ex ipfius Chrifti ore ab Apoftolis accepta, aut ipfis ab Apoftolis Spiritufancta dictante, quafi per manus tradite ad nos ufque pervenerunt: Orthodoxorum Patrum exempla fecuta omnes libros tam veteris quàm novi Teftam. (cùm utriufque unus Deus fit auctor) necnon traditiones ipfas tùm ad fidem, tùm ad

morem pertinentes, vel n.Aug.*21.de civ.Dei:illicitur dæmones *li. 16. tanqua oretenus à Chri- ad inhabitada per creaturas, quas nõ ipfi, Paru ante fta, vel à Spiritu fancto midi 10.5. dictatas & continua fed Deus condidit,delectabilibus pro fua difucceffione in Ecclefia verfitate diverfis, no ut animalia cibis, fed Catholica confervatas, ut fpiritus fignis.no ergo videtur,facraaffectu, ac pari pintasali, a méta indigeat effe ex inftitutione divina. reverentia fufcipit, & veneratur, &c. Siquis ¶ 3.Prætereà. Apoftoli vicem Dei gef.

dens cotempferit: Ana

tio legitur. Omnes Afie

autem traditiones pre- ferunt in terris: unde Apoft. dicit 2. ad dictas fciens, & pru- Corin. 2. nam & ego, quod donavi fi quid thema fit. Hæc ibi, Item donavi,propter vos in perfona Chrifti,ideft, ex libro 3. hiftoriæ Ec- ac fi ipfe Chriftus donaffet. fic ergo vide clefiaftica de B. Igna- tur, quòd Apoftoli, & eorum fucceffo- 20 civitates, ad quas per- res poffint nova facramenta inftituere. veniffet, Euangelicis SED CONTRA eft, quòd ille incohortationibus edoce- ftituit aliquid, qui dat ei robur, & virtubat in fide perfiftere, & tem, ficut patet de inftitutoribus legum: obfervare fe ab hereticoDar, præc, rum contagiis, qui tùm fed virtus facramenti eft à folo Deo, ut Big.63 at prima copiofiùs ceperat patet ex prædictis. erga folus Deus potpullulare. Hortabatur eft inftituere facramentum.

fed.

tæ

*

*

etiam & diligentiùs, ac RESPONDEO dicendum, quòd tenacius Apoftolorum *A pra traditionibus inhære- (ficut ex fupradictis patet) facramenta 30 rent. Hæc ibi-Item ex li- inftrumentaliter operantur ad fpirituabro 1. hiftoriæ triparti- les effectus: inftrumentum autem habet de Sancto Antonio legitur. Nunquam fchif virtutem à principali agente. Agens aumaticorum fe mifcuit tem refpectu facramenti eft duplex, fcilicommunioni. Sic Ar- cet, inftituens facramentum, & utens rianos, aliofque hære- facramento inftituto, applicando fcilicet ticos deteftabatur: ut omnibus diceret nec ipfum ad inducendum effectum. Virjuxta eos quidem effe ac- tus autem facramenti non potest esse ab cedendum : denuncians, talium amicitias, co, qui utitur facramento, quia non opeatque fermones, perdi ratur, nifi per modum minifterii. unde tione effe anime. Qua- relinquitur, quòd virtus facramenti fit propter (dicebat) cu ab eo, qui inftituit facramentum, cùm ftodienda eft piafides in igitur virtus facramenti fit à folo Deo, ligiofa traditio. Ex præ- confequens est, quòd folus Deus fit facradictis ergo patet: quòd mentorum inftitutor. traditiones Patrum fe

Comm

352

Chrifto & Patrum re

hatur affectus (quod dæmonibus fecundum Auguft. adductum in argu
mento convenit) fed ut fit convenientior, ideft, ut id, quod intenditur
per res fignificari, fignificetur convenientiùs per tales res.
III. DE ANTECED, Dei vicem gefferunt. B. Quantum ad regimen Es
clefiæ conftitutæ

49

per f

ftoli enim vicem Dei

AD PRIMUM ergo dicendum, dem, & facramenta. 5. quòd illa, que aguntur in facramentis Tunc nihil, &c. Apoper homines inftituta, non funt de necef- gefferunt, quam Dei no fitate facramenti : fed pertinet ad quandã inftitutionem alterius folemnitatem, quæ adhibetur facramétis Ecclefia fidei, aut ad excitandam devotionem, & reverenfacramentorum. Neque ergo Apoftoli, neque tiam in his, qui facramenta fufcipiüt. Ea tota Ecclefia poteft ins verò, quæ funt de neceffitate facramen- ftituere aliquod facra ti, ab ipfo Chrifto inftituta funt, qui eft mentum, fed ipforum eft uti facramentis jam Deus, & homo, &, licet non fint omnia & Chrifto inftitutis tradita in fcripturis, habet tamen ea Ecclefia ex familiari Apoftolorum traditione: ficut Apoft. dicit 1, ad Cor. 11. Cætera, cùm venero, difponam.

Ad tertiu dicen. q Apoft. & eorum fucceffores funt vicarii Dei, quantum ad regime ecclefiæ conftitutæ per fidem, & fidei facramenta: unde,ficut non licet eis conftituere aliam ccclefiam, ita non licet eis tradere aliam fidem, neq; inftituere alia facramenta: fed per facraméta, quæ de latere Chrifti pendentis in cruce Aluxerunt, dicitur effe fabricata ecclefia Christi..

APPENDIX.

EX articulo habes Utilitet prima: quomodò pro Eccis, per rationem interimas Dei.. hærefim Jacobi Prapomenta.f. Confirmatio, fiti dicentis; quòd facraOrdo, Matrimonium Extrema unctio, funt humanitùs per Ecclefia "lib. 1. de bes:quomodò per ratios (2. nem oftedas, ipfam me ritò damnati à Conc. Tridentino feff. 7. de fadixerit: facramentano fitiw.

inftituta. Secundò ha- Jacra. p. 9.

cramentis, can. 1.Si quis †AHlaf.

væ legis no fuiffe omnia Jefu Chrifto Domina thema fit. Hæc ibi.Quin etiã fpeciatim de extre ma unctione ( licèt canon hic abfolute fufficiens fuiffet quia videbatur olim quibufdam Apoftolus Jacobus inftituiffe, dicit feff. 14. cap. 1. de extr. unit. In ftituta eft autem facra hæc unctio infirmorum tanquam verè & pro

noftra inftituta: · Ang

priè facramentum novi testamenti à Chrifto Domino noftro: apud Marcum quidem infinuatum, per Jacobum autem Apostolum, ac Domini fratrem, fidelibus commendatum, ac promulgatum. Hæc ibi. Item dicit feff, 24. cap. 1. Chriftus venerabilium facramentorum inftitutor, atque perfector. Hæc ibi, Item à Veritatibus aureis fuper legem veterem, Num. 19. concl. 2. Terr tiò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corp, una conclufio. folus Deus eft facramentorum inftitutor
Probatur: Virtus facramenti eft ab inftitutore facramenti : fed virtus fa-
cramenti eft à folo Deo. Ergo folus Deus eft facramentorum inftitutor.
Major probatur: Inftrumentum habet virtutem à principali agente : facra- 60
mentum eft inftrumentum ad fpirituales effectus, & principale agens refpe-
&u facramenti non eft utens tantùm facramento, fed inftituens ipfum.
ergo virtus facramenti eft ab inftituente ipfo. Proceffus totus eft clarus.
Et fecunda pars minoris iftius profyllogifmi declaratur in litera, diftin-
guendo duplex agens refpectu facramenti, & ex exclufione unius mem-
bri, fcilicet agentis per modum urentis infertur reliquum, fcilicet agens

Sot.4.fentent.dift.1.9.5.
Palud.4 sent.dift.5.ar.1.

SUPER Q LXIV.

Ifa.4.co ART. III.

El 4 d. S..

9.1. ar. I. &q2.art. 2.9.20

inftituendo effe agens principale: ac per hoc à quo eft virtus facramenti.

Nota hic, quòd hæc ratio directè, & formaliter, licèt non æftimetur t. à negantibus virtutes in facramentis: æquivalenter tamen hæc ratio omnes convincit, confitentes facramenta conferre gratiam, five per virtute in eis, five per divinam affiftentia folam: quoniam par eft ratio de virtute inftrumenti, fi ponatur vis aliqua in eo, & fi ponatur abfque hujufmodi vi efficax : quia efficacia inftrumenti ad hujufmodi fpiritualem effectum nonnifi à Deo, nonnifi ab inftituente fignum illud effe poteft: quandoquidem à miniftro utente falùm conftat effe non poffe: quia minister tantùm eft, ut in litera dicitur.

D TERTIUM fic procedi- Chriftum, inquantum homo, non in- ad veritatem conclutur. Videtur, quòd Chri- quantum Deus: quia fic ipfe dat Spiri- fionis articuli fufficit, ftus,fecundum quòd homo, tumfan&tum. ergo videtur, quòd Chri- quòd Chriftus, fecunhabuerit poteftatem opeftus, fecundum quòd homo, habuerit habuit in facramentoCONCL. Interio randi interiorem effectum facramento- poteftatem interiorem effectum facra- rum effectu interiori rem facramentoru rum. Dicit enim Joannes Baptifta, ut ha- mentorum caulandi. poteftatem per auctoeffectu operatur Chriftus & fecundum quòd betur Joan. 1. Qui me mifit baptizare in Deus,& fecundum quòd aqua, ille mihi dixit: Super quem videris homo, aliter tamen, & Spiritum defcendentem, & manentem fualiter. PROB.Quia Chri- per eum, hic eft, qui baptizat in Spiritu

¶ 2. Prætereà. Matth. 9. Dominus di ritatem principalem 11. DE CONCLU. cit: Sciatis, quia filius hominis habet pot- Operetur. B. Inftru estatem in terra dimittendi peccata: fed mentaliter per excellenremiffio peccatorum eft interior effectus tiam. §. Eft enim inftrumentum conjun&tú facramenti. ergo videtur, quòd Chriftus, fus humanitas. Tunc fecundum quòd homo, interiorem effe- nihil, &c. Sufficit &tum facramentorum operetur.

enim veritati articuli: quòd Chriftus, fecundum quòd homo, effectum interiorem non operatur auctoritative principaliter.

go Apotol,

Sta Ecciela posta

ruere aliquadam

tet facrame Chrifto as APPENDIL Xarica prime: rrationem

III. DE MAJORI, Qui tanquam principale agens. R. Vel tanquam
agens inftrumenta le per
excellentiam. §. Tunc

¶ 3. Prætereà. Inftitutio facramento

adec, ut tanta fit humanitas Chrifti, quanta eft ejus divinitas, & tantum-
dem poffit, & valeat. *
fed inftrumentaliter. Dictum eft enim, Articulus enim ifte di- q.48.

nih, &c. Nam Chriftus, rum pertinet ad eum, qui tanquam prin- quòd paffio Chrifti, quæ competit ei fe- rectè connotat oppofitu 49.9. 1.

ut Deus, inftitutor eft facramentoru, tanquã principale agens: & ipfemet, ut homo, corumde eft inftitutor, tanquã inftrumentale agens per excellentiam:quo etiam duplici modo interiorem effectum operatur, ut dictum eft. Porro

་

cipale agens operatur ad interiorem fa-
cramenti effectum : manifeftum eft au-
tem, quòd Chriftus facramenta inftituit.
ergo ipfe eft, qui interiùs operatur
cramentorum effectum.

fa

¶ 4. Prætereà. Nullus poteft fine fa-
cramento effectum facramenti conferre,
in fignum veritatis re- nifi propria virtute facramenti effectum
fponfi formalis eft illud operetur: fed Chriftus fine facramento
in ar. 4. corp. dicen- contulit facramenti effectum, ut patet in
dum, quòd fcilicet Chri- Magdalena, cui dixit; Dimittuntur tibi
ftus potuit hanc pote-
ftatem excellentiæ com- peccata, ergo videtur, quòd Chriftus, fe-
municare Apoftolis, fi- cundum quòd homo,operetur interiorem
ve aliis. Manifeftum facramenti effectum.
enim eft, quòd Apofto-

10

cundum humanam naturam, caufa eft ipfius hærens, ideòque 4.2.& 3. ipfam impugnat, fed & noftræ juftificationis, & meritoriè, & ef- efficaciter expugnat. Sefectivè, non quidem per modum princi- cundò habes: quomodò pális agentis, five per auctoritatem, fed per rationem oftendas, per modum inftrumenti, inquantum hu- Chrifto dicente Joann. manitas eft inftrumentũ divinitatis ejus, 11. Pater major me eft. ut fuprà dictum eft. * Sed tamen, quia eft Loquitur enim ibi de inftrumentum conjunctum divinitati in humanitatem, feipfo quantum ad perfona, habet quandam principalitaté, dum quam ly vado ad & caufalitatem refpectu inftrumentorum patrem pofitum in coextrinfecorum, qui funt miniftri Eccle- textu de neceffitate intelligitur. Ac fi dixiffiæ, ut ex fupradictis patet. * Et ideò, fic- fet. Pater eft major me, ut Chriftus, inquantum Deus, habet pote- fecundum illam natuftatem auctoritatis in facramentis, ita, in- ram, fecundum quam movebor, afcendendo quantum bomo, babet poteftatem minifterii ad patrem. Nec poteft principalis, five poteftatem excellentiæ: que dici cum aliquibus fcioquidem confiftit in quatuor. Primò quidem lis: quòd Chriftus hoc in hoc, quòd meritum, & virtus paffio- ex humilitate, & reve rentia ad patrem, dixit, nis ejus operatur in facramentis, ut fuprà non quia verum fit. Non dictum eft. Et,quia virtus paffionis co- enim humilitas, neque pulatur nobis per fidem ( fecundum illud reverentia virtus, fed vi-*q. 62 ar. tium,quandò veritatem Roman. 3. Quem propofuit Deus propitia- non habet comitem. In tore per fidem in fanguine ipfius) quam fidem per invocationem nominis Chrifti protestamur, ideò fecundò ad poteftatem excellentiæ, quam Chriftus habet in facramentis, pertinet, quòd in ejus nomine facramenta fan&tificantur. Ét, quia ex ejus inftitutione facramenta virtutem obtinent, inde eft, quòd tertiò ad excellentiam poteftatis Chrifti pertinet, quòd ipfe, qui dedit virtutem facramentis, potuit inftituere facramenta. Et, quia caufa non dependet ab effectu, fed potiùs è converfo, ideò quartò ad excellentiam poteftatis Chrifti pertinet, quòd ipfe potuit effectum facramentorum fine exteriori facramento conferre. ¶Et per hoc patet refpófio ad objecta, utraque enim pars objectionum fecundú aliquid vera eft, ut dictum * eft.

li, five alii poft com- 5. Prætereà. Illud, in cujus virtute zo
municationem etiam facramentum operatur, eft principale
talem non fuiffent agen- agens ad interiorem effectum: fed facra-
tes principales.
IV. DE MAJORI, menta habent virtutem ex paffione Chri-
Propria virtute. R. Vel fti, & invocatione nominis ejus, fecun-
virtute fibi communi- dum illud primæ ad Corinth. 1. Numquid
cata per excellentiam. Paulus pro vobis crucifixus eft, aut in no-
S. Tunc nihil, &c. ut
patet in dictis ad tertiй, mine Pauli baptizati eftis? ergo Chriftus,
V. DE MAJORI. inquantum homo, operatur interiorem
Eft principale. R. Vel effectum facramenti.
inftrumentale per ex- ¶SED CONTRA eft, quod Aug.
cellentia. §. Tunc nihil,
Habetur &c. ut patet ex ad ser- dicit, quòd in facramentis divina virtus
1.9.1.cap. tium.
fecretiùs operatur falutem: divina autem

*

30

Multi fa- VI. CONTRA DE virtus eft Chrifti, fecundum quòd eft cularium, à CONCLUSIONE. Non celius, Simi operasur. B. Auctorita- Deus, non autem, fecundum quòd eft cablo de babes te principali abfolutè. §. homo. ergo Chriftus non operatur inteAug. lib. Tunc nihil, &c. Suffi- riorem facramenti effectú, fecundú quòd Donatift.c. conclufionis articuli cit enim pro veritate eft homo, fed, fecundum quòd eft Deus. 40 Holus Java, 10. medio quòd Chriftus, ut ho ¶ RESPONDEO dicendum,quòd inmo, interiorem illum teriorem facramentorum effectum opeeffectum operetur au- ratur Chriftus, & fecundum quòd eft &toritate principali, in Deus, & fecundum quòd eft homo: aligenere minifterii ( ut patet in tex. corp. ) & hæc ter tamen, & aliter. Nam, fecundum eft auctoritas excelletiæ. quòd eft Deus, operatur in facramentis per auctoritatem: fecundum autem quòd APPENDIX. eft homo, operatur ad interiores effectus X artic, habes pri- facramentorum meritoriè, & efficienter, so mò : quomodò per

de extr

Chrifto autem dari pof-
fe vel minimum vitiū,
impoffibile eft: ut patet
fecundum, cum Elucid.
Item damnari à fymbo-
lo D. Athanafii dicente
de Chrifto: Equalis pa-
tri fecundu divinitate,
minor patre fecundum
humanitatem. Hoc verò
fymbolu tantæ eft au-
&toritatis,ut à Cóc, Flor.
(in Decr.Armenis dato)
vocetur compēdiofa re-
gula fidei. Ité à dictis in
145. in p.p.q.75.47.7.
3.de Salv.a.n. 8.90.94.
& in Addit, ar. n. 389.

in Addit. q.16.art. 2. ad

Affimilatur enim hære

fis prædicta hærefibus quibufdam Auguftini de Roma ibi pofitis, atque damnatis: & ideò *In corp. hæc iifdem mediis venit articul. condemnanda. Item à dictis in 1.2. ar. num. 596. cum Elucid. femper, & ubique citationes has, & fimiles cointelligendo. Tertiò vides, &c.

homo, operatur in facramentis meritoriè, & efficienter: quod probatur:
quia paffio Chrifti eft caufa juftificationis noftræ meritoriè, & effectivè. Et
hoc ultimum declaratur, quòd non effectivè principaliter, fed per modum
inftrumenti,non cujufcunq;fed conjuncti divinitati in perfona,& proptereà
principalitate,& caufalitate obtinentis refpectu extrinfecorü, puta miniftro-
ru Ecclefiæ,& facramentoru. Tertia auté pars conclufionis probatur,mani-
feftado illa quatuor(quæ funt meritü,nome, inftitutio,& indepědětia)& pro-
bado sigula propriis rationibus, excepto primo,quod tractatu fuit i 5.4.q.62.

vina effentia, cum qua nicare: ut enim argumentatur Augufti-
realiter eft idé ipfa pot- nus * contra Max. Si potuit,& non voluit,
eftas (ut patet ex prima
1.3. cons. par. quæst. 3. ar. 6.7.) invidus fuit: sed invidia longè fuit à Chri-
Max.c.7. nulli creaturæ commu fto, in quo fuit fumma plenitudo chari-
ad fi..6 nicari potest, ut patet.

Nam tunc creatura, ut creatura, effet Deus: quod eft impoffibile.

¶ CONCL. 2. Poteftatem excellentiæ potuit Chriftus miniftris communicare.

¶ NOT. Communicatio talis confiftit in quatuor, ficut & excellentiæ

70

tatis. ergo, cùm Chriftus non commu-
nicaverit fuam poteftatem miniftris,
videtur, quòd non potuerit commu-

nicare.

nus.

¶ 2. Prætereà. Super illud Joann. 14. Majora horum faciet, dicit Augufti* rum meritum operareProrsus majus hoc effe dixe- tur, &c. ufque ad ly folo *Tr.92. În Imperio. rim, fcilicet, ut ex impio juftus fiat, Joan pus & terram fed ftus, ut homo TPROB. Quia Chri- med. 1.9. quàm creare calum ideft humanitas Chrifti, eft ત divinitatis inftrumentum conjunctum, ideòque fortiffimum, ( ut pa80 tet ex fe & inftrumentum conjunétum, quantò fuerit fortius, tantò magis poteft virtutem fuam inftrumento feparato tribuere, ut patet exemplo.

*

I. EX D. AUG. Et non Chriftus non potuit communicare difci-`
voluit. B. fine aliqua pulis, quòd crearent cœlum, & ter-
caufale gitima. §. Tunc,
&c. Nam Chri ftus com- ram. ergo neque, quòd juftificarent im-
municare illam no volu- pium: cùm igitur juftificatio impii fiat
it ex caufa legitima,quæ per poteftatem Chrifti, quam habet in
eft utilitas noftra,motus. facramentis, videtur, quod poteftatem
Non.n. ex invidia præ-
in facramentis habuit, non
fuam, quam
termifit, &c.ut in tex.
II. DE CONCL. 1. potuerit miniftris communicare.
Neque quòd juftificarět.
R. Auctoritativè prin-

cipaliter. S. i. Auctori tate conveniente Chrifto, ut Deus eft. Sic enim gloffandum effe ly neq; quòd juftificarent, contat ex fuis præmiffis in

3. Præt. Chrifto, inquantum eft ca. 10 put Ecclefia, competit, ut ab ipfo gratia derivetur ad alios, fecundum illud Joá. 1. De plenitudine ejus nos omnes accepi mus: fed hoc non fuit aliis communica bile: quia fic Ecclefia effet monftruofa, cod. argum. Nam,fi quis multa capita habens. ergo videtur,quòd rectè confideret,videbit, Chriftus poteftatem fuam non potuerit quòd objectio illa proce- miniftris communicare. dit de poteftate,&c, ut in * Tras. s.in tex. Tunc, &c, ut patet Euag. Jo. ex conc. art.

$0.9.

ritum operaretur ad facramentorum ef- nem à fortiori interi fectus, ut ad invocationem nominum i- mas hærefim Suenkfeldi dicentis: quòd homo pforum fanctificarentur facramenta, & quilibet eft præditus ca ut ipfi poffent facramenta inftituere, & juftitia, fapientia, chatifine ritu facramentorum effectum facra- tate, atque virtutib, o mentorum conferre folo imperio: poteft & modo, quibus Deus mnibus pari dignitate, enim inftrumentum conjun&tum,quantò effentialiter eft præditus. fuerit fortius, tantò magis virtutem fua Si enim poteftatem excellentiæ convenientem inftrumento feparato tribuere, ficut maChrifto,fecundum quòd nus baculo. homo eft non habet TAD PRIMUM ergo dicédum, quòd homo in facramentis Chriftus non ex invidia prætermifit pot- multò magis utique non eftatem excellentiæ Ecclefiæ miniftris habebit illas virtutes o mnes pari modo, quią communicare: fed propter fidelium utili- Deo effentialiter conve tatem, ne in homine fpem ponerent, & niunt, Secundo habes: ne effent diverfa facramenta, ex quibus quomodò per rationem divifio in Ecclefia oriretur: ficut apud il- damnari à Pf. 82. Deus, oftendas, hanc meritò 20 los, qui dicebant, ego fum Pauli, ego au- quis fimilis erit tibi? I tem Apollo, ego verò Cepha, ut dicitur tem à Pf. 85. Non eft fi milis tui in diis Domines primæ ad Corinth. 1. & non eft fecundum opeAd fecundú dicendum quod objectio ratua. Item ab Ifa.40. illa procedit de poteftate auctoritatis,que Ecce gentes, quafi ftilla convenit Chrifto, fecundum quòd eft sicule, & quasi momenDeus: licèt & poteftas excellentiæ poffit funt.Omanes gentes quatum ftatera reputata auctoritas nominari per comparatio- fi non fint: fic funt coram nem ad alios miniftros: unde fuper illud Deo,& quafi nihilum 1. ad Cor. 1. Divifus est Christus, dicit inane reputate funt ei. Expone tu ly ei, ideft glof. quòd potuit eis dare auctoritatem baptifmi, quibus contulit minifte

SED CONTRA eft, quod fuper illud Joann. 1. Ego nefciebam eum, dicit 5 mulium III. DE MAJORI. Ca- Auguftin. *quòd non noverat poteftatem ante med, pus. B. Principale. §. Ut baptifmi, ipfum dominum habiturum, & patet 3. de Salv. q.8. ar 1. Tunc nihil, &c. Quia fibi retenturum: hoc autem non ignorafenim Chrifto effe caput fet Joanes,fi talis poteftas communicabiprincipale competit ex lis non effet. potuit ergo fuam poteftaco, quòd fua humanitas unitur ipfi Deo in per- tem Chriftus miniftris communicare. fona, ideò, etiamfi com- RESPONDEO dicendum, quòd, 30 municaffet poteftatem ficut dictum est, Chriftus in facramentis illä excellentiæ in qua- habuit duplicem poteftatem: unam aucto

Art.

preco.

tuor cofiftentem, adhuc

ipfe folus remaneret ca- ritatis, quæ competit ei, fecundum quòd
put principale: & confe- Deus, & talis potestas nulli creatura po-
quenter,fi communicaf- tuit communicari, ficut nec divina effen-
fet illam, Ecclefia per

hoc non efset monftruo tia. Aliam poteftatem habuit excel-
fa, quafi multa capita lentiæ, quæ competit ei, fecundum quòd
principalia habens. homo, & talem poteftatem potuit mini-
Well, pre APPENDIX: ftris communicare, dando fcilicet eis tan-
X art. habes primò :
EX
quomodò per ratio- tam gratiæ plenitudinem, ut eorum me..

Util, Esch S. Dei.

Annoti Comm.

NotadЯL

coram co,ideft in comparatione ejus. Item à Gard dictis pr.p.q.12. ar.13.& ibidem, 1.13.ar. 1. & q. 18. ar. 4.

Item à dictis 2.2, art.nu. 793.cum Elucid.femper.

ta capita in Eccl. effent, Chriftus nolu- Tertiò vides, &c.
it poteftatem fuæ excellentiæ miniftris communicare:
fi tamen communicaffet, ipfe effet caput principaliter, ali!

verò fecundariò..

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Itulus ex dictis in præcedentibus articulis clarus eft.

In corpore una distinctio bimembris de duplici poteftate,auctori-
taris, fcilicet, & excellentiæ,eft cum duabus conclufionibus. Quarum pri-
ma eft negativa, fcilicet Chriftus potestatem auctoritatis nulli potuit com-
municare. Probatur: quia eft incommunicabilis, ut divina effentia. Secun- so
da eft. Chriftus poteftatem excellentiæ potuit communicare. Declaratur,&
probatur. Declaratur quidem numerando fingula, in quibus confiftit pot-
eftas excellentiæ. Probatur autem quia inftrumentum conjunétum, quã-
tò virtuofius eft,tantò plus poteft imprimere in inftrumentum feparatum:
quod manifeftatur in manu, & baculo.

Sot. 4.f.d. 1. q. 4. ar. 4.
Palud.4.f.d.4.9.2.4.3.

Adverte hic primò, quòd Auctor hoc in loco folvit quæftionem mo-
ARTICULU
Utrum per malos ministros
DQUINTUM fic proceditur.
Videtur, & per malos ministros
facramenta conferri non pof-

SUPER QU. LXIV.

ART. V.

ONCL.Miniftri Ec

4.4.59 fint mali.

354 clefiæ pofsunt fa- fint. Sacramenta enim nova legis ordiInfa.s.com cramenta conferre,etiafi nantur ad emundationem culpa, & col¶ PROB. Quia mini- lationem gratiæ: fed mali, cùm fint im9.1.8.&d. ftri Ecclefiæ operantur mundi, non poffunt alios à peccato mun34-9.3.ar. inftrumentaliter in fa- dare, fecundum illud Ecc. 34. Ab im3.95 ad 3. cramentis,ut fup.dictum

2.4.1.& d. 7.q.3.ar.1.

4.con- eft, & accidit inftrumen- mundo quid mundabitur? & etiam, cùm
to, ut inftrumentum eft, gratiam non habeant,non videtur, quòd
qualemcumque formam gratiam conferre poffint, quia nullus
habeat, præter id, quod
exigitur ad rationem in- dat, quod non habet. non ergo videtur,
ftrumenti,cùm non agat, quòd per malos facramenta conferri pof-
nifi per virtutem ejus, à fint.
2. Præt. Totà virtus facramento-
rum derivatur à Chrifto, ut dictum * est:
propria virtute S. Tunc fed mali funt præcifi à Chrifto: quia non
nihil, &c. Ex hoc enim habent charitatem, per quam membra
non fit:quòd facramen- capiti uniuntur, fecundum illud 1. Joan.
ta conferri non poffint
per malos, fecundum 4. Qui manet in charitate, in Deo manet,
quòd conclufio articuli Deus in eo. ergo videtur, quòd per ma-
intelligit, ideft per ma- los facramenta conferri non poffint.
los, ut agentes virtute
Præt. Si defit aliquid horum, quæ
་
Chrifti. Miniftri fiqui debitum eft effe in facramentis, non per-
dem Ecclefiæ neque à
peccatis, &c. ut in tex. ficitur facramentum, ficut, fi defit debi-
Ex quo patet; ad proba- ta forma, vel debita materia: fed debitus
tiones in arguméto po-

3.

fitas refpondendum efse: quòd ab immundo agente fecundum propria for-
mã nullus mudatur,& quòd nemo dat,propria virtute dado, quod nō hết.
Nihil ergo probant in cötrariù refponfi formalis dati,Sic tu in omnibus fi-

60

70

so

minifter facramenti eft ille, qui caret
macula peccati, fecundum illud Levit.
21. Homo de femine tuo per familias, qui
fuo, nec accedet ad minifterium ejus.ergo
habuerit maculam, non offeret panes Deo
videtur, quòd,fi minister fit malus, nihil
efficiatur in facramento.

*

milibus locis per te facitojubi D. Tho. explicitè ad aliquas argumétorū

probationes no refponcu femper folvat argumenta,seper,& implicitè videlicet, i quo sefu fint, ad probationes ibid. adductas refpōdet: oftédés, vel no fint vere. Hoc nã que modo refpondédo, SED CONTRA eft, quod Aug. brevitati seper ab eo, Treff, 5. quantum fas eft,dilectæ, fas eft,dilectæ, info car. dicit fuper illud Jo. 1. fuper quem videris obfervatæq; fatisfacit: & mes, 1.9 fpiritum, &c. Quid in Chrifto non noverat ftudetium ingénia exciJoannes? poteftatem baptifmi ipfum Domi- tat ad inquirendum ea, num habiturum,& fibi retenturum, fed que fub textus litera cerminifterium planè tranfiturum in bonos, II,m DE MINORI. Sunt malos: quid tibi facit malus minifter, ubi præcifi. B. Quantum ad bonus eft dominus? charitatem. $.Tunc nih. &c. Non enim mali mi

tum eft contineri,
IITM

niftri funt à Chrifto pręcifi, quantum ad motion

cefsariam ad côferendu

collationem facramen

¶ RESPONDEO dicendum, quòd, ficut dictum * eft,miniftri Ecclefię inftrumetaliter operantur in facramentis eo, nem quandam, ideft new bujusq. quodamodò cade ratio eft miniftri,& infacramenta: & hoc,fciliftruméti, ficut autě fup. dictú eft, * instrucet, noefse à Chrifto ta- *9 63 4,21 &1. métú no agit fecundú propria formā, aut liter præcifum, fufficit virtuté,fed fecúdú virtuté ejus,à quo mo- miniftris, quantum ad vetur.Et ideò accidit inftruméto,inquátú torum:licèt non fufficiat eft inftrumentum, qualemcumque for- eis, quantum ad else mam, vel virtutem habeat, præter id, vivum. Nam per cha quod exigitur ad rationem inftrumenti ritatem membra Chri-fti uniйtur, &c,ut in tex. TEXAM. Ly per quandam motionem. Hæc necefsaria motio eft:quòd minifter & fit ritè confecratus ad tale minifterium, & intendat tunc faces re, quod facit Ecclefia. III. DE

peccato mortali, eft ta- ficut quòd corpus medici ( quod
tùm de facramenti de- eft inftrumentum animæ habentis ar-
centia. Dico fignanter
ly de facramenti decen- tem) fit fanum, vel infirmum
tia,ad differentiam præ- ficut, quòd fiftula,per quam tranfit aqua,
cepti. De neceffitate fi fit argentea, vel plumbea: unde miniftri
quidem præcepti eft
quòd non habeant ma- Ecclefie poffunt facramenta conferre,etiam-
culam, Levit. 21. mi- fi fint mali.

peccato mortali.

10

cramentis,can. 12. Si quis dixerit: miniftrum in peccato mortali existen-
tem, modò omnia effentialia, quæ ad facramentum conficiendum, aut con-
ferendum pertinent, fervaverit, non conficere, aut non conferre facra-
mentum ; anathema fit. Hæc ibi, Item à D. Auguftino in lib. Pfalmorum.
Quid nobis fecit Deus; qui traditorem fuum, quem Diabolum nominavit,
cum cæteris difcipulis ad prædicandum regnum cælorum mifit? Ut mon-
ftraret;Dona Dei perve

manet in morte: poteft autem aliquis ope- nire ad eos, qui cum fide
rari per inftrumentum carens vita, & à fe accipiunt : etiamfi talis.
fit, per quem accipiunt,
feparatum, quantum ad corporis unio- qualis Judas fuit. Hæc
nem,dummodò fit conjunctum per quan- ille; & recitantur in De-
dam motionem: aliter enim operatur ar- cret.1.qu.1 cap.Chriftus.
Item à D. Gregor, Non
tifex per manum, & aliter per fecurim: nocet malitia Epifcopi
fic igitur Chriftus operatur in facramen- neque ad baptifmum in-
tis & per bonos, tanquam per membra fantis,neque ad Ecclefie
viventia, & per malos, tanquam per in- confecratione: quia ba-
ptifma à Deo datur, non
ab homine venit. Sic &

20

niftrentque nullum cri- AD PRIMUM ergo dicendum men habetes, 1.Timoth. quòd miniftri Ecclefiæ neque à peccatis 3. hoc eft, quòd novo peccato mortali peccat; mundant homines ad facramenta accefi miniftrare audent in dentes, neque gratiam conferunt fua virtute, fed hoc facit Chriftus fua poteftate APPENDIX. per eos, ficut per quædam inftrumenta; & ideò effectus confequitur in fufcipienUtilitas EX articulo habes tibus facramenta non fecundum fimiliprimò quomodò tudinem miniftrorum, fed fecundum hærefim Donatiftarum configurationem ad Chriftum. dicentium ; quòd facer- ¶ Ad fecundum dicendum, quòd dotum malorum, aut per charitatem membra Chrifti uniuntur impurorum facramenta funt nulla. Et Valdenfi luo capiti, ut ab eo vitam recipiant,quia (ut refert Directorium (ut dicitur 1. Joann. 3.) Qui non diligit, 30 Inq. 2. part. quæft. 8.)

pro Eccl. S.

Deig

Comm.

Dulit.

per

rationem interimas

dicentium: Sacerdotes ritè, & legitimè fecundum formam Ecclefiæ ordi-
natos, quibuslibet tamen criminibus preffos, non poffe conficere, vel con-
ferre Ecclefiaftica facramenta. Secundò habes : quomodò per rationem
oftendas, hærefes has meritò damnari à Divo Auguftino, fecundum quòd
ponitur in argument,contr. Item à Concilio Tridentino feffione 7. de fa-

Refol.dub.

Itulus clarus.

ftrumenta carentia vita.

¶ Ad tertium dicendum, quòd ali- Euchariftia, & omnia, quid eft debitum effe in facramento du- rue in altari ponuntur, no ab homine: fed à Deo, pliciter, uno modo, ficut exiftens de ne- fanctificationé accipit. ceffitate facramenti, quod quidem fi de- Hæc ille: & recitantur fit, non perficitur facramentum ; ficut, fi ibidem. Item à D. Aug. defit debita forma, vel debita mate- Qui fuperbus fuerit minifter, cum Zabulo computabitur; fed non contaminatur donum Chri fi:quia per illum purus Auvius tranfit,& venit adfertilem terra, Scio, quia lapis ex aqua fructum ferre non potest:

ria.

Alio modo cft aliquid debitum effe in
facramento fecundum quandam decen-
tiam, & hoc modo debitum eft, ut mi.
niftri facramentorum fint boni.

fed per lapideos can ales tranfit aqua ad areolas. In canali lapideo nihilge-
neratur; fed hortus plurimum fructu affert. Spiritualis enim virtus facra-
menti,ut lux pura, ab illuminandis excipitur: fed per immundos tranfiens
non coinquinatur.Hæc ille:& recitantur ibid.cap.fi juftus,Item à dictis fuprà
art. n.24.& Addition, art. num. 76.78. Tertiò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Incorpore una eft conclufio: Miniftri Ecclefiæ poffunt sacra-
menta conferre, etiamfi fint mali. Probatur: Miniftri ecclefiæ inftrumen-
taliter operantur in facramentis. ergo poffunt facramenta conferre etiam-
fi fint mali. Antecedens probatur ex eo, quòd eadem eft ratio miniftri, & 40
inftrumenti. Confequentia verò probatur ex eo, quòd inftrumentum
non propria virtute: fed virtute principalis agentis operatur, quod proba-
tur ab effectu: quia hinc eft, quòd inftrumento accidit omnis forma: præ-
ter id, quod exigitur ad inftrumenti rationem, quod duplici exemplo in
litera manifeftatur.

nem conclufionis potiùs, quàm ad ipfam conclufionem. Omnis enim quæ-
ftio eft medii, ut dicitur in 2. Pofter,. & præcipuè, quandò conclufionis ve-
ritas habetur pro evidente,ut eft in propofito.Et proptereà in litera neglexit
Auctor fubfumere de bonitate, vel malitia, & ascendit ad univerfalem ra-
tionem inftrumenti; ut hac habita fummaria notitia, propter quod mali
miniftri poffunt conferre facramenta, haberetur. Et eft in promptu confe-
quentie ratio ad præfentem materiam, quoniam bonitas, vel malitia mo-
ralis hac ratione ad miniftrum facramentorum neceffaria creditur, fi necef-
faria effet, quia nemo dat, quod non habet. Quæ ratio in litera in primo ar-
gumento affertur: & dicitur fuiffe Cypriani martyris. Ex hoc enim, quòd
minifter inftrumentaliter operatur, & inftrumentum non propria, fed prin-
cipalis agentis virtute efficit, confequens eft manifeftè, quòd ad efficacem
collationem facramenti non exigitur in miniftro bonitas, qua facramentu
efficax conferat: idem eft enim, malitiam miniftri impedire facramenti ef-
fectum, & miniftrum agere propria virtute, quæ per malitiam tolleretur.
nulla eft ergo petitio principii: fed claritas materiæ breviorem effecit pro-
ceffum literæ, in qua Auctor, quia ratio ipfa à facris Doctoribus pofita fue-
rat, ut patet in 4. diftinct. 5. feu vacavit probationi ipfius rationis,
univerfali rationi inftrumenti, ut antiquæ traditionis ratio haberetur.

Circa hanc confequentiam, feu rationem dubium occurrit: quoniam
implicitè petit principium. Oportet enim ad integrandum proceffum hunc
fubfumere, quòd bonitas, vel malitia miniftri eft accidens: & non ex actu
ad rationem inftrumenti miniftrantis facramenta. Hoc autem fupponere,
perinde eft, ac fi fupponeretur conclufio: ejufdem enim rationis eft, quòd
bonitas, vel malitia accidat inftrumento, feu miniftro facramentorum, & so
quòd cum malitia poffit minifter conferre facramentum: quoniam acci-
dentia, five adfint, five abfint, non variant poteftatem.

¶ Ad hoc dicitur, quòd ftudium Auctoris fuit ad reddendum ratio

fcilicet

3.4.3. cor. penfatione facramento- ita per opera charitatis, unde dicitur
Et dift. 24. rum peccants & tale pec- Hebr. ultim. beneficentia,& communionis
4.1.ar. 2.q. catum ex genere fuo eft nolite oblivifci, talibus enim hoftiis prome-
Probat.1. Quia mali retur Deus: fed mali non peccant,
miniftri tunc operantur, niftret Deo in operibus charitatis, quin-
non fecundü quod opor- immò hoc eft eis confulendum, fecun-
tet (cùm deberent tunc dum illud Daniel. 4. Confilium meum tibi
effe jufti, fecundum Le-
vit. 19. & Ecclefiaft.10.) placeat, peccata tua eleemofynis redime. er-
Secunda autem pars, fci- go videtur, quòd mali non peccent * in
licet, & tale, &c. proba- facramentis miniftrando.

60

70

,

Hoc eft. Similitudo illa
tenet in hoc, quòd utro-
bique, ideft, & in operi-
bus charitatis,& in facra-

tiunt facientibus: fed, fi mali miniftri mentis Deo aliquis mini-
peccent facramenta miniftrando, il- ftrat : fed non tenet in
hoc, quòd res admini-
Îi, qui ab eis facramenta recipiunt, ftrata, ideft, opera cha-
eis in peccato communicant. ergo etiam ritatis,& facraméta, fint
ipfi peccarent, quod videtur incon- ejufdem conditionis

II. DE MINORI, Ab

Opera enim charitatis
veniens.
non funt aliqua cõfecra-
3. Prætereà. Nullus videtur effe tione,&c. ut in tex. Tunc
perplexus: quia fic homo cogeretur nihil, &c. ut patet ibidē.
defperare, quafi non potens peccatum eis. R. Non toleratis ab
evadere: fed,fi mali peccarent, facramen- Ecclefia. S. Puta; degra-
ta tradendo, effent perplexi: quia etiam datis, excomunicatis, vel
quandoque peccarent, fi facramenta non fufpenfis. Tunc nihil, &c.
Nam ille, qui ad facra-
traderent: puta,cùm eis ex officio incum-
mentum accedit, fufci-
bit neceffitas (dicitur eni prima Corinth. pit, &c. ut in tex.
9. Væ mibi, fi non euangelizavero:neceffitas III. DE MAJORI.
enim mihi incumbit) quandoque etiam fe perplexus. B. Sim-
pliciter. §. Tunc nihil,
propter periculu: ficut, fi puer in pericu- &c. Nam tales ministri
lo mortis exiftens offeratur alicui pecca- in nullo cafu effent per-
tori baptizandus. ergo videtur,quòd mali plexi fimpliciter:fed tan-
tùm fecunduin quid, id-
non peccent, facramenta miniftrando. eft aliquo prafuppofito,
fcilicet, quòd velint re-

manere in peccato. In articulo tamen neceffitatis

&c. ut in text.

1

Util. pro Eccl. S. Dei

* Incipit bec ipiftol.

hiftoria

APPENDIX.

X artic. habes pri

Em quomodo per Hebrorum rationem oftendas, meritò effe infinuatum à tradunt:pa fcripturis, & Dionyfio; ruum ante quòd mali,miniftrantes med, peccant mortaliter: A Sancto Dionyfio quidé: ut in argum. contr. A fcripturis verò per hoc;

SED CONTRA eft, quod Dionyfius dicit 1. cap.Ecclefiaftica Hierarchie, quòd malis non eft fas, nec tangere fym bola, ideft facramentalia figna. Et in e piftola ad Demophilum dicit: Talis, fcilicet peccator, audax videtur, facerdotalibus manum apponens, & non timet, neque verecundatur, divina præter divinitatem exequens, & Deum putans ignorare,que al.putat, quod dicitur Levit. 21. ipfe in femetipfo cognovit, & decipere aftiHomo, qui habuerit ma- mat falfo nomine patrem ab ipfo appellaculam,non offeret panes tum, & audet immundas infamias (non diDeo fuo, nec accedet ad minifterium, nec acceder cam orationes) fuper divina figna Chrishi *Exli.3. ad altare, & contami formiter enunciare.

ad 3.

præcepta mea;

tur fanctuarium ejus. A

li

fe habentes erga vafa fa

da juftitiæ partes: & ideò homo, qui fe feratione moritur:quan – exhibet Deo miniftrum in operibus cha- to magis putatis deteriora mereri fupplicia, qui ritatis, fi fit juftus, ampliùs fanctificatur: filium Dei conculcate fi verò fit peccator, per hoc ad fanctita- rit, & fanguinem tefiatem difponitur: fed facramenta in fei- menti pollutum duxerit, pfis fanctificationem quandam habent fpiritui gratie contuin quo fanctificatus eft; per myfticam confecrationem: & ideò meliam fecerit? Item inpræexigitur in miniftro fanctitas juftitiæ, tentum præfentis articu10 ut congruat fuo minifterio: & ideò in- infinuatur,& à fortiori quidem à fcripturis cicongruè agit, & peccat, fi in peccato tatis contra irreverenter exiftens ad tale minifterium accedat. ¶ Ad fecundú dicendú, ille,qui ad facraméta accedit,fufcipit facraméta à miniftro ecclefiæ, nó inquantú é talis perfona,fed inquantum é minifter ecclefiæ, & ideò,quãdiù ab ecclefia toleratur in minifterio ille, qui ab co fufcipit facramentu, non communicat peccato ejus, fed communicat ecclefiæ, quæ cum tanquam miniftrum exhibet. Si verò ab ecclefia non toleratur (puta, cùm degradatur, vel excommunicatur, vel fufpenditur) peccat, qui ab eo accipit facramentum: quia communicat peccato ipfius.

20

6 baberipa-
nare non debet fanctua- RESPONDEO dicendum, quòd
rest. li. 3. rium
rin mm. Etc. 22. aliquis in agendo peccat ex hoc, quòd
c.7.com.5. Custodiat
*a præced, us no fubjaceant peccato, operatur, non fecundum quòd oportet,
& moriatur in saciuario ut patet per Philofophum in lib. 2. Ethico-
meo; cùm polluerint il- rum.* Dictum eft autem,* conveniens ef-
Lud. Hic enim per pec- fe, ut facramentorum miniftri fint jufti,
catum intelligit morta-
le: in cujus fignum mors quia miniftri debent Domino conforma-
corporalis infligebatur à ri, fecundum illud Levitic. 19. Sancti e-
Deo, & ipfi contamina- ritis, quoniam ego fanctus fum. & Eccle-
re, ac polluere diceban- fiaft. 10. Secundum judicem populi, fic &
fortiori verò oftenditur miniftri ejus; & ideò non eft dubium, quin
his verbis, quòd mali mali exhibentes fe miniftros Dei, & Eccle-
miniftri in nova lege fie in difpenfatione facramentorum, pec-
30
cedant ad miniftrandu. cent. d Et,quia hoc peccatum pertinet ad
Nam conftat, facramen- irreverentiam Dei, & contaminationem
ta noftra effe digniora, facramentorum, quantum eft ex parte
& ideò majori cultu ve-
neranda veteribus facra- ipfius peccatoris (licèt facraméta fecúdú
mentis, q. 3.ar. 1. 3. 6. feipfa incontaminabilia fint)cófequens é,
ita, ut in propofito de fa- op tale peccatum ex genere fuo fit mortale.
cramentorum,utrorum- AD PRIMUM ergo dicendum
que miniftris cum Apo-
ftolo Hebr. 10, propor- quòd opera cha ritatis non funt aliqua
tionaliter dicendum fit. confecratione fanctificata, fed ipfa
Al. nifi Irritam quis faciens le- pertinent ad juftitiæ fanctitaté, ficut
ficut que gem Moya fine ulla mi-
dam juti

D. 892

się partes.

peccant mortaliter,fi ac

Itulus, ut fonat, fumendus eft.

cra, & templa; quantò facramenta vafis ipfis,& templis facratiora funt. Ut igitur fcripturas illas ad hoc propofitum adaptare valeas; vide 2. 2. articulorum num. 603. & Addi, art, nu. 133.Et veritates aureas fuper totam legem veterem, Levit. 22. concl. 1. & cap. 26.cocl.1.c.27.cocluf. 1.n.4.cocl.1.& c.18. cocl. Hæc de vafis, Cæteru ad idem de templis vide veritates ipfas, Exod 19.

2.

concluf. 3.& cap.26.concluf. 1.& c. 39. concl. 1. & Numer, 7. concl. 1. & . 18. concluf. 2. Dellter. 12, concluf.4. item Genef. 2. concl. tertia quarta. Secundo vides:

Ad tertium dicendum, quòd ille, qui eft in peccato mortali, non eft perplexus fimpliciter, fi ex officio ei incumbat facramenta difpenfare: quia poteft pœnitere de peccato, & licitè miniftrare. Non eft autem inconveniens, quòd quomodò, &c. fit perplexus, fuppofito quoda,fcilicet, quòd velit remanere in peccato. In articulo tamen neceffitatis non peccaret, baptizan Das. do in cafu, in quo etiam poffet laicus baptizare: fic enim patet, quòd non exhiberet fe miniftrum ecclefia, fed fubveniret ne49 ceffitatem patienti: fecùs eft autem in* aliis facramentis, quali non funt tantæ neceffitatis, ficut baptifmus, ut infrà pa- "957 r. tebit.*

Commentaria Cardinalis Cajetani.

T In corpore due conclufiones funt. Prima eft: Mali exhibentes
fe miniftros Dei,& ecclefiæ in difpenfatione facramentorum, peccant. Se- so
cunda eft, quod hoc peccatum eft ex fuo genere mortale. Prima probatur:
Quicumque operatur, non fecundum quòd oportet, peccat in operando:
fed minifter malus facramenti operatur, non fecundum quòd oportet. Pro-
batur: quia miniftri facramentorum debent efse jufti: quia miniftri de-
bent conformari domino, ut teftantur auctoritates fcripturæ. Secunda ve-
rò conclufio probatur: quia hoc peccatum pertinet ad irreverentiam Dei,
& contaminationem facramentorum. Quæ particula declaratur, quòd
intelligitur non ex parte ipforum facramentorum (quoniam ipfa funt in-
contaminabilia) fed ex parte ipfius peccatoris, facrilegium committentis.
¶ Num peccatum
malorum ministrorum fit peccatum mortale.
Irca fundamentum hujus procefsus dubium occurrit ex eo, quòd bo- 60
fundamentum
nitas requiritur ad miniftrum facramentorum, fecundum quandam
decentiam,& convenientiam, ut in præcedenti articulo ad tertium, & hic
dicitur. Non eft autem rationabile, quòd negatio conditionis requifita fe-
cundum decentiam conftituat peccatum mortale, cùm videamus, con-
ditiones requifitas ad benè efse actuum moralium nec etiam veniale con-
ftituere peccatum. Et hoc etiam teftatur maxima ex morali philofophia
adducta in litera de circumftantiis actionum humanarum. Non enim di-
cit, peccatum efse, fi quis operatur, non fecundum quòd melius, aut quan-
dò melius, aut ficut melius, &c. fed non fecundum quòd oportet, aut
quandò oportet, aut ficut oportet, &c. Nam ly oportet neceffitatem deno-
tat, ut per hoc intelligamus, peccatum tunc intervenire, quandò necef-
fariæ conditiones omittuntur, & non,fi conditiones ad benè efse omittan-
tur, aut earum contrariæ immifceantur.

Et, fi dicatur, quòd bonitas non eft conditio ad benè efse miniftri fa-
craméti, fed eft cöditio debita, ut in præcedeti articulo litera explicavit,de-
bitum auté extra necefsaria non eft, & proptereà cujufcunque debiti omif-
fio peccatum conftituit, adhuc militat ratio, quòd non fit peccatum mor-
tale, quoniam debitum actui humano non fecundu neceffitatem,fed fecun-
dum quandam decentiam,etfi poffit fua abfentia conftituere peccatum, non
tamen tantæ vis eft, ut poffit conftituere peccatum mortale ea ratione,quia
fola indecentia non habet rationem peccati mortalis.

Nec obftat, quòd indecentia hujufmodi ad irreverentiam Dei,& contaminationem facramentorum fpectat, tùm, quia non quodlibet fpectans ad hæc eft peccatum mortale, ut patet de multis irreverentiis erga Deum, & facramenta, quas negamus efse peccata mortalia, ut patet de comedentib. in ecclefia, aut jocofum aliquid dicentib, audiendo Missam, & hujuf modi, tùm, quia hujufmodi indecentia nonnifi reductivè ad irreverentiam Dei, & contaminationem facramentorum fpectat, directè enim ipfius hominis malam difpofitionem ponere videtur: eft enim difpofitio quædam ipfius operantis magis, quàm operationis,videturque magis peccatum conftituere præfumptionis, quàm facrilegii.

70

80

Ad hoc dicitur, quòd actio facramentalis poteft fumi dupliciter :
vel fecundum rationem operis operati, & fic non exigit bonitatem, vel
malitiam miniftri,nifi fecundum quandam decentiam: & proptereà, five 90
bonus; five malus fit minifter, facramentum verum, & efficax eft: vel
fecundum rationem operis operantis. Et fic exigit necefsariò bonitatem

in miniftro ad hoc, ut recta fit, & ratio affignata eft in litera, & magis affignabitur cogens ratio in litera in refponfione ad primum. Oportet enim actionem facramentalem, fi non folùm in fe recta efse debet, fed et iam fecundum quòd exit à miniftro, ut fit confona fecundum rectam ra tionem, & Deo, cujus eft minifter, & facramentis, quae miniftrat. Et ex parte quidem conformitatis ad Deum pofita eft ratio in hoc corpore articuli. Ex parte verò conformitatis ad facramenta ponitur ratio in refponfione ad primum,& hinc patet ruere primam objectionem.

&

3.04

Adea verò, quæ objiciuntur directè contra rationem peccati mor- Solob,:, talis in hoc actu, dicitur, quòd debitum fecundum decentiam ad opus o peratum eft debitum fecundum neceffitatem ad opus operantis miniftri, proptereà non eft mirum, fi ejus abfentia peccatum mortale conftituat, Et, cùm adhuc objicitur ex eo, quòd non qualibet, irreverentia facramentorü é mortalis, refpondetur,hoc verum efse propter imperfectione Solab. 1. aliquorum actuum irreverentialium. In quolibet namque genere mortalis peccati imperfectio actus excufat à mortali: miniftrare autem facramenta indignè non eft actus imperfectus in genere facrilegii:nec,ut ultima infert objectio, reductivè tantùm ad facrilegium fpectat; fed directe ad contaminationem facramentorum pertinet. pofsunt enim facramenta fecundum fe incontaminabilia dupliciter contaminari, fcilicet vel, ut egrediuntur à miniftro, vel, ut applicantur ad aliquid. Et hoc fecundo modo facrilegium eft, uti facramento ad alium finem, ut fortilegi faciunt. Primo autem modo facrilegus eft malus minifter, à quo exit facramentalis actio indignè, quantum enim eft ex parte ipfius miniftri mali, maculatur actio illa, quoniam tractatur, ut profana, feu non fancta: hæc enim eft ratio in hac litera affignata: quam, fi vis pleniùs intelligere, perfpice vigorem ejus ex auctoritate Apoftoli dicentis de euchariftia. Qui manducat, & bibit indigne, judiciu fibi manducat,& bibit,no dijudicans corpus Domini.Ubi ra tionem peccati mortalis affignavit ex hoc, quòd manducans non diju dicat corpus Domini: hoc eft, non difcernit corpus Domini ab aliis cibis, fed fumit ipfum, ut cibum profanum, quoniam fumit ipfum indifpofitus ad illum, utpote indignè; idem enim accidit in malo miniftro: nam miniftrans indignè facramentum non dijudicat facramentum, dùm non difcernit illud, ut à fe egreditur, à profanis, fed fe habet ad facramenta lem actionem, ut profanam, dum indignè illam exercet, hoc enim eft contaminare facramenta ex parte ipfius miniftrantis, feu recipientis & præfumptio miniftri mali non eft qualifcumque, fed facrilega præfumptio, ficut & præfumptio audientis indignè recipere facramenta facrile

ga eft.

tramque

conclufio

mein.

Circa utramque conclufione adverte diligenter, & cautè conditiones Notandi in eis appofitas in litera. Quarum prima eft, quòd miniftrans exhibeat 1.circa ufe miniftrum Dei, & ecclefiæ: fecunda eft, quòd miniftret facramentum, tertia eft, quòd tale peccatum eft mortale, non quomodoliber, fed ex fuo genere. Docet enim per hæc Auct, requiri ad hoc, quòd hujufmodi peccatum fit mortale, duo; primò, quòd exhibeat fe miniftrum: fecundo, quòd tale minifterium fit actio facramentalis: ita, quòd, fi alterum horum desùs, quòd, fi aliqua adminiftratio facramenti à malo miniftro exercitafucrit, non habes hinc mortale peccatum in minifteriis facris, Docet rurta imperfectionem actus compatitur,no erit peccatum mortale: licèt mali miniftri administratio facramétalis habeat ex fuo genere peccatu mortale,