20 negandum eft antecedens: quamvis poffit diftingui, dicendo, quòd verbum Nec proptereà fequitur, ut Scotus arguit, probando antecedens, quòd quòd perfona divina ex fuæ perfonalitatis perfectione, quam illius fubfiftentia ponit, habet, quòd poffit in pluribus naturis fubfiftere, manifeftè habetur, quòd,cùm illa perfectio fit infinita, proprium erit divinæ perfo→ næ ob ejus infinitatem, quòd in ea fiat concurfus naturarum, fecundum fubfiftentiam. Et per hoc folutio utriufque quæftionis apparet. ur ¶ Nec ex his fequitur, ut Scotus ibidem quæftione quinta conatur deducere, divinam naturam effe per fe primò terminum unionis, proptereà, quia infinitas primò eft naturæ, quoniam infinitas Dei, ut eft naturæ, dat perfectionem infinitam in effendo, & in caufando autem eft perfone, dat perfectionem infinitam in terminando. Quo 10 fit, ut, quia terminare naturam affumptam nullam caufalitatem dicit, confequenter infinitas in terminando nullam caufalitatem det: & tamen conftat, quòd exigitur ad hoc, quòd una perfona fubfiftat in infinitis naturis, fi effent. Quandò ergo objicit Scotus, quòd continentia virtualis in termino, quæ æquivalere poteft tot perfonis, per tinet ad dependentiam inter caufam, & caufatum, ut fic fimpliciter negandum eft, & dicendum eft, quòd, quia terminare naturam alienam fubfiftendo in illa ex infinitate perfonæ, non in caufando, fed in terminando provenit, ideòque vocatur, quafi continentia virtualis perfonalitatum in perfona divina,non fpectat ad dependentiam caufe,& caufati, ut fic: fed ad dependentiam perfonæ finitæ in terminando ad perfonam infinitam in terminando. Et quia hoc convenit cuilibet divinæ perfonæ ratione fuæ propriæ perfonalitatis, ideò, ut infrà patebit, propria perfonalitas Verbi, ffiliatio, cft de facto per fe primò terminus incarnationis. ¶ In eodem primo articulo in refponfione ad tertium adverte, ut cautè Anot verbum denominationis intelligas, quum legis, quòd natura humana non conftituit divinam perfonam fimpliciter, fed conftituit eam, fecundum quòd denominatur à tali natura. Non enim fumitur hic denomi natio pro quacumque denominatione, quum denominentur aliqua ab extrinfeco, ut Socrates dicitur locatus, aut veftitus: aliqua ab accidente, ut Socrates dicitur albus: & aliqua à fubftantia, ut Socrates dici tur animatus, vel corporeus: fed fumitur pro denominatione fubftantiali, neque reftringitur hic denominatio ad denominationem in anteprædicamentis definitam: quamvis & de illa litera hæc verificetur, de denominatione fubftantiali loquendo. Nam perfona filii Dei eft verè perfona humana: & inquantum eft perfona humana, conftituitur per naturam humanam ita, quòd natura humana'in Chrifto non conftituit filii Dei perfonam, quatenùs eft perfona, fed quatenùs eft perfona humana. Et hoc intendit litera, quoniam ly humana denominationem fubftantialem à natura hominis importat. Et quoniam filii Dei perfona fic fa&ta eft perfona humana, ut ipfe filius Dei verè fit homo: ideò dixi, quòd denominatio ifta non fic reftringitur, quin verificetur etiam fubftantialic univocatio: perfona fiquidem verbi ita eft humana, quòd eft etiam incarnationis, ut non poffit unica via, aut ratione dici, fed oporteat mulhomo univocè cum reliquis hominibus. Tanta eft autem excellentia tis viis, ac modis myfterii illius cognitionem qualemcunque investigare: & ideò nunc per denominationem,nunc per univocationem incedimus. SECUNDU S. conveniat affumere. Et confirmatur, quia per illud idem, quo verbum fubfiftit in duabus Medina q.3.art. 2. SUPER QUÆ. III. CONCL. Primò, & Utrum divina natura DSECUNDUM fic proceditur. Videtur,quòd naturæ divinæ non coveniat affumere: quia, ficut dictum *eft,affumere dicitur,quafi *.præc. propriiffimè perfona dicitur affumere, ad fe fumere: fed natura divina non fuiSecundariò aute poteft pfit ad fe humanam naturam, quia non dici, quòd etiam natura eft facta unio in natura, fed in perfona: affumit naturam ad fui ficut fuprà dictum est *. ergo naturæ divi- so PROB. 1. Quia patet næ non cópetit affumere natura humanā. ex artic. 1. fecunda ve- 2.Prætereà. Natura divina communis. rò pars, fcilicet,fecunda eft tribus perfonis.Si ergo natura converio autem, &c.probatur; nit affumere, fequitur, quòd conveniat tione tantùm perfonæ, tribus perfonis . Et ita Pater affupfit naconvenit elle affumptio turam humana, ficut & Filius, quod eft 2 art 1, perfonam. med. Fu. 3. Quia naturæ divinæ ra nis terminum: licet na- 1. DE MINORI. erroneum. feipfam conveniat efle ¶3.Prætereà. Affumere est nuit, facta effet unio in dicit in lib. de Fide ad Petr. * illa natura, 60 70 qua confideratur. Et ideò primò quidem, &propriiffimè perfona dicitur affumere: fecundariò autem poteft dici, quòd etiam natura affumpfit naturam ad fui perfonam: Et fecundum etiam hunc modum dicitur natura incarnata, nó quafi fit in carnem converfa, fed quia naturam carnis affumpfit, unde Damafc. dicit. *Dici mus naturam Dei incarnatam esse, fecundum beatos Athanafium,*& Cyrillum. * ¶ADPRIMUM ergo dicendum, quòd ly fe eft reciprocum, & refert idem fuppofituin. Natura autem divina non differt fuppofito à perfona verbi: & ideò, inquantum natura divina fumit natura humanam ad perfonam verbi,dicitur cã ad fe fumere. Sed quamvis Pater fumat naturam humanam ad perfonam verbi, non tamen propter hoc fumit eam ad fe, quia non eft idem fuppofitum Patris, & Verbi, & ideò non poteft dici propriè, quòd Pater affumat naturam humanam. III. DEMINORI. *Li..orth. Agere convenit_perfo- fi.c.o.ad fi. na, non nature. B. Ne- * Athi, in gatur: pro quanto dicit, mb, Juo quòd agere non conve- fidei. nit nature. §. Ad id au- *Cyrill. in te, quod quafi pro pro- Co Chal batione adducitur, fcili- act. 2. post cet,quòd fignificatur,ut principium, quo agens pift.Anagit, refpondetur:quòd rich. ex hoc non fit, quòd natura divina non fit etiã Sicut enim in Deo idem principium, quod agit.. eft, quod eft, & cæt. ut in text. Pro quo vide 1. quest. 3. art. 3. & 4. APPENDIX. *In corpor. Ad fecundum dicendum, quòd illud, quod convenit naturæ divinæ fecun- EX articul.habes pridum fe, convenit tribus perfonis: ficut rationem & oftendas,& S. Eule. quomodò per Utilt, pro bonitas, fapientia, & hujufmodi. Sed rectè intelligas, meritò affumere covenit ei ratione perfonæ ver- efle à fcripturis, Conci bi, ficut dictum eft. * Et idcò foli illi per- tum, quòd naturæ divilio, & Auguft. infinuanæ convenit affumere, à ¶ Ad tertium dicendum, quòd, ficut B. Auguftino quidem: in Deo d idem eft, quod eft, & quo eft: ut in argumen, contr, à ita etiam in eo idem eft, quod agit, & quo agit: quia unumquodque agit, inquantü eft ens. Unde natura divina eft illud,quo Deus agit,& eft ipfe Deus ages. fonæ convenit. 1 Annot Comment. Annotat. A fcripturis verò per hoc, quòd dicitur Proverb. 3. Dominus fapientia fun- I quoniam, ficut ad fapientem Deum fe habet fua fapientia, ita ad effe Deum, fe habet deitas. Confequenter igitur ex illis dictis, tanquam à fimili demonftrat, quòd hoc operari, fcilicet affumere, non tantùm convenit perfonæ, fed etiam naturæ divinæ. Secundò vides: quomodò ex his viciffim firmetur conclufio. Commentaria Cardinalis Cajetani. N titulo articuli fecundi nota omnes tres terminos : nam ly naturæ divine in hoc articulo fumitur, non, ut fumitur per modum naturæ tantum, ut fignificatur nomine deitatis: fed etiam, ut fumitur per modum fubfiftentis in natura, ut fic, ut fignificatur nomine Dei, feu Dei hujus ita,quòd appellatione naturæ divinæ venit hoc in loco non folùm deitas, fcd Deus,& Deus hic. Nec hoc ego fomnio, fed ex refponfione ad tertium clarè habeo, ut ibi declarabitur, & nunc fupponatur ita, quòd natura divina fumitur hic, ut diftinguitur contra perfonam fimpliciter, hoc eft, fecundũ completam rationem perfonæ, Ly conveniat fumitur non de poffibili,fed de facto: quoniam, an natura poffit affumere, in fequenti tractabitur articulo, fed, an de facto verum fit, quòd deitas, Deus, hic Deus, affumpferit naturam, quæritur, ut patet ex refponfione ad fecundum, ubi dicitur, quòd affumere convenit natur æ divinæ ratione perfonæ verbi. Ly affumere univocè fumitur, ut f. terminatur ad unionem perfonalem verbi, qualis defcripta jam in antedictis eft, ut ex refponfione ad fecudum jam allegata patet. Rursùs adverte, quòd, cùm quæritur hic,an naturæ divinæ conveniat affumere, intentio quæftionis eft, an fic conveniat, quòd poflit verè dici, quòd natura divina affumpfit naturam humanam. Et in hoc clauditur, an naturæ divinæ conveniat aflumere, ut quod aflumit ita, quòd non fufficit quæftioni dicere, quòd natura divina eft, qua, feu quo facta eft affumptio, fed inquirimus,an fit quod, feu quæ affumpfit natura humana. Hæc de tit. 10 20 In corpore articuli unica eft conclufio principalis. Naturæ convenit fecundario affumere naturam. Probatur. Aflumens eft principium, & terminus affumptionis: fed natura divina eft fecundum fe principium, & non fccundum fe, fed ratione perfonæ eft terminus affumptionis, ergo natura divina eft fecundariò affumens, fcilicet, ad fui perfonam. Major probatur ex co, quòd in verbo affumptionis importatur utrumque, fcilicet, principium, & terminum affumptionis effe idem. Minor quoad primam partem proba- 30 tur: quia virtute naturæ divinæ affumptio facta eft: quoad fecundam verò : quia effe terminum affumptionis convenit primò perfonæ ; ut patet ex præcedenti articulo. Ubi, quia etiam dictum eft, quòd perfona eft etiam principium affumptionis, ut quod, ideò hic repetitur, quòd propriiffimè, & additur, quòd primò convenit perfonæ affumere. Secunda autem conclufio adjuncta propter clarificanda fimilia eft, quòd natura divina per hunc modum, fcilicet, fecundario eft incarnata,quia,fcilicet,carnem ad fui perfonam affumpfit. ¶ In refponfione ad fecundum, quoad omnes ejus partes, nota pro fequenti articulo. Tria enim hic dicuntur. primum eft de communitate covenientium naturæ divinæ fecundum fe, ut diftinguitur contra perfonam. Secundum de affumere, quod de facto ei convenit ratione verbi. Tertium de illa fubjuncta caufali, fcilicet, & ideò illi foli perfonæ convenit. Ad hæc enim in fequenti articulo recurfus erit. 40 In refponfione ad tertium ejufdem fecundi articuli adverte, quòd quia argumentum ad hoc tendebat, quòd naturæ divinæ non conveniebat affumere etia,ut principio affumptionis,hoc eft,ut principio,quod affumere dicitur: quia natura habet rationem principii, ut quo, non ut quod,& Auctor intendit, quòd naturæ divinæ covenit affumere in ratione principii non folùm quo: fed quod : ideò in hac refponfione dicit, ficut quoad effe, idem eft in Deo quo,& quod,ita quoad agere. Et ideò natura divina eft, quo Deus agit affumptionem, & quod agit illam: quia eft ipfe Deus agens, quod nihil so aliud eft, quàm dicere, quia deitas hæc eft hic Deus: hæc enim funt abstra&ta, & concreta naturæ divinæ fingulariter fignificatæ. Ubi clarè videre potes benè expofitum fuiffe titulum articuli. Habes quoque hinc fenfum dictorum in corpore articuli de termino af- ¶ Num Perfonæ divinæ conveniat affumere ratione naturæ. fequentia autem ex fuppofitione probata patet:quia per effentiam divinam, & non per proprietatem perfonalem fubfiftit. Et fic patet, quòd terminare affumptionem, & unionem primò convenit naturæ divinæ. Et directè funt hæc contra doctrinam præfentis articuli, ubi exprefsè dicitur, quòd effe terminum affumptionis non convenit naturæ divinæ fecundum fe, fed ratione perfona. Ad hanc quæftionem fic procedendum eft, quòd primò oftendendum eft, quòd fubfiftere in divinis eft effentiale, & perfonale ficut res ita, quòd, ficut tàm effentia, quàm perfona quælibet eft fecundum feipfam formaliter res, & fimul non quatuor, fed tres res funt, ita tàm effentia, quàm perfona quælibet eft fecundum feipfam formaliter fubfiftens, & fimul non funt quatuor, fed tres fubfiftentiæ. Deinde ad quæfitum deveniendum eft. Ad evidentiam autem primi non eft procedendum ex fignificatione subfiftentiæ, quam ifte, vel ille affignat: fed ex his, quæ ab omnibus acceptantur. Et proptereà hinc inchoandum reor, quod, infra latitudinem fubftātiarum femper fermonem hunc intelligendo, differentia manifefta invenitur inter naturam etiam fingularem, & fubfiftens in natura in hoc, quòd ratio naturæ etiam hujus eft pura ratio naturæ fingularis: ratio verò fubfiftentis in natura eft ratio habentis naturam illam, quod fub aliis verbis dicitur, natura eft, ut quo, fubfiftens eft, ut quod. Manifeftatur differentia hec inductive in hac humanitate,& hoc homine, hac deitate, & hoc Deo, &c. Probaturque fic effe in re ex ipfo incarnationis myfterio:in quo fatemur inveniri hanc humanitate fine hoc homine proprio illi humanitati: quoniam non eft ibi hic homo, nifi filius Dei. Ex hoc enim, quòd huic humanitati nihil deeft,nifi propria fubfiftentia, & nifi proprium fubfiftens in hac humanitate, & conftat, quòd non deeft, nifi propriu habens illam humanitatem, manifeftè patet,quod ratio fubfiftentis in natura, & ratio habentis naturam una, & eadem eft. Inter fubftantiam autem divinam, & creatas hæc eft in propofito differentia, quòd in creatis unica tantùm ratione, unico tantùm modo invenitur habens naturam, fcilicet, ut hypoftafis: feu, ut prima fubftantia, quoniam in creaturis non eft differentia inter individuum naturæ, & primam fubftantiam, feu hypoftafim. In Deo autem invenitur duplici ratione, & modo, habens naturam, fcilicet, habens naturam communiter, ut hic Deus; & habens naturam incommunicabiliter, ut patet: ac per hoc invenitur fubfiftens in natura communiter, ut hic Deus: & fubfiftens in natura incommunicabiliter : ut quælibet divina perfona. Conftat enim, quòd hic Deus, ut fic, fubfiftit cllentialiter, tam Pater autem, quàm Filius, & quàm Spirituffanctus, ut fic, fubfiftit perfonaliter: hic Deus fubfiftit formaliter deitate; Filius autem fubfiftit formaliter fua perfonalitate, quæ eft ipfa filiatio. Alia ergo eft ratio fubfiftédi huic Deo: & alia filio, ficut alia eft ratio deitatis, & perfonalitatis,& fimiliter alius cft modus fubfiftendi, quo hic Deus fubfiftit, quoniam fubfiftit effentialiter, & communicabiliter: & quo filius fubfiftit, quoniam fubfiftit perfonaliter, & incommunicabiliter. Et,ne quis me putet nova cudere, probatur ratione, & auctoritate, fubfiftere effe etiam perfonale in divinis, & effe formaliter magis perfonale quàm effentiale:quamvis radicaliter fit effentiale. Probantur fingula. Quòd fubfiftere fit perfonale, patet fic. Perfonalitas divina eft formaliter perfonale.ergo fubfiftentia. Tenet fequela, alioquin perfonalitas non conftitueret perfona, fed relativu tantü. fi.n. paternitas non conftituit ipfum,quafi fubjectu relationis paternæ,conftat,quòd non conftituit perfona patris, quafi fubjectum paternæ relationis: ipfum autem, quafi fubjectum paternæ relationis, conftat effe fubftantiam individuam, fubfiftentiam, hypoftafim. Idem eft ergo dicere, quòd fubfiftentia non cft perfonalis, & dicere, quòd perfonalitas non eft perfonalis, quum perfonalitas fubfiftentia fit: quia conftituere perfonam cft conftituere fubftantia individuā in natura intellectuali. Et confirmatur: quia, etiam fingendi data licentia, impoffibile eft intelligere fubftantiam individuam in natura intellectuali, & non intelligere fubfiftens in natura intellectuali. Conftat autem luce clariùs quòd ly fubftantia individua, loco cujus ponimus fubfiftens, impor tat formaliter perfonalitatem, claudit ergo perfonalitas in fe formaliter fubfiftentiam, nec oppofitum eft intelligibile. Et confirmatur: quia, nifi eflet Trinitas fubfiftentium, non effet Trinitas perfonarum : fed effet fola Trinitas relationum, ut fic, hoc eft fecundum effe, & non fecundum perfonalitates, quod à fidei doctrina alienum eft, confitente, quòd alia est perfona Patris, alia Filii, alia Spirituffancti . Auctoritas ad hoc Auctoris eft in prima parte, q. 40.ubi dicit art.3. in co rp. proprietates perfonales non intelliguntur advenire hypoftafibus divinis, quafi formæ fubjecio præexiftenti, fed ferunt fecum ipfas hypofiafes: & in refponfione ad fecundum dicit. paternitate non folùm est Pater: fed quis, feu hypostais. Quid clarius? Et in q. 9. de pot, Dei art. 4. dicit perfona divina formali fignificatione fignificat diftinctum fubfiftens in natura divina. Quòd autem fubfiftentia magis fit formaliter perfonale, quàm effen Quafio. Qcurrit, probate, quòd perfona divina convenit primo ratione effentie 70 tiale, ex duobus patet, primo, quia perfona in communi formali fuo figni divinæ affumere terminativè ita, quòd ad unionem perfonalem verbi cum natura humana non fequitur: fed præexigitur unio naturæ divinæ cum natura humana. Præmittit autem fuppofitionem unam,f. fubfiftere in divinis eft unicum, & abfolutum, ac per hoc competit omnibus perfonis divinis raOb. 1.Dur. tione effentiæ, ficut cætera effentialia. Hanc autem fuppofitionem probat dupliciter. Primò ratione, quia perfona divina per aliud formaliter eft fubfiftens, & per aliud formaliter eft fuppofitu, quia per effentia,& no per proprietate relativa eft fubfiftes, & per proprietate relativa eft fuppofitu: quia fubfiftere dicitur effe fecüdü perfectiflimů modü eflendi, perfectiffimus auté 80 modus effendi eft in fe exiftere, non ad aliud effe effentia auté facit formaliter in fe exiftere, proprietas aute relativa ad aliud effe,igitur fubfiftere in divinis eft per effentiam, & non proprietatem relativam. Ob. 2.ejuf dem. Ob.3° 3. Secundò auctoritate Auguft. in 5. de Trinit. Omnis res ad feipfam fubfiftit, quantò magis Deus? Probari quoque poteft tertiò ad hominem, fcili cet,ad S. Thomam, quia apud ipfum in quæftio.de poten. q. 9. artic. 5. ad effentia divina non habet fubfiftere à proprietatibus perfonalibus: fed è cotrà proprietates perfonales habent, quòd fubfiftant ab effentia divina. Hac Frob. Ob. igitur fuppofitione ftate,probat Durandus intentu fic. Perfona divina per il- 90 lud, quo fubfiftit, primò terminat dependentiam naturæ affumptæ, ergo ratione effentiæ divinæ primò terminat, antecedens eft per fe notum. Con ficato includit fubfiftens ut Auctor exprefsè dicit in dicto articulo dicte quæft. de potentia Dei, & patet ex definitione Boet. quia in recto fignificat fubftantiam individuam, hoc eft, fubftantiam primam, quam conftat elle fubfiftens primum natura autem in communi non fignificat fubfiftens. Secundò ex eo, quòd fubfiftens in natura divina, ut fubfiftens,habet rationem perfonæ, quamvis incompletè: ex co namque, quòd etiam in natura divina fubfiftens, quamvis communiter, induit quandam rationem perfonæ appropinquando ad rationem perfonæ, & habendo rationem perfonæ incomplete, fignum habetur, quod fubfiftere, quòd habere rationem fubfiftentis magis convenit formaliter perfonæ, quàm naturæ : magis ergo eft formaliter perfonale, quàm effentiale. Notanter autem dixi, formaliter: quia radicaliter conftat divinam effentiam habere primò rationem fubfiftentis ita, quòd fi fic loqui licet) perfonæ divinæ mendicant fubfiftentiam ao effentia, & non è contra. Et fecundum hoc falvatur differentia inter Deum, & creaturas, quòd in creaturis natura mendicat fubfiftere ab hypoftafi: non enim fubfiftit hæc humanitas, nifi per hypoftafim: in divinis verò deitas feipfa fubfiftit. Et ideò paternitas conftituit hypoftafim paternam, quia eft cadem deitati ita, quòd ex deitate habet, quafi originaliter, feu radicaliter, ex fe ipfa autem formaliter,quòd fubfiftat, quòd conftituat hypoftafim, quod eft conftituere fubfiftens hypoftaticè. Ref. Quas. Sol.06. x. Dur. Sol, ob. 2. Ex his autem patet, quid dicendum ad Durand.quòd fuppofitio, fcili licet, quodammodò eft vera, & quodammodò falfa: quoniam fubfiftere non uno modo dicitur, fed effentialiter,vel perfonaliter : & fi referatur ad fubfiftere effentiale, vera eft:fi autem ad perfonale, falfa eft;funt enim in divinis tres fubfiftentiæ perfonales, funt tres primæ fubftantiæ, ficuti tres perfonæ . Ad rationem autem Durandi dicitur diftinguendo, quòd perfona divina per aliud eft fubfiftens effentialiter, quia per effentiam : & per aliud fuppofitum, quia per proprietatem perfonalem, fed per hoc idem, & fubfiftens perfonaliter, fubfiftit enim in perfona, & effentialiter, quia eft hic Deus, & perfonaliter; quia eft hæc perfona. Et cùm dicitur, fubfiftere, dicit effe fecundum perfectiffimum modum effendi, tranfeat: fed non valet. ergo non eft per relationem divinam, inquantum eft forma perfonalis, fed benè valet, ergo non eft per eam, inquantum eft relatio, & fimiliter valet, ergo non per ad aliud fe habere, ut fic, cum quo ftat, quòd fit per ad aliud fe habere, ut eft forma hypoftatica: Similiter nihil obftat, quòd fubfumitur, fed perfectiffimus modus effendi eft in fe, non ad aliud : conceditur fiquidem totum, formaliter loquendo. Et dicitur, quòd fubfiftere non dicit modum effendi ad aliud, formaliter loquendo: cum quo ftat, quòd dicat modum effendi conftitutum per aliud,non inquantum ad aliud, fed inquantum eft forma hypoftatica,ut latiùs in commentariis primæ partis tractatum eft. ¶ Ad auctoritatem Aug.dicitur, quòd, ficut fubftantia individua, formaliter loquendo,non eft ad aliud, fed ad fe, & fimiliter perfona non eft ad aliud, fed ad fe ( nullus enim eft perfona, aut fubftantia individua ad aliud ) ita fubfiftens eft ad fe, & non ad aliud. Et hoc folùm intendit Auguftinus, ut patet ex difcurfu ipfius ex communibus Deo, & creaturis. Et hoc eft veriffimum, ut patet exercendo hæc : nulla enim res dicitur fubftantia individua, aut hypoftafis,aut perfona, aut fubfiftens, ad aliud. Sed, ficut cum his ftat,quòd gratia materiæ fubftantia individua, & hypoftafis, & perfona in divinis fignificat relationem non ad aliud, fed, ut rem hypo S.Bonav.3.f.d.s.a.1.9.3. Durand.3.fent.d.1.q.4. Ricard. 3.f.d. s.p.1.q.z. Medina q. 3.art. 3. SUPER QUÆ. III. ART. III. ONCL. Secundum est 20 ARTICULUS ftaticam, ita ftat, quòd fubfiftens, & fubfiftentia fignificat relationem, ut Ex his quoque pater, quid dicendum fit ad rationem Durand.contra Sol. Prob. TERTIU S. Utrum, abstracta perfonalitate per intellectum, natura poffit affumere. tem. lectus nofter per modu¶2. Præter. Affumptio importat ter*ilem fuum intelligens Deum, minum unionis, ut dictum eft:* fed poteft intelligere effen- unio nó poteft fieri in natura, fed folùm tialia, non intelligendo perfonalia, vide 1.9.40. in perfona.ergo,abftracta perfonalitate, natura divina non poteft afsumere. *1.p.q.40. 4.3. 1.p.q.30. art.3. artic.3. dicimus, quòd remota creatam quam tamen natura divina: tunc im I, MINOR. Quod 3. Prætereà. In prima parte dictum so aliquid fubfiftens, & per confequens tellectus perfonalitatis est. * quòd in divinis, abstracta vt in tex. Ex quo dic, autem conveniret natu ideft ratione, qua ipfa RESPONDEO dicendú,quòd intel- 60 perfona, cùm fit in natura intellectuali. cujufdam in ipfa natu- ¶ Ad fecundum dicendum, quòd Utilitas pro S. Eccl. Annotat. Comment, Annotat. Titu 10 quo nota dictum in 1.qu.40.art.3. quòd,abftractione per modum univerfa lis à particulari in divinis facta perfonarum, remanet adhuc effentia communis. Si effentia. ergo omnipotentia cum aliis etiam effentialibus attributis. Pro ly per quam facta est incarnatio nota: quòd loquitur antonomafticè, ac fi dicat. Nihil majus eft: quàm Deum fieri hominem : & ideò per omnipotentiam excellentiffimè fumptam facta eft incarnatio. Quòd autem nihil majus fit, quàm Deum fieri hominem, teftatur, & confequenter huic textui favet Divus Chryfoftomus, homil.fuper Matth. cap.3.his verbis. Illud est quippe admirationis omnimode plenum : quòd ille, qui erat Deus, homo fieri voluit. Jam verò alia juxta rationis ordinem confequuntur. Secundò vides: quomodò ex his,&c. Commentaria Cardinalis Cajetani. itulus articuli, quia in corpore articuli declaratur, pertranfeundus eft; co tamen pacto, ut poft declarationem literæ ampliùs declaretur. In corpore articuli duo fiunt. Primò diftinguitur, ac declaratur unus terminus quæftionis, fly abftracta. Secundo refpondetur quæfito unica conclufione. Diftinctio duplex in litera ponitur. Una explicitè de duplici modo, quo fe habere poteft intellectus ad divina, vel cognofcendo Deum, ficuti eft, vel cognofcendo Deum per modum ipfius intellectus, f.multipli- 20 citer, & divifim. Altera implicitè de duplici abstractione, vel ex parte rei, unde fit abstractio, vel ex parte intellectus tantùm: prima enim abftractio fpectat ad primum modum cognofcendi rem, f. ficuti eft: fecunda autem abftractio fpectat ad fecundum modum cognofcendi rem, fcilicet, multipliciter, & divifim, quod in re unum eft. Juxta primum membrum, tam modi cognofcendi, quam abftractionis dicitur, quòd eft impoffibile aliquid abftrahi in Deo, quoniam omnia funt ibi unum, falva diftinctione perfonarum, &c. Juxta fecundum modum, tàm cognitionis,quàm abftractionis dicitur, quòd poffibile eft, aliquid abftrahi in Deo: quia poteft cognofci unum, non cognofcendo aliud: ut patet de attributis, & proprictatibus perfonalibus. 30 Nota hic, quòd primus modus cognitionis, & abftractionis perfpicietur impoffibilis in divinis, fi videbis,quare habet locu in creaturis,& in quibus.Quadò enim in re invenitur aliud,& aliud effe,five in actu,five in potetia,tunc invenitur abstractio ex parte rei: nam albu ab homine,& è contra, abftrahere poffum ex parte rei: quia aliud eft effe album, & aliud effe ho minem. Formam quoque à materia, & è contra abftraho: quia aliud eft materia,aliud forma,aliud enim eft corpus, aliud anima. Animal quoque à rationali, & è contra abftraho ex parte rei quia aliud eft effe animal, aliud eft effe rationale, quamvis in aliquo coincidant in una rem, & fimile est de aliis hujufmodi judicium. Et per oppofitum, fi aliqua, quæ dicuntur plura,ita fimpliciter cocat,ut nec actu, nec potentia diftinctione aliqua habeat, fed una fimpliciffima res fit altioris ordinis, æquivalês ônibus, nō ha- 40 bet ibi locum abftractio ex parte rei: quoniam abftractio ex parte rei diftinctionem aliquam ex parte rei pro fundamento ipfius exigit: alioquin ex parte rei non fe tenet, cùm abstractio diftinctionem quandam ita includat, ut fine diftinctione non fit intelligibilis. Eo namque ipfo, quòd abftraho,diftinguo,vel diftinctionem fuppono, & proptereà, fi ex parte rei eft abftractio,ex parte rei fupponitur diftinctio.Unde,quia Deus eft fimpliciffi ma res altiffimi ordinis omnia præhabens in fua unitate reali, & formali, ideò nulla ibi ex parte rei poteft fieri abstractio, falva tamen perfonarum diftinctione. Nec proptereà cefenda eft fictitia abftractio ex parte intellectus tātùm, quoniam talis abstractio, licèt non habeat in re diftinctionem fibi correfpondentem, habet tamen alterius rationis fundamentum in re, fcelfitudinem rei virtualiter præhabentis hujufmodi diftinétione. Et, ut unico verbo'dicatur, abftractio ex parte rei, & abftractio ex parte intellectus tantùm differunt, ficut effectus ex caufa univoca; & ex caufa æquivocal: quoniam in prima diftinctio abftractionis eft ex diftinctione inventa in re in fecunda verò diftinctio abftractionis eft non ex diftinctione inventa in re, fed ex re virtualiter continente hujufmodi diftinctionem. In nulla igitur hujufmodi abstractionum eft mendacium,fed utraque verè ftulta,quamvis difformiter ex parte rei. 50 Et per hoc patet titulus articuli, fub quali abftractione vertitur in du- Ela fecundo modo perfonalitate, poffumus intelligere naturam divinam Queft. 1. Nrefponfione ad primum dubium novitiorum occurrit circa illud. Ob. Ref. Qual. Ad hoc dicitur, quòd in litera non infertur ex fubfiftentia perfonali- 90 autem illatio optima eft; quoniam circumfcriptis aliis, fubfiftens in na- Num, circumfcriptis perfonalitatibus trium perfonarum, 03. N refponfione ad fecundum dubium fimile præcedenti occurrit circa Queftio. 1. Illud,circumfcriptis per intellectum perfonalitatibus trium perfonarum remanebit in intellectu una perfonalitas Dei, ut Judæi intelligunt. Quoniam videtur hoc effe falfum: quia abftrahentium non eft mendacium, coftat autem in Deo non efle quatuor perfonalitates, unam fcilicet abfolutam, & tres relativas, ut abftractis tribus perfonalitatibus, remaneat quarta: fed effe tres tantùmt, quibus abftractis, nulla remanet perfonali,tas, nifi chimerica. Falfum ergo eft, quòd, abstractis per intellectum perfonalitatibus Patris, & Filii, & Spirituffancti, remaneat una perfonalitas: fed remanet tantùm hic Deus fubfiftens, ut patet. Ref. Qu.2. Ad hoc dicitur, quòd dupliciter contingit abftrahere fine mendacio. Uno modo confiderando id, quod de facto eft: aut intelligitur in re post abftractionem, ficut abftrahendo naturalitatem à quanto, confideramus quid convenit quanto, & hoc modo abftractis perfonalitatibus trium perfonarum à Deo, non remanet intelligenda in Deo perfonalitas, fed fubfiftentia: quia folum remanet hic Deus, ut optimè argumentum concludit. Alio modo confiderando id, quod confequenter effet, aut intelligeretur ex abftractione: ficut in exemplo dato dicimus, quòd fphæra tangeret fecundum rem planum in puncto, quod nunc de facto non videtur poffibile,cùm hæc in re non inveniantur, & quòd, quantumcunque quantum divideretur, actualiter femper remaneret idem numero, quod modo constat effe impoffibile: quia faltem refolveretur in continens. Et hoc modo, ab- Sol Obje. stractis perfonalitatibus trium perfonarum à Deo, remaneret una perfonalitas, quia, fcilicet,fi non effent in Deo perfonalitates trium perfonarum, effentia divina effet una tantùm perfona abfoluta, ut Judæi, & philofophi intelligunt, & hoc intendit auctor in litera. Et ad evitandum mendacium in talibus abftractionibus non oportet refpicere ad veritatem ejus, quod in re eft: fed & veritatem ejus, quod effet, hoc eft ad veritatem conditionalis fuper abstractione fundatæ, puta, fi quantum effet fine naturalitate, &c. fi divina natura effet fine Trinitate perfonarum, &c.& fic de fimilibus. Veritas enim hujufmodi conditionalium fugat mendacium`ab abstractione. Et diligentius fi contemplatus fueris verba literæ in refponfione ad primum, invenies ob dictum duplicem modum reponendi poft abftractionem, fcilicet de facto, vel confequenter, dictum effe fub disjunctione, bis remanere in divinis fubfiftens, vel perfonam, abftractis perfonalitatibus: de facto enim remanet fubfiftens: confequenter autem remaneret perfona una. IN ¶ Num abstractio per modum refolutionis fit in divinis N refponfione ad tertium dubium occurrit, quid intelligit auctor vel Quastio.s Ref.Que Sal. Ob. 22 3.dif.1.qu. propriè fumptis invenitur compofitio, & refolutio rerum, vel intellectuum Ad id autem, quod objicitur ex prima parte,dicitur, quòd auctor hìc 10 20 In fecundo autem fenfu, an fc.abstractis perfonalitatibus ab actu in ¶ Secundum eft, quòd difputatio, & decifio quæftionis iuxta hunc fen- ¶ Et dicendum eft, quòd Deus pofset affumere naturam humanam, & D.Alb.z.f.dist.1.art.11. 2.GT! I. SUPER QUE. III. *Enchir.c. 10.3. ART. IV. eft actionis in af rationem termini, con quòd non alii. tute nam nerans, & genitus, & à fortiori in myfterio incarnationis fubfiftens, ut fubfiftens, terminaret, & non natura, ut natura. Et quoniam fubfiftens in natura divina habet rationem hypoftafis, feu perfona,incompletè tamen, ut patet ex fuperiùs dictis: ideò, fi hic Deus primò terminafset afsumptio nem,efset unio non in natura,fed in perfona,feu hypoftafi,completè tamen quoad per fe primò terminum. Quod ideò addo, quia quoad fecundarium terminum efset etiam unio in perfona completèna ficut hic Deus non inve nitur, nifi Pater, & Filius, & Spiritufsanctus: ita tunc hic Deus homo non inveniretur, nifi Pater, & Filius,& Spiritufsanctus. Sicut enim nunc quicquid convenit huic Deo fecundum fe, convenit Patri, & Filio, & Spirituifancto: ita tunc efse hominem, quia conveniret huic Deo fecundum fe, hoc eft non ratione trium perfonarum,conveniret cuilibet perfonæ divinæ. Ut utendo hac ratione habere hoc potes ab auctore in art.2, hujus qu, in refponfione ad fecundum, & fic unio terminata per fe primò ad hunc Deum terminaretur fecundariò ad omnes, & fingulas perfonas divinas,ac per hoc, confiderato utroque termino, fcilicet, primario, & fecundario humanæ naturæ afsumptæ perfonalitas propria, qua careret, fuppleretur perfectè quoad perfectam rationem perfonalitatis, qualem fuppletionem non faceret primarius terminus afsumptionis fecundum fe. Quocirca tam afsumptio, quàm unio hujufmodi fi fieret, non efset Unde nullam video in hac materia difsenfionem inter auctoris do- ARTICULUS D QUARTUM fic proce- mere naturam creatàin, so 60 CONCL ONCL. Illud, quod Indivifa enim funt opera Trinitatis, ut * dicit Auguftinus in Enchir. ficut au384 med, fumptione, commune eft tribus perfonis : fed tem trium perfonarum eft una effentia, illud, quod pertinet ad ita & una operatio: fed affumere eft ovenit ita uni perfonæ, uni perfonæ divinæ,quin conveniat alii. venit ita uni perfonæ, peratio quada. crgo no poteft covenire PROB. Primò, ¶ 2. Prætereà. Sicut dicimus perfoquia actus affumentis filii incarnatam, ita & naturam procedit ex divina virquæ eft commu- tota enim divina natura in una fuarum nis tribus perfonis Se- hypoftafum incarnata est, ut dicit Dacunda autem pars, fcili- mafc.in 3. lib.* fed natura communis cet, fed illud, &c. pro- eft tribus perfonis. ergo & affumptio. *LaOrth, batur; quia terminus Ala.c.6. affumptionis eft perfo-3. Prat. Sicut humana natura in 70 na: & perfonarum una Chrifto affumpta eft à Deo, ita etiam & non eft alia. 1.9.30.ar.1. homines per gratiam affumuntur ab iclufio probatur; quia pfo, fecundum illud Rom.14.Deus illum tres perfonæ fecerunt, ut aßumpfit: fed hæc affumptio commuhumana natura vnire- niter pertinet ad omnes perfonas. ergo tur uni perfonæ, fcilicet, & prima. RESPONDEO dicendum, quòd ¶ AD PRIMUM ergo dicendum, quòd per carnem abfolu- na Utifitas |