ར

*lib. 19. 6.

6.

fi, & non declinetis ab eis neque ad dexteram, neq; ad finiftram. Patét. .n.
in li. Exo. & Levit.

quòd res determinatæ à virtutes conferentes ad corporalem falu-
Deo affignantur Moyli tem: & ideò non refert, fi duæ earum cá-
pro ufu facramentoru
antiquorum: & confe- dem virtutem habeant, qua quis utatur:
quenter patet: quòd, fi fed ad fanctificationem non ordinantur
in his declinare non de- ex aliqua virtute fibi naturaliter indita,
bet neque ad dexteram, fed folùm ex inftitutione divina : & ideò
neque ad finiftram, ute
dum eft ipfis rebus de- oportuit divinitùs determinari, quibus
terminatè in facramen- rebus fenfibilibus fit in facramentis uten-
tis: nec proprio judicio dum.
funt mutandæ. Id, quod
à fortiori etiam patet.

¶ Ad tertium dicendum, quòd, ficut
Si enim illa, quæ minùs Aug. *dicit 19. contra Fauftum, diverfa
16.17.0, fubftantialia funt in fa- facramenta diverfis temporibus congru-
cramentis, quàm mate- unt, ficut etiã diverfis verbis fignifican-
unt, ficut etiã diverfis verbis fignifican- 20
ria, & forma (quæ nuc
per res fenfibiles deter- tur diverfa tempora,fcilicet præfens, præ-
minatas intelliguntur) teritum, & futurum: & ideò, ficut in fta-
non poffunt proprio ju- tu legis naturæ homines nulla lege exte-
dicio mutari, ut per

Concilium infrà dicetur: multò magis utique res iftæ fenfibiles .i, mate-
ria, & forma, cùm fint plùs de facramentorum fubftantia, mutari non

Comme Itulus clarus.

Annot

331

poterunt. De illis minùs fubftantialib. audi Concilium Trid. feff. 7.de fa

cramentis, can. 13. Si riùs data, fed folo interiori instinctu mo- quis dixerit: receptos, vebantur ad Deum colendum, ita etiam & approbatos Ecclefia catholica ritus in foleex interiori instinctu determinabatur eis, mni administrative faquibus rebus fenfibilib. ad Dei cultum cramentorum adhiberi uterentur: poftmodùm verò neceffe fuit, confuetos, aut contemni, etiam exteriùs legem dari: tùm propter firis pro libito omitti, aut fine peccato a miniobfcurationem legis naturæ ex peccatis aut in novos alios per hominum: tùm etiam ad expreffiorem fi- quemcunque Ecclefiaru gnificationem gratiæ Chrifti, per quam paftorem, mutari poffe: humanum genus* fanctificatur: & ideò *fanctificatur: & ideò Cæterùm talis rituum, Santi etia neceffe fuit res determinari, quibus homines uteretur in facramétis: nec propter hoc arctatur via falutis: quia res, quarum ufus eft neceffarius in facramé tis, vel communiter habentur, vel, parvo ftudio adhibito, haberi poffunt.

Anathema fit. Hæc ibi.

omiffio, vel mutatio eft ficav quidé cu peccato, fed no tollit facramentum: rerü auté fenfibiliu, de quibus loquimur, ideft materiæ,&formæ omiffio, aut mutatio, & eft cu peccato, & tollit facrametu,i, facit, quòd nó fiat facramétü,etiäfi quæcúque aliæ res, à Deo no inftitutæ ad tale facraentu ei adhiberentur. Secundò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore una eft conclufio refponfiva quæfito: In facramentis no- 30
ve legis oportet uti rebus ex divina inftitutione determinatis. Probatur:
Non pertinet ad aliquem determinare, quod in alterius, fed quod eft in fua
poteftate; fed fanctificatio eft in poteftate Dei, non hominis:ergo non per-
tinet ad hoiem inftituere fanctificativa hominis: fed facramenta funt fan-
Atificativa hominis, ergo. ultimò fubfumpta propofitio & probatur au-
&toritate Apostoli, & declaratur diftinguendo duo, quæ in facramentoru
ufu inveniuntur.f.cultus divinus, & fanctificatio hois, & declarando ho-
rum differétiam, quia primum eft hominis ad Deum, fecundum eft è con-
tra Dei ad hominem.

Ubi videre potes, quòd Auctor duo hæc confideravit in facramentis:
ut,quia ex primo poterat ratio determinandi res ad hominé fpectare, cujus 40

Alenf.p.5.q.8. memb.3.

a. 1. & 2.
Suarez de facram.difp.
2. fect. 2. affert. 1.
Vafquez difput. 129.

4.dift. 1. SUPER QU. LX.

1.ar. 3. dift.13.9.1.

ar. 2. q.,6.

ART. VI.

CONCL. Ad perfe

&tionem fignifica

eft colere Deu hoc, vel illo modo, ex fecundo neceffitate monftraret divinæ inftitutionis, cujus eft fanctificare hominé per hæc, vel illa figna, & fine his, & illis, ut placet. Et, quia nullu facramentu eft, quod no fanctificet hōie: ideò ōnia oportet à Deo determinata effe quoad fibi fubftãtiale.

In refponfione ad primum adverte, quàm præfumptuofa, injuriofa, ac facrilega fit eorum folertia, qui proprias, aut Poetaru fimilitudines, tanquam fpiritualium fimulacra interpretantur, fcribunt, aut prædicant: ufurpant,n. officiu Spiritus fanéti, cujus judicio res aliqua inftitutæ funt in figuram aliorum, dicente Apoftolo, Omnia in figuram contingebant illis: vilificantque facram fcriptura, dùm ex tali fictione occafione dat credendi, quòd fimiliter humano fpiritu funt in figura ea, quæ funt in facris literis: quemadmodùm hæc, quæ audiunt humani dexteritate ingenii coaptata. Et fic multum auctoritatis detrahitur facræ fcripturæ figuris.

ARTICULUS SEX TU S.
Utrum in fignificatione facramentorum requirantur verba.
D SEXTUM fic proceditur.
Videtur, quòd in fignifica
tione facramentorũ non re-
quirantur verba: dicit enim

7.9.17. ar. tionis facramentalis ne- Auguft. cont. Fauft. li. 19. * Quid funt
lib. 19. C. tio rerum fenfibiliu per
ceffe fuit: ut fignifica- aliud quæque corporalia facramenta, nifi
med.fo.6, aliqua verba determi- quafi quædam verba vifibilia? Et fic vide-

16. circa

naretur.

tur,quòd addere verba rebus fenfibilibus

PROB.Quia & facra- in facramentis, fit addere verba verbis: metorum conformatio fed hoc eft fuperfluum. non ergo requii. ad verbum incarnatu, runtur verba cum rebus fenfibilibus in & proportio corundem facramentis.

ad caufam fanétificatem

ad hominem fanétifica-2. Prætereà. Sacramentum eft ali-
dum,& multiplicitas fi-
gnificationis rerum fen- quid unum: ex his autem, quæ funt di-
fibilium ( puta Aqua) verforum generum, non videtur poffe
in facramentis adhibi- aliquid unum fieri. Cùm igitur res fenfi-
tarum, conclufionis hu- biles, & verba fint diverforum generum,
jus veritatem demon-
ftrant, ut de fingulis quia res fenfibiles funt à natura, verba
his tribus mediis decla- autem à ratione, videtur, quòd in facra-
1.MINOR. Sed hoc eft fenfibilib.
mentis non requirantur verba cum rcb.
fuperfluum. B. Nifi ver-

ratur in tex.

so

60

his, que funt diverfori tificaret, mundans ea lavacro aquæ in verTract. So, generum. B. Secundum bo vita. & Aug. dicit fuper Jo.* Accedit quòd funt diverforum verbum ad elementum, & fit facramentu. med. to. 9. generum. §. Tunc nih. RESPONDEO dicendum, quòd ex his, quæ diverforum facramenta, ficut dictum est, adhibenA.1.3. generů funt, quatenùs tur ad hominum fanctificationem, ficut conveniut in una ratio- quædam figna. Tripliciter ergo confidene fecundu aliqua con- rari poßunt,& quolibet modo congruit eis, cidit in propofito, Nam, quòd verba rebus fenfibilibus adjungantur. quamvis verba, & alia Primò .n. pofsit confiderari ex parte caures fenfibiles, &c. ut in fæ fanctificantis, quæ eft verbum incar- 90

natum cui facramentum quodammodò
conformatur in hoc, quòd rei fenfibili
verbum adhibetur, ficut in myfterio in-
carnationis carni fenfibili eft verbum Dei
unitum. fecundò pofsit confiderari facra-
menta ex parte hominis, qui fan&ifica-

tio. §. Non enim eft idé
judicium in hoc facien-
dum (quod tamen facit
argumentum ) de facra-

mentis antiquis, & no-
vis. Nam alia debent
effe facraméta rei præ-
fentis, &c. ut in text.

APPENDIX.

tur, qui componitur ex anima, & corpo- Exart. habes primo:

Util, pro Eccl.S. Del.

pium.

per rationem re, cui proportionatur facramentalis me- oftendas, meritò effe indicina, quæ per ré vifibilé corpus tangit, finuatum à fcripturis, & per verbum ab anima creditur: unde & Auguft. quòd ad fa- "Tract. 10. Aug. dicit fuper illud Jo. 15. Jam vos cramentoru perfectio in Jo. poi nem requiruntur verba. me. o. 9. mundi estis propter fermonem, &c. unde A D. Aug. quidem: ut est ifta tanta virtus aquæ,ut corpus tangat, in fi.arg.con. A fcriptu&cor abluat, nifi faciente verbo, non quia ris autem, ut Eph. 5. fecundu quòd eft in arg. dicitur, fed quia creditur? Tertiò pofsút cont. Ubi ex ly verbo confiderari ex parte ipfius fignificationis vise nota: quantæ vir- *15.2.c.. facramétalis;dicit aut Aug. *in 2.de doct. tutis, & quante necef- circa med. Chriftiana: quòd verba inter homines ob- fitatis fint verba in fa- so. 3. cramentis. Ite per hoc, tinuerunt principatum fignificandi: quia quod dicitur 1.Cor. 14. verba diverfimodè formari poffunt ad fi- incertam vocem der al princi gnificandos diverfos conceptus mentis,& tuba, quis parabit fe ad propter hoc per verba magis diftinétè bellum? Inde.n- à fimipoffumus exprimere, quod mente conce- fi in propofito dicat. Si pimus: & ideò ad perfectionem fignifi- incertam vocem detali cationis facramentalis neceffe fuit, ut fi quis perfundens alium gnificatio rerum fenfibilium per aliqua fi fine verbis exprimenverba determinaretur: aqua enim figni- tib. conceptum, quem ficare poteft & ablutionem propter fuam ipfe habet, dùm perfuhumiditatem ; & refrigerium propter fu- ungit, &c. quis audebit am frigiditatem, fed, cùm dicitur ; Ego te affirmare, hunc effe babaptizo, manifeftatur, quòd aqua uti- ptizatum, vel ad ordimur in baptifmo ad fignificandam emu- nem facerdotii promodationem fpiritualem.

AD PRIMUM ergo dicendú, quòd

li habetur intentum. Ac

ali

aqua, vel oleo, &c.i.

dit alium aqua, vel oleo

tum, vel extrema un&tione armatum ? q. d. Nullus. Elementi namres vifibiles facramentorú dicuntur ver- que ufus ad multa poteft ordinari (ut paba per quadam fimilitudinem, inquan- tet in cor. de aqua) tum, f participant, quandam vim figni- & ideò ejus ufus fine ficandi, quæ principaliter eft in ipfis ver- verbis declarantib. ad bis,ut dictu* eft; & ideò no eft fuperflua ficut tuba dans incerta In corer quid tunc ordinetur,eft, ingeminatio verború,cu in facramétis re- vocem,ideft fonans abfbus vifibilib. verba adduntur,quia unum que fignis determinatis corú determinatur per aliud, ut dictu eft. ad tale quid fignificandum, puta præparatio- *In car. ar. nem ad bellum. Secundò vides: quomodò, &c.

*

Etior.

¶ Ad fecundum dicendum, quòd,quamvis verba,&alię res fenfibiles fint in diverfo genere, quantum pertinet ad naturam rei, conveniunt tamen in ratione fignificandi, quæ peral.perfe fectiùs eft in verbis, quàm in aliis rebus, & ideò ex verbis,& rebus fit quodammodò unum in facramentis, ficut ex forma, & materia, inquantum, f. per verba perficitur fignificatio rerum, ut dictum eft, fub rebus autem comprehenduntur * 4.3.ad 1. etiam ipfi actus fenfibiles, puta ablutio, inunctio,& alia hujufmodi: quia in his eft eadem ratio fignificandi, & in re- 10

11.19.6.6.

10.6.

་

bus.

¶Ad tertium dicendum, quòd,ficut Aug.* dicit cont. Fau

Comment, Titulus clatus,

Commentaria

* in car.

ftum, alia debent effe facramenta rei præfentis, & alia rei fu-
turæ. Sacramenta autem veteris legis prenuncia erant Chrifti
venturi, & ideò non ita exprefsè fignificabant Chriftum, fic-
ut facramenta novæ legis, quæ ab ipfo Chrifto effluunt, &
quandam fimilitudinem ipfius in fe habent, ut dictum eft * U.
tebantur tamen in veteri lege aliquib. verbis in his, quæ ad port
cultum Dei pertinent, tàm facerdotes, qui erant facramen-
torum illorum miniftri,fecundum illud Num. 6. Sic benedicetis
filiis Ifrael,& dicetis eis: Benedicat tibi Dominus, &c. quàm
etiam illi, qui illis facramentis utebantur, fecundum illud
Deuter. 26. Profiteor coram domino Deo tuo, quòd, &c.

Cardinalis Cajetani.

In corpore una conclufio. Sacramenta tripliciter confiderantur, &quolibet modo congruunt eis verba. Probatur quoad primam partem, quia facramenta adhibentur, ut figna quædam ad hominum fanctificationem, quoad fecundam, fingillatim declarando fingula membra,cum fuis rationib, ut clarè, & ordinatè patet in litera.

Adverte, quod prima pars conclufionis ex affumpto facilè deducitur: nam, quia facramenta ad fanctificationem adhibentur, oportet, primam corum confiderationem fecundum fanctificationis caufam fieri. Et, quia 20 ad fanctificandos homines funt, fecunda corum confideratio ex parte hominis eft. Et, quia, ut figna adhibentur, confequens eft, ut tertia corum confideratio fecundum fignificationem fiat.

In refponfione ad fecundum perfpice, quòd in facramentis res, & verba cocunt in unum fignum quia conftituunt unum facramentum, quod non

Ferrar. 1. cont. c.75.&.
lib.3.c.17

SUPER QU. LX.

ART. VII.

Co

ONCL. Cùm in fa-
cramentis requiran-

tur determinatæ res fen-
fibiles ( ut patet a. s. )

*Liperi multò magis requiritur
berm part
in eis determinata for-

d prin &1.

fibiles funt in facramen

ARTICULUS

nifi fignum unum eft. Unde, propriè loquendo, ablutio in aqua in baptifmo non eft unum fignum, & verba funt aliud fignum, ut tanquam ex duobus partialibus fignis fiat unum totale fignum, fed ipfa applicatio aquæ,quæ indeterminata eft ad fignificandam fpiritualem ablutionem, vel fpiritualem claritatem, aut fimplicitatem, aut aliquid hujufmodi, ex conjunctione ad verba abluentis determinatur ad fignificandum fpiritualem ablutionem ita, quòd non funt due relationes figni in aqua, & verbis: fed una tantùm relatio figni eft in hoc compofito ex rebus, & verbis, ut funt deter minabile, & determinatio in ratione fignificandi unum fpiritualem effe&tum,funt.n, hæc, ut in litera fubtiliter traditur, & declaratur in tertia tatione in corp. articuli, velut materia, & forma in genere figni, non quòd relatio talis figni fit compofita ex materia, & forma, fed quia relatio talis figni non adeft, nifi compofito ex talib, determinabili, & determinante, quæ funt, velut materia, & forma,

SEPTIM U S.

Utrum requirantur determinata verba in facramentis.
'DSEPTIMUM fic proce-
ditur. Videtur, quòd non
requirantur determinata
verba in facramentis. Ut 30
enim Phil.dicit, voces no

ma verborum. funt eadem apud omnes: fed falus, quæ
TPROB. Quia res se per facramenta quæritur, eft eadem a-
tis, ficut materia, verba pud omnes. ergo non requiruntur aliqua
autem funt in eifdem, determinata verba in facramentis.
ficut forma (ut patet)
¶ 2. Prætereà. Verba requiruntur in
& magis ad rei alicujus facramentis, inquantum funt principali-
effe requiritur determi-
ter fignificativa, ficut dictum eft: * fed
contingit, per diverfa verba idem figni-
ficari. ergo non requiruntur determina-
ta verba in facramentis.

1. EX PHILOS. Voces.
B. Sumptæ quoad fonu.
3. Prætereà. Corruptio cujuslibet
§. Tunc, &c. Nam con-
clufio articuli attendit rei variat ejus fpeciem: fed quidam cor-
in vocibus aliud, f.fen- ruptè verba proferunt, nec tamen pro-
fum. Sicut n. Auguft.
dicit fuper Jo. verbum pter hoc creditur facramentorum effe-
operatur in facramen- tus impediri, alioquin illiterati, & bal-
tis, &c. ut in tex. bi, qui ifta facramenta conferunt, fre- so
Significari R. Magis, quenter defectum in facramentis indu-
vel minùs communiter, cerent. ergo videtur, quòd non requi-
S. Tunc, &c. Nam vox rantur in facramentis determinata verba.
illa, qua principaliùs, SED CONTRA eft, quòd Domi-
& communius homines nus determinata verba protulit in confe-
illius linguæ utuntur ad
tale quid fignificandum, cratione facramenti euchariftiae, dicens
affumidebet in fignifica Matth. 26. Hoc eft corpus meum. fimili-
tione facramenti, &c. ter etiam mandavit difcipulis, ut fub de-
ut in tex. Ex quo dic
quòd talis vox prædicta terminata forma verborum baptizarent,
habetur pro determina- dicens Matth.ult. Euntes docete omnes ge-
ta forma verborum. tes, baptizantes eos in nomine Patris, &
III. DE MAJORI. Filii, & Spiritus fanéti.
Corruptio. R. Totali-

ter auferens effe fubftan

ruptio verborum tota

text.

70

RESPONDEO dicendum, quòd,
tiale rei. S. Tunc, &c. ficut dictum est, in facramentis verba fe
Non enim omnis cor- habent per modum forme, res auté fen-
liter aufert effe fubftan- fibiles per modum materiæ. In omnibus
tiale, i. fenfum verbo- autem compofitis ex materia, & forma
rum. Nam ille, qui cor- principium determinationis eft ex parte
rupte profert verba fa- formæ, quæ eft quodammodò finis, &
cramentalia, &c. ut in
terminus materiæ,& ideò principaliùs re-
APPENDIX. quiritur ad effe rei determinata forma,
Xartic. habes pri- quàm determinata materia: materia .n.
mo: quomodò per determinata requiritur, ut fit proportio-
rationem oftendas, me-
ritò effe infinuatum à nata determinatæ formæ. Cùm igitur in
fcripturis, quòd verba facramentis requirantur determinate res
determinata requirun- fenfibiles, quæ fe habent in facramentis, 80
tur ad facramenta. Ut ficut materia, multò magis requiritur in
per hoc infinuatur, quod eis determinata forma verborum.
fecundum quòd cum AD PRIMUм ergo dicendum,quòd,

in

ficut Au.dicit fuper Jo. verbum operatur cum Concilii Tri.feff.7.
facramentis, non quia dicitur, ideft, can. 13, annexis: & hoc "Trad
à fortiori. Si enim de med.-9.
non fecundum exteriorem fonum vocis, terminatæ res pro mate-
fed quia creditur, i. fecundum fenfum ver- ria ftantes requiruntur
borum, qui fide tenetur. Et hic quidem ad facramenta (ut ibi)
multò utique magis de-
fenfus eft idem apud omnes, licèt non ce terminata verba, quæ
dem voces fint, quantum ad fonum, & forma locum tenent
ideò,cujufcumque linguæ verbis profera- requirantur, neceffe eft
tur talis sélus, perficitur facramentum. propter rationem dicta
tex. corp. Quòd
Ad fecundum dicenduin, quòd,licèt verò tanquam materia
in qualibet lingua contingat diverfis vo- fint res ipfe corporales,
cibus idem fignificari: femper tamen ali- & tamquam forma fint
verba, patet ex Conci-
qua illarum vocum eft, qua principaliùs, lio Floren, in. Decr. feu
& communius homines illius linguæ utu- conftitu. fuper union.
tur ad hoc fignificandú, & talis vox affi- Armenor, per ly facra
mi debet i * fignificatione facraméti,ficut menta trib.perficiuntur, al fenid
videlicet, rebus, tam- cationen,
etiam inter res fenfibiles illa affumitur ad
quam materia, verbis,
fignificationem facramenti, cujus ufus tamquam forma,& per-
eft communior ad actum, per quem fa fona ministri conferen-
cramenti effectus fignificatur, ficut aqua intentione faciendi, quod
tis facramentum cum
communiùs utuntur homines ad ablutio- facit Ecclefia. Quorum
nem corporalem, per quam fpiritualis fialiquod defit, non per-
ablutio fignificatur, &ideò aqua affu- ficitur facramentum.
Hæc ibi. Ex quibus ul-
mitur, ut materia in baptifmo.
timò dictis ftabiliuntur

fia

¶ Ad tertium dicendum, quòd ille,qui quædam fimiliter pofita corruptè profert verba facramentalia, fi in ar. 5. appen. circa fihoc ex induftria facit, non videtur inten- nem. Secundò vides,&c. dere facere,quod facit ecclefia,& ita non videtur perfici facramentú,si autem hoc faciat ex errore,vel lapfu linguæ, fi fit táta corruptio, quæ omninò auferat fenfum locutionis, non videtur perfici facramentum. Et hoc præcipuè contingit, quandò fit corruptio ex parte pricipii dictionis, puta, filoco ejus, quod eft in nomine patris: dicat, in nomine matris: fi verò non totaliter auferatur fenfus locutionis per hujufmodi corruptelam, nihilominùs perficitur facramentum. Et hoc præcipuè contingit, quandò fit corruptio ex parte finis, puta, liquis dicat, in nomine patrias, & filias, quamvis enim hujufmodi verba corruptè prolata nihil fignificent ex virtute impofitionis accipiuntur tamen, ut fignificantia ex accommo datione ufus, & ideò,licèt mutetur fonus fenfibilis, remanet th idem fenfus, quod autem dictum eft * de differentia corruptionis, circa principium, vel finem dictionis,rationem habet,quia rione. apud nos variatio dictionis ex parte principii mutat fignifica tionem, variatio autem ex parte finis dictionis, utplurimum non mutat † fignificationem, quæ tamen apud Græcos variatur etiam fecundum principium dictionis in declinationibus fol. conf. verborum, magis tamen videtur attendenda quantitas cor- & ruptionis: quia ex utraque parte poteft effe tàm parva,quòd gationem, no auferat fenfum verború,&ta magna,quòd auferat: fed unui horú faciliùs accidit ex parte principii,& aliud ex parte finis.

cia crant Ch Chriftum, to effuum, & + dictum ef? C n his, que ad

erant lacramen 6. Sic beneceris ninus, Sec. quàm

fecundum wid, &c.

a, velli confanta lem abaxia

rbis: fed bis, utf Spiritum &

araturi figni, a cad

ed quia ma & determar

Anni

Comm.

Notandum

ad 2,

Itulus,ut fonat.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

This corpore tina conclufio: In facramentis requiritur determinata

forma verborum. Probatur : in facramentis requiruntur determinatæ res
fenfibiles, quæ fe habent, ut materia. ergo multò magis requiritur deter-
minatio verborum, quæ fe habet, ut forma. Antecedens quoad primam
partem patet ex art. s. quoad fecundam ex 6. & hìc repetitur. Confequen- 10
tia probatur: quia principaliùs requiritur ad effe rei determinata forma,
quàm determinata materia. Probatur, quia in omnibus compofitis ex
materia, & forma, principium determinationis eft ex parte formę, quia
eft finis, & terminus materiæ, & materia determinata requiritur, ut fit
proportionata determinatæ formæ.

norabili abstracto: puta, fi quis diceret: Ego abfolvo dominationem veftram à peccatis fuis. Pro regula enim generali habendum eft, quòd, quandò oratio habet perfectam fignificationem ex accommodatione ufus in cæteris locutionibus, fufficit ad facramenti perfectione fimilis oratio applicata ad materiam facramenti. Et ratio eft, quia operatio fpiritualis in facramentis fequitur fignificationem perfectam orationis facramentalis, ac per hoc, ubi oratio habet fuam fignificationem perfectam, facramentum perficitur. Conftat autem, quòd oratio, quæ in qualibet materia communiter habet fuam fignificationem perfectam, non perdit perfectionem fuæ fignificatio nis ex hoc, quòd applicatur ad materiam facramentalem. igitur, ficut fufficit oratio illa perfecta in aliis, ita & in facramentis. Quia autem facramenti forma non urget ad principaliter, & communiter confueta verba, fi quis ex hujufmodi libertate uteretur aliis verbis (puta dicendo: Ego te abluo in nomine patris, &c, aut in facramento euchariftiae, iftud eft, &c.) perfecta effent facramenta, non enim de neceffitate facramenti funt illæ voces, quibus communiter ecclefia utitur, fed illæ, vel aliæ loco illarum, idem fignificantes, quod illæ. Sic .n. intelligendum eft, determinatam exigi formam verborum ad facramenta, Sed funt voces illæ, quibus ecclefia" utitur, de neceffitate præcepti ecclefiæ : ideò peccaret, quifquis advertenter' uteretur aliis vocibus ab illis, quibus ecclefia fua confuevit uti in facrametis. Unde hæc non diximus, ut liceat cuique mutare voces in facramentis: fed, ut, fi acciderit, noverint non effe iteranda facramenta propter hujufmodi mutationes. Et confirmatur, quod dicimus, ex forma confecrationis fanguinis Chrifti, qua utitur ecclesia latina : dicit .n. Hic eft calix fanguinis. Ubiaut metaphoricè fumitur calix, aut ponitur continens pro contento, ac per hoc ex vi verborum, fectando propriam fignificationem, non fignificatur converfio vini in fanguinem, fed in calicem, quod eft ridiculum. Atteftatur enim per hoc Spiritus fanctus, quòd fufficiunt ad facramentorum perfectionem verba, vel ex proprietate, vel accommodatione ufus fignificantia veritatem facramenti, quæcumque fint illa: nec effe de neceffitate facramenti communiora in aliqua lingua verba,

In refponfione ad fecundum adverte, quòd doctrina præfentis literæ,
ad intel- f. quòd in qualibet lingua vox illa, qua principaliùs, & communiùs homi-
lig. refp. nesillius linguæ utuntur ad illum actum fignificandum, affumi debet in fa-
cramentis, vera eft, quantum eft ex parte debiti ufus verborum, quoniam
ad tantum myfterium nonnifi principalia, communioraque affumenda
funt verba. Čum hac tamen doctrina ftat, quòd oppofitum fiat, vel ex ac- 20
commodatione ufus, vel quia facramenti forma non urget ad hoc. Quan-
tum autem valeat cotra communitatem, & proprietate linguæ accommo-
datio ufus, teftatur forma baptifmi apud Latinos, dùm dicitur: Ego,
te ba
ptizo, &c. baptizare enim Latina lingua neque principaliter, neque com-
muniter fignificat abluere, ut patet, intantum, quòd, fi quis diceret alteri:
baptiza hoc fudariolum, aut non, aut vix intelligeretur. Et procul dubio
dicere deberemus: Ego te abluo in nomine patris, &c. quia tamen accom-
modavit ecclefiæ latinæ ufus vocabulü hoc ad fignificădū modü abluendi,
qui in facramento fit, illo utendum eft, unde etiam mulieres in vulgari
baptizantes, dicunt, lo ti battezo. Providentia .n, divina hinc ecclefiam
fuam doctam effe voluit, quòd, quocumque verbo accommodato ab ufu 30
ad fignificandum illud utamur(etiamfi alterius fit idiomatis) facramen-
tum perficitur; ita, quòd nec mixtio idiomatum in eadem numero forma
facramentitollit perfectionem facramenti. Habes quoque hinc, quòd,quia
ufus accommodatione perfonas dignas alloquimur in numero plurali, di-
cendo uni, Vos, &c. ita, quòd : fi dicereturilli, Tu, videretur inferri fibi
injuria, ideò, fi quis in forma facramenti pœnitentiæ abfolvendo epifco
pum, vel principem honoris confueti gratia dicat: Abfolvo vos à peccatis
veftris, &c. perfectum eft facramentum non minùs, quàm fi in vulgari di-
xiffet: 10 vi affolvo dalli voftri peccati: quia perfeéta eft fignificatio ora-
tionis ad illam perfonam folam ex accommodatione ufus non minùs, quã
perfectæ fint omnes fimiles orationes: puta, do vobis hoc munus, venite 40
vos ad prandium mecum, & fimilia. Et eadem ratione perfecta effent fa-
cramenta, fi perfona recipiens facramentum exprimeretur in nomine ho-

333 4.di. 3. ar. 3.q.. ad 3.04.

Sot. 4.fent.d.3.q.1.4.8.
Medina q.60.4.8.

SUPER Q. LX.
ART. VIII.

CONCL. 1. Si pro

dat per additionem
vel diminutionem à fe

ARTICULUS

3.

In refponfione ad tertium adverte, quòd, ut patet de confecr, diftin. Notandum 4.c. Retulerunt, Zacharias Papa determinavit,fuifle baptizatu illü, qui ob ad intel ignoratia baptizantis baptizatus eft in nomine Patria,& Filia,& Spiritua sa- lig. /. a. Ubi vides, quòd corruptio fuit tāta, quòd variata eft fignificatio no- ad3 minu: na patria nõ patre, fed locũ nativitatis fignificat: fed, licèt patria abfolutè aliud fignificet, qua pater: ut tamen eft pars corruptè prolata hujus orationis: Ego te baptizo in noie Patria,& Filia,&c.fignificaffe patre,judicatú é, & fic oratio tota no mutavit fignificatione. Et hoc valdè notandu eft pro cafibus occurrentibus in corruptè prolatis verbis circa alia facramenta, vel ex feftinatione, vel ex balbutiente lingua, vel aliquo alio accidente.

OCTA V US.

factam inducere alium minoris sut neceffitatis hujufmodi verba ritum, qui non fit ab Ecclefia receptus, tunc facramentalia, quàm verba facræ fcrino perficitur facramētu, pturæ: fed verbis facræ fcripturæ nihil li PROB. Quia talis cet addere, vel minuere: dicitur enim taliter verba proferens Deut. 4. Non addetis ad verbum, quod vo no intendit facere,quod facit Ecclefia ( ut ex illa bis loquor, nec auferetis ab eo. & Apoc. fua intentione habetur) ult. Conteftor omni audienti verba prophe& deficiete miniftri in- tiæ libri hujus, fi quis appofuerit ad hæc,ap. tentione faciendi, quod facit Ecclefia,non perfi- ponet fuper eum Deus plagas fcriptas in licitur facramentum, ut bro ifto,& fi quis diminuerit, auferet Depatet ex Concilio Flo- us partem ejus de libro vita. ergo videtur, *al forma ren. fup. art, feptimo, quòd neque in* formis facramentorum CONCL. 2. Si per liceat aliquid addere, vel minuere. additionem,vel diminu- T. 2. Prætereà. Verba fe habent in fationem tollitur debitus cramentis per modum formæ, ut dictum pre fenfus verborum (de quo eft:* fed in formis quælibet additio, vel fit longa declaratio in textu) tunc tollitur vir- fubtractio variat fpeciem, ficut & in tus facramenti,ideft, no numeris,ut dicitur *8. Metaph. ergo videLib. 8. perficitur facramentu: tur, quòd, fi aliquid addatur, vel fubMetaph. fi autem per cas no tolsext, S. so, litur debitus fenfus ver- trahatur à forma facramenti, non erit borum (ut declaratur in idem facramentum.

minuere, vel addere formis, quätü ad fensũ eft debitu illarü fensū tollere per tales mutatiões: minuere aut, vel addere cilde, quätü ad textu eft dicere, vel tale additio

në effe de neceffitate

mis facramentorum quædam apponun-
tur à quibufdam, quæ ab aliis non appo-
nuntur, ficut latini baptizant fub hac for-
ma: Ego te baptizo in nomine Patris, forma, cùm tamen verè
Filii, & Spiritus faniti. Græci autem fub no fit, vel tale diminu-
ifta: *baptizatur fervus Chrifti N. in no. tione no tollere id,quod
eft de neceffitate formę,
mine Patris, &c. Et tamen utrique veru cùm tamé re vera tollat.
conferunt facramentum. ergo in formis II.DE MAJORI. Ver-
facramentorum licet aliquid addere, vel ba. B. Sumpta fecun-

minuere.

tractione

*al. bapti

Zur.

*q.64.ar 8

dum rationem fenfus fignificati. §.Tunc ni.&c. RESPONDEO dicendum, quòd Sic.n.quæcumq; fiat adcirca omnes iftas mutationes, quæ pofsut ditio, vel fubtractio in formis facramentorum contingere,duo verborum, &c. ut in videntur effe confideranda. Unum qui- lofophū in argumento text. Ex quo dic ad Phidem ex parte ejus,qui profert verba, cu- adductu: quòd intellijus intentio requiritur ad facramentum, git de additione,vel fubut infrà dicetur: & ideò, fi intendat per ipfius effe fubftantialis. corruptiva bujufmodi additionem, vel diminutionem Vide ar.7. ad tertium. alium ritum inducere, qui non fit ab ecclefia Philofophus ergo fic receptus, non videtur perfici facramentum: gloffatus non eft contra quia non videtur, quòd intendat facere præmiffa, fed facit pro id, quod facit ecclefia. Aliud tamen eft III. DE CONCLUS. confiderandum ex parte fignificationis Videtur, quòd pari raverborum. Cùm enim verba operentur tione, &cæt, R. Concein facramentis, quantum ad fenfum, que borum debitus, & inteditur. §. Senfus eni verfaciunt (ut fupra dictum eft) oportet tio proferentis fi ferve- art.prac. confiderare, utrum per talem mutatio- tur quod etiã in ver- ad 1. ad nem tollatur debitus fenfus verborum: boru tranfpofitione, & 3. difcötinuitate, continquia,fi fic, manifeftum eft, quòd tollitur gere poteft) tunc fervaveritas facramenti.

tex.) tunc non tollitur 3. Prætereà. Sicut ad formam facra-
tunc (fuppofita femper menti requiritur determinatus numerus
recta intentione mini- dictionum, ita etiam requiritur determi-
ftri perficitur facra- natus ordo verborum, & etiam orationis 80
continuitas. fi ergo additio, vel fubtra-
¶ PROB. 1. Quia
verba operantur in fa- tio non aufert facramenti veritatem,
cramentis quantum ad detur, quòd pari ratione nec tranfpofi-

mentum.

vi

fenfum, quem faciunt, tio verborum,aut etiam interpolatio pro-
ut patet art. 6. ad pri- nunciationis.
mum. Secundò . Quia
Didymus hoc infinuat
in lib. de fpir.fan.

SED CONTRA eft, quòd in for

1. DE CONCLUS, Aliquid addere, vel minuere.B.Quantu ad fensu, vel
etiã quantú ad textu. §. Sic eni gloffanda effe conclufioné hac, trahitur ex 90
præmiffaru intelligentia circa setentias Deuter, & Apoc. Quæ intelligétia
talis eft. Ad verba facra fcripturæ no licet, &c. ut in text. Tuc nihil, &c.ut
patet ex articuli conclufionibus. Pro refpōfi formalis captu fcias: quòd

Manifeftum eft autem, quòd, fi diminuatur aliquid eorú, quæ funt de fubftantia forma facramétalis, tollitur debi- Erticulo habis profilitas tus séfus verborum: & ideò non perfici- per rationem & often- Dei. tur facramentum: unde Didymus * das, & rectè intelligas, dicit in li. de Spiritu fancto: Si quis à fcripturis, & Conci- spiritu lio; quòd additio, vel Eto,paulò fubtractio in verbis facramentorum facta non femper tollit veritatem fa- pri. Habecramenti, ideft, non femper facit, quòd facramēta no perficiantur. A feri- tur bic li pturis per hoc, quod dicitur Matth.vigefimo octavo: baptizantes eos in no- ber in fine mine Patris,& Filii, & Spiritus fan&ti. Quod à Latinis fine additione à operum S. Græcis facta fervatur. Latini ergo cum diminutione illa Græcorum, Græ

Hitron.

mi formam. Cùm igi

verború in formis quan

ci autem cũ additione ita baptizare conetur, ut unum de prædictis
proferunt iplam baptif- nominibus prætermittat (f. Patris, & Filii,
tur ab utrifq; fic verbo- & Spiritus fancti) fine perfectione baptiza
rum mutatione forma bit. Si autem fubtrahatur aliquid, quod
proferentibus perficia non fit de fubftantia forma,talis diminu
tur facramentum pa- tio non tollit debitum fenfum verborum,
tet, fecundum fcriptu-
xas ecclefiaftica confue- & per confequens nec facramenti perfe,
tudine iterpretatas,quòd tionem: ficut in forma Euchariftia,quæ
additio, & diminutio eft; Hoc est enim corpus meum, ly enim
doque poteft fieri licitè, fublatum non tollit debitum fenfum ver-
ideft, & fine peccato, & borum; & ideò non impedit perfectione
fine defectu facramenti, facramenti; quamvis poffit contingere,
tem idipfum infinuatur quòd ille, qui prætermittit, peccet ex
per hoc,quòd,quafi yer- negligentia, vel contemptu. Circa
batim, præfentem ar- additionem etiam contingit aliquid appo-
gumenti contr, textum, ni, quod eft corruptivum debiti fenfus:
dicit. Forma facrame puta fi aliquis dicat: Ego te baptizo in no-
si baptifmi eft. Ega se mine Patris majoris, & Filii minoris,ficut
baptizo in nomine Pa- Arriani baptizabant; & ideò talis addi-
tris, & Filii, & Spi- tio tollit veritatem facramenti. Si verò
ritus fan&ti, Non tame
negamus, quin & per fit talis additio, quæ non auferat debitum
illa verba, Baptizetur fenfum, non tollitur facramenti veritas.
salis fervus Chrifti in Nec refert, utrum talis additio fiat in
nomine Patris, & Fi-

A Concilio Florent, au

& articulum confirmăs

20

lii, & Spiritus fancti principio, vel in medio,vel in fine, ut fi a-
Vel baptizatur manib, liquis dicat: Ego te baptizo in nomine Dei
meis salis in nomine Patris omnipotentis, & Filii ejus unigeni,
Patris, & Filii, & Spi-
ritus fancti, veru per ti, & Spiritus fanéti paracleti, erit ve-
ficiatur baptifma. Quo- rum baptifma. Et fimiliter, fi quis dicat:
niam, cùm principalis Ego te baptizo in nomine Patris, & Filii,
caufa, ex qua baptif & Spiritus fancti, & B. Virgo te adjuvet,
fanta Trinitas, inftru- erit verum baptifma.

334 48.1 4.3.

6.2.7.1.52

3.con.cap. $10. Et li 4.c. 55. fin. & cap. sa.

mus virtutem habet, fit

30

quid Paulus pro vobis crucifixus est, aut in ftrum, cum fančte Tri-
nitatis invocatione,per-
nomine Pauli baptizati eftis? Sed hoc ve-
rum eft, fi fic intelligatur in nomine B. Hæc Concilium in Dé-
ficitur facramentum
Virg. baptizari, ficut in nomine Trini- creto, feu conftitut.fu-
tatis, quo baptifmus confecratur: talis per union. Armen. Ac
enim fenfus effet contrarius veræ fidei, & fi ergo dixerit ibi. Idcò
> mutationes iftæ non no-
per confequens tolleret veritatem facra- cent perfectioni talis fa-
menti. Si verò fic intelligatur, quod ad- cramenti, quia non tol-
ditur, in nomine B. Virg. non quafi no- lunt debitum, i. effen-
men beatæ Virginis aliquid operetur in tialem forma fenfum
baptifmo, fed, ut ejus interceffio profit
baptizato ad confervandam gratiam baptifmalem, non tolli-
tur perfectio facramenti,

mentalis autem fit`` mi- Fortè autem, fi diceret: Ego te bapti-
nifter, qui tradit exte zo in nomine Patris, & Filii, & Spiri-
rius facramentum ; fi
exprimitur actus,qui per
tus faniti, & B. Virg. Maria, non effet ba-
ipfum exercetur mini- ptifmus: quia dicitur 1. ad Cor. 1. Nun- 4a

Itulus clarus,

:

Secundò vides: qũò,&c.

AD PRIMUм ergo dicendum, quòd ad verba facræ fcri pturæ non licet aliquid apponere, quantum ad fenfum, fed quantum ad expofitionem facræ fcripturæ multa eis verba à doctoribus apponuntur; non tamen licet etiam verba facra fcripturæ apponere ita, quòd dicantur effe de integritate sacræ fcripturæ, quia hoc effet vitium falfitatis. Et fimiliter, fi quis diceret aliquid effe de neceffitate formæ, quod non eft,

Ad fecundum dicendum, quòd verba pertinent ad forma facramenti ratione fenfus fignificati, & ideò quæcunque fiat additio, vel fubtractio verborum, quæ non addat aliquid, aut fubtrahat debito fenfui, non tollitur fpecies facramenti.

¶Ad tertium dicendum, quòd, fi fit tanta interruptio verborum, quòd intercipiatur intentio pronunciantis, tollitur fenfus facramenti, & per confequens veritas ejus ; non autem tollitur, quandò eft parva interruptio, quæ intentionem proferentis, & intellectum verborum non aufert. Et idem eft etiam dicendum de tranfpofitione verborum: quia, fi tollit fenfum locutionis, non perficitur facramentum, ficut patet de negatione præpofita, vel poftpofita figno, fi autem fit talis tranfpofitio, quæ fenfum locutionis non variet, non tollitur veritas facramenti: quia,fecundum quòd Philofophus * dicit, nomina, & verba tranfpofita idem fignificant.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore tria fiunt, primò ponuntur due communiffimæ regu læ circa hujufmodi varietate.fecundò defcenditur fpecialiter ad diminutionem, & ad fitionem, tertiò movetur quædam difficultas circa additione,& folvitur.Prima regula fe tenet ex parte intentionis miniftrantis facramētā; fecunda verò fe tenet ex parte fignificationis verborum,quod intellige,non fecundum fe, fed in ordine ad totam orationem oportet enim mutari fensu ipfius orationis, qui eft forma facramenti,ad hoc,ut facramentum fit nullu, ut prædictum eft. De diminutione autem, aut additione in fpeciali in fingulis facramentis, fermo erit in propriis locis, hìc in communi eft fermo. Ubi nota pro folutione difficultatis motæ, quòd additio ad formam so ultra duos modos, qui in litera ponuntur (fcilicet, vel tamquam aliquid intrinfecum ad formam, vel tamquam extrinfecum) tertius in

QUÆSTIO

venituromninò per accidens, quandò, fcilicet interponitur aliquod verbum, non ut fit aliquid intrinfecum, vel adjacens formæ, fed impertinens omninò interpofito ad aliud propofitum,dicitur verbum, ut fi inter ba ptizandum poftquam dixit ego te baptizo, dicat alicui: Recede hinc,feu aliquid ejufmodi, & profequatur. In nomine Patris, & Filii, &c. Hoc enim non eft propriè addere ad verba forma: fed interponere verba interrumpendo formam, poteft fiquidem interruptio, de qua in refpófione ad tertium eft fermo, dupliciter fieri, vel fine interpofitione verborum, vel cum interpofitione verborum. Urraque autem interruptio non debet effe tanta, quòd juxta communem morem hominum continuitas folvatur orationis, fi enim,poftquam minifter dixit: Ego te baptizo: iret pranfum, & pofteà fubderet: In nomine Patris, & Filii, &c, five interim tacuiffet. five non foluta effet orationis unitas

2

SEX A G E SI MA PRIM A.
De neceffitate facramentorum, in quatuor articulos divifa."
EINDE Confiderandum eft de neceffitate facramen-

torum.

Et circa hoc quæruntur quatuor.
Primò. Utrum facramentà fint neceffaria ad falutem
humanam.

¶Secundà. Utrum fuerint neceffaria in ftatu ante peccatum. Tertiò. Utrum fuerint neceffaria in ftatu poft peccatum ante Chriftum.

¶ Quartò. Utrum fuerint neceffaria poft Chrifti adven

tum.

PRIMUS.
Utrum facramenta fint neceßaria ad humanam salutem .
DPRIMUM fic proceditur. Vi-
detur, quòd facramenta no fint
neceflaria ad humanam faluté.

CON
tra funt neceffaria ad Dicit enim Apoft. r. ad Timoth. quarto.60
humanam falutem. Corporalis exercitatio ad modicù utilis eft:
PROB. Quia hoc fed ufus facramentorum pertinet ad
patet & ex conditione corporalem exercitationem eo, quòd fa-
fervata, Deus provider cramenta perficiuntur in fignificatio-
*a praced, homini, & ex ftatu ho- ne fenfibilium rerum, & verborum,
r.6.ad 2. minis poft peccatu, quo ut dictum eft. ergo facramenta non
fe fubjectă fecit corpo- funt neceffaria ad humanam falu-

II. MINOR.Non autë fufficeret,fi facraméta effent neceffaria.R. Negatur.§.Deus, n. dat homi

¶ 2. Prætereà. Secundæ ad Cor.12.A- nib gratia fecúdu, &c. ut poftolo dicitur fufficit tibi gratia mea: in tex. Ex quo dic, quòd non autem fufficeret,fi facramenta effent ftant fimul ifta duo, f neceffaria ad falutem non funt ergo fa- gratia ad falute fufficits, cramenta faluti humanæ neceffaria.

tas, immò unŭ illorü fe3. Prætereà. Pofita caufa fufficien- quitur ad aliud.Na,fi vonihil aliud videtur effe neceffa- lo gratia,oportet, quòd falte voto fufcipiá facra rium ad effectum : fed paffio Chrifti meta, ut dicit Coc.Trid. eft fufficiens caufa noftræ falutis eft fufficiens caufa noftræ falutis, di.feff.7.de faarametis ca.4. Si, cùm inimici eßemus, reconcilia- Pofita caufa fufficient cit enim Apoftol. ad Roman. quinto. III. DE MAJORI ti fumus Deo per mortem Filii ejus, cata ad productione ef fectus.§.Tunc, &c. Nam paffio Chrifti, quæ eft caufa fufficies, applicatur hominib.per facraméta, & ideò fufficiëtia paffionis Chrifti no excludit,immò cóftituit neceffitatë lacramentoru.Nifi.n. applicetur, feu comunicetur, paffio ipfa homini, per paffionë ìpsā homo nö falvatur,Únde hoc docens Coc. Trid. feff.6.cap. 3. ait.

"20

30

40

SECUNDU S. Utrum etiam ante peccatum fuerint homini neceßaria facramenta.

nium fuit inftitutum ante peccatum, ut eft art. 1. appen.
dicitur Gen. 2. ergo facramenta erant ne- 11. DE MINORI, Ea-
dem eft natura. R. Non
ceffaria homini ante peccatum.

SED CONTRA eft, quòd medici- tame idem ftatus natu-
na non eft neceffaria, nifi agroto, fecun- ræ. §. Tunc nihil, &c.
ut virtualiter patet ex
dum illud Matth. 9. non eft opus fanis me- textu ly post peccatum
dicus: fed facramenta funt quædam fpi- anima, esia quantum,
rituales medicinæ, quæ adhibentur con- III ILLATIO CON-
tra vulnera peccati. ergo non fuerunt CLUSIONIS. Ergo fa-
neceffaria ante peccatum.
cramenta, &c. B. Ne-

RESPONDEO dicendum, quòd gatur illatio. §. Tranfi in ftatu innocentiæ ante peccatum facra- tur enim ab officio naturæ ad facramentum, menta neceffaria non fuerunt. Cujus ra- ut facramentum. Nam tio accipi pót ex rectitudine ftatus illius, matrimonium fuit inin quo fuperiora inferioribus domina ftitutum in ftatu innobantur, & nullo modo dependebant ab centiæ, &c. ut in textu. eis: ficut enim mens fuberat Deo,ita mé

ti fuberant inferiores animæ vires, & ipli
so anime corpus. Contra hunc autem or-
dinem effet, fi anima perficeretur, Eartic, habes pri-

quomodò per
rationem oftendas, me- pro
ritò effe infinuatum à fcripturis, & concilio; quòd facramenta non
erant homini neceffaria in ftatu innocentiæ. A fcripturis quidem per
hoc, quod dicitur Matth.9. fecundü quòd cum difcurfu ponitur in argu-
Tertia S. Thom.
M. m 3