10

corpus meum, & ly Hic eft fanguis meus; etiam per converfionem fubftantiæ panis in dùm Chriftus actu locaipfum, quod autem convertitur in ali- liter effet ad menfam recumbens. Non .n. imquid, facta converfione non manet; un- plicatur illa contradictio 20 de relinquitur, quòd falva veritate hujus in hoc intellectu, f. quòd facramenti fubftantia panis poft confe- Corpus Chrifti fit locacrationem remanere non poffit.

¶ Secundò, quia hæc pofitio contrariatur formæ hujus facramenti, in qua dicitur: Hoc eft corpus meum, quod non effet verum, fi fubftantia panis ibi remaneret: numquam enim fubftantia panis eft corpus Chrifti, fed potiùs effet dicen30 dum; Hic eft corpus meum.

40

so

60

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore duo facit: primò recitat opinionem affirmativam,fecun

do reprobat cam, pluribus rationibus, per hoc concludendo negativam:&,
quia rationes auctoris à pofterioribus fuerunt valdè difcuffae, ac improba-
tæ, quamvis teneant conclufionem cum Auctore, ideò afferenda funt mo- 90
tiva, quæ contra has rationes afferuntur.

Num, quod de novo alicubi effe incipit, ibi incipiat effe vel per loci
mutationem, vel alterius in ipfam mutationem.

Object..

guitur, Primò à Durando: quia Deus poffet creare novum cœlum fupra
ultimam nunc fphæram, & tunc ultima nunc fphæra inciperet effe, ubi
priùs non erat abfque hoc, quòd moveretur, & abfque hoc, quòd aliquid
converteretur in ipfam : falfa eft ergo major affumpta.

Secundò ab utroque: quia Deus poffet facere, corpus fuum effe prefens utriufq. facramento altaris fimul cu fubftantia panis,cũ hoc non implicet contradi&tionem, & tunc corpus Chrifti inciperet effe fub facrameuto abfque motu locali, & abfque converfione alicujus in ipfum. Affumptum probatur à Scoto: quia non eft major repugnantia, corpus Chrifti effe fimul cum fubftantia panis, quàm fub quantitate cjus: quia non magis repugnat fubftantia fubftantiæ, quàm fubftantia quantitati quoad talem fimulta

Object.3.

Scoti

Inftans. dupl.sjufd

tem.

¶ Tertiò à Scoto: quia de facto quantitas corporis Chrifti, & anima ejus incipiunt effe in hoc facramento abfque hoc, quòd aliquid convertatur in ipfas.

Et, fi gloffetur major, arctando ipfam ad id, quod primò incipit
effe alicubi, & dicendo, quòd non habet locum in his, quae incipiunt effe
alicubi concomitanter contra inftat Scotus dupliciter. Primò, quia ex hoc
habeo, quòd non eft propria mutatio, nec propria formalis ratio, nec præ-
cifa ad effe alibi rem immotam localiter, converfio alicujus in ipfam. 20
Secundò, quia alia eft præfentia animæ hic, & alia præfentia corporis:quia
aliud,& aliud eft fundamentum, fed præfentia animæ non habetur per con-
verfionem in ipfam, nec per motum localem : ergo major eft falfa.

Quarto: Deus poteft facere in creatura aliquid fine eo, quod non eft
fibi ratio effendi, nec aliquo modo de effentia ejus : fed nec converfio, nec
facramentum eft formalis ratio corporis Chrifti effendi hic, nec aliquo
modo de effentia ejus. crgo Deus poteft facere, corpus Chrifti effe hic fine
utroque iftorum. Probatur minor: quia converfio non eft ratio formalis
effendi nec ut præfens, quia præteriit corpore Chrifti exiftente hic, nec ut
præterita, quia tunc Deus non poffet fubtrahere hinc corpus Chrifti, ficut
nec facere, quòd non præteriit converfio. Similiter nec facramentales
fpecies, quia non funt in corpore Chrifti, nec per cas aliquid ineft forma- 30
liter corpori Christi.

Quinto arguitur ex alio capite, ex hoc. 1. quòd corpus Chrifti immoQuinta ob, tum poteft fimul effe in diverfis locis localiter. Sed de hoc alias. de qua alib. Circa applicationem verò majoris ad hanc materiam tripliciter arOb.. Dur, guitur. Primò à Durando. Corpus Chrifti effe in facramento, non eft effe contra ap- alicubi, quia non eft effe in loco: malè ergo applicatur illa major de ubi, plicatione & alicubi adeffe in facramento, & falfa eft minor dicens, quòd corpus majoris Chrifti incipit effe, ubi priùs non erat, effendo in facramento. Secundò à Scoto. Genitum effe in loco corrupti eft verum propter Ok.a. Scoti, materiam communem utrique : proptereà enim ignis incipit effe, ubi crat acr converfus in ignem, quia ex materia, quæ fuit aeris, remanente ibidem, & forma ignis, fit compofitum ibidem. În propofito autem, quia non remanet materia panis, non habet locum major, dicens, quòd per converfionem corpus Chrifti eft, ubi erat panis.

3. น.

Tertio ab eodem, & Durando, quia aliud eft loqui de converfione Oh, abfolutè, & aliud de converfione in præexiftens. Nam, quod convertitur Arisque in præexiftens, trahitur ad conditiones præexiftentis, & non è contra, ut patet in alimento, & alito : & proptereà hinc fequitur, quòd panis eft, ubi cft corpus Chrifti, & non è converfo.

Queft.2.

¶ Num ad prafentiam corporis Chrifti necessaria fiv
alicujus præexiftentis converfio.

40

Ontra perfeitatem, hoc eft, neceffitatem converfionis ad exiftentiam
Ccorporis Chrifti in hoc facramento, quòd fimpoffibile fit corpus Chri-
fti non motum localiter incipere efse in hoc facramento abfque converfio- 50
ne alicujus, puta panis, multipliciter arguitur.

¶ Primò à Scoto. Per nullam mutationem habetur per fe illud, quod Ob.. Scot. eft aliud, & pofterius fuo per fe termino: fed præfentia corporis Chrifti contra per hic, ideft, in hoc facramento eft quid aliud pofterius corpore Chrifti,quod feitatem. eft proprius terminus tranfubftantiationis. ergo per converfionem panis in corpus Chrifti non habetur per fe hujufmodi præfentia.

Secundò, & fupponitur, Deum pofse facere corpus Chrifti præfens hoftiæ, manente fubftantia panis, quod probatur: quia novitas pofterioris non infert novitatem prioris ex 8. Phyf. ubi ponitur motus localis in cœlo fine mutatione fecundum formam abfolutam. Arguitur ergo fic, Sine mutatione fubftantiali poteft efse nova præfentia corporis Chrifti ad panem. ergo oportet dare aliquam mutationem ad hujufmodi præfentiam. ergo hujufmodi præfentia non habetur per converfionem. Et probatur fequela: quia terminus unius rationis,cujufmodi eft præfentia, non propriè per fe eft terminus duarum mutationum diftinétarum fecundum genus.

60

Et, fi dicatur, inquit Scotus, corpus Chrifti poffe efse præfens cum Inftantia fubftantia panis, fine mutatione fubftantiali, tamen nunc de facto fit effertur præfens per fubftantialem mutationem panis in corpus Chrifti, & non & à scoto refutaiur, per aliam: contra: in corpus Chrifti prius factum præfens pani poffet Deus convertere panë: quia non effet magis contradictio tunc,quàm nunc: ergo talis converfio vel non faceret corpus Chrifti præfens, vel fieret præfens, poftquam fuit præfens, & fic eadem præfentia terminaret duas dictas mu- 70 tationes. Deinde extenduntur argumentationes ad hoc, quòd converfio nihil facit ad præfentiam corporis Christi in facramento.

Et arguitur primò fic: Deus poffet convertere panem in corpus ChriOb.1.con- fti, ut habens effe in cœlo: quia non eft ibi major contradictio, quàm in tra effica converfione, quæ nunc ponitur : fed tunc non haberetur corpus Chrifti cia cover- fub fpecie panis ex ipfa converfione. ergo nec nunc.

fiomis.

Ob. 2.

06 3.

Secundo. Si panis quantus converteretur in corpus Chrifti quantum, ita, quòd fubftantia in fubftantiam, & quantitas in quantitatem verteretur, tunc corpus Chrifti quantum non haberet ubi circumfcriptivè, quod fuit circumfcriptivè panis quanti, ergo nunc non habet ubi definitivum fubftantiæ panis. Et probatur fequela: quia ita fe habent fubftantiæ, quæ fubfunt quantitatibus ad loca definitivè, ficut fubftantiæ, quantum ad loca circumfcriptivè, ac per hoc, quod facit converfio fubftantiæ in fubftantiam ad ubi definitivè, hoc facit ad ubi circumfcriptivè conversio substantiæ quantæ in fubftantiam quantam.

¶Tertio. Si per converfionem fit terminus ad quem, ubi fuit terminus à quo. ergo modus efsendi utriufque erit fimilis, ille faltem modus, qui poteft effe communis utrique: fed panis erat hic quantitativè, ergo corpus Chrifti erat hic quantitativè, quod eft inconveniens.

¶ Quartò arguit Durandus. Sicut fe habet fubftantia ad substantiam,fic Ob.4. Dur. fe habet quantitas ad quantitatem : fed, fi quantitas panis converteretur in quantitatem corporis Chrifti, non propter hoc quantitas corporis Chri

80

¶ Ad evidentiam horum præmittendum eft, quòd non eft hic quæftio Notandi de divina (potentia: non enim ad hunc tractatum hæc fpectat quæftio: fed ad R quærimus, quid inftitutus ordo caufarum habeat, Unde, cùm dicitur in Quet litera. Impoffibile eft, &c. non eft fermo de impoffibili, fecundum divinam potentiam abfolute, fed fecundum potentiam ordinatam, fecundum quam attenditur poffibile, vel impoffibile in ecclefiafticis myfteriis. Et hinc multorum argumentorum, quæ adduximus, folutio pendet.

Unde ad objecta contra Auctoris propofitionem majorem abfolutè, Refol. Q & univerfaliter intellectam refpondendo dicitur,quòd duo prima argumen- & 10. Job ta,quia equivocant de poffibili,dùm de divina potentia abfolutè loquuntur, 1.61. non militant contra Auctorem. Prima tamen objectio de ultima fphæra præter hoc dupliciter deficit. Primò, quia major literæ manifeftè loquitur de locis præexistentibus : objectio autem erat de novo loco præexiftenti locabili.

Secundò deficits quia, fi crearetur alia fphæra,ifta, quæ nunc eft fupre- 2.50.1. ma, propriè loquendo, effet in eodem loco, in quo nunc eft: varietas autem effet de loco imaginario in locum realem, & de loco potentiali in locum actualem: unde, propriè loquendo, non acquireret novum locum, fed novum continens, fermo autem literæ eft de loco novo totaliter, & non fecundum quid.

A

¶ Ad tertium verò dicitur, quòd refponfio recitata non eft mala, meliùs tamen diceretur; Nihil immotum poteft effe, ubi priùs non fuit, nifi Sol.ob z. per converfionem in ipfum, aut aliquid fibi realiter conjunctum. Refutatur

Et per hoc excluditur prima inftantia Scoti,dicendo,quòd converfio eft propria mutatio afferens præfentiam proprii termini primò, & conjuncto- inftans, 1. rum illi concomitanter: fic enim nulla fit exceptio ab illa majore, fed declaratur, vim converfionis extendere fe ad præfentiam, non folùm proprii termini, fed concomitantium illum.

¶ Ad fecundam autem inftantiam negatur,aliam effe præfentiam ani- Refutetur mæ, & aliam corporis in hoc facramento: eadem enim numero præfentia, infant, a qua corpus Chrifti præfens eft facramento, anima ejus corpus concomitans, denominativè dicitur præfens. Unde falfum eft, efse aliud, & aliud fundamentum præfentiæ in anima, & corpore: ficut etiam anima mea eft in hoc loco,quia corpus meu eft hic, & à corporis præfentia in loco denominatur anima mea præfens, nec oportet ponere aliam propriam in anima mea præfentiam ad locum hunc.

¶ Ad quartum dicitur, quòd major eft diminuta: debet enim addi, nec Sol,ob.4 neceffariò connexum : & ultra hoc minor eft etiam diminuta, quantum ad converfionem: quoniam connexio præfentiæ ad converfionem nec eft, ut ad præfentem, nec ut præteritam, fed, ut ad viam in ipfam : habet enim fe, ut factum effe in termino ad fieri. Illud quoque, quod additur de fpeciebus, diminutum eft: datur enim tertium, fcilicet, quòd fub illis corpus Chrifti habet præfentiam, quam fine illis haberi non eft intelligibile: quia implicat contradictionem. Nam, fi corpus Chrifti effet facramentaliter, fine aliquo fenfibili figno, integraret, & non integraret facramentum, & fimiliter contineretur fub figno fenfibili, & non contineretur, & fimiliter effet præfens fenfibili figno, & nulli fenfibili figno effet præfens. Et tenent fequela, quia de ratione facramenti eft fenfibile fignum, ac per hoc facramentale efse intelligi nequit abfque fenfibili figno

T Secundo, quia licuit Philofophorum more latentes res per concomi- Refp.1. tantia accidentia declarare;conftat aute, quòd effe in facraméto,eft effe valdè latens, verificans locu eundem de facraméto,& exiftente fub facramento. Licuit igitur uti propofitione de ubi, & alicubi pro majore, & fubfumere de efse in facramento tanquam verificante ubi, & alicubi de corpore Chrifti exiftente in facramento.

Et hinc patet tertium, quòd fcilicet verè, quamvis per accidens, per Refp.3. efse in facramento acquirit novum ubi, puta altare, quod eft locus fpecierum. Et poteft unico verbo dici; quod efse in facramento, licèt non fit efse in loco formaliter: eft tamen caufaliter, pro quanto per illud esse Chriftus eft, ubi eft facramentum.

¶ Ad fecundum verò dicitur, quòd,formaliter loquendo, materia, in- Sol.ob. quantum remanens ibidem fub utroque termino, facit, quòd genitum fit in loco corrupti, & ex hoc habetur, quod quodcumque quantum remanens alicubi fub utroque termino fufficit ad hoc, quòd genitum fit in loco corrupti: &,quia fic contingit in propofito(nam eadem numero fpecies panis, quanta ibidem remanet fub utroque termino) ideò fufficienter habetur: unde corpus Chrifti fit in loco panis converfi in ipfum, quamvis materia nulla communis remanferit; fpecies enim quanta remanens æquivalet materiæ quoad hoc.

Ad tertium autem dicitur, quòd in hac mirabili tranfubftantiatione Sol. ob.. concurrunt due rationes, fcilicet, ratio converfionis, & ratio præexiftentis, & pro quanto invenitur in hoc facramento ratio converfionis, qua id, quod erat panis fubftantia, eft fubftantia corporis Chrifti, habemus, juxta, generalem regulam converforum in naturam aliam,corpus Chrifti efse, ubi erat panis, & hoc eft, quod litera fonat,quòd ignis incipit efse alicubi, quia id, quod eft ibi, convertitur in ignem, & hoc eft clarum, & expedit ad manuducendum intellectum, qui, fi folùm attenderet, quòd ex pane hic exiftente fit corpus Chrifti, ita, quòd contentum fub accidentibus panis, acquifivit fubftantialiter integram naturam Chrifti corporis per converfionem in ipsum, facilè intelligeret,corpus Chrifti efse, ubi erat panis conver fus in Chrifti corpus, ficut ignis eft, ubi erat lignum converfum in ignem: fed,quia rationi converfionis adjungitur ratio præexiftentis Chrifti corporis, impediri videtur, quod dictum eft haberi ex ratione converfionis: quoniam ipfum præexiftens trahere videtur ad fe, quod convertitur in ipsu. Verumtamé oportet in hujufmodi mirabilibus homine efse perfuafibilem, & conceptus noftros facris adæquare myfteriis, & no è contra. Et proptereà 80 dicimus, quòd ex ratione converfionis habemus, corpus Chrifti efse, ubi fuit panis hoc enim, ut ex fupradictis patet, tàm Ecclefiæ, quàm facrorum Doctorum tradidit auctoritas. Ex ratione verò præexiftentis Chrifti cor

3.

poris abfque additione, mutationeque aliqua in ipfius fubftantiam, habe
mus, non quòd panis, fed id, quod fuit panis, eft, ubi eft corpus Chrifti:
quia eft ipfum corpus Chrifti verum, quod eft in cœlo. Ex hac parte con-
cedendum eft, quòd converfum acquirit conditiones ejus, in quod eft con-
verfum, nec poteft hinc inconveniens aliquod inferri: fed duo mirabilia
confpiciuntur ex hac mirabili converfione, fcilicet corpus Chrifti efle, ubi
fuit panis, & id, quod fuit panis, efle, ubi eft corpus Chrifti.

Ad objecta contra neceffitatem converfionis ad corpus Chrifti effe
Refol. . in facramento, refpondendo dicitur ad primum, quòd, ut fuprà diximus,
dupliciter de converfione panis in corpus Chrifti loqui poffumus, hoc eft,
vel abfolutè, vel facramentali. Et, fi fit fermo de converfione abfolutè, 10
fateor, me non videre neceffitatem, & fic arguentes ferè omnes de conver-
fione loquuntur. Et proptereà non eft mirum, fi contra Auctorem, com-
munemque doctrinam non militant, quia non de converfione abfolutè,fed
de converfione facramentali intelligenda eft communis doctrina, hæc enim
neceffaria eft ad verificandum facramentum euchariftiæ.

Unde ad primam objectionem Scoti, quæ eft maximum ejus fundaSol..Ob.. mentum, dicitur, quòd tàm major, quàm minor eftfalfa. Major quidem, Contra per quoniam in naturalibus videmus, quòd per eandem mutationem habetur feitatem. per fe non folùm fubftantia per fe primò terminans, fed concomitans paffio: : nam per unam, & eandem generationem habetur per fe terra, & ejus gravitas, & fimiliter ignis, & ejus levitas, intantum, quòd gravia, & levia zo dicuntur ab Ari, moveri per fe à generante, & fimiliter per eandem mutationem habetur substantia Socratis, & ejus filiatio, cùm Socrates generatur. Falfa eft ergo major in abfolutis, & relativis, minor autem, univocè loquendo de converfione, non eft ufquequaque vera, pro tanto: quia, licèt converfionis abfolutè terminus proprius fit folummodò corpus Chrifti, converfionis tamen facramentalis proprius, & per fe terminus eft corpus Chrifti verificans Chrifti verbum, hoc eft corpus meum, fic .n. ut ex fuperiùs dictis apparet, ab Ecclefia, & prifcis Doctoribus docti fumus: &, quia incognitum nobis eft, quid addit fupra corpus Chrifti ly verificans, hoc eft corpus meum (quoniam vires humani intellectus excedit, quomodò corpus Chrifti eft in facramento hoc) ideò pro frivolis moleftiis po- 30 tiùs, quàm rationabilibus argumentis habendæ funt objectiones ; quæ contra hoc fierent, ex eo, quòd corpus Chrifti in hoc facramento non eft per fe unum, fed aggregatum per accidens, & fimilia. Sufficiat nobis addifcentibus in hac via credere Ecclefiæ, & Doctoribus prifcis, quia fic eft. Verumtamen pro aliquali quiete humani intellectus, frito meritò frivola hæc dici, quia manifeftè conftat, terram, & gravitatem non conftituere unum per fe, utpote res diverforum prædicamentorum, & tamen per candem haberi mutationem.

Sol, z.ejuf dem.

Pranotan

Poffet quoque aliter folvi dicta Scoti ratio, fignificando illum effendi modum nomine relativo, puta contineri fub fpecie panis, & dicendo, quòd converfio facramentalis in hoc differt à converfione abfolutè, quòd facramentalis converfio eft in corpus Chrifti non folùm fecundum fe, fed, ut confequitur inter ipfum, & accidentia panis, refpectus contenti, & continentis ita, quòd, ficut generatio eft illativa fubftantiæ geniti cum filiatione confequente, ita converfio facramentalis habet vim illativam ex parte corporis Chrifti cum relatione contenti fub accidentibus panis. Et fecundum hoc ad rationem Scoti dicendum effet, quòd duo funt genera rerum: quædam enim funt, quæ fecundum fe ex fuo genere per fe primò fiunt, & funt, & hæc apud Arift. funt fola compofita, ut patet 7. Metaph. Quædam verò funt, quæ ( ut Arift. verb, utar) funt, & non funt abfque hoc, quòd generentur, vel corrumpantur, &, extenfiori vocabulo loquen

40

creaturam fervam, fed quia creatura refertur ad ipfum, non facilè dixerim: quia ignotus eft modus, quo corpus Chrifti continetur fub fpecie panis.. Cum his tamen omnibus conclude, ita effe hic unam folam mutationem, ut, affirmando unicam, perfpicias ita intervenire in hoc facramento unicam mutationem in actu, ut non negetur, effe plures in potentia, non naturali, aut facramentali, fed divina abfolutè, hoc eft, quòd id, quod de facto fit per unicam mutationem, poffet Deus facere per plures mutationes, poffet enim murare panem in corpus Chrifti una mutatione, & facere corpus Chrifti contentum fub fpecie panis alia mutatione fed, & abfolutè loquendo, unicam dicito intervenire mutationem. Et hæc diquoniam hoc ad potentiam abfolutam Dei refpicit, fimpliciter, ata de his mutationibus actu, vel potentia in ordine ad relationes, non aliter dicta intellige, quàm confiderando effe facramentale corporis Chrifti relativè fecundum relationes contenti, & continentis: nam fecundum rem longè altius eft, quàm hujufmodi relativa fignificent, & magis reverenter, ac eminentiùs de illo fentitur, & dicitur, cùm de illo fecundum fe fentimus,& dicimus, quòd fe habet ad converfionem, ut factum effe in termino ad fieri, ut fuperiùs explicavimus.

¶ Communicando tamen in confideratione refpectiva cum adverfariis, ne fugere difficultates videamur, his præmiffis, ad fecundum Scoti di- Sol... inferens à poffibili logico neceffarium, dùm dicit, poteft effe, ergo oporcitur,admiffo præfuppofito, quòd confequentia prima nihil valet, utpote tet. Et per hoc patet, quòd fecunda confequentia dicens, ergo hujufmodi præfentia non habetur per converfionem,non infertur ex primo antecedente. Et ad probationem dicitur, quòd terminus unius rationis, cujufmodi eft præfentia, non eft terminus per fe duarum mutationum, quia non intervenit, nifi una mutatio, quamvis per potentiam divinam poffit effe terminus duarum mutationum, fubftantialis quidem confecutivè, accidentalis autem fecundum se.

¶ Ad tertium autem contra bonam refponfionem de facto, vel potentia, dicitur, quòd, fi panis converteretur in Chrifti corpus priùs præfens Sol ob.com verfionis facramentalis factum, corpus Chrifti effet duplici vinculo præfens, hoc eft, ex vi con- tra inftan& ex vi prioris actionis divinæ omnipotentiæ. tiam. Unde nihil aliud fequitur, nifi, quòd hujufmodi præfentia poteft per divina omnipotentiam terminare duas mutationes, quod gratis conceffum fuit, Ad objecta demùm contra efficaciam converfionis ad præfentiam corporis Chrifti in facramento, refpondendo per conditionales, ut in præ- Sal, ob. 1. cedenti fecimus refponfione,dicitur, quòd, fi Deus converteret pane in cor- contra efpus Chrifti,ut habens effe in cœlo, non effet converfio ejufdem rationis cum ficacia conifta f cramentali,ac per hoc non eft ad propofitu, quicquid inde fequeretur. verfionis. Et per idem refpondetur ad fecundum, in quo funt multi alii defe&tus, puta, quòd corpus Chrifti nunc de facto acquirit ubi, definitivum Sol. ob. 2. definitivè præter ubi circumfcriptivè. Nam fubftantia, feclufa quantitate, fubftantiæ panis, & quòd fubftantia fubjecta quantitati habet fuum ubi virtualique contactu nufquam eft, & effe corpus Chrifti fub facramento non eft effe alicubi.

¶ Ad tertium negatur fequela, quia voluntariè affertur.

¶ Ad quartum, quod eft Durand. dicitur, quòd argumentum, à ficut Sol. ob. 3. fæpe claudicat, & in propofito nihil valet. Et ratio eft, quia non effet con- Sol. ob. 4. verfio ejufdem rationis cum ifta facramentali, fi quantitas converteretur in quantitatem, & proptereà non eft mirum, fi aliud inde fequeretur, & aliud fequitur hinc. Num,fi fubftantia panis in facramento remaneret, vera effent Chrifti verba dicentis: Hoc eft corpus meum

do, abfque hoc, quòd fiant, & hæ funt formæ omnes, & præcipuè rela- 50 COntra fecundam rationem literæ, f. fi fubftantia panis remaneret, non

tiones, quæ regulariter aliorum factionem confequuntur. Quocirca,dato,
quòd major Scoti fit vera, loquendo de primo genere rerum, falfa tamen
eft, mifcendo omnia genera fimul: quoniam falfa eft de relationibus con-
comitantibus proprium mutationis terminum, & univerfaliter falfa eft
de confequentibus proprium mutationis terminum, quodlibet enim ho-
rum concomitantium, licèt fit aliud, & pofterius proprio mutationis ter-
mino, per eandem tamen mutationem per fe fecundò haberi poteft, quam-
vis non habeatur per illam per fe primò. Et fequendo hæc, dicitur in pro-
pofito, quòd converfio facramentalis per fe primò terminatur ad corpus
Chrifti, inferendo per fe fecundò continentiam corporis Chrifti fub ac-
cidentibus panis, quæ continentia, licèt fit aliud quid, & pofterius Christi
corpore, eft tamen neceffariò neceffitate facramenti confequens corpus
Chrifti, ut terminum converfionis facramentalis.

Antequam autem refpondeatur aliis argumentis, quia fuperiùs dedu ad Sol. claratas mutationes duas fupponunt, præmonftrandum eft, quid fentien aliar ob. dum fit de his mutationibus, Scito igitur, recolendo antediéta, duplicem

Duaft.

verum, quod Chriftus dixit: Hoc eft corpus meum, &c. fed fuiffer potiùs dicendum: Hic eft corpus meum. Contra hanc, inquam, rationem ob. Sco1i Scot. & Duran, arguunt. Scotus quidem, quia tunc ly hoc non demon- contra 2. ftraret fubftantiam panis, fed contentum fub pane, ficut modò demon- ratione li ftrat non accidentia, fed contentum fub accidentibus, & utrumque esset ve- tere.` rum, hoc eft corpus meum, & hic eft corpus meum.

contra ca

¶ Durādus verò,quia indefinita verificatur pro uno folo,ac per hoc fi effet ibi panis,& corpus Chrifti, poffet reddi locutio vera pro folo corpore Chrifti, Ob. Dur. Ad hæc dicitur, quòd veritas enunciationum propriè fignificantium dem. ex communi fenfu propriè intelligentium, & terminis utentium propriè Notandum 60 pendet, & non eft attendendum ad quid ifte, vel ille poffet eandem enun- ad folur. ciationem applicare. Conftat autem, quòd, propriè loquendo, & intelli- barum ob gendo,cùm dicitur, à quocumque dicatur, five facramentaliter, five non jest. facramentaliter, hoc eft corpus meum, ly hoc demonftrat hanc fubftantiam, quod patet ex hoc, quòd, fi aliquis demonftrando feipfum; dicat, hoc eft corpus meum, fignificatur apud omnes intelligentes, quòd hæc fubftantia eft corpus meum. Et ad hoc fuffragatur ratio, fecundum quam talia funt fubjecta enunciationum, qualia permittunt prædicata, & proptereà, quia prædicatum eft fubftantia nam corpus meum fignificat fubftantiam identitas prædicati cum fubjecto fignificata per ly eft, cogit ly hoc, ad demonftrandam hanc fubftantiam, ut propofitio fit propriè vera. cidentia, fed fubftantiam fub accidentibus, & ad hoc fuffragatur, quòd Et hinc excluditur, quòd in hac propofitione ly hoc non demonftrat acly hoc eft pronomen demonftrativum fubftantiæ apud Grammaticos. Rursus ly hoc, quia demonftrat non vagè, aut indefinitè, fed fingulariter, oportet abfolutè prolatum fuper certo fenfibili demonftrato demonftrare non vagè hanc, vel illam, fed fingularem fubftantiam fub illis ac cidentibus exiftentem. Et, fi quidem una sola substantia fubfit, fola demonftratur; fi verò multæ fubfint, omnes per modum unius fingularis demonftrantur, fecundum communem intellectum, propriamque fignificationem nominum, ac pronominum, ut patet in exemplo allato, nam, me dicente, hoc eft corpus meum fignifico hanc fubftantiam compreretur, quòd,fi remanerer fubftantia panis cum corpore Chrifti, ly hoc dehendentem carnes, nervos, & offa, effe corpus meum, ex quibus fequemonftraret hanc fubftantiam comprehendentem panem, & corpus Christi per modum unius fingularis fubftantiæ, & fic propofitio effet falfa, propriè loquendo: quia fignificaret, panis fubftantiam effe corpus Chrifti, quod conftat effe falfum.

opinionem effe de eis poffe. altera, quæ eft Scoti, ponit duas in hoc fa-
cramento mutationes intervenire: prima eft converfio panis in corpus
Chrifti: fecunda eft, qua corpus Chrifti de non præfente, feu non conten-
to fit præfens, feu contentum fub fpecie panis ; altera verò opinio eft,quòd
non eft hic, nifi una fola mutatio, qua ex pane fit corpus Christi fed ad
istam mutationem fequuntur utrinque relationes, in accidentibus fiquidem
panis ex hac mutatione fequitur relatio continentis, & in corpore Chrifti 70
ex eadem mutatione fequitur relatio contenti, & fic hæc mutatio fufficit
ad faciendum corpus Chrifti veraciter contineri fub fpecie panis. Mon-
ftratur autem multipliciter rationabilitas hujus opinionis fimul cum de-
ftructione alterius, cùm ex hoc, quòd pluralitas non eft ponenda fine
neceffitate, ac per hoc, cùm una mutatio hic fufficiat, non funt ponendæ
dua, tùm, quia fecundum Philofophorum doctrinam relationes fiunt
confecutivè ad mutationes abfolutorum, & non per alias proprias muta-
tiones; tùm, quia tàm Ecclefiæ, quàm prifcorum Doctorum doctrina
tradit converfionis mutationem pro ratione verificante corpus Chrifti con-
tineri fub fpecie panis. Quæ doctrina non verificaretur, nifi fortè per ac-
cidens, fi intervenirent hic due mutationes, quoniam, fi duæ mutationes 80
funt, prima per accidens fe haberet, quod etiam adverfarii fatentur, fed
tunc fequitur maximum inconveniens: quòd tàm Ecclefia, quàm prifci
Doctores laboraverunt ad reddendam rationem per accidens, quæ ab arte,
& doctrina refecanda eft. Dicamus igitur, quòd una fola hic intervenit
mutatio, inferens novitatem continentiæ. An autem facramentalis con-
verfionis mutatio inferat in utroque extremo relationes reales continentiæ
activæ, & paffivæ, vel folùm ex parte corporis Chrifti fit relatio realis ad
fpecies, qua continetur fub fpeciebus, & per hoc denominantur fpecies
continere corpus Chrifti, quia corpus Chrifti continetur fub illis, vel in
fpeciebus ipfis realis continentiæ relatio ad corpus Chrifti confurgit,ex qua
corpus Chrifti cointelligitur referri ad fpecies, ut contentum ad continens, 90
non quia ipfum referatur ad fpecies, fed quia fpecies referuntur ad ipfum :
ficut Deus realiter dicitur dominus creaturæ
non quia ipfe referatur ad

Unde ad Scoti objectionem dicitur, quòd non eft varianda demonftratio, quam facit ly hoc in ifta enunciatione facramentali ex Sol,ob Scoaliqua hypothefi, fed ftandum eft in proprietate fuæ demonftratio- ti. nis, fecundum quam ly hoc non fignificat contentum fub hoc pane, fed fignificat hanc fubftantiam, quæ f. continetur fub his accidentibus, hæc enim fubftantia eft corpus Chrifti. Et notanter dico, hæc fubftantia, & non dico, hic panis, quia, ut dictum eft, demonftratur hæc fubftantia fine qualitate.

Ad Duran. verò dicitur, quòd chimæricum eft, fingulare facere sol. object.

442 4.d.11.9.1. ar 1. Et 4.

cont.c.63.

qual.g.art.

Scot.4. dift. 11.9.3.& 4.
Ferr. 4. cont.c.36. princ.
Durand.4.f.d.ii.q.2.
Capr.4.f.d.11.q.1.conc.2.

SUPER QU. LXXV.

ART. III.

ONCL. 1. Subftan

Ctia panis, & vini per

5. ad 3. E tem materiam.

le. S.

* ar praca tem materiam: tunc ele

ARTICULUS

cunque aliam fubstantia effe fub illis accidentibus, fed arguentes falluntur in hoc, quoniam divertunt ab adoratione, quæ nunc fit, ad eam, quæ tunc fieret, fieffet etiam ibi fubftantia panis. Auctor aure ex adoratione, quam de facto exhibemus euchariftiæ, infert non effe ibi aliam fubftantiam à Chrifto.

Unde ad argumentum Scoti, conceffo toto, dicitur, quòd non impu-Sud. Snatur ratio literæ, quia ad adorationem, qua poffet fieri, divertit,& non si fiftit in adoratione, quæ de facto fit, qua adoramus fubftantiam contentam fub his fpeciebus, quod tunc non fieret, nifi partialiter, puta aliquam fubftantiam contentam adorando, diftinguendo inter fubftantiam panis, & fubftantiam Chrifti, conftat enim nunc abfque distinctione aliqua sub

ftantiam ibi contentam adorari ab ecclefia,

TERTIUS.

Utrum fubftantia panis, vel vini poft confecrationem hujus
facramenti annibiletur.

20

30

D TERTIUM fic proceditur. Videtur, quòd fubftãtia panis poft confecrationem hujus facramenti annihiletur,aut in priftinam pr.Et quo. confecrationem no pot materiam refolvatur. Quod enim eft aliS.art.. Et eft refolvi in præjacen- quid corporale, oportet alicubi effe : fed 1. Cor. 154 PROB. 1.Quia, fi fubftantia panis, quæ eft quiddam corfubftantia panis, ac vini porale, non manet in hoc facramento, refolveretur in præjacē- ut dictum * est, nec etiam eft dare aliqué menta, in qua refoluta locum, ubi fit, ergo non eft aliquid poft ponitur fubftãtia panis, confecrationem Igitur aut eft annihila ac vini, difcederent inde ta, aut in præjacentem materiam refoper motum localem (cũ luta. præjacens materia talis fint quatuor elementa ) 2. Præter. Illud, quod eft terminus & hoc hic no contingit, à quo in qualibet mutatione, non remaut patet: nam difceffio net, nifi fortè in potentia materia; ficut, prædicta fenfu non per cùm ex aere fit ignis, forma aeris no macipitur; cùm tamen, fi hic daretur, perciperetur net, nifi in potentia materiæ, & fimiliter, fenfu. Secundò, quia no quandò ex albo fit nigrum:fed in hoc faeft dare aliquod inftans, cramento fubftantia panis,aut vini fe hamateria: alioquin aut bet, ficut terminus à quo: corpus autem, crit dare inftans, in quo vel fanguis Chrifti, ficut terminus ad 40 In lib. de fub aliqua parte hoftia quein:dicit enim Ambr.*in lib.de officiis, bis, qui my fit fimul corpus Chrifti ferius ini- cum fubftantia panis, ante benedictionem* illa fpecies nominatur, titur, 6.9. Aut erit dare tempus, in post benedictionem corpus Christi significaà med.to 4. quo fub aliqua parte ho- tur. ergo, facta confecratione,fubftantia refertur de tia neque fit fubftantia panis, vel vini non manet, nifi fortè reconfid.2.ca. panis, neque fit corpus foluta in fuam materiam. ¶3. Prætereà. Oportet, alterum *al, alia, fe, fi fubftantia panis re- contradictoriorum cffe verum; fed hæc folveretur in præjacen- eft falfa: Facta confecratione, fubftan- 50 tem materiam, ut pa- tia panis, vel vini eft aliquid. ergo T CONCL. 2. Sub- eft vera; Subftantia panis, vel vini eft ftantia panis,& vini non nihil. poteft per confecratio

Ante.

libro 83. que. 21. in med to. 4.

verfum in aliud.§.Tunc nihil,&c. Nam,licèt fubftantia panis, & vini materialis fit aliquid corporale: tamen, facta confe¶ Præjacens autem materia, in quam cratione, neque fub fpecorpora mixta refolvi poffunt, funt qua- ciebus facramenti eft, tuor elementa:non enim poteft refolutio neque alicubi; non quidem eo,quòd annihilata fieri in materiam primam, ita, quòd fine fit, vel in præjacentem forma exiftat: quia materia fine forma materiam refoluta, ut effe non poteft. Cùm autem poft confe- putavit argumentum, crationem nihil fub fpeciebus facra- eft in aliud, ideft, in cog fed eo, quod converfa menti remaneat, nifi corpus, & fan- pus Chrifti. guis Chrifti, oportebit dicere, quòd II. DE MAJORI. elementa, in quæ refoluta eft fub- Quod est terminus a quo. ftantia panis,*& vini, inde difcedant id, quod eft terminus ad * al. vl. per motum localem,quod fenfu percipe- quem. §. Quemadmodū retur. Similiter etiam fubftantia panis, verificatur de his,quæ in vel vini manet ufque ad ultimum inftans argumento adducuntur. Forma enim,quæ ibi eft confecrationis. In ultimo autem inftanti terminus à quo, non coconfecrationis jam eft ibi fubftantia cor- vertitur in formam alia, poris, vel fanguinis Chrifti, ficut in ulti- quae fcilicet eft terminus mo inftanti generationis jam ineft for- fuccedit alteri in fubje ma: unde non erit dare aliquod inftans, &ta materia. Tunc nihil, in quo fit ibi præjacens materia: non &c. Nam hic, ideft, in enim poteft dici, quòd paulatim fubftan- hoc propofito, fubftantia panis, quæ eft termitia panis, vel vini refolvatur in præjacen- nus à quo,convertitur in tem materiam, vel fucceffivè egrediatur corpus Chrifti: quod eft de loco fpecierum: quia, fi hoc inciperet terminus ad que. Et ideò fieri in ultimo inftanti fuæ confecratio- de utrifque non fequitur eadem ratio, ut ponebat nis, fimul fub aliqua parte hoftia effet argumentum. corpus Chrifti cum fubftantia panis, quod eft contra prædicta:* fi verò hoc incipiat fieri ante confecrationem,crit dare R. Quandò contradicto pr aliquod tempus, in quo fub aliqua parte ria funt folùm duo. §. hoftia erit corpus Chrifti,quod eft incovenies, neque erit fubftantia panis,neque Tunc nihil,&c. Nam coerit corpus Chrifti,quod eft incoveniés, tradictoria illa, quæ in argumento afferuntur, & hoc ipfimet perpendiffe videntur. non funt folü duo, i. in¶ Unde pofuerunt illud fub disjun- fufficienter afferuntur, &tione, fcilicet, quòd annihiletur. ideft, admittŭt tertium. Non enim fufficienter Sed nec hoc poteft effe: quia non fit divifio per ly facta eft dare aliquem modum, quo corpus confecratione fubftantia Chrifti verum effe incipiat in hoc facra- panis,& vini aut eft alimento, nifi per converfionem fubftantiæ quid, aut eft nihil (ut putabat argumentum) panis in ipfum, quæ quidem converfio fed addendo hoc tersi, tollitur, pofita, vel annihilatione fub- fcilicet, aut id, in quod ftantiæ panis, vel refolutione in præja- fubftantia panis, & vini centem materiam: fimiliter etiam non converfa eft, eft aliquid. eft dare, unde talis refolutio, vel annihi- fufficienti, patet: quòd Sic ergo, allata divifione latio in hoc facramento caufetur, cùm nihil contra veritatem effectus facramenti fignificetur per for- articuli ab argumento concluditur. Licet enim mam, neutrum autem horum fignificapoft confecrationem hæc 70 tur per hæc verba forma: Hoc est corpus fit falfa, &c. ut in textu. meum: unde patet, prædictam pofitionem effe falfam.

PROBAT. 1. Quia, ftinus dicit in li.83. quæftionum:* Deus
fi fubftãtia panis, ac vini non eft caufa tendendi in non effe; fed hoc
annihilaretur (aut etiam facramentum divina virtute perficitur.
in præjacentem mate-
rian refolveretur, tunc ergo in hoc facramento non annihilatur 60
non poffet dari conver- fubftantia panis, aut vini.
fio panis, ac vini in cor-

pus,ac fanguinem Chri

RESPONDEO dicendum, quòd,
fti (ut de fe patet) & fic quia fubftantia panis, vel vini non ma
tolleretur veritas hujus net in hoc facramento, quidam impofsi-
facramenti, ideft, quòd bile reputates, quòd fubftantia panis, vel
verè fit ibi corpus Chri- vini in corpus, vel fanguinem Chrifti
fti verum, ac fanguis (ut
patet ex hoc, quod non convertatur, pofuerunt, quòd per con-
eft dare aliquem modú, fecrationem fubftantia panis, vel vini
quo corpus Chrifti ve- vel refolvatur in præjacentem materiam,
rum effe incipiat in ifta vel quòd annihiletur.
facramento, nifi per có-

verfionem art.2.corp.

circa princip. Secundò, quia, fi fubftantia panis, ac vini annihilaretur
(aut etiam in præjacentem materiam refolveretur) tunc annihilatio hæc,
vel etiam refolutio caufaretur ex aliqua re (ut patet ex eo, quòd nihil fit
fine caufa) & non eft dare, unde talis annihilatio, vel etiam refolutio cau-
fetur in hoc facramento; cùm neutrum, ideft, nec annihilatio, nec refolu-
tio fignificetur per formam facramenti hujus,

COROLL. Ergo prima conclufionum prædictarum probari poteft 80
quatuor mediis: quoniam duobus ibi fuo loco expreffis adjunguntur, &
duo ftantia pro conclufione fecunda.

¶ NOT. Pro femper, quoniam ad plurima valet (ut experientia
difputationum docebit) memoriæ, atque intellectui, commendato pro-
pofitionem in prima probatione conclufionis hujus infertam fcili-
cet. Non eft dare aliquem modum, quo corpus Chrifti verum effe inci-
piat in hoc facramento, nifi per converfionem fubftantiæ panis in
ipfum.

I. MAJOR. Quod eft aliquid corporale, oportet alicubi effe. B. Nifi
pofteà fit annihilatum, vel in præjacentem materiam refolutum,
vel con-

pro Ecc rim ego, virum talem habuiffe hunc erroneum fenfum in verbis illis. Quando tamen de viris hujufmodi fic agitur: recolendum femper videtur effe illud B. August. Errare possum, & hæreticus non ero) dicentem: quòd substantia panis, & vini annihilantur. Si enim in corpus, & fanguinem Chrifti realiter convertitur (ut veriffimum eft) & non folùm nominaliter, fubftantia panis, & vini :ipfa utique tendit ad effe reale, quod (in propofito) eft corpus Chrifti, & fanguis : non autem tendit ad non effe. Impoffibile igitur eft quòd fubftantia illa, converfione prædicta manente, annihilata fit: quandoquidem annihilari eft rendere ad non effe,imò confequenter effe non effe, ideft, eft tendere in nihil, imò confequenter effe nihil. Tantum verò abeft, quòd fubftantia panis, & vini poft converfionem illam fit nihil: ut magis tunc fit aliquid, quàm priùs, quantò effe realius, feu præftantius eft corpus Chrifti, quàm panis, & fanguis Chrifti, quàm vinum

ut patet.

ut patét. Taceo, quòd & per rationem univerfalem, qua nihil omninò
in nihilum redigitur, 1.
9.104.art.4. poffet con-

AD PRIMUM ergo dicendum
vinci; quòd co magis in quòd fubftantia panis, vel vini, facta
confecratione, neque fub fpeciebus fa-

tione fancti Doctoris tū

tanto facramento falsu
eft, fubftantiam panis,
ac vini annihilari.Reftat cramenti manet, neque alibi, non tamen
ergo manifeftum ex ra- fequitur, quòd annihiletur. convertitur
fpeciali,f.in hoc art.tum enim in corpus Chrifti, ficut non fequi-
univerfali, f. in illo pri- tur, fi aer,ex quo generatus eft ignis,non
me partis articulo:quòd fit ibi, vel alibi, quòd fit annihilatus.
pofitio in principio ap- ¶ Ad fecundum dicendum, quòd
pendicis dicta eft erro-
nea. Dicis itaque mihi.
forma,
, quæ eft terminus à quo, non con-
Subftantia panis poft vertitur in aliam formam, fed una forma
confecrationem eftne

:

aliquid? Eft aliquid, & non eft aliquid non tamen eft nihil. Eft aliquid
i. eft illud, in quod converfa eft: Non eft aliquid.i, non eft illud, quod erat
priùs: Non autem eft nihil; quia illud, in quod converfa eft, non eft ni-
hil. Ut virtualiter dicitur in ad tertium. Secundò habes; quomodò per ra-
tionem oftendas, illam meritò damnari ab omnibus Conciliis, quæ po-
nunt converfionem præmiffam in confecratione panis, & vini. In idem .n.
redeunt de neceffitate duo hæc, f. panis, ac vini fubftantiam converti in
corpus, ac fanguinem Chrifti, & panis, vinique fubftantiam non annihi-
lari, ut fuprà declaratum eft. Per hoc ergo, quòd Concilia Lateranen.

Itulus clarus.

20

lem coverfionem, ut ar.
2. app. monftratum eft;
ideò etiam ipfi per học

afferunt, & quòd fubftantia panis, ac vini non annihilatur, & quòd dice-
re contrarium eft dicere contra Euangelium. Item à D. Ambrofio: ut pul
cherrimè legitur, & recitatur de confec. dif. 2.c.panis eft in altari,& c.reve-
ra mirabile eft. Mutationem .n, feu converfione illam ipfe effe hic teftatur
apertè : & per hoc ex confequenti neceffariò fubftantiæ panis, & vini anni-
hilatione abhorret. Non folùm igitur pofitio illa principio dicta eft hære-
fis: fed etiã eft ab initio nafcentis Ecclefiæ, & deinceps adeò condemnata, ut >
nulli, vel mediocriter in facra Theologia docto,fit reliétus de oppofito am-
bigendi locus. Tertiò vides: quomodò ex iis, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corp.ar.primò recitatur opinio disjunctiva.fecundò tractatur prima disjunctionis pars, tertiò tractatur reliqua pars: & quartò tractantur ambæ fimul, concludendo,opinionem effe falfam. Primum fatis patet in litera. Sed circa fecundum, f. quòd panis, feu vinum per confecrationem refolvitur in præjacentem materiam, Auctor procedit utens implicitè hac diftinctione: hanc refolutionem fieri in præjacentem materiam, poteft in 30 telligi dupliciter, vel in materiam primam, vel in elementa manentia,vel 3° egredientia. Proptereà primò improbat primum membrum, f. quòd ifta refolutio non fit in materiam primă, quia materia non poteft effe fine forma. Tubifcito, quòd, quia opinio ifta ponit refolutionem puram(quoniam nullius meminit generationis, cùm nullum ponat generans) fi ponit refolutionem in materiam primam, ponit confequenter materiam primam fine forma, quod eft impoffibile fecundum caufas fecundas, & potentiam Dei ordinariam, quicquid fit de poffibili fecundum potentiam Dei abfolutam, quoniam hoc eft extra propofitum: quoniam ftultum eft ponere in hoc facramento, quicquid Deus poteft facere, unde non oportet aliter hic respōdere Scoto, & continuè digredi de genere in genus.

40

60

¶ Pofteà excludit Auctor fecundum membrum, f. refolutionem fieri in
elementa. Et primò in elementa manentia: quia fub fpeciebus facramenti
nihil remanet, nifi corpus, & fanguis Chrifti. Secundò in elementa egre-
dientia, quia egreffus fieret per motum localem, & fic fenfu perciperetur.
Et utraque exclufio optima eft. Nec ex moleftia Scotica concutitur, dùm
obftat ex divina omnipotentia potente facere cum corpore Chrifti manere
aliam fubftantiam, & non percipi localem egreffum; fæpè enim jam di-
&tum eft, quòd non tractamus de divina omnipotentia, fed quid ordo insti-
tutus à Deo habeat tàm in myfteriis, quàm in naturalibus. Rursus impu-
gnat Auctor hujufmodi præjacentem materiam ex aliis capitibus: & primò
manentem ex hoc, quòd non eft dare aliquod inftans, in quo fit ibi præja-
cens materia: quod probatur ex eo, quòd ufque ad ultimum inftans confe- so
crationis eft ibi panis, & in ultimo inftanti eft ibi corpus Chrifti, ac per
hoc patet, quòd non eft dare aliquod inftans, in quo fit ibi præjacens ma-
teria. Et fcito, quòd Auctor claritati ftudens non fuit folicitus, ut lo-
queretur philofophicè, ut ab omnibus intelligeretur ex exemplo tamen
generationis ab exercitatis in philofophia rem ipfam intelligi voluit more
phyfico: fciebat.n. non dari ultimum inftans generationis. Et phyfico
more dicendum fuit, in toto tempore confecrationis eft ibi fubftantia pa-
nis, & in termino illius eft corpus Chrifti, qui terminus eft primum effe
corporis Chrifti in facramento, & primum non effe panis: ficut in termino
generationis eft primum effe rei genitæ, & primum non effe rei corruptæ .
Et, fi fic Auctor dixiffet, pauci intellexiffent ipfum. Secundò impugnat
præjacentem materiam in motu, & brevitatis gratia fimul impugnat tàm
motum localem, five panis, five materiæ, quàm motum refolutionis:
quoniam utrobique una, & eadem eft ratio ex motu fumpta, & eft ratio
talis: Si hujufmodi motus interveniret, aut inciperet in inftanti terminan-
te confecrationem, aut ante illud inftans fi incipiat in inftanti terminan-
te (cùm in illo inftanti corpus Chrifti fit fub hoftia, & in eodem fit panis
incipiens moveri motu locali, vel refolutionis ) fequeretur, quòd fimulef
fent corpus Chrifti, & fubftantia panis : quòd autem panis in illo inftanti
effet, probatur ex eo, quòd motus incipit per negationem de præfenti, &
pofitionem defuturo, hoc eft, quia verum effet dicere, panis nunc non
movetur, & immediatè poft hæc movebitur, & quia motus non fit in in- 70
ftanti, fed priùs mobile relinquit unam partem, quàm aliam, fequeretur
ulteriùs, præter fimultatem inftantaneam prædictam, fimultas temporalis,
& fic fub aliqua parte hoftia effet fimul tempore corpus Chrifti cum sub-
ftantia panis, & ad vim hanc refpexiffe videtur Auctor in litera explicans
partem hoftie. Si verò hujufmodi motus incipiat ante terminum confe-
crationis, tunc, cùm inter quælibet inftantia fit tempus intermedium, in
quo fiet ifte motus, & in quo mobile relinquet fucceffivè partes hoftiæ,
fequetur, quòd in illo tempore, quo aliqua hoftia pars relicta eft, neque
erit fubftantia panis, quæ jam particulam illam reliquit, neque corpus
Chrifti, quod ante inftans, quod terminat totum hoc tempus medium,non
cft fub hoftia.

Et vide novitie, ex contextu literæ hanc argumentationem induci, ex-
cludendo refponfionem dicentem fieri refolutionis, vel egreffus motum,
paulatim deferendo partes hoftia. At, fi pofuiflent refolutionis motum fie-
ri fucceffivè quidem, & per partes intenfivas tantùm, ita, quòd in termino
tota fimul hoftia deferta effet (contingit enim, inquit Ariftot. totum fimul
coagulari) tunc militat præcedens argumentum, quòd præjacens materia
numquam effet fub hoftia. Et,fi hoc affirmatur, fuccurrunt poftremæ due
rationes, f. quod tollitur converfio, & quòd ponitur effectus fine caufa.

Quoad tertium de altero disjunctionis membro, f. annihilatione, im

probatur: quia tollit veram converfionem fubftantiæ panis in corpus Chri-
fti, ac per hoc tollit modum, quo corpus Chrifti eft in hoc facramento, &
in hoc convenire dicitur cum primo membro, fcilicet refolutione.
Et demùm utrumque Auctor reprobat ; quia forma facramenti neu-
trum horum effectuum fignificat.

¶ Num fubftantia panis fit poft confecrationem in nihilum converfa.
modi refponfione, quia fola voce converfionem affirmat, tenens Dui füd.
Irca
a refponfionem ad tertium adverte, quòd Scot, non contentus hu-
panem,quamvis per accidens,redigi in nihilum, duo potiffima videtur habe- menta opi-
re fundamenta in q. 4. 11. diftin. Primum eft, quia invenitur hic tranfitus nions Sour.
per fe ab effe panis ad non effe panis, & alius tranfitus à non præfentia cor-
poris Chrifti hic ad præfentiam ipfius hic. Et tunc arguitur fic.

Si fecundus tranfitus non concomitaretur primum, primus effet anni-
hilatio : ergo & modò formaliter eft annihilatio: quia ratio cjus non varia-
tur propter illud, quod per accidens concomitatur..

Ob.. Scot.

Secundò fic. Si panis annihilaretur, & corpus Chrifti poneretur hic Ob, ejufd.
præfens, omni eodem modo fe haberet tàm panis, quàm corpus Chrifti,
quantum ad omnem conditionem tàm effe, quàm non effe, ficut modò fe
habet: fed, quod fuit, & omni eodem modo fe habet, ficut fi effet annihi-
latum, eft annihilatum. ergo panis redigitur in nihilum. Prima propofi-
tio manifefta eft, quia, fi panis effet annihilatus, nec forma, nec materia
ejus maneret eodem autem modo nec nunc manet.

Notanda

Ad horum, & fimilium evidentiam doctrina fanctorum Patrum re-
fumenda eft. Ambr. fiquidem de facramentis, ut habetur in Decretis de
confec. dist. 2. in c. re vera, & clariùs in c. panis eft, docet, unde figmen- ad rej.
ta hæc, & fimilia eliduntur, dicens: fi tanta vis eft in fermone Domini Quest.
Jefu, ut inciperet effe, quod non erat; quantò magis operatorius eft, ut fint,
que erant, & in aliud commutentur, & fic, quod erat panis, jam corpus
Christi eft, quia fermo Christi creaturam mutat, &c.

Tubi nota primò ly ut fint, quæ erant, & in aliud commutentur:hic
enim manifeftè habes, Ambr. dicere, quòd funt, quæ erant, & in aliud funt
commutata. Et hinc apparet figmentum effe, dicere, quòd, quæ erant, &
in aliud funt commutata, nihil funt:nam, fi funt, ut Ambrof, afferit,fequi-
tur, quòd non funt nihil.

Notada.

Secundò nota declarationem, & fenfum prioris dicti, dùm immediatè Notäla 2
fubditur,& fic, quod erat panis, jam corpus Chrifti eft, hinc enim apparet,
quanta perfpicacia hæc viderit Ambr. dùm non dixit, quòd panis eft poft
confecrationem, nec dixit, quòd panis, qui fuit, eft corpus Chrifti fed dixit,
quòd id,quod erat panis, jam eft corpus Chrifti,& ly id, quod, demonftrat,&
refert fubftantiam: quoniam fubftantia eft, quæ eft commutata in corpus
Chrifti,unde non aliunde,quàm ex Ambr.doctrina excludenda funt, & de-
tegenda figmenta hæc. Falfum eft igitur, quod primò affumitur à Scotó, in-
tervenire hic tranfitum per fe ab effe panis ad non effe panis: nam per fe ter-
minus ad quem eft effe corporis Chrifti, eft enim converfio ifta inter termi-
nos pofitivos per fe primò,hoc eft, ab effe panis ad corpus Chrifti, & ad il-
lum per fe primò terminum,ad quem non fequitur fola negatio effe panis,
fed fequitur affirmatio, feu pofitio ejus, quod fuit panis,funt enim poft con-
fecrationem propofitiones ifta ambæ vera, f. panis non eft, & id, quod fuit
panis, eft, quia eft corpus Chrifti.

Ad argumentü ergo dicitur, quòd falfum affumit,feu fupponit,f.inve-
niri hic mutationem,feu tranfitum per fe ab effe panis ad non effe illius.
¶ Ad fecundü auté dicitur, quòd cöditionalis affumpta eft falfa, Et ad pro-
bationem illius,f.quia nunc nec remanet materia panis,nec forma,& fimili-
ter effet,fi annihilaretur, refpödetur negando,quòd fimiliter effet, fi annihi-
laretur, quoniam plus requiritur ad annihilationem, five per fe, five per ac-
cidens,exigitur .n. quòd id,quod erat illud, fit modò nihil, feu no fit aliquid,
cujus contrarium in propofito invenitur,nam fecudum Ambr. id, quod erat
panis,eft corpus Chrifti,ubi ad claritatem doctrinæ obferva cautè veritatem
variaru propofitionu, & exemplariter dicatur,quandò aer naturaliter con-
vertitur in ignem, licèt veræ fint iftæ tres enuntiationes poft converfionem
aeris in ignem,faer non eft,aer non eft aliquid, aer eft nihil,quia tamen ma-
teria,quæ fuit aeris,modò eft materia ignis,falfa eft ifta quarta, aer eft anni-
80 hilatus. Et fimiliter in propofito, quamvis alia ratione veræ funt poft con-
verfionem iftæ tres, f. panis non eft panis,non eft aliquid,panis eft nihil:fal-
fa autem eft quarta, f. id,quod erat panis,non eft aliquid, feu eft nihil, quia
fua contradictoria eft veriffima, f. id,quod erat panis,eft corpus Chrifti,ideò
falfiffimum eft,panem, five per fe, five per accidens redigi in nihil, unde, fi
panis annihilaretur in hoc facramento, non omni codem modo fe haberet,
quo nunc fe habet, quia nunc fic fe habet ad effe, & non efle, quod ita non
eft, quòd id, quod erat panis, eft res realiffima, f. corpus Chrifti, fi autem
effet redactus in nihilum, ita panis non effet, quòd id, quod erat panis,nulla
res effet. Procul fint ergo à patrum doctrina hujufmodi figmenta.
Tertia S. Thom.

Sal. ob. t.

oh. 1.

Sol, ab.z.

1

14