Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub
[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors]

20

[ocr errors]
[ocr errors]

negandum eft antecedens: quamvis poffit diftingui, dicendo, quòd verbum
efle infinitum fecundum rationem perfonalitatis fuæ poteft dupliciter in-
telligi,fcilicet,radicaliter, vel formaliter,& quòd verbum eft infinitü fecu-
du rationem Deitatis radicaliter, quia ex Deitate quicquid eft in Deo, infi-
nitatem habet: fed fecundum fuam perfonalitatem eft formaliter infinitü,
quoniam perfonalitas divina non eft conftitutiva perfonæ, nifi infinitæ. Et
quemadmodü perfonalitas verbi, f. filiatio divina eft formaliter fubfiftés,
alioquin no effet cöftitutiva perfone, quæ formaliter eft fubfiftes,ita eft for
maliter infinita, quia fubfiftétia formaliter inclufa in perfonalitate verbi,
nec eft finita, nec abftrahes à finito, & infinito, ficut relatio, inquantum
relatio, quia fubfiftentia perfectionem fonat fimpliciter, ut patet.

Nec proptereà fequitur, ut Scotus arguit, probando antecedens, quòd
aliqua perfectio formaliter deeffet Patri, quæ eft in Filio, quoniam can-
dem perfectionem, quam perfonalitas verbi formaliter dicit in Filio, per-
fonalitas Patris dicit in Patre, ut patet de perfectione fubfiftentiæ. Sed
contingit hic errare, fi perfonalitates divinas fic formaliter metimur, ut
cas nihil aliud formaliter effe putemus, quàm quod relationi reali forma-
liter convenit, quod alienum eft à celfitudine perfonalitatis divinæ forma-
liter fumptæ: quoniam, ut dictum eft, convenit illi formaliter fubfiften-
tia, alioquin non effet perfonalitas: quia non effet conftitutiva fe tota per-
fonæ. Conftat autem, quòd filius Dei, quatenùs fubfiftens, naturam
humanam fubftantificat. Unde patet, quòd verbum fecundum illam fuæ 20
perfonalitatis rationem, qua eft fubfiftens, ac per hoc infinitæ fubfiften-
tix, vices humanæ perfonæ formaliter, & eminenter in myfterio incarna-
tionis fupplet: eft.n. verbum perfona humanæ naturæ.

quòd perfona divina ex fuæ perfonalitatis perfectione, quam illius fubfiftentia ponit, habet, quòd poffit in pluribus naturis fubfiftere, manifeftè habetur, quòd,cùm illa perfectio fit infinita, proprium erit divinæ perfo→ næ ob ejus infinitatem, quòd in ea fiat concurfus naturarum, fecundum fubfiftentiam. Et per hoc folutio utriufque quæftionis apparet.

[ocr errors]

ur

¶ Nec ex his fequitur, ut Scotus ibidem quæftione quinta conatur deducere, divinam naturam effe per fe primò terminum unionis, proptereà, quia infinitas primò eft naturæ, quoniam infinitas Dei, ut eft naturæ, dat perfectionem infinitam in effendo, & in caufando autem eft perfone, dat perfectionem infinitam in terminando. Quo 10 fit, ut, quia terminare naturam affumptam nullam caufalitatem dicit, confequenter infinitas in terminando nullam caufalitatem det: & tamen conftat, quòd exigitur ad hoc, quòd una perfona fubfiftat in infinitis naturis, fi effent. Quandò ergo objicit Scotus, quòd continentia virtualis in termino, quæ æquivalere poteft tot perfonis, per tinet ad dependentiam inter caufam, & caufatum, ut fic fimpliciter negandum eft, & dicendum eft, quòd, quia terminare naturam alienam fubfiftendo in illa ex infinitate perfonæ, non in caufando, fed in terminando provenit, ideòque vocatur, quafi continentia virtualis perfonalitatum in perfona divina,non fpectat ad dependentiam caufe,& caufati, ut fic: fed ad dependentiam perfonæ finitæ in terminando ad perfonam infinitam in terminando. Et quia hoc convenit cuilibet divinæ perfonæ ratione fuæ propriæ perfonalitatis, ideò, ut infrà patebit, propria perfonalitas Verbi, ffiliatio, cft de facto per fe primò terminus incarnationis. ¶ In eodem primo articulo in refponfione ad tertium adverte, ut cautè Anot verbum denominationis intelligas, quum legis, quòd natura humana non conftituit divinam perfonam fimpliciter, fed conftituit eam, fecundum quòd denominatur à tali natura. Non enim fumitur hic denomi natio pro quacumque denominatione, quum denominentur aliqua ab extrinfeco, ut Socrates dicitur locatus, aut veftitus: aliqua ab accidente, ut Socrates dicitur albus: & aliqua à fubftantia, ut Socrates dici tur animatus, vel corporeus: fed fumitur pro denominatione fubftantiali, neque reftringitur hic denominatio ad denominationem in anteprædicamentis definitam: quamvis & de illa litera hæc verificetur, de denominatione fubftantiali loquendo. Nam perfona filii Dei eft verè perfona humana: & inquantum eft perfona humana, conftituitur per naturam humanam ita, quòd natura humana'in Chrifto non conftituit filii Dei perfonam, quatenùs eft perfona, fed quatenùs eft perfona humana. Et hoc intendit litera, quoniam ly humana denominationem fubftantialem à natura hominis importat. Et quoniam filii Dei perfona fic fa&ta eft perfona humana, ut ipfe filius Dei verè fit homo: ideò dixi, quòd denominatio ifta non fic reftringitur, quin verificetur etiam fubftantialic univocatio: perfona fiquidem verbi ita eft humana, quòd eft etiam incarnationis, ut non poffit unica via, aut ratione dici, fed oporteat mulhomo univocè cum reliquis hominibus. Tanta eft autem excellentia tis viis, ac modis myfterii illius cognitionem qualemcunque investigare: & ideò nunc per denominationem,nunc per univocationem incedimus. SECUNDU S. conveniat affumere.

Et confirmatur, quia per illud idem, quo verbum fubfiftit in duabus
naturis, divina, f.& humana, poteft fubfiftere, quantum eft ex parte fua
in infinitis naturis, quoniam, ubi pluralitas non facit differentiam, nec infi-
nitas faceret differentiam, fiinfinitas impoffibilis effet. Sed verbum per
fuam perfonalitatem, quatenùs eft conftitutiva perfonæ (quod eft dicere,
quatenùs eft conftitutiva fubfiftentis in divina natura) habet, quòd poffit
in duabus naturis fubfiftere, ergo per fuam perfonalitatem, ut fubfiften-
tem in divina natura, poteft fubfiftere in infinitis naturis, fed poffe fubfiftere 30
in infinitis naturis eft fubfiftentiæ infinita. igitur fubfiftentia,qua Verbum
de facto fubftantificat humanam naturam, exigit infinitatem.Eadem .n. est
conditio ejus, qua nunc fubfiftit in duabus, & qua fubfifteret in infinitis.
Prætereà. Verbi perfonalitas in fua formali ratione claudit fubfiften-
tiam. ergo perfectionem fimpliciter. ergo eft infinita formaliter. Ante-
cedens probatum eft. Prima confequentia probatur. Primò, quia fubfi-
ftentia non folùm eft perfectio, fed maxima perfectio: nullum namque di-
vinum effet perfectum, nifi fubfiftens. Secundò ex definitione perfectio-
nis fimpliciter, fcilicet, quòd in quolibet melior eft ipfa, quàm non ipfa,
arguitur fic. In quolibet ente, ut fic, melior eft fubfiftentia, quàm quodli-
bet fibi incompoffibile. ergo eft perfectio fimpliciter. Tertia confequentia 40
cft evidens etiam apud Scotum: quoniam omnis perfectio fimpliciter eft
in Deo infinito formaliter. Ex dictis igitur, fi benè confiderentur, fideli-
tas literæ tàm in conclufione, quàm illius ratione apparet. nam ex hoc,
D. Alb.3.f. d. 1. art. 4. ARTICULUS
S.Bonav.3.f.d.s.a.1.9.1.
Durand.3.f.d.5.9.1.2.
Scot. 3.f.dift.5.7.1.

Medina q.3.art. 2.

SUPER QUÆ. III.
ART. II.

CONCL. Primò, &

Utrum divina natura DSECUNDUM fic proceditur. Videtur,quòd naturæ divinæ non coveniat affumere: quia, ficut dictum *eft,affumere dicitur,quafi *.præc. propriiffimè perfona dicitur affumere, ad fe fumere: fed natura divina non fuiSecundariò aute poteft pfit ad fe humanam naturam, quia non dici, quòd etiam natura eft facta unio in natura, fed in perfona: affumit naturam ad fui ficut fuprà dictum est *. ergo naturæ divi- so PROB. 1. Quia patet næ non cópetit affumere natura humanā. ex artic. 1. fecunda ve- 2.Prætereà. Natura divina communis. rò pars, fcilicet,fecunda eft tribus perfonis.Si ergo natura converio autem, &c.probatur; nit affumere, fequitur, quòd conveniat tione tantùm perfonæ, tribus perfonis . Et ita Pater affupfit naconvenit elle affumptio turam humana, ficut & Filius, quod eft

2

art 1, perfonam.

med. Fu. 3.

Quia naturæ divinæ ra

nis terminum: licet na-
turæ eidem fecundum

1. DE MINORI.

erroneum.

feipfam conveniat efle ¶3.Prætereà. Affumere est
3.Prætereà. Affumere eft agere,agere
affumptionis principiù. auté convenit perfonæ, non naturæ, que
Non fumpfis ad fe. B. magis fignificatur,ut principiú,quo ages
Ratione fui. §. Sic enim, agit. ergo affumere non cóvenit naturæ.
ut probatio fubjucta in- SED CONTRA eft, quod Auguft.

nuit, facta effet unio in dicit in lib. de Fide ad Petr. * illa natura,
*cep in
terra natura. Tunc nihil,&c.
Nam cũ illa negatione quæ femper genita manet ex Patre, idest,
ftat fimul: quòd natura que est per generationem æternam accepta
humanam divina natu- à Patre, naturam noftram à matre fine pec-
ra affumpfit ad fe ratio- cato fufcepit.

[blocks in formation]

60

70

[ocr errors]

qua confideratur. Et ideò primò quidem, &propriiffimè perfona dicitur affumere: fecundariò autem poteft dici, quòd etiam natura affumpfit naturam ad fui perfonam: Et fecundum etiam hunc modum dicitur natura incarnata, nó quafi fit in carnem converfa, fed quia naturam carnis affumpfit, unde Damafc. dicit. *Dici mus naturam Dei incarnatam esse, fecundum beatos Athanafium,*& Cyrillum. * ¶ADPRIMUM ergo dicendum, quòd ly fe eft reciprocum, & refert idem fuppofituin. Natura autem divina non differt fuppofito à perfona verbi: & ideò, inquantum natura divina fumit natura humanam ad perfonam verbi,dicitur cã ad fe fumere. Sed quamvis Pater fumat naturam humanam ad perfonam verbi, non tamen propter hoc fumit eam ad fe, quia non eft idem fuppofitum Patris, & Verbi, & ideò non poteft dici propriè, quòd Pater affumat naturam humanam.

[blocks in formation]

III. DEMINORI. *Li..orth. Agere convenit_perfo- fi.c.o.ad fi. na, non nature. B. Ne- * Athi, in gatur: pro quanto dicit, mb, Juo quòd agere non conve- fidei. nit nature. §. Ad id au- *Cyrill. in te, quod quafi pro pro- Co Chal batione adducitur, fcili- act. 2. post cet,quòd fignificatur,ut principium, quo agens pift.Anagit, refpondetur:quòd rich. ex hoc non fit, quòd natura divina non fit etiã Sicut enim in Deo idem principium, quod agit.. eft, quod eft, & cæt. ut in text. Pro quo vide 1. quest. 3. art. 3. & 4. APPENDIX.

*In corpor.

Ad fecundum dicendum, quòd illud, quod convenit naturæ divinæ fecun- EX articul.habes pridum fe, convenit tribus perfonis: ficut rationem & oftendas,& S. Eule. quomodò per Utilt, pro bonitas, fapientia, & hujufmodi. Sed rectè intelligas, meritò affumere covenit ei ratione perfonæ ver- efle à fcripturis, Conci bi, ficut dictum eft. * Et idcò foli illi per- tum, quòd naturæ divilio, & Auguft. infinuanæ convenit affumere, à ¶ Ad tertium dicendum, quòd, ficut B. Auguftino quidem: in Deo d idem eft, quod eft, & quo eft: ut in argumen, contr, à ita etiam in eo idem eft, quod agit, & quo agit: quia unumquodque agit, inquantü eft ens. Unde natura divina eft illud,quo Deus agit,& eft ipfe Deus ages.

fonæ convenit.

[blocks in formation]

1

Annot

Comment.

Annotat.

A fcripturis verò per hoc, quòd dicitur Proverb. 3. Dominus fapientia fun-
davit terram. Et Sapient. 7. Omnium artifex eft fapientia. Et capit. 8. Sa-
pientia operatur omnia. Ex co enim, quod fcriptura attribuit ipfum age-
re non tantùm Deo, fed etiam fapientiæ divinæ, monftrat, quòd in Deo
idem realiter eft id, quod eft, & id, quo eft, ideft, fuppofitum, & natura:

I

quoniam, ficut ad fapientem Deum fe habet fua fapientia, ita ad effe Deum, fe habet deitas. Confequenter igitur ex illis dictis, tanquam à fimili demonftrat, quòd hoc operari, fcilicet affumere, non tantùm convenit perfonæ, fed etiam naturæ divinæ. Secundò vides: quomodò ex his viciffim firmetur conclufio.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

N titulo articuli fecundi nota omnes tres terminos : nam ly naturæ divine in hoc articulo fumitur, non, ut fumitur per modum naturæ tantum, ut fignificatur nomine deitatis: fed etiam, ut fumitur per modum fubfiftentis in natura, ut fic, ut fignificatur nomine Dei, feu Dei hujus ita,quòd appellatione naturæ divinæ venit hoc in loco non folùm deitas, fcd Deus,& Deus hic. Nec hoc ego fomnio, fed ex refponfione ad tertium clarè habeo, ut ibi declarabitur, & nunc fupponatur ita, quòd natura divina fumitur hic, ut diftinguitur contra perfonam fimpliciter, hoc eft, fecundũ completam rationem perfonæ,

Ly conveniat fumitur non de poffibili,fed de facto: quoniam, an natura poffit affumere, in fequenti tractabitur articulo, fed, an de facto verum fit, quòd deitas, Deus, hic Deus, affumpferit naturam, quæritur, ut patet ex refponfione ad fecundum, ubi dicitur, quòd affumere convenit natur æ divinæ ratione perfonæ verbi.

Ly affumere univocè fumitur, ut f. terminatur ad unionem perfonalem verbi, qualis defcripta jam in antedictis eft, ut ex refponfione ad fecudum jam allegata patet.

Rursùs adverte, quòd, cùm quæritur hic,an naturæ divinæ conveniat affumere, intentio quæftionis eft, an fic conveniat, quòd poflit verè dici, quòd natura divina affumpfit naturam humanam. Et in hoc clauditur, an naturæ divinæ conveniat aflumere, ut quod aflumit ita, quòd non fufficit quæftioni dicere, quòd natura divina eft, qua, feu quo facta eft affumptio, fed inquirimus,an fit quod, feu quæ affumpfit natura humana. Hæc de tit.

10

20

In corpore articuli unica eft conclufio principalis. Naturæ convenit fecundario affumere naturam. Probatur. Aflumens eft principium, & terminus affumptionis: fed natura divina eft fecundum fe principium, & non fccundum fe, fed ratione perfonæ eft terminus affumptionis, ergo natura divina eft fecundariò affumens, fcilicet, ad fui perfonam. Major probatur ex co, quòd in verbo affumptionis importatur utrumque, fcilicet, principium, & terminum affumptionis effe idem. Minor quoad primam partem proba- 30 tur: quia virtute naturæ divinæ affumptio facta eft: quoad fecundam verò : quia effe terminum affumptionis convenit primò perfonæ ; ut patet ex præcedenti articulo. Ubi, quia etiam dictum eft, quòd perfona eft etiam principium affumptionis, ut quod, ideò hic repetitur, quòd propriiffimè, & additur, quòd primò convenit perfonæ affumere. Secunda autem conclufio adjuncta propter clarificanda fimilia eft, quòd natura divina per hunc modum, fcilicet, fecundario eft incarnata,quia,fcilicet,carnem ad fui perfonam affumpfit.

¶ In refponfione ad fecundum, quoad omnes ejus partes, nota pro fequenti articulo. Tria enim hic dicuntur. primum eft de communitate covenientium naturæ divinæ fecundum fe, ut diftinguitur contra perfonam. Secundum de affumere, quod de facto ei convenit ratione verbi. Tertium de illa fubjuncta caufali, fcilicet, & ideò illi foli perfonæ convenit. Ad hæc enim in fequenti articulo recurfus erit.

40

In refponfione ad tertium ejufdem fecundi articuli adverte, quòd quia argumentum ad hoc tendebat, quòd naturæ divinæ non conveniebat affumere etia,ut principio affumptionis,hoc eft,ut principio,quod affumere dicitur: quia natura habet rationem principii, ut quo, non ut quod,& Auctor intendit, quòd naturæ divinæ covenit affumere in ratione principii non folùm quo: fed quod : ideò in hac refponfione dicit, ficut quoad effe, idem eft in Deo quo,& quod,ita quoad agere. Et ideò natura divina eft, quo Deus agit affumptionem, & quod agit illam: quia eft ipfe Deus agens, quod nihil so aliud eft, quàm dicere, quia deitas hæc eft hic Deus: hæc enim funt abstra&ta, & concreta naturæ divinæ fingulariter fignificatæ. Ubi clarè videre potes benè expofitum fuiffe titulum articuli.

Habes quoque hinc fenfum dictorum in corpore articuli de termino af-
fumptionis, quum dicitur, quòd naturæ divinæ non convenit effe affum-
ptionis terminum fecundum fe, fed ratione perfonæ. Nam hinc patet, &
ex refponfione ad fecundum, quòd appellatione perfonæ hic intelligitur fo-
la perfona fimpliciter, & perfectè habens rationem perfonæ, ut eft verbum
Dei, & appellatione Naturæ intelligitur tam natura in abftracto, quàm in
concreto, tam deitas, quàm Deus, tam hæc deitas, quàm hic Deus. Habes
enim hinc, quòd ipfe, feu hic Deus concurrit ad affumere, ut principium, 60
quod, & non, ut terminus, habes ex refponfione ad fecundum,quòd ideo fo-
li perfonæ verbi convenit aflumere, ut termino: quia efle terminum affum-
ptionis convenit deitati ratione perfonæ verbi. Quid clarius? Reftat igitur
indubitata apud Auctorem conclufio, quòd per fe primo terminus aflum-
ptionis in myfterio incarnationis eft perfona Verbi, ut fic, ut diftinguitur
contra naturam, & individuum naturæ, & alias perfonas, hoc eft, eft ver-
bum, ut diftinguitur à deitate hac, & hoc Deo, & Patre, & Spiritufancto.

¶ Num Perfonæ divinæ conveniat affumere ratione naturæ.
Uæftio non diffimulanda ex Durand. in 3. Senten dift. 1. quest.2. oc-

fequentia autem ex fuppofitione probata patet:quia per effentiam divinam, & non per proprietatem perfonalem fubfiftit. Et fic patet, quòd terminare affumptionem, & unionem primò convenit naturæ divinæ. Et directè funt hæc contra doctrinam præfentis articuli, ubi exprefsè dicitur, quòd effe terminum affumptionis non convenit naturæ divinæ fecundum fe, fed ratione perfona.

Ad hanc quæftionem fic procedendum eft, quòd primò oftendendum eft, quòd fubfiftere in divinis eft effentiale, & perfonale ficut res ita, quòd, ficut tàm effentia, quàm perfona quælibet eft fecundum feipfam formaliter res, & fimul non quatuor, fed tres res funt, ita tàm effentia, quàm perfona quælibet eft fecundum feipfam formaliter fubfiftens, & fimul non funt quatuor, fed tres fubfiftentiæ. Deinde ad quæfitum deveniendum eft. Ad evidentiam autem primi non eft procedendum ex fignificatione subfiftentiæ, quam ifte, vel ille affignat: fed ex his, quæ ab omnibus acceptantur. Et proptereà hinc inchoandum reor, quod, infra latitudinem fubftātiarum femper fermonem hunc intelligendo, differentia manifefta invenitur inter naturam etiam fingularem, & fubfiftens in natura in hoc, quòd ratio naturæ etiam hujus eft pura ratio naturæ fingularis: ratio verò fubfiftentis in natura eft ratio habentis naturam illam, quod fub aliis verbis dicitur, natura eft, ut quo, fubfiftens eft, ut quod.

Manifeftatur differentia hec inductive in hac humanitate,& hoc homine, hac deitate, & hoc Deo, &c. Probaturque fic effe in re ex ipfo incarnationis myfterio:in quo fatemur inveniri hanc humanitate fine hoc homine proprio illi humanitati: quoniam non eft ibi hic homo, nifi filius Dei. Ex hoc enim, quòd huic humanitati nihil deeft,nifi propria fubfiftentia, & nifi proprium fubfiftens in hac humanitate, & conftat, quòd non deeft, nifi propriu habens illam humanitatem, manifeftè patet,quod ratio fubfiftentis in natura, & ratio habentis naturam una, & eadem eft. Inter fubftantiam autem divinam, & creatas hæc eft in propofito differentia, quòd in creatis unica tantùm ratione, unico tantùm modo invenitur habens naturam, fcilicet, ut hypoftafis: feu, ut prima fubftantia, quoniam in creaturis non eft differentia inter individuum naturæ, & primam fubftantiam, feu hypoftafim. In Deo autem invenitur duplici ratione, & modo, habens naturam, fcilicet, habens naturam communiter, ut hic Deus; & habens naturam incommunicabiliter, ut patet: ac per hoc invenitur fubfiftens in natura communiter, ut hic Deus: & fubfiftens in natura incommunicabiliter : ut quælibet divina perfona. Conftat enim, quòd hic Deus, ut fic, fubfiftit cllentialiter, tam Pater autem, quàm Filius, & quàm Spirituffanctus, ut fic, fubfiftit perfonaliter: hic Deus fubfiftit formaliter deitate; Filius autem fubfiftit formaliter fua perfonalitate, quæ eft ipfa filiatio. Alia ergo eft ratio fubfiftédi huic Deo: & alia filio, ficut alia eft ratio deitatis, & perfonalitatis,& fimiliter alius cft modus fubfiftendi, quo hic Deus fubfiftit, quoniam fubfiftit effentialiter, & communicabiliter: & quo filius fubfiftit, quoniam fubfiftit perfonaliter, & incommunicabiliter.

Et,ne quis me putet nova cudere, probatur ratione, & auctoritate, fubfiftere effe etiam perfonale in divinis, & effe formaliter magis perfonale quàm effentiale:quamvis radicaliter fit effentiale. Probantur fingula. Quòd fubfiftere fit perfonale, patet fic. Perfonalitas divina eft formaliter perfonale.ergo fubfiftentia. Tenet fequela, alioquin perfonalitas non conftitueret perfona, fed relativu tantü. fi.n. paternitas non conftituit ipfum,quafi fubjectu relationis paternæ,conftat,quòd non conftituit perfona patris, quafi fubjectum paternæ relationis: ipfum autem, quafi fubjectum paternæ relationis, conftat effe fubftantiam individuam, fubfiftentiam, hypoftafim. Idem eft ergo dicere, quòd fubfiftentia non cft perfonalis, & dicere, quòd perfonalitas non eft perfonalis, quum perfonalitas fubfiftentia fit: quia conftituere perfonam cft conftituere fubftantia individuā in natura intellectuali. Et confirmatur: quia, etiam fingendi data licentia, impoffibile eft intelligere fubftantiam individuam in natura intellectuali, & non intelligere fubfiftens in natura intellectuali. Conftat autem luce clariùs quòd ly fubftantia individua, loco cujus ponimus fubfiftens, impor tat formaliter perfonalitatem, claudit ergo perfonalitas in fe formaliter fubfiftentiam, nec oppofitum eft intelligibile. Et confirmatur: quia, nifi eflet Trinitas fubfiftentium, non effet Trinitas perfonarum : fed effet fola Trinitas relationum, ut fic, hoc eft fecundum effe, & non fecundum perfonalitates, quod à fidei doctrina alienum eft, confitente, quòd alia est perfona Patris, alia Filii, alia Spirituffancti . Auctoritas ad hoc Auctoris eft in prima parte, q. 40.ubi dicit art.3. in co rp. proprietates perfonales non intelliguntur advenire hypoftafibus divinis, quafi formæ fubjecio præexiftenti, fed ferunt fecum ipfas hypofiafes: & in refponfione ad fecundum dicit. paternitate non folùm est Pater: fed quis, feu hypostais. Quid clarius? Et in q. 9. de pot, Dei art. 4. dicit perfona divina formali fignificatione fignificat diftinctum fubfiftens in natura divina.

Quòd autem fubfiftentia magis fit formaliter perfonale, quàm effen

Quafio. Qcurrit, probate, quòd perfona divina convenit primo ratione effentie 70 tiale, ex duobus patet, primo, quia perfona in communi formali fuo figni

divinæ affumere terminativè ita, quòd ad unionem perfonalem verbi cum natura humana non fequitur: fed præexigitur unio naturæ divinæ cum natura humana. Præmittit autem fuppofitionem unam,f. fubfiftere in divinis eft unicum, & abfolutum, ac per hoc competit omnibus perfonis divinis raOb. 1.Dur. tione effentiæ, ficut cætera effentialia. Hanc autem fuppofitionem probat dupliciter. Primò ratione, quia perfona divina per aliud formaliter eft fubfiftens, & per aliud formaliter eft fuppofitu, quia per effentia,& no per proprietate relativa eft fubfiftes, & per proprietate relativa eft fuppofitu: quia fubfiftere dicitur effe fecüdü perfectiflimů modü eflendi, perfectiffimus auté 80 modus effendi eft in fe exiftere, non ad aliud effe effentia auté facit formaliter in fe exiftere, proprietas aute relativa ad aliud effe,igitur fubfiftere in divinis eft per effentiam, & non proprietatem relativam.

Ob. 2.ejuf dem.

Ob.3°

3.

Secundò auctoritate Auguft. in 5. de Trinit. Omnis res ad feipfam fubfiftit, quantò magis Deus? Probari quoque poteft tertiò ad hominem, fcili cet,ad S. Thomam, quia apud ipfum in quæftio.de poten. q. 9. artic. 5. ad effentia divina non habet fubfiftere à proprietatibus perfonalibus: fed è cotrà proprietates perfonales habent, quòd fubfiftant ab effentia divina. Hac Frob. Ob. igitur fuppofitione ftate,probat Durandus intentu fic. Perfona divina per il- 90 lud, quo fubfiftit, primò terminat dependentiam naturæ affumptæ, ergo ratione effentiæ divinæ primò terminat, antecedens eft per fe notum. Con

[ocr errors]

ficato includit fubfiftens ut Auctor exprefsè dicit in dicto articulo dicte quæft. de potentia Dei, & patet ex definitione Boet. quia in recto fignificat fubftantiam individuam, hoc eft, fubftantiam primam, quam conftat elle fubfiftens primum natura autem in communi non fignificat fubfiftens. Secundò ex eo, quòd fubfiftens in natura divina, ut fubfiftens,habet rationem perfonæ, quamvis incompletè: ex co namque, quòd etiam in natura divina fubfiftens, quamvis communiter, induit quandam rationem perfonæ appropinquando ad rationem perfonæ, & habendo rationem perfonæ incomplete, fignum habetur, quod fubfiftere, quòd habere rationem fubfiftentis magis convenit formaliter perfonæ, quàm naturæ : magis ergo eft formaliter perfonale, quàm effentiale. Notanter autem dixi, formaliter: quia radicaliter conftat divinam effentiam habere primò rationem fubfiftentis ita, quòd fi fic loqui licet) perfonæ divinæ mendicant fubfiftentiam ao effentia, & non è contra. Et fecundum hoc falvatur differentia inter Deum, & creaturas, quòd in creaturis natura mendicat fubfiftere ab hypoftafi: non enim fubfiftit hæc humanitas, nifi per hypoftafim: in divinis verò deitas feipfa fubfiftit. Et ideò paternitas conftituit hypoftafim paternam, quia eft cadem deitati ita, quòd ex deitate habet, quafi originaliter, feu radicaliter, ex fe ipfa autem formaliter,quòd fubfiftat, quòd conftituat hypoftafim, quod eft conftituere fubfiftens hypoftaticè.

Ref. Quas.

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][subsumed][subsumed][merged small][ocr errors][ocr errors][subsumed]

Sol.06. x.

Dur.

Sol, ob. 2.

[ocr errors][merged small][ocr errors]
[merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Ex his autem patet, quid dicendum ad Durand.quòd fuppofitio, fcili licet, quodammodò eft vera, & quodammodò falfa: quoniam fubfiftere non uno modo dicitur, fed effentialiter,vel perfonaliter : & fi referatur ad fubfiftere effentiale, vera eft:fi autem ad perfonale, falfa eft;funt enim in divinis tres fubfiftentiæ perfonales, funt tres primæ fubftantiæ, ficuti tres perfonæ .

Ad rationem autem Durandi dicitur diftinguendo, quòd perfona divina per aliud eft fubfiftens effentialiter, quia per effentiam : & per aliud fuppofitum, quia per proprietatem perfonalem, fed per hoc idem, & fubfiftens perfonaliter, fubfiftit enim in perfona, & effentialiter, quia eft hic Deus, & perfonaliter; quia eft hæc perfona. Et cùm dicitur, fubfiftere, dicit effe fecundum perfectiffimum modum effendi, tranfeat: fed non valet. ergo non eft per relationem divinam, inquantum eft forma perfonalis, fed benè valet, ergo non eft per eam, inquantum eft relatio, & fimiliter valet, ergo non per ad aliud fe habere, ut fic, cum quo ftat, quòd fit per ad aliud fe habere, ut eft forma hypoftatica: Similiter nihil obftat, quòd fubfumitur, fed perfectiffimus modus effendi eft in fe, non ad aliud : conceditur fiquidem totum, formaliter loquendo. Et dicitur, quòd fubfiftere non dicit modum effendi ad aliud, formaliter loquendo: cum quo ftat, quòd dicat modum effendi conftitutum per aliud,non inquantum ad aliud, fed inquantum eft forma hypoftatica,ut latiùs in commentariis primæ partis tractatum eft.

¶ Ad auctoritatem Aug.dicitur, quòd, ficut fubftantia individua, formaliter loquendo,non eft ad aliud, fed ad fe, & fimiliter perfona non eft ad aliud, fed ad fe ( nullus enim eft perfona, aut fubftantia individua ad aliud ) ita fubfiftens eft ad fe, & non ad aliud. Et hoc folùm intendit Auguftinus, ut patet ex difcurfu ipfius ex communibus Deo, & creaturis. Et hoc eft veriffimum, ut patet exercendo hæc : nulla enim res dicitur fubftantia individua, aut hypoftafis,aut perfona, aut fubfiftens, ad aliud. Sed, ficut cum his ftat,quòd gratia materiæ fubftantia individua, & hypoftafis, & perfona in divinis fignificat relationem non ad aliud, fed, ut rem hypo

S.Bonav.3.f.d.s.a.1.9.3.
Capr. 3.f.dift.1.q.1.4.1.
concl.3.

Durand.3.fent.d.1.q.4.

Ricard. 3.f.d. s.p.1.q.z.

Medina q. 3.art. 3.

SUPER QUÆ. III.

ART. III.

ONCL. Secundum est

[ocr errors]

20

ARTICULUS

ftaticam, ita ftat, quòd fubfiftens, & fubfiftentia fignificat relationem, ut
rem hypoftaticam. Ad probationem ad hominem allatam ex auctoritate sol. ob. 3.
Auctoris, jam dictum eft.

Ex his quoque pater, quid dicendum fit ad rationem Durand.contra Sol. Prob.
propofitum: nam tota ratio confiftit in hoc: per illud primò perfona termi- object. 3.
nat dependentiam naturæ affumptæ, per quod fubfiftit. Et ad hoc dicen-
dum eft iuxta dicta, quòd fi fubfiftit, ftat pro fubfiftere effentialiter,
falfum affumitur fi autem ftat pro fubfiftere perfonaliter, verum
dicitur: fed arguens in primo fenfu loquitur, & probat minorem
eius: & ideò nihil contra Auctoris folidam doctrinam concludit : Et hæc
refponfio data eft non faciendo difficultatem in verbo dependentiæ, cùm
arguens dixit terminat dependentiam naturæ affumptæ, quod ideò dico:
quia dependentia non nifi inter caufam, & effectum, ut fic, propriè fal-
vari videtur terminus autem affumptionis, ut fic, nullam caufalitatem
ad naturam affumptam habet: alioquin tota Trinitas neceflariò effet ter-
minus affumptionis: quia indivifa eft caufalitas Trinitatis ad extrà. Et hoc
magis manifeftat, quòd perfona divina ratione proprietatis perfonalis
(cujus non eft fecundum fe caufare) primò terminat affumptionem, &
non ratione naturæ, cujus eft fecundum fe caufare. Nam & perfonæ di
vinæ ratione proprietatis perfonalis convenit per fe primò terminare na
turam ufque adeò, ut etiam natura divina interminata quodammodò fit
fecundum fe, & ad proprietatem perfonalem ultimò terminetur : intelli-
gimus enim hunc Deum, quafi interminatum, donec determinemus Pa-
trem, aut Filium,aut Spiritum fanctum. Ex hoc igitur, quòd perfonalitas
divina ipfam naturam divinam terminat, oftenditur, quòd Verbum ratio
ne fuæ perfonalitatis primò terminat naturam affumptam, ut fic una
Verbi perfona terminet duas naturas : divinam, f. & huimanam,ficut fubfi-
ftit in duabus naturis,divina, f. & humana, quamvis diverfimodè. Omnia
igitur confonant veritati doctrinæ articuli hujus dicentis, quòd affumere
terminativè convenit primò perfonæ ita, quòd naturæ non convenit, nifi
ratione perfonæ .

TERTIU S.

Utrum, abstracta perfonalitate per intellectum, natura poffit affumere.
D TERTIUM fic proce- 30 divina, non quidem quafi cognofcens
ditur. Videtur, quòd abs- Deum, ut eft : led per modum fuum,fci-
tracta perfonalitate per
licet, multipliciter, & divifim id, quod
intellectum, natura non in Deo eft unum. Et per hunc modum
poffit affumere. Diltum
poteft intellectus nofter intelligere bo-
enim, quòd natura convenit affu-
nitatem, & fapientiam divinam, & alia
quòd intellectus no- mere ratione perfonæ : fed quod covenit huiufmodi, quæ dicuntur effentialia at-
fter fe habet ad divina: alicui rõe alicujus, remoto eo, non poteft
tributa,
non intellecta paternitate, vel
per modu fibi ipfi pro- ei convenire: ficut corpus, quod eft vi-
prium; abstracta perfo-
filiatione, quæ dicuntur perfonalitates.
nalitate per intellectu, fibile ratione coloris, fine colore videri 40 Et fecundum hoc, abstracta perfonalita-
poffumus adhuc intelli- non poteft. ergo, abftracta perfonali- te per intellectum, poffumus adhuc intel-
gere naturam affumen- tate per intellectum, natura affumere ligere naturam aẞumentem.
¶ PROB. Quia intel- non poteft.

tem.

lectus nofter per modu¶2. Præter. Affumptio importat ter*ilem fuum intelligens Deum, minum unionis, ut dictum eft:* fed poteft intelligere effen- unio nó poteft fieri in natura, fed folùm tialia, non intelligendo perfonalia, vide 1.9.40. in perfona.ergo,abftracta perfonalitate, natura divina non poteft afsumere.

*1.p.q.40.

4.3.

1.p.q.30.

art.3.

artic.3.

[merged small][merged small][ocr errors]

dicimus, quòd remota
(per cafum impoffibile)
perfonalitate verbi na-
tura humana, fequere-
tur mox perfonalitas
propria creata in ipfa-
(quod numquam fiet)
verbum defineret per-
fonare humanam natu-
ram, ideft, defineret effe
perfona naturæ affum-
ptæ, tunc immediatè
humana illa natura pro-
duceret perfonam fuam
nunc ipfa,cùm fit perfo-
nata à perfona verbi, nō
producit, nec umquam
producet. Sic igitur per
à proportione,fi
per intellectus abftra D.108.
tionem defineret per-
fonalitas Trinitatis in
mediatè fequeretur in-

creatam quam tamen

natura divina: tunc im

I, MINOR. Quod 3. Prætereà. In prima parte dictum so aliquid fubfiftens, & per confequens tellectus perfonalitatis

[blocks in formation]

est. * quòd in divinis, abstracta
poteft ei convenire. fonalitate, nihil inanet : fed affumens eft
B. Nifi remoto eo per aliquid. ergo, abftracta personalitate,
intellectum, hoc aliud
remanes fuppleret vices non poteft divina natura affumere.
illius. §.Tunc nihil,&c. SED CONTRA eft, quòd in divinis
Nam, perfonalitate triú perfonalitas dicitur proprietas perfona-
perfonarum remota per lis, quæ triplex eft, fcilicet, paternitas,
ftrum, natura divina re- filiatio, & proceffio, ut in prima parte
manens fupplebit vicem dictum eft*: fed remotis his per intelle-
perfonæ. Quia enim in &tum, adhuc remanet Dei omnipoten-
divinis idem eft, quo,&c. tia, per quam eft facta incarnatio: ficut
quòd affumere nunc co- angelus dicit Luc. 1. Non erit impoffibile
venit naturæ rõe perfo- apud Deum omne verbum. ergo videtur,
næ vnius illaru triu: túc quòd, remota perfonalitate, natura divi-
ræ ratione perfonæ fuæ, na poffit affumere.

vt in tex. Ex quo dic,

autem conveniret natu

ideft ratione, qua ipfa RESPONDEO dicendú,quòd intel-
natura effet perfona. lectus dupliciter fe habet ad divina. Uno
Tunc ergo, fublatis tri-
bus perfonis, remaneret
modo, ut cognofcat Deum ficuti eft, &
adhuc ratio perfonæ, ut fic impofsibile eft, quòd circumfcriba-
perfonæ ; quamvis non tur per intellectum aliquid à Deo, &
ut perfonæ Trinitatis. quòd aliud remaneat: quia totum, quod
Unde quandò dictum eft in Deo,eft unum, falva diftinctione
fuit in ar.2. quòd assu-
mere convenit naturæ perfonarum. Quarum tamen una tolli-
ratione perfonæ ; hoc fi tur, fublata alia: quia diftinguuntur
formaliter pro quocun- folùm relationibus, quas oportet effe,
que cafu loquamur, ex- fimul. Alio modo fe habet intellectus ad
poni debet fic, ideft,ra-

[blocks in formation]

60

[merged small][ocr errors]

perfona, cùm fit in natura intellectuali. cujufdam in ipfa natu-
Sicut igitur nunc pofitis proprictatibus nalitatem ipfa, cum in
ra: quam tamen perfo-
perfonalibus in Deo dicimus tres perfo- tribus perfonis nuc exi-
nas ita, exclufis per intellectum pro- ftat, veluti diftinétam
prictatibus perfonalibus, remanebit in nec habet, nec habere
confideratione noftra natura divina, ut quaternitas ellet, vel ef-
intelligitur. Alioquin
fubfiftens, & ut perfona. Et per hunc le intelligeretur in divi-
modum poteft intelligi, quòd affumat na natura: quod eft o-
naturam humanam ratione fuæ fubfi- mninò à catholica fide
ftentiæ, vel perfonalitatis.

[blocks in formation]

¶ Ad fecundum dicendum, quòd
etiam, circumfcriptis per intellectum
perfonalitatibus trium perfonarum,
manebit in intellectu una perfonalitas de hac enim folùm in-
Dei, ut Judæi intelligunt, ad quam pot- telligit articuli conclu
erit terminari affumptio, ficut nunc di- fio) remanere mox in-
cimus eam terminari ad perfonam verbi. telligeretur perfonali-
tas quædam in natura
Ad tertium dicendum, quòd, divina: Et ad hanc per-
abftracta perfonalitate per intellectum, fonam, in tali cafu,ter-
dicitur nihil remanere per modum refo- minaretur affumptio.
Vide ad primum
lutionis, quafi aliud fit, quod fubjicitur I. DE MAJORI.
relationi, & aliud ipfa relatio, quia quic- In divinis,abstracta per-
quid confideratur in Deo confidera- fonalitate. R. Abftra-
&tione per modum re-
tur, ut fuppofitum fubfiftens. Poteft folutionis. §. Tunc ni-
tamen aliquid eorum, quæ dicuntur de hil, &c. Abftractio .n.
Deo, intelligi fine alio, non per modum de qua conclufio arti-
refolutionis,fed per modum jam dictum. culi loquitur, non eft
per modum refolutio- *I corpo.
nis facta, fed
per mo-
dum dictum in text.corp. ly alio modo fe habet intellectus ad divina, non
quidem, &c. Et confequenter, facta perfonarum abftractione hoc mo
do potest aliquid remanere. Cùm igitur abstractio in diverso senfu
natur in majori, & in conclufione argumenti, patet: quòd argumen-
tum ipfum invalidat femetipfum, tanquam ex quatuor terminis exi-
ftens.

[ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors][ocr errors][merged small]

Utilitas pro S. Eccl.

Annotat.

Comment,

Annotat.

[blocks in formation]

Titu

10

quo nota dictum in 1.qu.40.art.3. quòd,abftractione per modum univerfa lis à particulari in divinis facta perfonarum, remanet adhuc effentia communis. Si effentia. ergo omnipotentia cum aliis etiam effentialibus attributis. Pro ly per quam facta est incarnatio nota: quòd loquitur antonomafticè, ac fi dicat. Nihil majus eft: quàm Deum fieri hominem : & ideò per omnipotentiam excellentiffimè fumptam facta eft incarnatio. Quòd autem nihil majus fit, quàm Deum fieri hominem, teftatur, & confequenter huic textui favet Divus Chryfoftomus, homil.fuper Matth. cap.3.his verbis. Illud est quippe admirationis omnimode plenum : quòd ille, qui erat Deus, homo fieri voluit. Jam verò alia juxta rationis ordinem confequuntur. Secundò vides: quomodò ex his,&c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

itulus articuli, quia in corpore articuli declaratur, pertranfeundus eft; co tamen pacto, ut poft declarationem literæ ampliùs declaretur. In corpore articuli duo fiunt. Primò diftinguitur, ac declaratur unus terminus quæftionis, fly abftracta. Secundo refpondetur quæfito unica conclufione. Diftinctio duplex in litera ponitur. Una explicitè de duplici modo, quo fe habere poteft intellectus ad divina, vel cognofcendo Deum, ficuti eft, vel cognofcendo Deum per modum ipfius intellectus, f.multipli- 20 citer, & divifim. Altera implicitè de duplici abstractione, vel ex parte rei, unde fit abstractio, vel ex parte intellectus tantùm: prima enim abftractio fpectat ad primum modum cognofcendi rem, f. ficuti eft: fecunda autem abftractio fpectat ad fecundum modum cognofcendi rem, fcilicet, multipliciter, & divifim, quod in re unum eft. Juxta primum membrum, tam modi cognofcendi, quam abftractionis dicitur, quòd eft impoffibile aliquid abftrahi in Deo, quoniam omnia funt ibi unum, falva diftinctione perfonarum, &c. Juxta fecundum modum, tàm cognitionis,quàm abftractionis dicitur, quòd poffibile eft, aliquid abftrahi in Deo: quia poteft cognofci unum, non cognofcendo aliud: ut patet de attributis, & proprictatibus perfonalibus.

30

Nota hic, quòd primus modus cognitionis, & abftractionis perfpicietur impoffibilis in divinis, fi videbis,quare habet locu in creaturis,& in quibus.Quadò enim in re invenitur aliud,& aliud effe,five in actu,five in potetia,tunc invenitur abstractio ex parte rei: nam albu ab homine,& è contra, abftrahere poffum ex parte rei: quia aliud eft effe album, & aliud effe ho minem. Formam quoque à materia, & è contra abftraho: quia aliud eft materia,aliud forma,aliud enim eft corpus, aliud anima. Animal quoque à rationali, & è contra abftraho ex parte rei quia aliud eft effe animal, aliud eft effe rationale, quamvis in aliquo coincidant in una rem, & fimile est de aliis hujufmodi judicium. Et per oppofitum, fi aliqua, quæ dicuntur plura,ita fimpliciter cocat,ut nec actu, nec potentia diftinctione aliqua habeat, fed una fimpliciffima res fit altioris ordinis, æquivalês ônibus, nō ha- 40 bet ibi locum abftractio ex parte rei: quoniam abftractio ex parte rei diftinctionem aliquam ex parte rei pro fundamento ipfius exigit: alioquin ex parte rei non fe tenet, cùm abstractio diftinctionem quandam ita includat, ut fine diftinctione non fit intelligibilis. Eo namque ipfo, quòd abftraho,diftinguo,vel diftinctionem fuppono, & proptereà, fi ex parte rei eft abftractio,ex parte rei fupponitur diftinctio.Unde,quia Deus eft fimpliciffi ma res altiffimi ordinis omnia præhabens in fua unitate reali, & formali, ideò nulla ibi ex parte rei poteft fieri abstractio, falva tamen perfonarum diftinctione.

Nec proptereà cefenda eft fictitia abftractio ex parte intellectus tātùm, quoniam talis abstractio, licèt non habeat in re diftinctionem fibi correfpondentem, habet tamen alterius rationis fundamentum in re, fcelfitudinem rei virtualiter præhabentis hujufmodi diftinétione. Et, ut unico verbo'dicatur, abftractio ex parte rei, & abftractio ex parte intellectus tantùm differunt, ficut effectus ex caufa univoca; & ex caufa æquivocal: quoniam in prima diftinctio abftractionis eft ex diftinctione inventa in re in fecunda verò diftinctio abftractionis eft non ex diftinctione inventa in re, fed ex re virtualiter continente hujufmodi diftinctionem. In nulla igitur hujufmodi abstractionum eft mendacium,fed utraque verè ftulta,quamvis difformiter ex parte rei.

50

Et per hoc patet titulus articuli, fub quali abftractione vertitur in du-
bium, cùm quæritur, an abstracta personalitate, &c. Patet enim, quòd de 60
abstractione ex parte intellectus tantùm eft quæftio, quoniam perfonalitas,
& deitas nullo modo diftinguuntur ex natura rei, fed eft ibi una fimplicif-
fima res unius in fe fimpliciffimæ adeò excelfe rationis formalis,ut habeat
formaliter, & propria deitatis, & propria perfonalitatis,& propria fubftan-
tiæ, & propria relationis & proptereà virtualiter dicitur continere ta-
lium diftinctionem, quod abufivè ab aliis vocatur diftingui formaliter ex
natura rei. Sed, his omiffis, & fobriè intellecta abftractione perfonalitatis,
quovis modo exprimatur, dupliciter poteft titulus articuli hujus intelligi.
Primò, ut abftractio perfonalitatis fiat à Deo. Secundò, ut abftractio per-
fonalitatis non fiat à Deo, fed ab actu incarnationis etiam terminativè. Si
enim perfonalitas abftrahi intelligitur à Deo, fenfus eft,an, fi Deus non ha- 70
beret perfonalitatem, quam de facto habet, poffet affumere, & præcipuè
terminativè. Si verò abftractio fiat folùm ab actu incarnationis,fenfus eft.
an exiftente Deo, ficuti eft, f.uno in fubftantia, & trino in perfonis, poffit
hie Deus, inquantum hic Deus, fecundum fe, non ratione Patris,aut Filii,
aut Spirituffancti affumere, hoc eft, & facere, & terminare affumptionem.
Et in primo quidem fenfu communiter à Doctoribus tractari videtur, &
ab Auctore hic tractatur in fecundo autem tangi quidem invenio ab
Auctore aliqualiter, fed ordinatè difcuti minimè. Abfolvenda igitur eft
quæftio hæc primùm in primo fenfu, profequendo expofitionem li-
tere deinde in fecundo tractanda eft fenfu. Hæc de primo.
Comment. Quoad fecundum, conclufio refponfiva quæfito affirmativa eft. Abftra- 80

Ela fecundo modo perfonalitate, poffumus intelligere naturam divinam
affumentem. Hæc conclufio non aliter probatur in litera: quia folvendo
objectiones in refponfionibus argumentorum fufficienter manifeftatur.
¶ Num fubfiftentia inferat perfonalitatem.

Queft. 1. Nrefponfione ad primum dubium novitiorum occurrit circa illud.
Erit aliquid fubfistens, & per confequens perfona: quia non valet confe-
quentia, in natura intellectuali eft fubfiftens. ergo perfona, ut patet ex
antedictis; nam hic Deus eft fubfiftens in natura intellectuali; & tamen
non eft perfona.

Ob.

Ref. Qual. Ad hoc dicitur, quòd in litera non infertur ex fubfiftentia perfonali-
Objet, tas: fed ex subsistentia, circumfcriptis aliis, infertur perfonalitas. Hac

90

autem illatio optima eft; quoniam circumfcriptis aliis, fubfiftens in na-
tura intellectuali eft incommunicabile, ac per hoc perfona ita, quòd cir-
cumfcriptio fic accipienda eft, ut apponat incommunicabilitatem. Et hoc
clariùs in refponfione ad fecundum patebit nunc nunc.

Num, circumfcriptis perfonalitatibus trium perfonarum,
remaneat una perfonalitas.

03.

N refponfione ad fecundum dubium fimile præcedenti occurrit circa Queftio. 1. Illud,circumfcriptis per intellectum perfonalitatibus trium perfonarum remanebit in intellectu una perfonalitas Dei, ut Judæi intelligunt. Quoniam videtur hoc effe falfum: quia abftrahentium non eft mendacium, coftat autem in Deo non efle quatuor perfonalitates, unam fcilicet abfolutam, & tres relativas, ut abftractis tribus perfonalitatibus, remaneat quarta: fed effe tres tantùmt, quibus abftractis, nulla remanet perfonali,tas, nifi chimerica. Falfum ergo eft, quòd, abstractis per intellectum perfonalitatibus Patris, & Filii, & Spirituffancti, remaneat una perfonalitas: fed remanet tantùm hic Deus fubfiftens, ut patet.

Ref. Qu.2.

Ad hoc dicitur, quòd dupliciter contingit abftrahere fine mendacio. Uno modo confiderando id, quod de facto eft: aut intelligitur in re post abftractionem, ficut abftrahendo naturalitatem à quanto, confideramus quid convenit quanto, & hoc modo abftractis perfonalitatibus trium perfonarum à Deo, non remanet intelligenda in Deo perfonalitas, fed fubfiftentia: quia folum remanet hic Deus, ut optimè argumentum concludit. Alio modo confiderando id, quod confequenter effet, aut intelligeretur ex abftractione: ficut in exemplo dato dicimus, quòd fphæra tangeret fecundum rem planum in puncto, quod nunc de facto non videtur poffibile,cùm hæc in re non inveniantur, & quòd, quantumcunque quantum divideretur, actualiter femper remaneret idem numero, quod modo constat effe impoffibile: quia faltem refolveretur in continens. Et hoc modo, ab- Sol Obje. stractis perfonalitatibus trium perfonarum à Deo, remaneret una perfonalitas, quia, fcilicet,fi non effent in Deo perfonalitates trium perfonarum, effentia divina effet una tantùm perfona abfoluta, ut Judæi, & philofophi intelligunt, & hoc intendit auctor in litera. Et ad evitandum mendacium in talibus abftractionibus non oportet refpicere ad veritatem ejus, quod in re eft: fed & veritatem ejus, quod effet, hoc eft ad veritatem conditionalis fuper abstractione fundatæ, puta, fi quantum effet fine naturalitate, &c. fi divina natura effet fine Trinitate perfonarum, &c.& fic de fimilibus. Veritas enim hujufmodi conditionalium fugat mendacium`ab abstractione. Et diligentius fi contemplatus fueris verba literæ in refponfione ad primum, invenies ob dictum duplicem modum reponendi poft abftractionem, fcilicet de facto, vel confequenter, dictum effe fub disjunctione, bis remanere in divinis fubfiftens, vel perfonam, abftractis perfonalitatibus: de facto enim remanet fubfiftens: confequenter autem remaneret perfona una.

IN

¶ Num abstractio per modum refolutionis fit in divinis
aliquo pacto reperta.

N refponfione ad tertium dubium occurrit, quid intelligit auctor
nomine abftractionis per modum refolutionis.Et eft ratio dubii hinc inde
ex hacmet responsione, quoniam ex principio hujus refponfionis apparet,
quòd abstractio per modum refolutionis eft abftractio, qua aut univerfa-
le à particularibus, aut forma à materia abftrahitur: quoniam hæc ab-
ftractio eft,de qua locutus eft auctor in 1. par. quæst. 40. art. 3. cùm dixit,
abstracta perfonalitate nihil manere, quam hic arguendo explicitè affert,
& refpondendo exponit, quòd verum dictum eft, loquendo de abftra-
ctione per modum refolutionis. Ex calce autem hujufmet refponfionis ap-
paret oppofitum, dum dicitur, potest tamen aliquid eorum, quæ dicuntur
de Deo, intelligi fine alio, non per modum refolutionis. Ex his enim ver-
bis clarè habetur, quòd abstractio per modum refolutionis non habet lo-
cum in Deo. Tunc fic. Abstractio per modum univerfalis, & particu-
laris, & fimiliter per modum formæ, & materiæ habet locum in Deo:
fed abftractio per modum refolutionis non habet locum in Deo : ergo ab-
ftractio per modum refolutionis non eft abftractio, qua univerfale à parti-
cularibus, autforma à materia abftrahitur. Affumptum probatur: quia fecu-
dum abftractionem univerfalis à particularibus, Deus abftrahit à Patre
à Filio, & Spiritufancto, ut ibidem auctor dicit, & fecundum abstractioné
formæ à materia, communis fpiratio abftrahit a patre. Unde, abstractis
perfonis, remanet Deus, &, abftrata communi fpiratione, remanet
perfona patris, quamvis fecundum neutram abtractionem, abftra-
&tis perfonalibus proprietatibus, remaneat hypoftatis, ut ibi dicitur.
Ad hoc dicitur, quòd fermo literæ hujus formaliter eft intelligendus
de abftractione refolutiva, & non de hac, vel illa fpecie abftractionis re-
folutiva. Pro cujus intellectu confiderandum eft, quòd, quia refolutio
compofitioni opponitur, cujus fignum eft, quòd unaquæque res in ea re-
folvitur, ex quibus compofita eft, & quòd ultimum in refolutione, pri-
mum in compofitione dicitur: ideò, ubi nulla eft compofitio rerum,
intellectuum, ibi nulla refolutio formaliter, & propriè loquendo, lo-
cum habet. Compofitionem autem intellectuum dico, non ex parte in-
tellectus tantùm multipliciter intelligentis fimpliciffimum, fed ex parte
rei, qualis eft compofitio ex genere, & differentia, ubi non rerum, fed
rationum compofitio eft, ex parte tamen rei; natura fiquidem generis alia
eft à natura differentiæ, unde & feparatæ inveniuntur, quamvis in unam
rem cocant, & proptereà ex natura rei oritur diftinctio, & compofitio
intellectuum generis, & differentiæ, & confequenter refolutio ita, quòd
abftractio refolutiva continet fub fe abstractionem generis à differentiis, &
univerfalis à particularibus, & formæ à materia: quoniam in omnibus his
propriè

vel

Quastio.s

[ocr errors]

Ref.Que

[ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors]

Sal. Ob.

22

3.dif.1.qu.

propriè fumptis invenitur compofitio, & refolutio rerum, vel intellectuum
ex parte rei. Et quoniam in Deo nulla eft compofitio, five fecundum rem,
five fecundum rationem ex parte rei: ideò optimè in litera dicitur, quòd in
Deo non habet locum abftraétio refolutiva ita, quòd hoc, quod in calce
hujus refponfionis dicitur, eft illudmet, quod dictum eft in principio corpo-
ris hujus articuli, quòd intelligendo Deum, ficuti eft,non habet in eo locú
abstractio. In cujus fignum in calce hujus refponfionis contraponitur id,
quod in corpore articuli contrapofitum eft, fcilicet abftrahere ex parte in-
tellectus tantùm multipliciter, & divifim intelligentis, quod fimplex eft.

Ad id autem, quod objicitur ex prima parte,dicitur, quòd auctor hìc
loquitur de illa abftractione, de qua ibi locutus eft: fed aliter, quia ibi locu-
tus eft de fpeciebus abftractionis refolutivæ,fcilicet, univerfalis à particula-
ribus, & formæ à materia,hic loquitur de ipfis in fuo genere, fcilicet, abs-
tractione refolutiva. Rursùs ibi negat remanere perfonas admittendo in
illa materia abstractionem non refolutivam, fed quafi ad modum refolu-
tivarum quoniam exprefsè ibi dicitur, quòd ibi,nec univerfale, nec pat-
ticulare, nec forma, nec materia invenitur, &c. hic negat non folum in illa
materia, fed totaliter in divinis habere locum abftraétionem refolutivam
propriè, & formaliter fumptam. Quæ conftat non obftare, fi non refolu-
riva abftractio propriè, & formaliter,fed ad modum, ad imitationem refo-
lutivæ abftractionis, in divinis admittitur abftractio, & univerfalis à par-
ticularibus, & formæ à materia: utraque enim fic admiffa continetur fub
abstractione non refolutiva, fed ex parte intellectus tantùm. Unde omnia
confonant, & hæc de quæftione hac in primo fenfu.

10

20

In fecundo autem fenfu, an fc.abstractis perfonalitatibus ab actu in
carnationis poffet natura divina affumere humanam, prænotanda funt
duo. Primum eft, quòd ifta abstractio intelligitur quoad hoc tantùm,
quod eft effe per fe primò terminum affumptionis ita, quòd, quemadmo-
dum in caufando abftrahimus de facto à perfonis,non fimpliciter,fed tam-
quam à per fe primò ratione caufandi (quoniam indivifa funt opera Trini-
tatis, & divinæ perfonæ caufant per fe primò, inquantum funt hic Deus,
quia caufant per fe primò ratione nature) ita ftando in ifta hypothefi, abs-
tractio fieret à per fe primò terminare afsumptionem, ut fcilicet perfonæ 30
non fecundum fe, fed ratione fubfiftentis naturæ, hoc eft, inquantum funt
hic Deus, per fe primò terminarent afsumptionem: ficut de facto per fe
primò illam caufant, inquantum funt hic Deus.

¶ Secundum eft, quòd difputatio, & decifio quæftionis iuxta hunc fen-
fum non debet egredi ad aliquam conditionem, quæ de facto non remanet
in Deo, ftante hujufmodi abftractione, fed confequenter effet, ut in priori
fenfu conceffum eft, & debet ftare infra limites earum conditionum, quæ
in Deo remanere de facto intelliguntur, ftante hujufmodi abftractione. Et
proptereà, quia abftrahendo perfonalitates à per fe primò terminare af-
fumptione,non remanet perfonalitas per fe primò terminans, fed remanet
fubfiftentia naturæ per fe primò terminans, remanet hic Deus per fe primò
terminans:ficut modò de facto hic Deus eft per fe primò caufans, & rursùs, 40
quia perfonalitates non abftrahunt à fecundariò terminare afsumptionem,
ficut nec modò abstrahunt à secundariò, hoc eft per naturam caufare:quo-
niam oporteret perfonas per naturam terminare, ficut oportet modò per
naturam caufare: ideò fecundum hoc procedendum eft.

¶ Et dicendum eft, quòd Deus pofset affumere naturam humanam, &
terminaretur tunc ifta affumptio per fe primò non ad naturam divinam
ut fic fed ad individuum naturæ divinæ, hoc eft, ad fubfiftens in divina
natura, hoc eft, ad hunc Deum. Conftat enim tantam elle differentiam
inter divinam naturam, ut naturam, & fubfiftens in natura divina,vt dei-
tas nec genita, nec generans fit in myfterio Trinitatis, Deus autem fit ge-

D.Alb.z.f.dist.1.art.11.
S.Bonav.3.f.d. 1.4.1.9.2.
Ricard.3.f.dift.1.p.1.9.2.
Durand. 3.fent.d.1. q.2.
Suarezq.3.ar.4.in Cõm.
Medina q.3.ar.4.

2.GT! I. SUPER QUE. III.

*Enchir.c.

10.3.

ART. IV.

eft actionis in af

rationem termini, con

quòd non alii.

tute

[ocr errors]

nam

nerans, & genitus, & à fortiori in myfterio incarnationis fubfiftens, ut fubfiftens, terminaret, & non natura, ut natura. Et quoniam fubfiftens in natura divina habet rationem hypoftafis, feu perfona,incompletè tamen, ut patet ex fuperiùs dictis: ideò, fi hic Deus primò terminafset afsumptio nem,efset unio non in natura,fed in perfona,feu hypoftafi,completè tamen quoad per fe primò terminum. Quod ideò addo, quia quoad fecundarium terminum efset etiam unio in perfona completèna ficut hic Deus non inve nitur, nifi Pater, & Filius, & Spiritufsanctus: ita tunc hic Deus homo non inveniretur, nifi Pater, & Filius,& Spiritufsanctus. Sicut enim nunc quicquid convenit huic Deo fecundum fe, convenit Patri, & Filio, & Spirituifancto: ita tunc efse hominem, quia conveniret huic Deo fecundum fe, hoc eft non ratione trium perfonarum,conveniret cuilibet perfonæ divinæ. Ut utendo hac ratione habere hoc potes ab auctore in art.2, hujus qu, in refponfione ad fecundum, & fic unio terminata per fe primò ad hunc Deum terminaretur fecundariò ad omnes, & fingulas perfonas divinas,ac per hoc, confiderato utroque termino, fcilicet, primario, & fecundario humanæ naturæ afsumptæ perfonalitas propria, qua careret, fuppleretur perfectè quoad perfectam rationem perfonalitatis, qualem fuppletionem non faceret primarius terminus afsumptionis fecundum fe.

Quocirca tam afsumptio, quàm unio hujufmodi fi fieret, non efset
omninò ciufdem rationis cum afsumptione, & unione, quæ facta eft:
efset enim per fe primò ad fubfiftens commune, quæ verò facta eft per fe
primò ad fubfiftens incommunicabile efset per fe primò ad perfonam in-
complete, quamvis excellentiorem omni perfona creata, quae facta eft per
fe primò ad perfonam completè,& etiã excellentiorem omni perfona crea-
ta efset, fecundariò ad omnes perfonas Trinitatis, quæ facta eft ita per fe
primò ad unam illarum, fcilicet verbum, quòd nullo modo ad alias duas.
Efset tamen ejufdem rationis aliqualiter, hoc eft, quoad hoc, quòd efset
unio fimilis unioni in perfona, & judicanda fecundum dicta de unione in
perfona,incompletè tamen. Et ad oftendendam hanc identitatem rationis
in utraque unione, fcilicet, fi fiat ad fubfiftens in natura divina, & fi fiat
per fe primò ad perfonam, Auctor in litera præfentis art, diftinétivè bis di-
xit fubfiftentiam, vel perfonalitatem, & fuperiùs in quæftio.2.ut ibi expo-
fitum eft, ufus eft hypoftafis, fuppofiti, & perfonæ nomine communiter
ád perfonam completè, & incompletè.

Unde nullam video in hac materia difsenfionem inter auctoris do-
&trinam, & Scot.in 3.Sent, diftinét. 1. quæft.2. Cavendus tamen videtur in
re hac Durand.ibidem qu. 4. nō, ut contrarius nobis, fed ut contrarius veri-
tati,& ignorans propriam vocem,aut abutens vocabulis. Veritati quidem
contrarius,pro quanto negat fequi, ftante hac hypothefi, omnes perfonas,
fcilicet Patrem, & Filium, & Spiritumfanctum incarnatas: quia erroneum
eft unam perfonam non pofse incarnari fine alia. Nefcio, unde ifte fo-
mniavit errorem hunc, ftante illa hypothefi, cùm evidenter pateat, quòd,
ftante pofitione ifta, oporteret perfonas divinas ita concurrere ad incarna
tionem terminando mediante natura,ficut modò concurrunt caufando illa
mediante natura.Sed conftat modò verum fimpliciter,&abfolutè efse,quòd
Pater caufavit afsumptioné illam, & fimiliter filius caufavit,& fimiliter Sp.
S.caufavit: quia caufant illam,inquantum funt hic Deus, ergo tunc efset
fimiliter veruin fimpliciter, quòd Pater, & Filius, & Spiritufsanctus ter-
minarent afsumptionem illam, & confequenter, quia caufarent, & ter-
minarent, verè, ac necessariò dicerentur incarnati, Quomodò autem vo-
cabulis abutatur, aut propriam vocem ignoret,non eft præfentis propofiti
oftendere, ubi non arguendi alios, fed exponendi D. Thom. provincia af-
fumpta eft, ad veritatis notitiam capefcendam fat fit cautum reddidifse le-
&torem.

ARTICULUS
Utrum una perfona poffit fine alia

D QUARTUM fic proce-
ditur. Videtur, quòd vna
perfona non poffit affu-

mere naturam creatàin,
alia non affumente

[ocr errors]
[ocr errors]

so

60

CONCL ONCL. Illud, quod Indivifa enim funt opera Trinitatis, ut * dicit Auguftinus in Enchir. ficut au384 med, fumptione, commune eft tribus perfonis : fed tem trium perfonarum eft una effentia, illud, quod pertinet ad ita & una operatio: fed affumere eft ovenit ita uni perfonæ, uni perfonæ divinæ,quin conveniat alii. venit ita uni perfonæ, peratio quada. crgo no poteft covenire PROB. Primò, ¶ 2. Prætereà. Sicut dicimus perfoquia actus affumentis filii incarnatam, ita & naturam procedit ex divina virquæ eft commu- tota enim divina natura in una fuarum nis tribus perfonis Se- hypoftafum incarnata est, ut dicit Dacunda autem pars, fcili- mafc.in 3. lib.* fed natura communis cet, fed illud, &c. pro- eft tribus perfonis. ergo & affumptio. *LaOrth, batur; quia terminus Ala.c.6. affumptionis eft perfo-3. Prat. Sicut humana natura in 70 na: & perfonarum una Chrifto affumpta eft à Deo, ita etiam & non eft alia. 1.9.30.ar.1. homines per gratiam affumuntur ab iclufio probatur; quia pfo, fecundum illud Rom.14.Deus illum tres perfonæ fecerunt, ut aßumpfit: fed hæc affumptio commuhumana natura vnire- niter pertinet ad omnes perfonas. ergo tur uni perfonæ, fcilicet, & prima.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

RESPONDEO dicendum, quòd
ficut dictum eft, affumptio duo impor-
tat, fcilicet, actum affumentis, & termi-
num affumptionis. Actus autem affu
mentis procedit ex divina virtute, quæ fto affumpta eft à Deo;
communis eft tribus perfonis : fed ter- ita etiam & homines
per gratiam affumun-
minus affumptionis eft perfona, ficut tur ab ipfo. B. Differen-Araku-
dictum est & ideò id, quod eft actio- ter tamen ex parte ter- jusq.
nis in affumptione, commune eft tribus mini.§.Nam affumptio,
perfonis: fed id, quod pertinet ad ratio- que fit per gratiam, &c.
ut in tex. Tuc nihil,&c.
nem termini convenit ita uni perfona,quòd Non enim fequitur;
non alii. Tres enim perfonæ fecerunt, quòd, fi illa per gratiam
ut humana natura uniretur uni per- toti Trinitati, fit etiam
fonæ filii.

¶ AD PRIMUM ergo dicendum, quòd
ratio illa procedit ex parte operationis.
Et fequeretur conclufio, fi folam illam
operationem importaret abfque termi-
no, qui eft perfona.

[blocks in formation]

per carnem abfolu-
tè, ideft,ratione quoque
termini, communis ei. Regula fi-
Similitudines (ut aliàs mitium.
omnibus. Et ideò faci-
liter poffunt inducere
¶Ad fecundum dicendum,quòd natu- deceptionem. Sit ergo
ra dicitur incarnata, ficut & affumens ingenio vigilans lector;
maximè tunc cautus, &
ratione perfonæ ad quam terminata quandò audit ab argu-
eft unio, ficut dictum eft,
mentis adduci fimilitur..bu
eft communis tribus perfonis. bare malum, & eligere
dines: : ut ibi fciat repro-
jus qu.
prout
Dicitur autem tota natura divina incar- bonum.
nata: non,quia fit incarnata in omnibus
perfonis, fed, quia nihil deeft de perfe- APPENDIX.
&ione divine naturæ perfone incarnatæ. EX artic. habes pri-
Ad tertium dicendum, quòd affum- per rationém oftendas, pro E.
meritò effe à fcripturis, S.Dei.
Concilio, & Dionyfio infinuatum: quòd vna perfona poteft affumere
turam creatam, alia non affumente. A S. Dionyfio quidem, ut eft in ar
gumen, contr. A concilio autem generali primo, ideft Concilio Nica
no, in fymbolo fidei, quod femper cum magna reverentia à fubfequenti

na

Utifitas

[ocr errors]
« VorigeDoorgaan »