrifti
præmifsam trahi per tropos, five figuras: quoniam fanéta mater Ecclefia,
quæ eft regula infallibilis in interpretatione facrarum fcripturarum, 2. 2.
quæft. s. artic. 3. tractiones, ideft diftorfiones hujufmodi exhorret, ac re-
probat, art. 1. appen.

APPENDIX.

EX articulo habes primò quomodo per rationem oftendas, meritò ef

Utilit pro

fe infinuatum à fcripturis, & Auguft. quòd accidentia panis, & vini debent remanere, ideft, convenienter remanent in facramento Euchariftiæ. A D. Aug. quidem per hoc, quod dicit in lib. &c. fecundum quòd ponitur in argum.cont. Non enim intendit principaliter ibi demonftrare id, quod manifeftè patet ad fenfum, fcilicet, quòd accidentia illa remaneat fed id, quod non tàm omnibus patens eft, fcilicet, quòd ipfa convenienter ibi remanent, feu( quod in idem redit) quòd convenienter datur nobis velato modo, ideft, fub accidentibus panis, & vini, caro, & fanguis Domini. Id, quod & Divi Thomæ fuit principale intentum in hoc articulo quere, & determinare: licèt in titulo fuperficialiter confiderato videatur de re illa manifeftiffima velle inquirere, non autem de tali, quam nunc diximus, convenientia. A fcripturis verò idipfum, fcilicet, quòd debuerat fub accidentibus dari velatus, feu ( quod idem importat) quòd convenienter accidentia poft confecrationem erat remanfura,infinuatur per hoc:quod tanquam in hujus rei figuram, dicitur Tobiæ capit. 12. facramentum regis abfcondere bonum eft. Antonomafticè enim facramentum regis eft Euchariftia, ubi Rex regum, & dominus dominantium refidet abfconditus. Item per hoc, quod dicitur Nume.4. quòd Aaron debebat involvere, ne ab aliis difcooperta viderentur, & arcam teftimonii, & menfam propofitionis panum, & ( breviter loquendo fanctuarium, atque omnia vafa ejus.Vide totum illud capitulum per te : & fcias,quòd omnia hæc in figura contingebant illis. Quòd videlicet fummus facerdos figuratus Aaron, ideft, Chriftus feipfum, qui eft arca teftimonii, &c. velaturus erat his acciden tibus, tanquam cooperturis quibufdam, in facramento altaris exiftentem: ne ab aliis videretur. Et hoc propter rationes dictas in tex. corp. hujus articuli. Item per hoc, quod tanquam præfens myfterium pulcherrimè figu rando, dicitur Genef. 27. Senuit Ifaac,& caligaverunt oculi ejus, & videre non poterat. Lege totum capitulum per te : & invenies ibi ifta mnia, fcilicet, Ifaac, Rebeccam, Efau, Jacob; benedictionem datam, veftes, &c. Scito igitur ad propofitum figuratu illa applicando,quòd prædictarum quatuor perfonarum Ifaac, & Rebecca, tanquam mafculus & fœmina, fi gnificant duas naturas in nobis, ideft corpus, & animam. Mafculus, quoniam folet magis efse manifeftus, & exterioribus plus intendit, fignificat exteriorem hominem,f. corpus cum fuis fenfibus : Femina, quoniam domi refidet, & familiam regit, fignificat interiorem hominem,ideft animam, qua falutis fuæ, & aliorum gerit curam. Alia perfona, fcilicet Jacob bonus, & formofus, qué Rebecca,i. anima fidelis diligit, fignificat verum corpus Chrifti. Alia perfona, fcilicet Efau, quem Ifaac, ideft corpus amabat,co, quòd de cibis fuis vefcebatur, fignificat fubftantia panis cu fuis accidentibus,f. colore, fapore, &c. Dùm itaq; Ifaac, quafi homo exterior,i. facerdos, benedicere debet, ideft, confecrationis verba dicit, recedit Efau,i,fubftantia panis: fed tamen fimilitudo Efau,f. veftes cum odore, pelles pilofa, cibus

80

T COROLL. Optimè ergo, quafi omnia complectens, dixit refponfalis textus, quòd in hoc facramento nulla eft deceptio. Quare nulla? Quia nec ex parte accidentium panis, & vini, quafi quòd ibi re vera non fint,cùm tamen efse videantur. Nec ex parte fenfuum, quafi quòd non verè judicent de accidentibus fibi objectis. Nec ex parte fubftantiæ fub illis accidentibus exiftentis: quafi quòd re vera ibi nulla fubftantia fit. Nec ex parte intellectus, quafi quòd non verè judicet de hoc, fcilicet, quòd fub accidentibus illis aliqua fubftantia eft. Hucufque naturaliter. Sed & fupernaturaliter in hoc facramento nulla eft deceptio. Quare nulla? Quia neque ex parte intellectus fide fupernaturali veftiti, & fic judicantis, quænam fit illa fubftantia: quafi quòd fidei poffit fubefse falfum, contra 2.2. quæft. 1. art. 3. Neque ex parte auditus fidei : quafi quòd verbum fuperna- 90 turale Chrifti: Hoc eft corpus meum, Hic est fanguis meus, poffit efse defectivum, contra Luc. 21. Calum, & terra tranfibunt, verba autem mea non tranfibunt.

III. MINOR SECUNDA. Eft autem contra fenfum, dùm fenfus judicat

Ecc.S.De.

cu fapore,i. accidentia panis (quæ funt quædã fimilitudo panis ) fcilicet color, fapor, odor, durities, remanet circa Jacob.i.circa corpus Chrifti; & propter hoc Ifaac, qui videre no poteft,i. fenfus corporis noftri, qui ad tātam rem attingere non pofsunt, falluntur. Ibi fallitur vifus Ifaac caliginofus,i. infirmus vifus corporis: quia putat præ oculis habere Efau,i. panem, & tamen non habet, nifi veftes ejus,i. fpeciem,i, fimilitudinem panis, quæ funt accidentia ipfius: fub qua fimilitudine, i. fub quibus accidentibus, latet Jacob,i. corpus Chrifti. Ibi fallitur guftus: quia putat comedere cibos Efau,i.panem: & tamen guftat tantùm fimilitudinem ejus,comedens revera cibum Jacob,i.corpus Chrifti. Ibi fallitur olfactus, quia putat fentire odorem Efau,i. fubftantiæ panis : & tamen, cùm verè non fit ibi, fentit folummodò odorem veftimentorum ejus,i. accidentium panis, quibus veftitus eft Jacob,i.corpus Chrifti. Ibi fallitur tactus dicens ly Manus sunt manus Efau : quia putat tangere Efau,i. panem : & tamen non tangit,, nifi fi militudinem panis,i,duritiem, fub qua latet velatus Jacob, ideft, corpus Chrifti. Porrò Ifaac folo auditu non fallitur, dicens ly vox quidem vox Jacob est, quia homo exterior folo fenfu auditus veritatem tanti myfterii agnofcere poteft, dùm fcilicet audit à Chrifto vocem iftam: Hoc eft corpus meum. Vide not. 1. 2. 3. poft ad fecundum. Ubi ad vertes etiam: quòd sefus non decipitur, quantum eft ex parte rei fibi ad extrà objectæ,fed decipitur ex feipfo, inquantum f. exit proprios terminos, quod eft non ftare præcisè in judicio de accidentibus, puta, quòd hoc fit albedo, fit fapor, fit odor, fit quantum, fit rotundum, fit rubeum, &c. Cæterùm, quòd à figuris ad figurata in hujufmodi Theologicis liceat, & expediat procedere dummodò fingula rectè & intelligantur,& applicentur ) docuit factis ipsis Concilium Hifpalenfe 2. ut aliàs annotavimus. Vide illud recitatum, pro quanto fufficit, in Veritatibus aureis fuper legem veterem, Levitic. 8. concluf. 2. Secundo vides: quomodò ex iis bene penfatis, & applicatis, &c.

Comm.

« VorigeDoorgaan »