quinque modis fimul: ideò Chriftus jure optimo vocatus eft Emmanuel.
Præceperat verò Deus ipfe, qui loquitur ibi in Pf, ut Ifrael reciperet Chri-
ftum, quem antonomaftice vocat prophetam, Deu. 18, & obediret ei.
Qui verba ejus, inquit, audire noluerit, ego ultor exiftam. Vide ibid.
conclu. 6. Veritates Aureas fuper totam le, vet. Cùm igitur Deus pater vel-
let, & jam ab antè ma-

nifeftaflet populo, quòd quòd omnia reguntur per anima Chri-
Chriftus futurus erat fti, quæ eft fupra omnem creaturam,un-
inter eos, receptus, &
Non enim honoratus ab eis, quare de & Apoft. dicit Heb.2. Non enim tange
Angelis nunc, quafi fui oblitus, lis fubjecit Deus orbem terræ futurum, 10
Jubjecit dicit in Pfal. 80.non erit f.fubjectum ei, de quo loquimur, ideft,

Deus orbe

Serre, futurum, J.

in te Deus recens, neque
adorabis Deum alienu.

de quo lu- Quia per hoc dictum fuum vult apertè monftrare, quòd
quimur, Chriftus promiffus, venturus, & fecundum voluntatem fuam recipien-
Jubjectum, dus, audiendus, atque honorandus, non erat Deus recens, neque Deus
cideft alienus: licèt (fecundum fcript.) verus effet Deus. Dixit ergo ly recens,
brista. & ly alienus, ad præfervandum Chriftum, ne Judæi, quafi hac auctori-

Utilitas pro Eccl. S. Dei.

Comin

tate cooperientes fe, viderentur excufari, fi non reciperent Chriftum,
quem recenter in humanitate natum dicimus effe Deum. Aliud enim est
effe Deum recentem, aliud eft effe hominem recentem, ficut etiam aliud

falutem, 1.9. 113. ar. 1. 2. 3. & permiferit malis impugnationem contra
homines, ibi q. 114. ar. 1. oportet dicere, quòd ipfe Chriftus, qui nonnifi
prudentiffimè omnia agit, atque gubernat, 1. q. 103.4.5.7. 8. rationem
exiget ab angelis tùm bonis, tùm malis de his omnibus, quæ circa homi-
nes operati fuerunt, & bonos quidem de bona adminiftratione præmiatu
rus, malos aŭt de ma--

Chrifto,nec tamen propter hoc alium con- la puniturus. Maxime
ftituit Deus fuper terram, quia unus, & verò ad ipfum hoc fa
idem eft Deus, & homo, Dominus Je- caput omnium tum ho
cere pertinebit: quia eft
fus Chriftus. De cujus incarnationis my- minum: tùm angelo-
rum, etiam fecundum
fterio ad præfens dicta fufficiant.
quòd homo,q.8. ar.3.
& officium capitis eft

eft effe Deum alienum, aliud eft effe ab aliquo in perfona alium. Porro 20 Jetis(inquit) quid Angelos judicabimus? Ac fi apertè dicat. Hoc tā ma

Chriftum effe recentem hominem fcripturæ dicunt, quem, effe recentem
Deum, negant: ficut etiam, ipfum effe à Deo patre in perfona alium, af-
ferunt, quem effe Deum alienum, inficiantur.

COR, Ex predictis ergo,patenter manifeftatum effe, relinquitur, qua
optimè dixerit textus ly Nec tamen propter hoc alium conftituit Deus fu-
per terram, quia unus,&ide eft Deus,& homo dominus JESUS Chriftus.

APPENDIX.

Exto efficacitatis,
X articulo. habes primò: quomodò per rationem oftendas, me-
ritò effe à fcripturis, infinuatum, quòd judiciaria poteftas Chrifti ex-
tenditur fuper angelos. Ut 1. Cor 6. fecundum quòd cum difcurfu poni-
tur in arg. cont. Pro cujus clariori notitia adverte, quòd quilibet, ut pru-
dens Dominus, ab iis, quibus adminiftrationem, feu difpenfationem de
aliquibus rebus commifit, exigit rationem difpenfationis, feu adminiftra-
tionis.corum (ut de hoc habes exemplum in Luc. 16.) Cum igitur Chri-
ftus angelis bonis commiferit adininiftrationem cuftodia circa hominum

Titulus clarus eft.

20

folicitum effe de ftatu membrorum, ut patet. Illud autem f. rationem exigere à difpenfatorib.cos juxta qualitatem fuae difpenfationis tractare: de membrorum eriam ftatu folicitum effe, difponere,ac ordinare, ac recog nofcere: illud, inquam, eft judicare( ut fapienti cuique facilè patere poteft. Et hoc per ly judicabimus, Chrifto à fortiori applicatum defignavit ibi Apoftolus. Ubi quoque annotandum eft: quòd interrogatio illa, qua utitur; quandam emphafim ad propofitum præfens valdè facientem habet, An ne fcifeftum eft, quòd fcire deberetis, & miror, fi non fciatis, Multò igitur magis fecundum hanc emphaticam Apoftoli locutionem, manifeftum effe docetur, quòd Chriftus angelos judicabit. Item à malis dæmonibus tanquam à veritate coactis ( licèt de fe aliàs mentiantur. Joan. 8.) idipsum infinuatur per hoc, quod Chrifto dicunt Mat. 8. Venifti huc ante tempus torquere nos. Ubi conftat penetrantibus, quòd ipfi vel nolentes fubindicant, Chriftum effe venturum judicem ad torquendu femetipfos (id, quod erit in noviffimo die )quamvis de fuo apponant mendacium iftud,f. quod i pfe nunc venerit ante tempus ad fic torquendum cos, f. ad ejiciendum coatè eos, tamquam judex, de corpore illo, quod tyrannicè,q. 49.4. 2.poffide bat. Per locum ergo à fimili (quandoquidem & hi natura funt angeli ) defignatur ibi, quòd Chriftus eft venturus judex bonorum angelorum, oppofito tn modo, f. ad præmiandu cos. Secundò vides: quò ex iis benè penfatis, & applicatis, i. fi à te benè pesentur, & applicentur (id, quod ubique fic exponendum eft declaretur, atque confirmetur viciffim doctrina præfens Angelica, & fanctæ Ecclefiæ Doctoris: Cujus meritis, & præcib.expliciut Elucidationes formales, munere Dei, fuper tertiam fuam partem ( De Salvatore noftro) per fratrem Seraphinum à Porrecta, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore duo fiunt. Primò refpondetur quæfito una conclu-
fione Angeli fubfunt judiciariæ potestati Chrifti, etiam inquantum eft ho-
mo. Et probatur tripliciter. Secundò declaratur, quoad quid angeli fub-
funt fic Chrifto. Et fit diftinctio trimembris, f. de minifterio, vel pre- 40
mio, aut pana accidentali, vel præmio, aut pena essentiali. Et omnia
clara funt in litera.

In refponfione ad tertium adverte, quòd, cùm dicitur inferiora regi
Anno per fuperiora, non intelligitur de inferiori, & fuperiori quocunque modo,
nec de inferiori, & fuperiori quoad beatitudinem, alioquin fequeretur,
quòd multi angeli regerentur per multos fanctos homines, quos elevatos
credimus fupra multos angelos, & confequenter multi fanéti homines cō-
currerent ad adminiftrationem mundi hujus inferioris; quoniam admini-

ftratio hæc minimis videtur credita angelis. Confequens autě hoc credimus effe falfum: quoniam fanéti homines, quantucumque beatiores fint angelis, non tamen præfunt regimini univerfali fpiritualis,aut corporalis creature, fed hoc officium refervatum eft angelis, quibus congruit ex natura,Unde intelligendum eft,inferiora regi per fuperiora non fecundum quid, fed fimpli citer, & abfolute, & proptereà, quia Chriftus homo eft fimpliciter,& abfolutè fuperior angelis, quia eft caput totius Ecclefiæ triumphantis,anime autem beatorum hominum fupra multos angelos funt angelis fuperiores folu fecundum quid, f. fecundum beatitudine,ideò ex dicta maxima Au.& Dia. optimè cōcluditur,quòd Chriftus eft fuper adminiftratione totius creature, & cum hoc aix beatoru hoium no prefunt univerfali regimini creaturaru Et hæc fufficiant de principali parte hujus libri, qua de myfterio incarnati Verbi tractavit.

SECUNDA PARS TERTIA PARTIS.

In qua agitur de Sacramentis.

OST confiderationem eorum, quæ pertinent ad myfteria
verbi incarnati,&c.Tres effe partes totius tertiæ partis Su-
mæ hujus theologica, ex D. Thoma annotavimus fuper
ipfius prologum in volumine præfente fcribentes, quod
prætitulatum fuit: Tertia Pars Summe Theologie, de so
Salvatore noftro. Ideò, ut meliùs intelligas, quafi per
quandam continuitatem,illa, que nunc hic per modū cu-
*Nos uno jufdam prolog priori ipfi prologo fubalternati dicenda funt, reminifcere,
Luc 4.romo illorum quæ ibi prænotata fuerunt. Expedita igitur ( ut tex
tutu, quod tui huic intendamus) illarum trium partium prima, quæ erat de Sal-
nunc ordine doctrine tractandum reftat de cæte-

eft D. Tko

tertia par

verd 10

ዝገ

main bac ris duabus, fcilicet de Sacramentis, quibus falutem confequimur, &
te collegi de fine immortalis vitæ, ad quam refurgendo pervenimus. Has duas par-
mus: Jup tes completas ponemus nos in volumine uno, quod eft præfens, addendo
planetum ea, quæ & partim, & totaliter, ob immaturam fancti Doctoris mortem
præmiffis defunt, ex ejufdé literis in lib. 4. Sententiarum adamuffim col- 60
electis, atque huc prout opus erat) tranfportatis ad verbum, quæ & ideò
us que D' jure, Additiones, vocabuntur. Quocirca fiet, ut tractatum integrum
Thom junt de facramentis, fecundum doctrinam D. Thom, in uno volumine habeas,
in uno fint aliàs non habiturus: quoniam nec in tertia parte, dùm viveret, de fin
galis facramentis tractare potuit, nec in Additionibus omnia continen-
tur, quãdoquidem ex illo quarto libro nonnifi illa ad facramentorum
materiam fpectantia,colligere decuit,quæ inipfa tertia parte defiderabätur.

vavimus "

connexa

volumine.

Tex

tio tractatur, pertinet ad facramenta in fpeciali, ideft,ad aliquod feptem facramentorum.

Primade Baptifmo, &c. Hoc eft. Tractatus de facramentis fecunda Tex, dici fua divifione eft feptemcuplex, f. de Baptifmo, à q. 66. ufque ad q.71,inclu- fio. vè, ita, quòd, quicquid, &c. (ut fuprà ) de Confirmatione in q:72.de En chariftia, à quest. 73. ufque ad quest. 83. inclufivè, ita, quòd, &c.de Panitentia,à q. 84. ufque ad q. 28.fuppl. incluf, ita, quòd, &c. de Extrema un Etione, à q. 29. ufque ad q. 33. inclufivè, ita, quòd, &c. de Ordine, à q.34, ufque ad q. 39. inclufivè, ita, quòd, &c. & de Matrimonio à q.41.ufque ad 9.68. inclufivè, ita, quòd; quicquid tractatur in toto illo fpatio, pertinet ad matrimonium.

Poft hoc agendum eft de his, quæ fpectant, &c. Hoc eft. Finito jam tractatu de facramentis, tractandum eft de fine immortalis vitæ, ad quam refurgendo pervenimus. Et ifte tractatus erit tripartitus, fcilicet de precedentibus refurrectionem, à q. 69. ufque ad q. 74, inclufivè, ita,quòd quicquid, &c. de ipfa refurrectione, fuifque concomitantibusà q. 75. uf que ad queft. 86, inclufivè, ita, quòd, quicquid, &c.& de fequentibus reJurrectionem, à quest. 78. ufque ad q. 99. inclufivè, ita, quòd, &c. En finis iftius voluminis.

Præfens igitur volumen duos tantùm magnos tractatus habet: videli
cet tractatum de facramentis, per q. 99. priores, & tractatum de refurre- Epilogus.
&tione mortuorum cum fuis annexis per q. 31.immediatè fequentes. Qui duo
tractatus continent plures tractatulos, unufquifque fuos, ut audifti, & lege
ti lib rum meliùs patebit.

Confideratio de facramentis in communi, &c. Hoc eft. Tractatus de
facramentis, prima fua divifione, eft duplex, fcilicet in communi, à quæ-
ftione 60.ufque ad que. 66, inclufivè ita, quod, quicquid in toto illo fpa-
tio tractatur, ad facramenta in communi pertinet: & in fpeciali, à que 70
fione 67.ufque ad qu. 69.fupplementi ita, quòd, quicquid in toto illo fpa-illic, & fatisfactum pro præfenti filentio erit

QUÆ

315 4 d.i.q. 1. ar.1.91.6

4.3.ad 1.0

QUÆSTIO S
IO EXA GESI MA
De facramentis, in octo articulos divifa.

OST confiderationem eorum, quæ pertinent
ad myfteria verbi incarnati, confiderandum
eft de ecclefiæ facramentis, quæ ab ipfo verbo
incarnato efficaciam habent. Et Prima confi-
deratio erit de facramentis in communi. Secun-
da de unoquoque facramentorum in fpeciali.

Circa primum quinque confideranda funt.
Primò. Quid fit facramentum.
Secundò. De neceffitate facramentorum.
Tertiò. De effectibus facramentorum.
Quartò. De caufa eorum.

Quintò. De numero.

Medina q.60.ar,1,

4.4.4.1. ad SUPER QUÆST. LX,

10

Primò. Utrum facramentum fit in genere figni.
¶Secundò. Utrum omne fignum rei facræ fit facramen-

tum.

Tertiò. Utrum facramentum fit fignum unius rei tan-
tùm, vel plurium.

Quartò. Utrum facramentum fit fignum, quod eft res
fenfibilis.

¶ Quintò. Utrum ad facramentum requiratur determinata
res fenfibilis,

¶Sextò. Utrum ad facramentum requiratur fignificatio,
quæ eft per

ARTICULUS

verba.

Septimò, Utrum requirantur determinata verba. ¶Octavò. Utrum illis verbis poffit aliquid addi, vel fubtrahi.

PRIM U S.

Utrum facramentum fit in genere figni.

DPRIMUM fic proceditur.
Videtur, quòd facramen-
tum non fit in genere figni.
Videtur enim facramentum zo
NOTATIO circa dici à facrando, ficut medicamentum à
ly Utrum vide medicando; fed hoc magis videtur per-
1. part. S. Thom, in
1.ar. 1.tit. Elucidatio- tinere ad rationem caufa, quàm ad ra-
nes. Quod pro femper, tionem figni. ergo facramentum magis
& ubique dictum fit de eft in genere caufæ, quàm in genere fi-
¶CONCL.Sacramētū gni,

cæteris Utrum.

PROB. Quia nunc

prout nunc de co loqui- 2. Prætereà. Sacramentum videtur mur, ponitur in genere aliquid occultum fignificare, fecundum figni. illud Tob. 12. Sacramenti regis abfconde- 30 fpecialiter loquimur de re bonum est.&Eph. 3. Quæ fit difpenfatio facramentis, fecundum facramenti abfconditi à fæculis in Deo: fed quòd important habitu dinem, feu ordinem fi- illud, quod eft abfconditum, videtur gni (ut interim tacea effe contra rationem figni. Nam fignum mus, fecundum quòd eft, quod præter fpeciem, quam ingerit ly facramentum dicit fenfibus, facit aliquid aliud in cognitioin fe aliquam fanctita* Lib.2.c.1. tem occultam) & facra- nem venire, ut patet per August. * in 2. circa princ. mentum quodlibet ad de doct. Chrift. ergo videtur, quòd fanctitatem fignificandă facramentum non fit in genere fiordinem habet, à qua gni.

40

I. m DE MAJOR I. 3. Prætereà. Juramentum quandoSicut. B. Quantum que facramentum nominatur: dicitur.n. ad denominationem, in *Decr. 22. q. 5. Parvuli, qui fine atanon autem, quantum te rationabili funt, non cogantur jurare, ad genus caufe, unde qui fine denominatur. S. Hoc qui femel perjuratus fuerit, nec teftis eft.Similitudo illa tenet fit post hoc, nec ad facramentum, i.jurain hoc, quòd utraque mentum, accedat: fed juramentum non so denominantur, fcilicet facramentum à facran pertinet ad rationem figni. crgo videdo, & medicamentum tur, quòd facramentum non fit in geneà medicando: non au re figni.

RESPONDEO dicendum, quòd
va fanitatis, inde est,
quod, &c. ut in textu, omnia, quæ habent ordinem ad unum
Tunc nihil, &c. ut pas aliquid (licèt diverfimode) ab illo deno-
11. MAJOR. Sacra minari poflunt, ficut à fanitate, quæ
mentum videtur occul- eft in animali, denominatur fanum non
tum fignificare. R. Si folùm animal, quod eft fanitatis fubje-
ly facramentum fu- &tum, fed dicitur medicina fana, in-
matur pro facro fecre-
to. §. Tunc nihil, &c. quantum eft fanitatis effectiva, diæta ve-
Nam conclufio ar, acci- rò,inquantum eft confervativa ejufdem,
pit facramentum in & urina,inquantum eft fignificativa i-70
alio fenfu, fcilicet pro- pfius: fic igitur facramentum poteft a-

qua nunc loquimur de
facramentis, fed analo-
gicè. Utraque ergo,fci-
licet juramentum, &

tum per modum con

liquid dici, vel quia in fe habet aliquam ecclefiafticum facra-
fanctitatem occultam, & fecundum hoc mentum, referunt rem
facramentum idem eft, quod facrum fe- facram: fed juramen-
cretum, vel quia habet aliquem ordi- teftantis, facramétum
nem ad hanc fanctitatem, vel caufæ, autem ecclefiafticum,
vel figni, vel fecundú quamcunque aliam (ideft, de quo nunc
habitudinem, fpecialiter autem nunc lo- loquimur )per modum
quimur de facramentis, fecundum quòd
important habitudinem figni, & fecun- A PP EN DI X.
dum hoc facramentum ponitur in genere fi

gni.
X art.habes primò:
AD PRIMUM ergo dicendum, quomodò per ratio-
quòd, quia medicina fe habet, ut cau- nem & oftendas, &
La cffectiva fanitatis, inde eft, quòd nuatum effe meritò à
rectè intelligas, infi- S.Dei.
omnia denominata à medicina dicun- fcripturis, Auguftino,
tur per ordinem ad unum primum a- & Concilio, quòd fa-
cramentum eft in gene-
gens, & propter hoc medicamentum
re figni A D. Auguft.
importat caufalitatem quandam; fed fan- quidem, ut in argum.
etitas, à qua denominatur facramen- cont. A fcripturis verò
tum, non fignificatur per modum cau- per id, quod de circu-
fæ efficientis, fed magis per modum cau-
fæ formalis, vel finalis, & ideò non o
portet, quòd facramentum femper im-
portet caufalitatem.

¶ Ad fecundum dicendum, quòd ra- facramentum, r. z. q.
tio illa procedit, fecundum quod facra- 102. 4. 5. per hoc,quòd
mentum idem eft, quod facrum fecre- ipfa vocatur fignum
tum: dicitur autem non folùm Dei fe- patet à fimili, quòd ly
facramentum, ut etiam
cretum, fed etiam regis effe facrum, & de aliis omnibus,qua-
facramentum, quia fecundum antiquos tenùs facramenta funt,
fancta, vel facrofancta dicebantur, qua- nere figni. A Conc.
prædicatur, eft in ge-
cumque violari non licebat: ficut etiam aut Flor, ide infinua-
muri civitatis,&perfonæ in dignitatibus tur per hoc, quod de
conftitutæ, & ideò illa fecreta, five di facramentis dicit. Illa
antiquæ legis gratiam
vina, five humana, quæ non licet vio-
folum per paffionem
lari, quibuslibet publicando, dicuntur Chrifti dandam figura-
facra, vel facramenta.

bant. Hec vero no

ftra & continent gratiam, & ipfam dignè fufcipientibus confe

runt. Hæc in con

ftit. fuper unione Ar-
men. In ly continet gra-

¶ Ad tertium dicendum, quòd etiam
juramentum habet quandam habitudiné
ad res facras, inquantum f. eft quædam
conteftatio facta per aliquid facrum, &
fecúdum hoc dicitur juramentum effe fa-
tiam fubintellige ly
cramentum, non eadem ratione,qua núc quam fignificant. Nam
loquimur de facramentis, non tamen æ- hoc fubintelligendum
quivocè fumpto nomine facramenti, fed docuit Concil. Trid.
analogicè, I. fecundum diverfam habi- dicens, feff. 7. de facr.
tudinem ad aliquid unum, quod eft res can. 6. Si quis dixerit,
facra.
facramenta nove
gis non continere gra-
tiam quam fignifi-

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Comment,

327

Inf. q. 64ar. Et 1.

2. q. 101.

8o. Et 4 d. 1.q. 1. ar.

Scot. 4.f.d. 1.q. 2.
Durand.f.d.i.q.1.
Medina 9.60.4.2.

SUPER QU. LX.
ART. II.

CONCL. Omne fiart. 4. cor- gnum rei facræ,inpor. q. quantú fanctificat ho103. ar. mines, eft facramentu, ¶ PROB. Quia nunc loquimur de fignis datis hominibus, no quomodocunque, fed prout fignificant rem facra ad homines pertinente( ut patet ex art. 1. etiam conjuncto) & facrame

ARTICULUS

quòd facramenti nomen eft multiplex, & dicitur tàm habens, quàm caufa, quàm fignum, & refpectu fanctitatis occulta. Et rursùs hoc manifeftatur ex communi regula ; quia omnia habentia ordinem ad unum possunt diverfimodè ab illo nominati, ut patet in fanitate, & fanis. Hæc fatis clara funt ex communibus regulis nominum multiplicium ad unum, vel in uno, vel ab uno, quæ abufivè vocantur analoga. Unde etiam Auctor in calce refponfionis ad tertium hanc abufionem corrigendo, cùm dixiffet, .1. analogice, ftatim declaravit, quid intendit fubdens, fcilicet, fecundum diverfam habitudinem ad unum, SECUNDU S.

Utrum omne fignum rei facræ fit facramentum.
D SECUNDUM fic procedi-
tur. Videtur, quòd non oé
fignú rei facræ fit facramen-
tum. Omnes enim creaturæ
lentiDiles funt figna rerum facrarum, fe-
cundum illud Rom. 1. Invifibilia Dei per 20
ea, quæ facta funt, intellecta confpiciuntur:
nec tamen omnes res fenfibiles poffunt
dici facramenta. non ergo omne lignum
rei facræ eft facramentum.

¶ 2. Prætereà.Omnia,quæ in veteri le-
tum propriè dicitur il- ge fiebant, Chriftum figurabant, qui
lud, quod eft fignu rei elt fanitus fan&torum, fecundum illud
facræ ad homines per- 1. ad Cor. 10. Omnia in figura contin-
tinentis, ut patet ex
gebant illis. Et Colof. 2. Quæ funt um-
cod. ar. 1. cum app.
Im DE MAJORI Sa- bra futurorum, corpus autem Chrifti:
crarum. B. In fe, i. ut nec tamen omnia gefta Patrum veteris
in feipfis facræ funt .S. teftamenti,vel etiam omnes ceremonia
Tunc nihil, &c. Nam legis funt facramenta, fed quædam spe-
ticuli de re facra in alio cialiter, ficut in fecunda parte habitum*
2.7.101. fenfu, f. prout refertur eft. ergo videtur, quòd non omne fignú
ad homines per ea fan- rei facræ fit facramentum.

loquitur conclufio ar

Єtificandos.

30

II. DE MAJORI. ¶ 3. Prætereà. Etiam in novo tefta- 40
Chriftum figurabant mento multa geruntur in fignum alicu-
B. Vel fecundum quòd jus rei facræ,quæ tamen non dicuntur fa-
in feipfo fanctus eft: vel
fecundum quòd nos per
cramenta, ficut afperfio aquæ benedicta,
fanctitatem ejus fancti- confecratio altaris, & fimilia. non ergo
ficamur. §. Tunc nihil, omne fignum rei facræ eft facramentu.
&c. ut patet in textu.
¶ SED CONTRA eft, quòd defini-

Pro cujus apliori noti

tia vide 1.2.q.100.102. tio convertitur cum definito: fed quida 103. articulis fuis,& be- definiunt facramentum per hoc,quòd eft nè huc applica,pro qua- facræ rei fignum, & hoc etiam videtur ex to opus eft. *ar, pra III. DE CONCLUS, auctoritate Auguftini fuprà inducta. ergo ced, in arg. Signum rei facra. B. videtur, quòd omne fignum rei facræ lit Tanquã difpofitionis ad facramentum.

Sed cont.

S. Di

m

fanctitatem. §. Tunc

nihil, &cæt. Nam conclufio articuli loquitur de figno rei facræ in alio fen-
fu, f.tanquam perficientis fanctitatem. Ex hoc loco patet: quòd non fuffi-
cit in propofito, quòd res facra referatur ad homines fanctificandos dif
pofitivè, i. quòd res fit difpofitio ad fanctitatem humanam, non fufficit ad
hoc, quòd res illa dicatur facra;fecundum quòd conclufio accipit ly facra:
fed requiritur, quòd res ipfa perficiat fanctitatem, ad hoc : quòd poffit ve- 60
rè dici res facra in fenfu nunc intento. Vide ad primum, & concilium in ar.
1.appendic. Differentiam horum nominum, fcilicet, facramenta, & facra,
vide in 1.2.q. 101.ar.4.& 102. ar. 5. &, pro quanto expedit, applica huc.
APPENDIX.

Ut.pra E. Xarticulo habes primò : quomodò per rationem & oftendas, & rectè
intelligas, meritò effe à fcripturis infinuatum: quòd omne fignū rei
facræ eft facramentum, Ut Roma. 4. Signaculum juftitiæ fidei. Apoftolus

бо

&c.

.n. per hoc, quòd fignu rei facræ, ideft juftitiæ fidei, vocat circumcifionem: quæ erat facra

¶ RESPONDEO dicendum, quòd mentum, infinuat à fifigna propriè dantur hominibus, quoru mili quòd omne fignu eft per nota ad ignota pervenire: & ideò rei facræ juftificantis propriè dicitur facramentum, quod eft homines apud Deum, eft facramentum. Quod fignum alicujus rei facræ ad homines per- etiam inductivè patet. tinentis, ut fcilicet propriè dicatur facra- Nam quodlibet fignum mentum, fecundum quòd nunc de facra- rei facræ, i. fanctitatis mentis loquimur, quod eft fignum rei fa- tiam facrorum, & facricra,inquantum eft fanctificans homines. ficiorum, & vaforu, &

AD PRIMUM ergo dicendum, obfervatiarü)in lege vequòd creature fenfibiles fignificát ali- teri erat facramètů.Puta quid facrum,f. fapientiam, & bonitate fignü,quòd ille populus Judæoru erat pofitus in divinam, inquantu funt in feipfis facra, ftatu colendi verü Deŭ non autem inquantum nos per ea fancti- (id,quod quandam fanficamur: & ideò non poffunt dici facra- ctitate iportat) vocabamenta, fecundum quòd nunc loquimur fionis. Signü autë, quòd de facramentis.

¶ Ad fecundum dicendum, quòd quæ dam ad vetus teftamentu pertinentia fignificabant fanctitatem Chrifti, fecundum quòd in fe fanctus eft: quædam verò fignificabant fanctitatem ejus, in quatum per ea nos fanctificamur, ficut immolatio agni pafchalis fignificabat imolationem Chrifti, qua fanctificati fumus: & talia dicuntur propriè veteris legis fa

fpeciali ftatu colendi veru Deu, vocabatur faSignu verò, quòd ille populus poterat uti iis, quæ pertinent ad cultu divinum (id, quod quadam fanctitatem dicit) vocabatur facramentu efus agni pafchalis. Signum ite, quòd illi facerdotes fpeciali modo uti iis poterat, vocaba¶ Ad tertium dicendum, quòd res de- tur facramentum obla❤ nominatur à fine, & complemento; dif- tionis victimarum efus pofitio autem non eft finis, fed perfectio: & aliorum fpecialiter & ideò, quæ fignificant difpofitionem ad deputatorum ad ufus fanctitatem, non dicuntur facramenta, facerdotu. Signü quoq. de quibus procedit objectio, fed folùm remotionis impedime ea, quæ fignificant perfectionem fancti (id, quod fanctitatem tatis humanæ. aliquam concernit quoad populum quidem vocabatur facramentum purificationum ab exterioribus immunditiis, & expiationis à peccatis ; quoad facerdotes autem vocabatur facramentum cujufdam ablutionis manuum pedum, & rafionis pilorum. De his omnibus vide 1. 2.q. 101. art. 4. & q. 102, ar. s. cor. Ex quibus à fortiori patet intentum de omni figno rei facræ in lege nova. Si .n. veteris legis figna rei facræ, quamvis fanctitatem ipfam non caufarent, vocabantur facramenta: multò magis utique legis novæ figna rei facræ, cùm ipfam caufent, vocabuntur veraciter facramenta. Quia igitur fufficienter de fignis rerum facrarum fit enumeratio, quandò legis utriufque figna ipfa adducuntur (nulla enim alia lex divina præter vetere, & novam eit, 1.2.q. 98. ar. 2. & q. 106. ar. 4.) dicere univerfaliter oporter fecundum prædicta, quòd omne fignum rei facræ eft facramentum, Secun dò vides quomodò, &c.

:

Commentaria Cardinalis Cajetani.

¶ In corpore Auctor accommodat definitionem hanc f. fignum rei facræ, ad hoc, ut fit convertibilis cum facramento,ut, quod ex proprietate fignificationis non habet, ex accommodatione intelligatur habere. Hinc enim duas fubintelligi vult conditiones rei facræ, f. fanctificantis homines, quod non aliunde deducitur, quàm ex hoc, quòd fignum propriè datur homini, cujus eft per notum ad ignotum difcurrere.

Scot. 4.f.d. 1.9.1.
Capr.4.1.4.1.4.1.cöcl.1.
Medina q.60.a.3.

SUPER QU. LX.

ART. III.

70

ARTICULUS

Et fcito duo. Primum, quòd Auctor non folùm pro reverentia fic definientium facramentum, fed etiam pro firmando ufu ecclefiæ, quo facra- Annot. mentum dicimus non cujufque rei facræ fignum, fed homines fanctificantis, defcriptionem hanc in definitionem erexit. Secundü eft, quòd ly fanAtificantis intelligitur in actu exercito, hoc eft, quod eft fignum rei facræ, ut actualiter exercet sanctificationem hominis

quia ad hoc adhibetur, ut fignum, ut fanctificetur homo per illius fignificatum.

TERTIUS.

Utrum facramentum fit fignum unius rei tantùm.
DTERTIUM fic proceditur.
Videtur, quòd facramentum
non fit fignum, nifi unius rei.

CONCL.Sacramen. Id.n. quo multa fignificantur, eft fignú
tum eft fignum & ambiguum, & per confequens fallendi
paffionis Chrifti, & gra-

tiæ,& gloriæ.

PROB. Quia facramentum fignificat fanctificationem noftram(ut patet ar. 1.2.) & in fanctificatione noftra confiderantur tria, f. paffio Chrifti, gratia,vita æterna, ut patet.

so

TEXAM.Ly caufa fanctificationis noftra. fcilicet, meritoria. Paffio enim Chrifti eft occafio ficut patet de nominibus æ caufa meritoria noftræ quivocis: fed omnis fallacia debet re- fanctificationis, fecunmoveri à Chriftiana religione, fecun- dum Conc. Trid. fell dum illud Coloff. 2. Videte, ne quis vos quòd caufa ejufdem făSeducat per philofophia, & inane fallacia. atificationis efficiens eft Deus: formalis autem caufa eft gratia; finalis verò eft gloria æterna. Unde ex illo Concilio declaratio, & confirmatio præfentis textus habetur.

6. c. 7. Quod & ibi dicit,

I. DE MAJORI. Quo multa, R. Non ordinata ad unum. §. Tunc nihil,&c. Nam facramentum fignificat multa, ut ordinata ad unum, ideft, fecundum

abens, cuam c

rsus hoc manif ad unum polan s. Hac fatis cle maduum, vel is de etiam Auctorin

do, cum triffet, icet, fecundum di

colecranonis

erò, quo

poterat

nent acc

id, quod

katem d

fecundum quòd ordine quodam funt unum, inquantum, fcilicet
ordine quodam conve-

niunt in una fanctifica- ergo videtur, quòd facramentum non
ut pa- fit fignum plurium rerum.

tione hominis
tet in corp.

II. ILLATIO CON

Ab Ecclefia verò per hoc, quod in fefto corporis Chrifti de facramento codem dicit: 0 tutibus, & ultimus finis fanctificationis facrum convivium, in noftræ, qui eft vita æterna: & hæc o- quo Christus fumitur, mnia per facramenta fignificantur: unde recolitur memoria paffionis ejus, mens implefacramentum eft & fignum rememorati- tur gratia, & future vum ejus, quod præceffit, fcilicet pal- gloriæ nobis pignus da fionis Chrifti, & demonftrativum tur. Ac fi apertè ad propofitum dicat: Sacrameto jus, quod in nobis efficitur per Chrifti tum corporis Chrifti eft paffionem; fcilicet, gratiæ, & pro- fignum & paffionis ejus gnofticum, ideft, prænunciativum futus præteritæ,& gratia preræ gloriæ.

2. Prætereà. Sicut dictum eft, fa-
"ar pra CLUSIONIS. Ergo vi- cramentum fignificat rem facram, in-
detur, quòd, &c. B. Ne- quantum eft humanæ fanctificationis
gatur illatio.S. Nam fa- caufa: fed una fola eft caufa humanæ
cramentum ex hoc,quòd
fignificat rem fanctifi- fanctificationis, fcilicet, fanguis Chri-
cantem, ideft, paffio- fti, fecundum illud Hebreor. ultim.Je-
nem Chrifti, oportet, fus, ut fanctificaret per fuum fanguinem
quòd fimul fignificet ef
fectu, qui,&c. ut in tex. Populum, extra portam paßus est. ergo
Pro quoad verte, quòd videtur, quòd facramentum non figni-
effectus, qui intelligi- ficet plura.
tur in caufa fanctifican-
*a.praced. te, ideft in paffione
Chrifti, eft & propin-
quus, fcilicet gratia,
& remotus, fcilicet,
gloria vita eterna. U

diji, 2. boc é, quod di. cimus.

3. Prætereà. Diftum eft, quòd fa-
cramentum propriè fignificat ipfum fi-
nem fanctificationis: fed finis fanétifi-
cationis eft vita æterna, fecundum illud
Rom. 6. Habetis fructum veftrum in fan-
&tificatione, finem verò vitam æternam.

trumque enim nobis
promeruit paffio Chri-
fti, 9.19.4.4 9.49. ergo videtur, quòd facramentum non
III. DE MAJORI, tam æternam.
fcilicet vi-
fignificet, nifi unam rem,
Ipfum finem fanctifica. tam æternam.
tionis. B. Ideft ipfam

art. 1.2.3.4.5.

A

AD PRIMUM ergo dicendum,
quòd tunc eft fignum ambiguum præ-
bens occafionem fallendi, quandò fi-
gnificat multa, quorum unum non
ordinatur ad aliud: fed, quandò fignifi-
cat multa, fecundum quòd ex eis quo-
dam ordine efficitur unum, tunc non
eft fignum ambiguú, fed certu,ficut hoc propinquabis enim re-
gnam celorum. Et Joan.
nomen homo fignificat animam, & cor- 20. Accipite Spiritum
pus, prout ex eis conftituitur humana fanctum: quarum re-
natura. Et hoc modo facramentum fi- miferiis peccata, re-
mittuntur eis, con quo-
gnificat tria prædicta*, fecundum quòd
quodam ordine funt unum.

SED CONTRA eft, quòd in facra-
perfectionem fanctifica- mento altaris eft duplex res fignificata,
tionis. S. Tunc nihil, f. corpus Chrifti verum, & myfticum,
&c. Nam perfectio fan-
*De cofec. &tificationis eft duplex, ut Aug. dicit in libr.*Sententiar. Profperi.
fcilicet forma, quæ eft
RESPONDEO dicendum, quòd,
gratia,& ultimus finis, ficut dictum eft, facramentum propriè
2. prace, qui eft vita æterna. O- dicitur, quod ordinatur ad fignifican-
portet autem ad rasio dam noftram fanctificationem. In qua
nem facramenti, quòd
fignificet perfectionem, tria poffunt confiderari, videlicet ipfa
que eft forma, nec fuf- caufa fanctificationis noftræ, quæ eft
ficit, quod folum, &c. paffio Chrifti, & forma noftræ fanctifi-
cationis, quæ confiftit in gratia, & vir- 40

ut in tex.

facram Utilitas APPENDIX.

pafchals

quod

ecial m

po Eccl.s. Ecfle infinuatum à fcripturis, Ecclefia, & Auguftino, quod facramé

pra

Dei

Xart. habes primò quomodò per rationem oftendas, meritò tum eft fignum pluriù rerum. A D. Auguft. quidem, ut in arg.con.

Titulus clarus.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore una conclufio cum uno corollario. Conclufio. Sacramentum eft fignum trium rerum. Declaratur: Sacramentum eft fignum so noftræ fanétificationis, in qua confiderantur tria, & hæc per facramenta fignificantur. ergo. Corollarium est. Sacramentum eft fignum reme

Ferrar. 4. cont. c. 56.
Scot.4.f.d.1.9.1.4.4.
Capr.4.5.f.d.1.q.1.cocl.2.
Medina q.60.4.4.

SUPER Q. LX.

{AR T. IV.

CONCL. Cùm rés

facræ, quæ per fa

morativum, demonftrativum, & prognofticum. Declaratur ex tribus
præmiffis.
Adverte hic, quòd Auctor gratia materiæ abfque probatione pro Anne,
cedit, declarando, quæ abfque controverfia acceptantur de facramentis
in communi.

lib 2. er. cramenta fignificantur, Priorum, omnis effectus fuæ caufæ fignum
fint quædã fpiritualia, eft: fed,ficut funt quidam effectus fenfi-
& intelligibilia bona, biles, ita etiam funt quidam effectus in-
quibus homo fanctifi-
catur, confequens eft, telligibiles, ficut fcientia eft effectus de-
ut per aliquas res fenfi- monftrationis. ergo non omne fignum
biles fignificatio facra- eft fenfibile. Sufficit autem ad rationem
menti impleatur.

PROB. 1. Quia ho- facramenti, quòd fit fignum alicujus rei
mo, cui dantur facra- facræ, inquantum per eam homo fancti- 70
*.a.bu q. menta, procedit con- ficatur, ut dictum est.* non ergo requi-
naturaliter ex cognitio- ritur ad facramentum, quòd fit aliqua
ne fenfibilium in cogni-
tionem fpiritualium ut
res fenfibilis.

ut con›

patet) & divina sapien- 2. Prætereà. Sacramenta pertinent
tia, à qua funt inftitu- ad cultu, vel regnú Dei: fed res fenfibi-
ta facramenta, unicui- les non videntur pertinere ad cultum
que provider fecundum
modum ejus
Dei:dicitur enim Jo. 4. Spiritus eft Deus,
ftat ex Sapien. 3./e- & eos, qui adorant eum, in fpiritu, &
cundo, quia Dionyf. veritate oportet adorare. & Ro. 14. Non
cap. Ecclef. hierar, at est regnum Dei efca, & potus, ergo res
quod ad facramenta fenfibiles non requiruntur ad facramen-
requiruntur res fenfi- tum.

libero arbitrio,* quòd res fenfibiles funt
minima bona, fine quibus homo rectè vivere
poteft: fed facramenta funt de neceffita-
te falutis humanæ, ut infrà patebit: &
ita fine eis homo rectè vivere no poteft.
non ergo res fenfibiles requiruntur ad
facramenta.

*

¶SED CONTRA eft, quod Aug. Sed res fenfibiles. R. *Traft 8o.
Confideratæ, ut funt in tua g
dicit fuper Joann. Accedit verbum ad ele- in natura fua. $§. Tunc Fanp
mentum,& fit facramentum. Et loqui- nihil, &c. Nam ipfæ med, 9.
tur ibi de elemento fenfibili, quod eft a- figna rerü fpiritualiū,
confiderate, ut funt
qua. ergo res fenfibiles requiruntur ad in quibus regnum Dei
facramenta.

confiftit, pertinent ad

RESPONDEO dicendum, quòd cultum Dei: & hoc fapientia divina unicuique rei providet rätur res fenfibiles in fecundum fuum modum, & propter hoc facramentis, quandò dicitur Sap. 8. quòd fuaviter difponit o f. cas dicimus requiri mnia: unde & Matth. 25. dicitur, quòd III. ILLA TIO dedit unicuique fecundum propriam virtu- CONCLUS. Non ertem. Eft autem homini connaturale, ut go, &c. R. Negatur per fenfibilia perveniat in cognitionem illatio. §. Procedit eintelligibilium. Signú aut eft,per quod gentia præmiffarum, aliquis devenit in cognitionem alterius, qua, fcilicet, in auunde, cùm res facræ, quæ per facra- ctoritate D. Auguftin. menta fignificantur, fint quædam fpi- intelligit ly res fenfibiritualia, & intelligibilia bona, quibus tur de rebus, &c. ut in les. Nam ipfe ibi loqui

nim ex mala intelli

tex.Putabat autem ar

gumentum, quòd ibi de rebus fenfibilibus quocuque modo confideratis
loqueretur: quod quidem, fi fuiffet verum, tunc & yera fuiffetilla-

"cap. x. In

ter med.

fi.

Utilitas

"Dei.

eft (ut ex text. & cod.

Aug, in arg, contr, habetur) ideò & ut falfa negabatur illatio.

APPENDIX.

meritò effe infinuatum

tio; fed quóniam falsu homo fanctificatur, confequens eft, ut per aliquas res fenfibiles fignificatio' facramenti impleatur: ficut etiam per fimilitudinem fenfibilium rerum in divina fcriptura res fpirituales nobis defcribuntur. Et inde eft, quòd ad facramenta 16 pro Eccl. EX articulo habes requirútur res fenfibiles: ut etiam Dioprimo: quomodò nyf. probat in 1.c.* cœlest. hierarch. per rationem oftendas, AD PRIMUM ergo dicendum, à fcripturis, Ecclefia,& quòd unumquodque præcipuè denomi Auguftin, quòd ad fa- natur, & definitur fecundum id, quod cramenta requiruntur convenit ei primò, & per fe : non autem res fenfibiles. A Divo fecundú id, quod convenit ci per aliud. Auguftino quidem: ut in argumen, contr. Per Effectus autem fenfibilis per fe habet, ly elementum enim ac- quòd ducat in cognitionem alterius,quacipit res fenfibiles, à fi primò, & per fe homini innotefcens : mentis repertas. Ac fi quia omnis noftra cognitio à fenfu oridixerit: Ex rebus natu- tur: effectus autem intelligibiles no haræ fenfibilibus, & ver- bent, quòd poffint ducere in cognitiobis conftat quodlibet nem alterius, nifi inquantum funt per pturis verò per hoc, aliud manifeftati, i.per aliqua fenfibilia. quod dicitur 1.Corinth. Et inde eft, & primò, & principaliter di3. Coprehenda fapientes cuntur figna, quæ fenfibus offeruntur, 30 in aftutia eorum. Quod

Aunos.

330

Inf. art. 7.

cor.

*

mili in cæteris facra

facramentum. A fcri

fi

fub aliis verbis dicitur Prov. 11. In infidiis fuis capietur iniqui. Et Pfalm.
37. Deus conteret dentes eorü in ore ipforu. Tunc enim capiuntur iniqui

20

lib, to.. al.cogite ipfi tionem.

ficut Aug. dicit in 2. * de doctr. Chrift. in fuis infidiis, & dentes lib. 5. d
ubi dicit, quòd fignum eft, quod præter conteruntur in ore ipfo- dodir. C
Speciem,quam ingerit fenfibus,facit aliquid res, per quas decipere
rum; quandò per calde circa prin
aliud in cognitionem venire: effectus au- alios moliuntur,
tem intelligibiles non habent rationem decipiuntur. Ad propo-
figni, nifi fecundum quòd funt manife- fitum ergo.Serpens cal-
lidus, Genef.3.per quid
ftati per aliqua figna. Et per hunc etiá decepit nos? Per res fen-
modum quædam, quæ non funt fenfibi- fibiles: ut ibi. Ergo per "queff. 61.
lia, dicuntur quodamodò facramenta, præmiffas auctoritates ar..ad
vult dicere fcriptura;
inquantum funt fignificata per aliqua se- quòd capiēdus erat ipfe
fibilia, de quibus infrà * agetur. per res fenfibiles, ideft,

¶ Ad fecundum dicendum, quòd res quòd facramenta, qui-
fenfibiles, ut in fua natura confideran- bus dùm ex peccatis
eruimur, illa fua prima
tur, non pertinent ad cultum, vel ad re- aftutia fruftratur,confi-
Dei: fed folùm fecundum quòd ftere debebant in rebus
gnum
funt figna fpiritualium rerum, in quibus fenfibilibus. Ab Eccle-
fia autem per dictum
regnum Dei confiftit.
illud fuum, in hymn.
Dominica in Paffio.Hoc
opus noftræ falutis or-
do depopofcerat: multi-
ut artem falleret,&
formis proditoris ars
medelam ferret' in-
de, hoftis unde laferas.
Hæc ibi. Quæ applica

Ad tertium dicendum, quòd Auguft. ibi loquitur de rebus fenfibilibus, fecundum quòd funt in fua natura: non autem fecundum quòd affumuntur ad fignificandum fpiritualia, quæ funt maxima bona.

tu ad propofitum, conformiter ad nunc dicta de fcripturis. Secundò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Titulus clarus, Res fenfibiles, puta, aqua, oleum, vinum, panis.
In corpore una conclufio; Ad facramenta requiruntur res fenfi
biles. Probatur dupliciter. Primò ratione. Res facræ, quæ per facramenta
fignificantur, funt quædam bona intelligibilia, quibus homo fanctifica-
tur.ergo per aliquas res fenfibiles fignificatio facramenti implenda eft.ergo
ad facramenta requiruntur res fenfibiles. Prima confequentia probatur ra-
tione,ex parte quidem noftri, quia modus naturalis cognitionis humanæ

D. Alb. 4. f. d. 1. ar. 6.
Scot 4. d. 1.9.1.a. s.
Medina q.60.a. s.

SUPER QU. LX.
ART. V.
ONCL. In facra-

CONC

mentis novæ legis,

cùm his homines fan

&ificentur (ut ex 1. Cor.

ar. 3.ku. 6. habetur) oportet,

D QUINTUM fic proceditur. Videtur, quòd non requirantur determinatæ res ad facramenta. Res enim fenfibiles affumuntur in fajus queft, uti reus ex divina in cramentis ad fignificandum, ut dictum ftitutione determinatis. eft: fed nihil prohibet diverfis rebus fenPROB. Quia fan- fibilibus idem fignificari, ficut in facra atificatio hominis, quæ in facramentis confide- fcriptura Deus aliquandò metaphoricè ratur,eft tantùm in pot- fignificatur per lapidem, quandoque eftate Dei fanctifican- per leonem, quandoque per Solem, aut tis (ut patet,& non per aliquid aliud hujufmodi. ergo videtur, tinet ad aliquem déterminare fuo judicio il- quòd diverfæ res poffint congruere eidé lud, quod eft in pote facramento. non ergo determinatæ res ftate alterius, fed folum in facramentis requiruntur. poteft uti determinatis

ab illo altero .

מן

minare tamen, qua re

2. Prætereà. Magis eft neceffaria fa

1. MINOR. Nihil lus animæ, quàm falus corporis: fed in
prohibet, diverfis rebus medicinis corporalibus, quæ ad falutem
ide fignificari. B. Deter corporis ordinantur, poteft una res pro
fit utendu ad tale quid alia poni in ejus de fectu. ergo multò ma-
in fpeciali negocio oc- gis in facramentis, quæ funt medicina
currente fignificandu, fpirituales ad falutem animæ ordinatæ,
5. Ut patet confideran- poterit una res affumi pro alia, quandò
ti. Tunc ni. &c. Nam illa defuerit.
Deus eft, qui nobis fi-
gnificat fpiritualia, &c.
quo dic:

pertinet ad fignificante.

ut in tex. Ex

quod,licèt res plures ef

3. Prætereà. Non eft conveniens,
ut hominis falus arctetur per legem di-
vina, & præcipuè per legem Chrifti, qui

fe de fe poffent ad unu, venit omnes falvare: fed in ftatu legis na-
& idem fignificandum turæ non requirebantur in facramentis
congruentes: poftquam
tamen hæ à Deo ad ta- aliquæ res determinatæ, fed ex voto af-
le quid determinatè in fumcbantur, ut patet Gen. 28. ubi Jacob
facramentis fignifican- vovit,fe Deo decimas, & hoftias pacifi-
dum inftitutæ funt,nul cas oblaturum. ergo videtur, quòd non
læ aliæ poffunt ad talis
facramenti fignificatio- debuerit arctari homo, & præcipuè in
nem applicari, ita, ut nova lege ad alicujus rei determinatæ
facramentu tale fuum ufum in facramentis.

aqua, & Spiritu fanéto, non poteft introi-
re in regnum Dei.

&

Et ideò oportuit divini tùs, &cæt, ut in tex. Ex quo patet difcurrenti: quòd non eft in poteftate hominis, neque naturæ totius creatæ,proprio judicio variare res RESPONDEO dicendum quòd in facramentis à Deo in ufu facramentorum duo poffunt confi- determinatè institutas. derari, f. cultus divinus, & fanctificatio Vide ad primum, 50 hominis. Quorum primum pertinet ad tex.com. III.ILLATIO CONhominé per comparationem ad Deum, CLUS. Ergo videtur, fecundum autem è converso pertinet ad quòd non debuit ; &c. Deum per comparationem ad hominem: &. Negatur illatio. §. non pertinet autem ad aliquem deter- Non.n. idem eft judicium faciendum (quod minare illud, q eft in poteftate alterius, tamen in argumento fed folùm id, quod eft in fua poteftate. fit) de rerum determi Quia ergo fanctificatio hominis eft in natione, vel indetermi poteftate Dei fanctificantis, non perti- natione in ftatu legis naturæ, & in ftatu lenet ad hominem fuo judicio affumere res, gis exteriùs data, five quibus fanctificetur, fed hoc debet effe tempore Moyfi, five te ex divina inftitutione determinatum, & pore Chrifti. Nam diideò in facramentis nova legis, quibus ho- verfis temporib. cögruverfa facramenta dimines fanctificantur, fecundum illud 1. unt, ficut etiam, &cæt. ad Corinth. 6. Abluti eftis, fanctificati utin text. Ex cujus uleftis, oportet uti rebus ex divina institu- timis verbis patet, quid tione determinatis.

fibiles in facramentis & ta requiruntur. Ut per verba hoc, quod dicit Domifimilitudinaria in fcripturis : & idcò, nus jo. 3. Nifi, &c. ut ficut judicio Spiritus fancti determinatu in arg. cont. Hoc eft, in eft, quibus fimilitudinibus in certis fcri- propofito. Ad facramépturæ locis res fpirituales fignificentur, requiritur hæc fenfibi ta baptifmi neceffariò ita etiã debet effe divina inftitutione de- lis res determinata, f. terminatum, quæ res ad fignificandum aqua: ita, ut, fi non adaffumatur in hoc, vel in illo facramento. hibeatur ibi aqua, non ¶ Ad fecundum dicendum, quòd res regnü Dei.Ergo ly Nif poffit quis introire in fenfibiles habent naturaliter fibi inditas cadit fuper renafci, & fuper ly ex aqua.A fimiPoterit una res affumi pro alia, quandò illa defuerit. B. Si res ex virtute li ergo ibi cöfignificavit Chriftus:quòd res determiatæ divinitùs neceffario naturæ fuæ operentur in facramentis. §. Tunc nih. &c. Ex virtute .n. fuæ 90 requiritur in aliis facramétis. Ite per hoc,quod dicitur Jofue cap.23. Tantis naturæ res non operantur in facramentis ; fed folùm ex inftitutione divina, eftote foliciti,ut cuftodiatis cuncta, que fcripta funt in volumine legis Moyfi,