hypoftafi: non autem dicimus indifferenter, quòd natura humana fit af-
fumpta à divina hypoftafi, & divina hypoftafis fit affumpta à natura hu-

II. DE MAJORI. Videtur. R. Falsò :
: non autem verè. §. Uniens enim
& affumens non omninò funt idem. Nam omnis perfona affumens eft
uniens, non autem è converfo, &c. ut in tex. Tunc nihil, &c. ut patet.
Imò argumentum fic gloffatum facit pro. Si enim non funt idem uniens
& affumens, unitum, & affumptum, apertè fequitur, quòd unio,
& af
fumptio non funt idem: id, quod conclufiones intendebant.
III. DE MINORI. Non determinat. B. Ex parte affumpti, non ex par-
te affumentis. §. Tunc, &c. Nam unio, neque ex parte affumpti, neque ex
parte affumentis determinat, fed indifferenter fe ad utrumque terminorum
habet, ut in 3. conclufione.

20

Commentaria Cardinalis Çajetani.

articulo effe relationem in, & ex altero tantùm extremo: quoniam in fola natura humana habet effe: relatio autem æquiparantiæ (ut ipfum nomen fonat) æquè fe habet ad utrumque extremum.

¶ Num unio, & assumptio ratione diftinguantur.

Dubium quarto occurrit, qualis fit differentia inter unionem, & af- Quefto 4, fumptionem, an rationis tantùm, an etiam realis. Et eft ratio dubii, 30 quia in litera in calce refponfionis ad tertium concluditur, quòd affumptio differt ratione ab unione, & incarnatione,clarumque videtur, quòd affumptio non differt realiter, fed ratione tantùm ab incarnatione, cùm ergo fimul contraponantur affumptioni, fola rationis differentia apparet. In oppofitum autem eft: quia actio, & pafsio diftinguuntur realiter à relatione confequente conjunctum, quod per actionem, & pafsionem fit: fed affumptio, & unio fic fe habent, ergo.

¶ Num relatio affumptionis terminetur ad aliquid abfolutum,
vel respectivum.

D Ubium quintò eft de termino affumptionis, ad quid, fcilicet, termi-
natur, ac quis eft proprius terminus affumptionis, an abfolutum ali-
quod, vel relativum. Et eft ratio dubii ex parte rei: quia per iftam actio-
nem nullum abfolutum fit in perfona divina, & fimiliter nullum abfolu-
tum ponitur in natura humana, fed nec etiam in perfona divina realis rela-
tio acquiritur, fed in fola natura humana fit de novo folummodò relatio
realis unionis ad perfonam Filii: conftat autem, quòd terminus actio-
nis proprius eft illud ens, quod fit per actionem illam fola igitur
relatio realis unionis hujus naturæ humanæ ad perfonam Filii eft
terminus proprius actionis, & pafsionis affumptionis nomine impor-

tatæ.

¶ Ratio verò dubii ex parte noftra eft, quia Doctores aliqui hoc dicunt. Scotus enim in 3. Sent. dist. 19. 1. tenet hujufmodi affumptionem terminari ad relationem unionis: quia nullum eft ibi abfolutum novum tàm in natura, quàm in perfona, ponens hanc relationem non fpectare ad genus relationis, fed effe de genere refpectuum extrinfecùs advenientium, qui fcilicet non neceffariò fequuntur fundamentum, etiam pofito termino quales dicit effe unionis refpectus inter animam, & corpus, fi præexiftentia feorsum unirentur de novo, & panis, & quantitas Sacramenti unirentur, nullum enim abfolutum in hujufmodi unionibus acquireretur fundans unionis relationem, fed ad folam unionis relationem terminaretur actio unitiva.

¶Durandus quoque in 3. Sen.dift. 5.q. 2. tenet actionis, quæ affumptionis nomine fignificatur, propriè loquendo, terminum intrinfecum effe refpectum unionis, quem dicit effe, non relationis genericæ, fed modum quendam realem, ficut inhærere eft modus realis confequens naturam accidentis. Ad hujufmodi namque refpectus dicit poffe effe motum, & actionem naturalem: quamvis ad unionem naturæ humanæ in perfona divina fola divina actio potuerit terminari.

In oppofitum autem eft, quòd Auctor hoc dicit in calce corporis ar ticuli, quòd affumptio determinat pro termino ad quem perfonalitatem divinam, ut fcilicet perfona divina in humana natura fubfiftat. Constat autem, hoc non effe refpectum, fed effe abfolutum, utpote de genere, feu ordine fubftantiæ. ergo.

Ad primum dubium dicitur, quòd prima differentia optima eft, quan- Res.Quæ,c. tum ad formale fignificatum. Ad cujus evidentiam confiderandum eft fundamentum in litera pofitum, f. quòd in myfterio incarnationis ( quantum ad propofitum fpectat) duo tantùm inveniuntur, f. actio, & paffio, & relatio unionis, & quòd relatio unionis non fit alia actione, & pafsione ab illa actione, & pafsione, quam fignificat affumptio, fed illa actio, quæ eft affumere, factio eft unionis, non curando pro nunc de modo, quo fit unionis relatio per actionem illam, hoc enim ad quintum dubium fpe &tat. Huic enim fundamento fi fupponas, quòd ly unio est, & nomen, dùm declinatur, hæc Unio, unionis, eft, & verbum, dùm dicimus, Unio,unis, & univi, unitum, & quòd idem formaliter fignificat, ut nomen, & ut verbum, ficut fimilitudo, & afsimilare, videbis, quòd, quia nomen unionis formaliter fignificat relationem, etiam verbum uniendi fignificat formaliter relationem: fignificat enim unire unionem facere, ficut afsimilare fimilitudinem facere.

Si namque diligentiùs ad pofitum fundamentum retuleris fignificatum hoc, f. facere unionem, clarè perfpicies, quòd, quum ly facere illam fupponat actionem, quam affumptio fignificat: inter unionem, & affumptio nem hanc primò invenies differentiam, quòd affumptio actionem, & paffionem formaliter explicat, quæ in incarnatione invenitur: unio verò, &

Refol. Q».

unire inde derivatum formaliter relationem explicat, quamvis unire per
modum actionis fignificet illam relationem Conceditur ergo, quòd in
communi unio verbum fignificat actionem, hoc eft, unionem facere: fed
quia in propofito ly facere non dicit actionem propriam ipfius relationis di-

am contra actionem fignificatam per ly affumere,ideò & vera eft dif-
ferentia prima affignata in propofita materia, quòd unio fignificat forma-
liter relationem, affumptio actionem, vel pafsionem, & verum fimul eft,
quòd unire fignificat actionem eandem, ut terminatur ad relationem, fi
gnificat enim unionem facere, & proptereà toti Trinitati attribuitur uni-
re, & effe unientem, ut in litera dicitur.

10

Ad fecundum dubium dicitur, quòd differentia fecunda intelligitur quoad rem fignificatam, quia fcilicet res fignificata per unire, hoc eft, facere relationem unionis, non eft, nifi ut in facto effe: quia non eft, nifi in termino affumptionis: intelligi .n. oportet priùs natura terminari afsuptione,quàm confurgat affumpti relatio unionis,quoniam non unitur,nifi per affumptionem ficut oportet priùs natura terminari dealbationem, quàm confurgat unio albedinis cum fubjecto, quia igitur affumere, ut affumere, eft efficax, ficut via, & affumere, ut eft facere unionem, efficax, non nifi in termino invenitur, ideò ex parte rei differentia fecunda pofita eft, quòd affumere dicitur, ut in fieri, unire autem, ut in facto effe. Nec effectus allatus hic in litera, intelligendus eft univerfaliter, ut objectio opponit, quoniam conftat ex litera non effe verum univerfaliter, quòd uniens eft unitum. Pa- 20 ter .n. eft uniens, & non eft unitum: quia non eft homo. Sed eft intelligendus permifsivè, hoc eft, quòd hinc provenit, quòd permittitur aliquod vnies effe unitum, fi tamen fignificatur, ut in facto effe, ut in termino, & proptercà in litera cautè dicitur. Unde verè dicimus, quòd filius Dei, quia eft uniens fibi naturam humanam, eft homo. Affumens autem nec univerfaliter, nec particulariter eft affumptum, quoniam affumptum oportet ordine naturæ præexiftere, nulla autem perfona divina, aut natura, eft id, quod præexiftit affumptioni, quod per naturam in abftracto fignificatur. Refol.2.3. Ad tertium dubium dicitur, quòd relatio unionis dupliciter confiderari poteft, f. realiter, & formaliter. Et fi confideretur fecundum effe formale, hoc eft, fecundum fuam rationem formalem, fic procul dubio eft relatio 30 æquiparantiæ, ficut fimilitudo, æqualitas, & identitas. Si verò confideretur fecundum effe reale, fic non eft relatio æquiparantiæ, ut objectio probat Unde fecundum diverfas confiderationes diverfimodè contingit loqui de hujufmodi relationibus inter creaturam, & Deum : quia quandoque negantur effe relationes æquiparantiæ, & verum eft realiter, & quandoque affirmantur, & verum eft formaliter. Sanè igitur, ac difcretè intellige diverfa quæ contraria apparent, dicta, ut non fint contraria.

40

Refol. 24. Ad quartum dubium dicitur, quòd affumptio differt & re, & ratione ab
unione, & ab unire, quamvis fola ratione differat ab incarnatione, & huma-
natione, Et quidem, quòd diftinguatur realiter ab unione, patet ex hoc
quòd tàm actio, quàm pafsio fignificata affumptionis nomine diftinguitur
realiter à relatione unionis confequente. Et, ne ambiguitas aliqua reftet de
affumptione pafsiva, probatur: quia affumptio pafsiva importat relationem
caufalitatis pafsivæ, & denotat, ut ita dixerim, hominem Deum fieri, ut ab
hoc ita, quòd relatio importata per affumptionem pafsivam cft ly ab hoc :
quoniam fecundum rem eft relatio, qua natura humana à tota Trinitate
elevata eft ad effe divinum. Relatio autem unionis eft naturæ humanæ ad
filiam Dei primò, & ad naturam divinam confequenter, & non eft relatio
caufalitatis pafsive, alioquin communiter effet ad totam Trinitatem. Quòd
verò diftinguatur realiter ab unire, ideò dixi, & verificatur non fecundum
ipfas actiones, fed fecundum terminos, quoniam proprius terminus ejus a-
étionis, qui eft affumere realiter, differt à proprio termino actionis, quæ eft so
facere relationem unionis, ut fic, ut in fequenti patebit dubio, quam-
vis unum, & idem fit facere, quod per affumere, & unire importatur ut pro
dictum eft quod per fe primò terminatur ad proprium terminum affum-
ptionis, & ex confequenti ad unionis relatione, ut nunc nunc patebit. Quòd
verò fola ratione differat ab humanatione, & incarnatione patet, quia ea-
dem eft actio, idem terminus diverfimodè,ut in litera dicitur, explicatus. Ex
hoc autem, quòd in litera dicitur, quod unio differt ratione ab affumptio-
ne,aut è converfo, non habetur, quòd differant fola ratione, ficut reliqua,
quibus connumeratur: Ad veritatem fiquidem literæ fufficit, quòd diffe-
rant ratione, & non exigitur, quòd fola.

error convincatur, ex fundamentis eorum in philofophia monftratur. Manifeftum fiquidem eft, quòd fi albedo, & fubjectum feorsùm præexifterent, & fimiliter panis,& quantitas, & fimiliter materia, & corpus, & pofteà unirentur,relatio unionis inter ea fuper novo efse abfoluto confurgeret, cujus oppofitum ab adverfariis afsumitur ad propofitum. Nec hoc, quod dicimus, eget probatione, fed manifeftatione: coftat enim, quòd fubjectum in primo exemplo acquireret de novo efse album, & in fecundo efse quantum, & in tertio efse vivum, nec poteft inficiari, quin quodlibet horum efse fit & efse abfolutum, & de novo per actionem unitivam factum . Patet igitur, quòd relatio unionis eft verè relatio de genere relationis conveniens cum illis in modo efsendi, & fiendi. Ex his patet folutio omnium objectorum.

Refol. Q.s. ¶Ad quintum dubium dicitur, quòd affumptio habet pro termino fuo,pro- 60
priifsimè loquendo,ens abfolutum, fuper quod fundatur relatio unionis, eft
autem illud ens abfolutum non perfona filii Dei fola, non hæc natura hu-
mana fola,fed filium Dei effe hominem:quoniã nec perfona divina, nec hæc
natura humana fit per affumptionem, quamvis fuerit fimul facta cum af
fumptione. Sed filium Dei efle hominem fit per affumptionem, & ita fit,
quòd eft primum effe,quod per affumptionem fit, & ad quod affumptio pri
mò tendit: acquifivit.n, filius Dei per affumptionem efle hominem, quod eft
effe in genere fubftantiæ, & non in genere relationis, aut cujufvis refpectus.
Et ad hoc effe per fe primò incarnationem ordinari, patet ex Symbolo fi-
dei, dùm dicitur de filio Dei. Et incarnatus eft de Spiritu fanclo ex Maria
Virgine,& homo factus est. Hinc enim clarè patet, quòd tam actio, quàm 70
paflio, quæ in incarnatione intervenit, ad hoc per fe primò ordinata, &
terminata eft, quòd filius Dei factus eft homo, proculdubiò non relativè,
fed fubftantialiter,alioquin non effet homo,non.n.eft verè homo, qui non eft
fubftãtialiter homo,cùm effe homine, fit effe fubftantiam animata,fenfibile,
role, & non fit relativè tantu fe habere ad fubftantia animatā, fenfibilē, rolē.
¶Et quia conftat,prefuppofito hoc effe abfoluto,relationem unionis funda❤
ri fuper hoc effe, ideò dicendum eft, quòd ad relationem unionis in hoc my-
fterio nulla actio, aut pafsio, nulla mutatio per fe primò terminatur, ut
Auctor exprefsè dicit in 3. Sent. dist.2.q.2.a.2. q. 3. fed eft vera relatio more
aliarum relationum, non producta per feipfam juxta doctrinam 5. Phyfic.
fed confurgens ex novo effe abfoluto facto ex affumptione. Unde negare re- 80
lationem unionis habere fundamentum abfolutum ita, quòd per incarnatio-
nem nullum ens abfolutum factum eft, & cum hoc dicere, quòd filius Dei
eft factus homo: & eft verè homo fecundum rem eft ignorare propriam vo-
cem, & confiteri cum fententia fidei verbis folis, quòd Deus eft homo fub-
ftantialiter, cum Neftorio autem confentire fecundum rem,"quòd Deus
eft homo accidentaliter,& fecundum effe relativum: eft & amplecti fecun-
dum verba Decretalem damnantem dicentes Chriftum, fecundum quòd
homo, non effe aliquid, & refutare eam fecundum rem: quia fi folùm efse
relativum fit de novo in myfterio incarnationis, filius Dei, fecundum
quòd homo, non aliquid, fed ad aliquid eft.

Et fi contra prædictam fententiam afferantur due rationes Scoti ibidě 1.0b.Scoti, contra abfolutum fundans relationem unionis. primò, quia illud abfolutu necefsariò efset unitum verbo, fi eft, nulla .n. videtur talis entitas in creatu- 2.Ob.Scoti. ra, fecundò, quia talis entitas aut efset fubftantialis, aut accidentalis, non accidentalis, ut patet, nec fubftantialis, quia efset eadem materiæ,aut formę, aut compofitæ fubftantiæ: fed quicquid eft idem alicui fubftantiæ, manet manente illa, natura igitur afsumpta,fi dimitteretur à verbo, retineret illud, ac per hoc efset fundamentu unionis abfque unione: refpondendum ex dictis Sul,Objet. eft, quòd, ut dicitur 7. Metaph, non fit fphæra, non fit æs, fed fit fphæra ænea, & fimiliter in propofito non fit filius Dei, non fit humana natura, fed fit filius Dei homo. Et fimiliter, ficut fi albedo, & Socrates unirentur, acquireret de novo Socrates efse album, & fi pofteà fepararentur, tàm Socrate, quàm albedine feorsùm confervatis, amitteret Socrates efse album ita,quòd, licèt non corrumperetur albedo, corrumperetur tamen efse album, ficut in unione non generaretur albedo, fed efse album. Efse.n. album fignificat efse abfolutum in compofitione confiftens, quod generatur, & corrumpitur per unionem, & feparationem. Et fimiliter, fi corpus, & anima feparatim exiftentia unirentur, acquireret corpus efse vivum, & fi pofteà fepararentur, utroque feorsùm confervato, amitteret corpus efse vivum, quod eft effe fubftantiale in compofitione confiftens. Ita in propofito: quia filius Dei acquifivit per affumptionem effe hominem, proportionaliter loquendo, fi fepararetur natura humana à Filio, amitteret filius Dei efse hominem quod acquifierat, quod conftat efse abfolutum ens fubftantiale in compofi tione confiftens. Et loquor non de compofitione animæ, & corporis quam efse præfupponit, fed de compofitione naturæ, & fuppofiti, in qua confiftit efse hominem: oportet enim aliquem hominem efse hominem,& impofsibile eft etiam fingere efse hominem in rerum natura, nifi aliquem hominem.

¶Ut autem negantium unionis relationem habere novum efse abfolutum 90 factum per incarnationem pro fundamento, & fimiliter afsumptionem terminari ad novum efse abfolutum fubftantig,fcilicet, filium Dei efse homine,

Ita igitur, quantum ad propofitum fpectat, fe habet efse hominem ad filium Dei, qui verè eft homo, ficut fe habet efse vivum ad corpus, feu effe album ad fubjectum : & fimiliter ita fe habet natura humana ad eundem Dei filium, ficut anima ad corpus, & albedo ad fubjectum. Et proptercà, ut jam dictum eft, quemadmodum generatur ex unione, & corrumpitur ex feparatione non albedo, non fubjectum, fed esse album, & fimiliter non anima, nec corpus, fed effe animatum, & effe vivum, ita ex vi affumptionis non fit filius Dei, non fit natura humana, fed fit effe hominem,nō in communi, fed hunc:& fimiliter, fi fepararetur natura humana, corruperetur non natura humana, fed effe hominem hunc. Nam,fi fibi relinqueretur natura humana, non effet idem homo, fed alius homo fieret, qui in natura illa fubfifteret: non enim Chriftus fubfifteret in illa natura, fed alius homo.

Unde, fi verbaliter etiam defideras refpondere, habes, quòd effe hominem, eft illa entitas abfoluta, quæ fundat relationem unionis in myfterio incarnationis, & quòd ifta entitas, fi eft, neceffariò eft unita Verbo.Impoffibile eft fiquidem inveniri idem effe hominem feparatú à Verbo, quamvis poffit inveniri eadem natura humana feparata à verbo. quoniam esse hominem numeratur ad numerationem individuorum hominis. Si enim natura humana fepararetur à verbo,eo ipfo,quòd fieret,&effet aliushomo,effet aliud numero elle homine, quo ille alius effet homo, & aliud, quo nuc verbum Dei eft homo: quonia, ut jam dictü eft, effe homine in compofitione naturæ, & fuppofiti confiftit, ac per hoc, variato fuppofito, variabitur nu meraliter.Sicut,fi albedo migraret de fubjecto in fubjectü,effet aliud,& aliud numero effe album, juxta numerum fubjectorum : & fimiliter,fi anima migraret de corpore in corpus,effet aliud, & aliud numero effe vivum juxta numerationem corporum eadem ratione, quia in compofitione hæc omnia confiftunt, & diverfitas numeralis diverfitatem fubjectorum, feu fuppofitorum comitatur. Et fic patet, quòd eft aliqua entitas abfoluta, quæ quodammodò eft in natura creata, fcilicet humana natura Chrifti, fcilicet effe hominem, quæ fi eft eadem numero, neceffariò eft unita perfonæ divinæ. ¶ Ad fecundam autem objectionem dicitur, quod ifta entitas eft fübftan- Sul.Obje.z. tialis, & identificatur fubftantiæ compofitæ, hoc eft, huic homini, non autem huic naturæ humanæ. Et idcò, fi hæc natura affumpta dimitteretur non remaneret relatio unionis, quia nec remaneret hic homo idem numero. Et ficut ftat, quòd remaneret hæc eadem numero natura humana, & non remaneret idem hic homo, fed effet alius numero homo, alia numero fubftantia compofita, de prima fubftantia, non de qualitate loquendo; ita ftat, quòd natura affumpta poteft dimitti, non remanente eodem hoc homine; immò implicat contradictoria remanere eundem hunc hominem, & naturam affumptam dimitti: quia tunc in natura dimiffa fubfifteret alius homo, & non Chriftus, & fubfifteret Chriftus, & non alius homo. Et error proceffus Scotici eft ex eo,quòd fubstantia cópofita eft duplex, f. natura, & individuum, fcilicet hæc humanitas, & hic homo. Nec oportet illud, quod eft idem fubftantiæ compofitæ, hoc eft, huic homini, effe idem huic humanitati : & ideò non oportet, remanente humanitate hac, fi dimitteretur, remanere id, quod eft idem huic homini, quale eft effe hominem inventum in hoc homine, qui eft Chriftus. Et hæc dicta fint, loquendo de termino affumptionis fecundum rem, hoc eft, actionis, & paffionis intellecte per nomen affumptionis, nam loquendo de termino affumptionis, ut importatur in vocabulo affumendi, remitto te ad literam, quòd natura humana eft, ut terminus à quo, & perfona divina eft, ut terminus ad quem. Que ideò pro novitiis dixerim,ut non putent doctrinam datam à verbis Auctoris difcrepare ; fed attendant, quòd fecundum varias confiderationes variè affignari poteft terminus. Nos autem ad rem fpectavimus, ut actioni reali, & effectui tàm excellenti fuum proprium, ac primò terminum in re realem affignaremus. Et licèt non manifeftaverimus, quomodò,quod dictum eft,fit: manifeftavimus tamen ex fidei doctrina, quòd ita eft, & hoc fufficere debet in tanto myfterio, quod, ut Aug. dicit, fi rationem haberet : non effet admirabile, & fi exemplum haberet, non effet fingulare. Et ideò cautè exempla accipienda funt, ut fcilicet utcumque percipiamus myfterii altitudiné, nec metiamur illud viribus ingeniolį humani.

AR

NONUM fic
ditur. Videtur
unio duarum naturarũ in
Chrifto non fit maxima
unionum. Unitum enim
deficit in ratione unitatis ab eo,quod eft
unum eo, quòd unitum dicitur per par-
ticipationem, unum autem per effentiá:
SUPER QUÆ. II. fed in rebus creatis aliquid dicitur fim-
pliciter effe unum, ficut præcipuè pa-
tet de unitate ipfa, quæ eft principium
CONC
ONCL. 1. Unio numeri. ergo hujufmodi unio, de
Dei confiderata ex parte loquimur, non importat maximam

ART. IX.

incarnationis Verbi

ejus, in quo duæ naturæ unitatem.

qua

illæ conjunguntur, ha-2. Prætereà. Quatò ca,quæ uniútur,
bet præeminentiam in-
ter alias unitates, ideft, magis diftant, tantò minor eft unio: fed
eft maxima unionum ca, quæ fecundum hanc unionem uniun-
NOT. Non intelli- tur, maximè diftant, fcilicet, natura di-
gas per ly unionum u- vina, & humana: diftant enim in infi-
nionem Trinitatis; fed nitum. ergo hujufmodi est minima
alias. Nam loquitur cō-

clufio de effe maximo unio.

eo,

*1.1.ca.10.
ante med 9.11. art. 3.& 4.

tom.3.

utrum

tatem.

&

20

tur duæ naturæ, eft maxima. Non autem
habet præeminentiam ex parte eorum, quæ

perfonarum in effentia. Primum dicit ibi Auguftinus, fecundum non nifi fecundum quid, inquantum,fcilicet, perfona Dei Verbi, & homi nis eft una prorfus poft

modo, ex parte ejus,in quo cojunguntur.
Et ex hac parte hujufmodi unio ha-
bet preeminentiam inter alias uniones:nam incarnationem; perfona
unitas perfonæ divinæ in
qua uniun- verò patris, & Verbi no
eft una, fed duæ realiter.
Cæterum,ut dictum eft,
non facit, quòd unio il-
larum perfonarum in
effentia divina, & divi-
næ effentiæ in fuis per-
fonis non fit major fim-
pliciter, quàm unio in-

conjunguntur.

¶ Ad fecundum dicendum, quòd ratio illa procedit ex parte conjunctorum, non autem ex parte personę, in qua fa&ta eft unio.

,

¶ AD PRIMUM ergo dicendum 10 quòd unitas divinæ perfonæ eft major quàm unitas numeralis, quæ fcilicet eft principium numeri. Nam unitas divinæ carnationis. perfonæ eft unitas increata per fe fubfiItens non recepta in aliquo per participationem, eft etiam in le completa habens in fe,quicquid pertinet ad rationem unitatis: & ideò non competit fibi ratio partis, ficut unitati numerali, quæ eft nem oftendas, meritò pars numeri, & quæ participatur in re- pa Agathone,quòd unio bus numeratis. Et ideò quantum ad hoc incarnationis, & non eft unio incarnationis præeminet unitati maxima unionum. Innumerali, ratione fcilicet unitatis divi- ab co in epiftola fua ad finuatum autem eft hoc næ perfonę, non autem ratione naturę Auguftos, quæ ponitur humane, quæ non eft ipfa unitas divina in 6. Synodo actio. 4. & perfonæ, fed eft ei unità. fic. Unum quippe, eundemque Dominum noftrum Jefum Chriftum filium Dei unigenitum ex duabus, & in duabus fubftantiis inconfusè,incommutabiliter, indivi ¶ Ad tertium dicendum,quòd unitas sè, infeparabiliter fubfin divinæ perfonę eft major unitas, quàm ftere, cognofcimus, nufunitas & perfone, & naturę in nobis. quam fublata differetia naturarum propter uniEt ideò unio incarnationis eft major, tate:fed potiùs falva proquàm unio animæ, & corporis in nobis. prietate utriufq; nature ¶ Quia verò illud, gin contrarium in unam perfonam, objicitur,falfum fupponit, f. quòd major tem, non in dualitatem fubfiftentiam concurrefit unio incarnationis, quàm unitas per- perfonarum difpertitu fonarum divinarum in effentia, dicendú vel divifum, neque ună compofitam natură coneft ad auctoritatem Aug.* q humana na- fufam,fed unu,eundéque "Pofit in tura non eft magis in filio Dei,qua filius filium unigenitum Deu arg.fed co, Dei in patre,fed multò minùs: fed ipfe verbum dominum noStrum Jefum Chriftum, homo, quantu ad aliquid eft in filio maneque aliu in alio: gis,quàm filius in patre: inquantum fci- alium, & alium, fed ei licet idem fupponitur in hoc, quod dico de ipfum in duabus nahomo,prout fumitur pro Chrifto, & in turis, idest, Deitate, & hoc,quod dico, filius Dei, non autem eft tiale adunationem coghumanitate poft fubftã idem fuppofitum patris, & filii. nofcimus. Quia neque Verbum in carnis natu

fimpliciter: & refpectu 3. Prætereà. Per unionem fit ali-
unionis Trinitatis non
falvatur, nifi fecundum quid unum : fed ex unione anima
quid, ut in fine articuli corporis in nobis fit aliquid unum in
PROB. Quia unitas perfona, & natura: ex unione autem di-
divinæ perfonæ, in qua vinæ, & humanæ naturæ fit aliquid
naturæ duæ illæ uniun-
30
unum folùm in perfona. ergo major eft
tur, eft maxima unitas.
NOT. Cùm perfona unio animæ ad corpus, quàm divinæ na-
illa divina fit Deus, pri- turæ ad humanam: & fic unio, de qua lo-
me partis quæftio de u- quimur, non importat maximam uni-
nitate Dei, & præfertim
articulus de
fit maximè unus, ad hu- ¶ SED CONTRA eft, quod Augu-
jus rei declaratione va- ftin. dicit 1. de Trin.* quod homo potiùs
lebit. Vide igitur ibi, eft in Filio Dei, quàm Filius in Patre;
CONCL.2. Unio in- Filius autem eft in Patre per unitatem 40
carnationis Verbi Dei effentiæ homo verò eft in Filio per
confiderata ex parte co- unionem incarnationis. ergo major eft
rum, quæ conjungun- unio incarnationis, quàm unitas divi-
tur,! habet præemi-
non
nentiam, ideft, non eft næ effentiæ, que tamen eft maxima unio-
maximá unionuna
num: & fic
per confequens unio incár-
tanquam clara de fe nationis importat maximam unitatem.
præfupponitur.
¶ RESPONDEO dicendum, quòd
¶NOT. Claritas hæc unio importat conjunctionem aliquo-
præfuppofita in corpore rum in aliquo uno. Poteft ergo unio in. 50
apparet in refponfis ex- carnationis dupliciter accipi, uno modo
fpofio adprimi oftedat, ex parte corum, quæ conjunguntur : alio
quòd natura humana

non eft maximè una ; & refponfio ad fecundum concedat, quòd naturæ il-
læ diftant maximè fecundum naturalem diftantiam, & refponfio ad tertiй
admittat, quòd ex unione illarum naturarum non fit unum in natura, ex
his patet manifeftè conclusio, videlicet, quòd unio incarnationis ex parte
corum, quæ conjunguntur, attenta non eft maxima unionum.

IDE CONCLUSIONE. Maximam unitatem. &. Ex parte humanæ
naturæ unitæ divinæ perfonæ non ex parte divinæ perfonæ, in qua unio 60
naturarum facta eft. §. Tunc nihil, &c. ut patet per conclufiones. Jam
enim conceffum eft, quòd hæc unio ex parte perfonæ folùm habet maxi-
mam unitatem. Imò iftud argumentum eft probatio quædam, faltem
quoad naturam humanam fecundæ concluf.

II. DE MAJORI. Minor eft unio. B. Confiderata ex parte naturarum
unitarum: non femper confiderata ex parte perfonæ, in qua fit illarum u-
nio. S.Sicuti eft in propofito. Tunc nihil, &c. ut patet ex conclufionibus.
III. CONCLUSIO. Major est unio animæ ad corpus,quàm divinæ natu-
ra ad humană. B. Nifi unitas divinæ perfonæ, in
qua illarum naturarum
fit unio, effet major, quàm unitas perfonæ, & naturæ in nobis. §. Tunc ni-
hil, &c. Nam unitas divine perfonæ eft major unitas, quàm, &c. ut in tex-
tu. Dicit ly major.i. perfectior, non major, ideft ad plura extenfior. Exten-70
ditur namque magis unitas caufata ex unione corporis, & animæ, quoniã
ad perfonam, atque naturam fimul attingit ( ut patet in textu) fed non eft
perfectior in ratione unitatis, ut patet 1.par.q.11. & a. fuprà adductis not.
poft prob.concluf.prime.

IV. CONTRA EX AUGU. Homo. R. Non autem humana natura.
5. Tunc nihil, &c. Aliud enim eft dicere, quòd perfona hominis, & perfo-
na filii Dei fint una, & eadem in Verbo incarnato, aliud eft dicere,
quòd unio incarnationis propter hoc fit fimpliciter major, quàm unio

uni

:neque

ram converfum eft,neque caro in verbi natura transformata eft. Perma-
fit enim utrumque, quod naturaliter erat. Differentiam quippe adunata-
rum in eo naturarum fola contemplatione difcernimus, ex quibus incon-
fusè,infeparabiliter,& incomutabiliter eft compofitus. Unus enim ex, in,
utrifque. Et per utraque: quia fimul funt & altitudo Deitatis,& humilitas
carnis, fervante utraque natura etiam poft adunationem fine defectu pro-
prietatem fuam, & operante utraq; forma cum alterius communione, quod
proprium habet, Verbo operante, quod Verbi eft, & carne exequente, quod
carnis eft: quorum unum corufcat miraculis, aliud fuccumbit injuriis
Hæc ibi. Cùm enim dicat Papa, quòd unio naturaru in perfona divina facta
eft, & quòd duæ naturæ inconfufæ remanferunt, patet ex prædictis, quòd
dicit per hoc, unionem hujufmodi, & maximam inter uniones exiftere, &
non maximam inter illas nihilominùs effe. Infinuatum eft etiam idipfum
à Conciliis, & ab omnibus citatis fuprà articulo 1.2.3.& 6. Nam ibi illis o-
ftenditur, quòd unio facta eft non in natura,fed in perfona divina: quod eft
oftendi, ut patet ex conclufionibus his, unionem incarnationis & fuiffe,
& non fuiffe maximam unionum. Secundò habes : quomodò per rationem
oftendas, articulum præfentem oppugnare omnes hærefes contra illos ar
ticulos ibi fingillatim in appendicibus allatas,& vice verfa, quòd illæ hære-
fes contraponuntur præfenti articulo.Hærefim ergo fapit negare, unionem
incarnationis effe maximam unionem eo modo, quo declaratur hic; quo-
niam hoc radicaliter effet negare, unionem hujufmodi factam effe in per-
fona divina: ac proptereà ibi damnatum canonicè in telligitur, quicquid
oppofitum decifionis hujus fic dieeret. Tertiò habes: quomodò per ra-
tionem & Papæ, & Conciliorum, &c. dicta præmiffa, pro quanto unionem
hujufmodi maximam fuiffe ftatuunt, & non fui e, declares, probes, &
tucaris. Quartò vides: quomodò ex his, & cæt,

Commentaria Cardinalis Cajetani.

IN articulo nono adverte primò, quòd, cùm jam distinctum fit de unione,
vel pro relatione unionis, vel pro conjunctione, ad quam confequitur 80
relatio unionis, hoc in loco non fumitur unio pro relatione, fed pro conju-
tione ipfa ( ut patet in principio corporis articuli ) & ex conditione, quæ de
ipfa inquiritur, f. de excellentia ejus refpectu reliquarum conjunctionum.
Ridiculum enim hoc eft,quærere de relatione, nifi ratione fundamenti: nam

feclufa ratione fundamenti, nulla unionis relatio eft major altera: fed ideò
unio materiæ, & formæ eft major unione fubftantiæ, & accidentis, quia
fundamentum eft magis indivifum, ut patet.

¶ Adverte fecundò, quòd non quæritur explicitè de unione naturæ, &
perfonæ, utrum fit maxima: fed de unione naturarum in perfona, verum-
tamen & hoc in refponfione ad ultimum tractabitur.

tra

Comment.

Que Fio 1.

ex Dur,

In corpore articuli duo fiunt, primò ponitur diftinétio bimembris: deinde refpondetur quæfito cum diftinétione juxta membra propofitæ diftinctionis. Eft autem diftinctio ifta. Unio incarnationis dupliciter confideratur, vel ex parte naturarum conjunctarum, vel ex parte ejus, in quo conjunguntur. Probatur diftinctio, quia unio claudit in fe duo, primò extrema, quæ junguntur.fecundò unum, in quo conjunguntur:eft enim unio conjunctio aliquorum in aliquo uno. Principalis conclufio refponfiva quæfito eft. Unio naturarum in Chrifto ex parte ejus, in quo uniuntur, eft maxima. Probatur, quia unitas divinæ perfonæ, in qua uniuntur, eft maxima. Secundaria conclufio eft. Hujufmodi unio ex parte naturarum, quæ conjuguntur, non est maxima, nec aliter probatur,

C

Num quævis conjunctio confideranda fit vel ex parte conjunéto

rum, vel ejus, in quo conjunguntur .

Irca diftinctionem in litera affignatam dubium non diffimulandum oc-
currit, quoniam videtur deficiens, quia conjunctio aliquorum in ali-
quo uno poteft accipi non folùm ex parte corum, quæ conjunguntur, vel
ex parte ejus, in quo conjunguntur : fed etiam ex parte conjunctionis extre-
morum in illo uno,v. g. conjunctio corporis, & animæ in Socrate poteft
accipi ex parte animæ, & corporis, vel ex parte Socratis, vel ex parte con-
junctionis illorum in Socrate. Et in litera hoc tertium membrum deficit,
& tamen hoc eft principalius membrum in propofito confiderandum: quo- 20
niam non dicitur, propriè loquendo, unio major ex parte extremorum, nec
ex parte termini, fed ex parte conjunétionis extremorum in termino. Con-
ingit fiquidem in Socrate conjungi multa accidentia quæ licèt ex parte
ejus, in quo conjunguntur, fcilicet, perfona Socratis, habeant maximam
unitatem: non tamen proptereà funt maximè unum, quia conjunctio ipfa
in Socrate non eft maxima, fed minima.

Num unio incarnationis fit maxima, quia id, in quo uniuntur
nature, maximè unum est.

eft verus fenfus diftinctionis literæ. objectiones autem procedunt contia
alium fenfum, quo fumuntur extrema, quæ junguntur fecundum fe, &
id, in quo junguntur fecundum fe. Et idcò non eft mirum, fi deficit, fi
deducit ad inconvenientia, & fi non falvat intentum, nisi abusivè.

Dubium fecundo oritur hinc circa conclufionem principalem, quoniam
non nifi abufivè falvatur ex illa, unionem incarnationis effe maxima
poft unionem Trinitatis divinæ, quod tamen & Auctor falvare nititur in 30
litera, & Bern. in libro de confideratione afferit. Et probatur fequela; quo-
niam non nifi abufivè diceretur, quòd unio creaturarum univerfi eft maxi-
ma, quia ex parte ejus, in quo uniuntur, eft maxima: quia unitas Dei, in
quo uniuntur,eft maxima unitas, ita enim dicitur in litera, quòd divinæ,
humanæque naturæ unio in Chrifto eft maxima ex parte ejus, in quo uniú-
tur, quia unitas divinæ perfonę, in qua uniuntur, eft maxima. Et fimiliter
non folùm unitas naturarum divinæ, & humana ellet maxima, fed etiam
unio accidentium Chrifti, puta, vifus, & auditus, effe albi, & crifpi ef-
fet maxima ex parte ejus, in quo uniuntur, quia uniuntur in perfona divi-
na, cujus unitas eft maxima: hoc enim non eft falvare unionem incarnatio-
nis effe maximam, nifi abufiyè, ut patet.

Et multiplicatur dubium ex Durando in 5. dift. 3. Sent. q. 1. dicente Confirmat. unionem incarnationis effe maximam, quantum ad dignitatem, & non quantum ad intrinfecam rationem unionis. Et hoc fecundum probat, quia, illa unio eft, quantum ad rationem unionis maxima, cujus extrema magis, & intimiùs efficiunt, vel efficiuntur unum: fed extrema multarum unionu & non incarnationis funt talia. ergo. Major probatur, quia unione, ut fic, aliqua funt unum: ratio autem unius eft ratio indivifi. Minor verò, quia materia, & forma conftituunt unum per effentiam, & unum eft infepara bile ab alio manente confiftentia: non fic autem conftat effe extrema incarnationis. Unde gloffat Duran, Bernardum, quòd intelligitur de maxima unione quantum ad dignitatem.

Ref x. Qu.

17

Refpond.ad
Objectiv.

Ex his patet folutio fecundi dubii: nam fenfus literæ eft, quòd naturæ Ref. 1. Qu divinæ, & humanæ, quæ in myfterio incarnationis uniuntur, conjunctio dupliciter poteft accipi: vel ex parte naturarum inter fe, & fic per fe nota relinquitur pars negativa, ficut verè eft per fe nota, quia inter fe non uniữtur, nifi ficut caufa, & inftrumentum caufæ, ubi conftat non effe maximā unionem, vel ex parte ejus, in quo uniuntur, hoc eft, ex parte perfonalis conjunctionis, quam obtinent in una perfona divina: hoc enim idem est, ac dicere, ex parte perfonæ divinæ, in qua conjunguntur, ut fic, ac diceré ex parte perfonæ divinæ, inquantum eft perfona utriufque naturæ: hoc.n. eft accipere conjunctionem ex parte ejus, in quo junguntur, ut fic, hoc eft, formaliter loquendo. Quocirca, quia, ut patet ex priùs dictis, uniuntur in perfona divina fubftantialiter,& non accidentaliter, ut accidentia Chrifti, & uniuntur fubftantialiter, non ut partes (ut manus, & caput) fed ut totu, ut natura ipfa, ut hæc humanitas unitur Socrati, & uniuntur non folum fubftantialiter abfque partium imperfectione, fed fic fubftantialiter uniuntur in una fimpliciffima, & indivifibiliffima, ac incomponibili unitate fubftantiali perfonali communi utrique naturæ, ut fuperet meritò omnem aliam unionem quorumcunque in alio, ut fic ita, quòd licèt anima, & corpus Socratis uniantur fubftantialiter, & in una natura humanitatis, & in una perfona Socratis, non tamen magis, fed pluribus modis uniuntur, quàm natura divina, & humana in Chrifto: quia uniuntur,& in natura, & in perfona: iftæ autem uniuntur tantùm uno modo, f. in perfona: fed unio hæc in ifto uno modo eft major, quàm fit illa in utroque : quia in myfterio incarnationis unitas communis extremis, fecundum quam propriiffimè, & formaliter quantificatur conjunctio, in tertio eft unitas perfonalis fimpliciffima, & incomponibilis, & indivifibiliffima, ad quam conftat, quod nec unitas perfonalis Socratis, nec unitas effentialis humanitatis, nec ambæ fimul afcendunt, ut patet.

40

Notanter autem dixi unionem in alio, dixi .n. hoc ad præfervandam do&trinam hanc ab unione aliquorum inter fe: quoniam,ut in litera patet,non ex hac parte, fed folùm ex parte unionis in aliquo uno, unio naturarum in Chrifto eft maxima. Si tamen unio hæc incarnationis perfpiciatur, ut e duorum inter fe,f.perfonæ divinæ, & humanæ naturæ, fic etiam invenitur maxima, & excedens omnes alias uniones propter dictam rationem. Et fecundum quid excedit unionem Trinitatis, ut dicitur in refponfione ad ultimum ex Auguftino, quia homo potiùs eft in filio Dei, quàm Filius in Patre,quia,f.idem eft fuppofitum hominis,& Filii Dei, non eft autem ide fuppofitum Patris,& Filii: appellatur auté fecundü quid major hinc ifta unitas, quia homo importat utrumque, naturam f. humana,& fuppofitum, & non quoad naturam fignificatam, fed quoad fuppofitum tantùm eft magis in Filio, quàm Filius in Patre: meritò auté, quod fecundú aliquid fui eft magis unum, & fecundum aliquid minùs unum, appellatur fecundum quid, & no fimpliciter magis unum. Et per hæc patet expofitio literæ totius artic. ¶Ad Durandum autem dicitur, quòd extorquet Bernardi fententiam, & vilificat eam: de unione enim, inquantum unio, fecundum ipfam rationem Sol. Conf. unionis loquitur Bernardus, præponens unionem Trinitatis, quæ non effet Dur. præponenda quoad,dignitatem, quia tota Trinitas non eft dignior perfona filii. formaliter igitur Bernardus, formaliter & Auctor loquitur, formaliter & nos intelligimus,atque falvamus unionem incarnationis effe poft unitatem Trinitatis maximam fimpliciter. Et cùm dicitur, illa funt magis unum, quorum extrema magis, & intimiùs conftituunt unum, dicitur, quòd addendum eft huic propofitioni, vel funt unum inter fe, vel in tertio,alioquin negetur; quia voluntaria eft. Nam ex intrinfeca ratione unionis, & unius,nihil aliud habetur, quàm, quòd unita aut fiunt, aut funt unum,hoc eft indivifa inter fe, vel in tertio, perfonæ.n. divinæ non fiunt, fed funt unum in tertio, hoc eft in divina effentia. Et fimiliter in propofito du naturæ funt unum in perfona divina, & natura humana eft una perfonaliter cum perfona divina. Et fic negatur Minor, f. quòd materia, & forma magis, & intimiùs funt unum in effentia humanitatis: non.n.eft minùs unữ, unu in perfona fubftantialiter, & fimpliciffima, quã unum in substantia, & perfona compofita. Et cùm probatur ex infeparabilitate, refpondetur,quòd et hic non pot fieri feparatio, falva confiftentia omniú extremoru, quonia, fi humana natura fepararetur à verbo, non effet ide, fed alius homo,& fimi liter perfona divina amitteret effe hominem. Conftat autem, quòd tam effe hominem eft effe substantiale, quàm effe alium hominem eft effe aliam fubftantiam. Et fi hæc apparent mirabilia, & incomprehenfibilia nobis non proptereà funt rejicienda, fed credenda, & veneranda,

Ad hanc quæftionem refpondetur, quòd distinctio malè intelligitur
nam neutru distinctionis membrum accipiendum eft fecundum fe ita,quòd,
cùm diftinguitur, conjunctionem poffe accipi ex parte extremorum, vel ex
parte termini, non intelligitur ex parte extremorum fecundum fe, & fimi-
liter non intelligitur ex parte termini fecundù fe: fed, quemadmodum pri-
mium membrum intelligitur ex parte extremorum inter fe, ita fecundum
intelligitur ex parte termini, ut conjungentis. Et fic non deficit tertium
membrum: fed tertium membrum eft id, quod diftinguitur in primum, &
fecundum. Nam conjunctio ipfa duorum in aliquo uno diftinguitur, quia
accipi poteft ex parte extremorum inter fe, vel ex parte ejus, in quo con-
junguntur, ut fic, verbi gratia, conjunctio animæ, & corporis in hominc
poteft dupliciter accipi, primò ex parte animæ, & corporis, non fecundum 60
fe ( fic enim valdè diitant) fed inter fe, quia inter fe junguntur, ut actus
fubftantialis, & potentia: alio modo ex parte ejus,in quo junguntur, inquã
tum junguntur in illo, puta, inquantum funt in una natura compofita, pu-
ta, humanitate, vel inquantum funt in una perfona, puta, Socrate. Et hic

Alens.p.3.q.7. memb.z.

ar.1.

Suarezq.2.4.10, in ex-
pof.lit.

Infr.q.6. Valent.q.2. ar.10, & 12.

Et verit. punct. 7.

q29. art.. Medina q. 2. a. 10. Et 3.d. 13.

9.3.4.1.

SUPER QUÆ. II,

ARTICULUS
Utrum unio duarum naturarum

D DECIMUM fic procedi-
tur. Videtur, quòd unio
incarnationis non fit facta
per gratiam. Gratia enim 70
eft accidens quoddam, ut
in fecunda parte habitu eft: * fed humanę
accipiatur ipfa Dei naturæ unio ad divinam non eft factà
voluntas gratis aliquid per accidens, ut fuprà ostenfum est.* cr-
faciens, vel gratum,feu go
go videtur, quòd unio incarnationis nō
acceptum aliquid ha- fit facta per gratiam.

ART. X.
CONCL. 1. Si gratia

bens: unio incarnatio

nis facta eft per gratia,
ficut & unio fanétorum anima: fed, ficut dicitur Colo.2. In Chri- so
ad Deum per cognitio- sto habitavit plenitudo divinitatis cor-
nem, & amorem. poraliter. ergo videtur, quòd illa unio
tura humana indiget non fit facta per gratiam.

¶ 2. Prætereà. Gratia fubjectum eft

¶ PROB. Quia na

gratuita Dei voluntate ་ 3. Prætereà. Quilibet fan&tus Deo
ad hoc, ut in Deum, fi- unitur per gratiam. fi igitur unio incar-
ve per effe perfonale, fi- nationis fuit per gratiam, videtur,quòd
vetur, cùm hoc fit fupra facultatem naturæ humanæ.

ve per operationem cle

CONCL.2. Si gratia dicatur donum Dei gratuitum, ipfum, quod eft

DE C
DECIM U S.

in Chrifto fit facta per gratiam.
non aliter dicatur Chriftus effe Deus,
quàm alii fancti homines.

: 90

¶ SED CONTRA cft, quod Auguft. dicit in lib. 2. de Prædeftin. * fanctorum, ea gratia fit ab initio fidei fuæ homo quicumque Christianus, qua gratia homo ille ab initio fuo factus eft Chriftus: fed homo ille factus eft Chriftus per unionem ad divinam naturam. ergo unio illa fuit per gratiam.

RESPONDEO dicendum, quòd, ficut in fecunda parte dictum est, * gratia ¶ CONCL. 3. Unio art. i dupliciter dicitur uno modo voluntas fanctorum ad Deum per Dei gratis aliquid dantis alio modo cognitionem, & amore ipfum gratuitum donum Dei. Indiget diante gratia habituali fit per gratiam, ideft,meautem humana natura gratuita Dei vo- fed unio incarnationis luntate ad hoc, quòd elevetur in Deum, non eft facta per gratia, cùm hoc fit fupra facultatem fuæ natu- ideft,mediante gratia haT PROB. Quia ad perfectionem operationis requiritur, quòd potentia fit perfecta per habitum,fecunda autem pars, fcilicet, fed unio,& cæt. probatur.

bituali.

batur. Quia hoc, quòd natura habeat effe in fuppofito, non fit mediante
aliquo habitu, ut patet, cùm fuppofitum præfupponatur omnibus acci-
dentibus, de quorum numero eft gratia habitualis.

TCOROL.Ergo unio incarnationis eft facta per gratia in fenfu primaru
duarum conclufionum,& non eft facta per gratia in fenfu tertiæ conclufio
nis. Ergo unio fanctoru per operationem ad Deum fit per gratiam in fenfu
primæ,& tertię conclu-

fionum; fit autem, & ræ Elevatur autem humana natura in
non fit in fenfu fecundę
conclufionis. Si enim Deum dupliciter. vno modo per operatio-
loquamur de primò nem, qua fcilicet fancti cognofcunt, &
prima unione ifta fan- amant Deum. alio modo per effe perfona-
étorum,hæc fit per gra-
tiam, ideft, nullis præ- le,qui quidem modus eft fingularis Chri-
cedentibus ipforü me- fto, in quo humana natura affumpta eft
ritis. Nam talis prima ad hoc, quòd fit perfona filii Dei. Ma-
unio per primam gra- nifeftum eft autem, quòd ad perfectioné
tiam fit: primam autē

gratia nemo meretur, operationis requiritur, quòd potentia
1.2.9.114.4.5.in quo se- fit perfecta per habitum: fed, quòd na-
fu dicit Apoft. Roma. tura habeat effe in fuppofito fuo, non fit
11. Si autem gratia, mediante aliquo habitu.
jam non ex operibus, a-

lioquin gratia non eft Sic ergo dicendum eft, quòd, fi
gratia. Si verò loqua- gratia accipiatur ipfa Dei voluntas gratis
mur de fanctorum u- aliquid faciens, vel gratum, feu acceptum
nione fequente primā,
five fit augmentü gra- aliquem habens, unio incarnationis facta eft
tiæ, five confummatio per gratiam, ficut & unio fan&torum ad
gratia, ideft, vita æter- Deum per cognitionem, & amorem. Si verò
na; hæc non fit purè
per gratiam. Nam ad gratia dicatur ipfum gratuitum Dei donum,
gratia & augmentum, fie ipfum, quod est, humanam naturam effe
& confummationem unitam perfona divine, potest dici quædam
concurrunt merita fan- gratia,inquantum nullis præcedentibus me-
ctorum, 1.2.q.144.4. ritis hoc est factum, non autem ita, quòd
dona Dei. Quod totum fit aliqua gratia habitualis, qua mediante
declarans Concilium talis unio fiat.

8. licèt illa merita fint

cap. 8. Gratis autem

Tridentinum ait feff.6. ¶ AD PRIMUM ergo dicendú,q gra-
juftificamur: quiani- tia, quæ eft accidens,eft quædam fimili-
hil eorum, que juftifi- tudo divinitatis participata in homine .
cationem præcedunt.fi- Per incarnationem autem humana natu-
we fides, five opera i-ra non dicitur participaffe fimilitudinem
psa juftificationis gra-
fed dicitur effe
siam promeretur. Sie- aliquam divina naturæ
nim gratia eft, jam non
ex operibus, alioquin, ut idem Apoftolus inquit, gratia jam non est gratia.
Hæc ibi. Et idem ibi, Can. 32. Si quis dixerit bominis juftificati bona ope
ra ita effe dona Dei, ut non fint etiam bona ipfius juftificati merita, aut i-
pfum juftificatum bonis operibus, quæ ab eo per Dei gratiam, & Jefu Chri-
fii meritum, cujus membrum vivum eft,fiunt, non verè mereri augmen-
tum gratiæ, vitam æternam, & ipfius vitæ æterna, fi tamen in gratia de-
cefferit, confecutionem, atque etiam glorie augmentum: Anathema fit.
Hæc ibi.

I. DE MAJORI. Gratia. R. Habitualis: non unionis perfonalis. §. Tunc
nihil, &c. Nam unio incarnationis non eft facta per gratiam habitualem,
in quo fenfu fequeretur, ipfam efle factam per accidens, quod eft hærefis
Neftoriana damnata artic. 6. fed eft facta per gratiam, fecundum quòd
primæ duæ conclufiones explicaverunt. Propofitio ergo illa argumenti:
gratia eft accidens, adducitur extra propofitum.

NOT. Ex textuali refponfo patet definitio gratiæ & habitualis, & u-
nionis perfonalis. Habitualis enim eft fimilitudo divinitatis participata :
unionis autem perfonalis eft ipfa res, divina, fcilicet, natura humanæ uni-
ta in perfona Verbi. Unde etiam patet, quòd & gratia habitualis eft acci-
dens, & gratia unionis perfonalis eft fubftantia. In refponfo igitur formali
fumitur definitum pro definitione, ut ftrictiùs, hoc eft, formaliter proce
datur: idipfum tamen utrobique, fcilicet, in textuali, & formali refponfo
realiter dicitur. Hoc & in fimilibus obfervandum eft. Pro clariori notitia,
quòd unio illa dicatur gratia unionis perfonalis, vide conclufionem fecun-
dam cum fua notatione.

10

conjuncta ipfi divinæ naturæ in perfona
filii: majus autem eft ipfa res,quàm fimi-
litudo ejus participata.

cat nos ad invocandam

10. adducit: & confequenter idipfum indicat. Item à Concilio Arauficano fub Papa Leone Primo fic. Și quis ad invocationem humanam gratiam Dei dicit conferri; non autem ipfam gratiam facere, ut invocetur à nobis, conm tradicit Efaie Prophetæ, vel Apoftolo idem dicenti. Inventus fum à non quærentibus me, palàm apparui his, qui me non interrogabant. Hæc ibic. 3. Apertiùs dixiffet, quòd ad invocationem humanam quafi priorem, non cofertur gratia Dei, fed gratia ipfa priùs provoDeü. His ftätibus,ab iis indicatur propofitú, & Ad fecundum dicendum,quòd gra- quidé à fortiori. Pro cotia habitualis eft folùm in anima:fed gra- vel mediocriter Theol. perto nãq; apud omnes tia, ideft, gratuitum Dei donum, quod intelligentes veritas hec eft uniri divinæ perfonæ, pertinet ad tota habetur, quòd multò naturam humanam, qua componitur ex major e gratia unionis anima, & corpore. Et per hunc modum perfonalis,quàm quçli bet gratia habitualis,cũ dicitur plenitudo divinitatis in Chrifto per gratia unionis percorporaliter habitaffe: quia eft unita di- fonalis uniatur homo vina natura non folùm animæ, fed etiam Deo in perfona:per hacorpori: quamvis etiam poffit dici, quòd fecundum operatiodicitur habitaffe in Chrifto corporaliter, nem. Et confequenter, ideft, non umbraliter, ficut habitavit in quantò major eft fubfacramentis veteris legis, de quibus ibide ftantia divina,quàm accidens fupernaturale fubditur, quòd funt umbra futurorum , creatum, five, quod in corpus autem eft Chriftus: prout .f. cor- idem redit, quantò mapus contra umbram dividitur. Dicunt et jor eft unio substantiaquidam, quidam, quòd divinitas dicitur in Chri- lis cum Deo, quàm unio accidentalis, ideft, fto habitaffe corporaliter,i.tribus modis, per accidens tale facta: ficut corpus habet tres dimenfiones, uno tantò major cft gratia modo per efsetia,præsetia,& potétia, ficut unionis perfonalis, qua habitualis. Cùm igitur in ceteris creaturis,alio modo per gratiam prædicte tùm fcriptugratu faciété,ficut í sáctis:tertiò per unio- ræ, tùm Concilii auné perfonalem, quod eft proprium fibi. ctoritates

30

Unde patet refponfio ad tertium quia fcilicet unio incarnationis nó eft fa&ta folùm per gratiam habitualem, ficut alii fancti uniuntur Deo, fed fecundum fubfiftentiam, five perfonam.

bitualem verò tantùm

affirment gratiam primam habitualem nullis præcede

tibus noftris meritis dari, patet, quòd à fortiori per hoc indicant, gratiam unionis perfo nalis homini datam fine ullis præcedentibus meritis, ideft, gratis à Deo humanæ naturæ illi abfque aliquo merito donatum, quòd uniretur fibi in perfona fua divina. Hoc confequens, f. gratiam unionis perfonalis homini datam fine meritis præcedentibus, probabitur etiam artic. 11. concluf. 1. & 2. Item infinuatum meritò effe idem ab Apoftolo Roma 11. Si gratia, jam non eft ex operibus:alio quin gratia non eft gratia. Hoc dixit de gratia habituali, ut colligitur, ex Concil. Triden. feffio. 6. cap. 8. Et confequenter de gratia unionis multò magis hoc intellexit. Gratia ergo unionis non effet gratia, quod eft maxisome blafphemum, cum fit omnium gratiarum maxima, fi daretur ex operibus. Item ab eodem Concilio Arauficano cap. 14. meritò indicatum univerfaliter fic. Nullus mifer de quantacumque miferia liberatur, nifi, qui Dei mifericordia prevenitur: ficut dicit Pfalmista. Citò anticipet nos mifericordia tua Domine, Et illud: Deus meus, mifericordia ejus præveniet me;Hæc ibi. Et cap.25. Hoc etiam falubriter profitemur, & credimus, quòd in omni opere bono nos non incipimus, & poftea per Dei mifericordiam adjuvamur, fed ipfe nobis nullis præcedentibus bonis meritis & fidem, & amorem fui priùs infpirat, ut & baptifmi facramenta fideliter requiramus; & poft baptifmum cum ipfius Dei adjutorio, ea, quæ fibi funt placita, implere poffimus. Hæc ibi. Ex quibus conftat, quòd, fi aliquibus noftris meritis præcedentibus facta effet incarnatio; nos miferi de tanta miferia abfque præventione mifericordiæ divinæ liberati effemus, & continuè liberaremur, infuper & nos in omni bono inciperemus,& poft per Dei mifericordiam adjuvaremur. Clarum .n. eft, quòd omnis boni noftri dimanatio ex incarnatione Dei originaliter procedit, ut ex Concil. Triden. feffione 6. cap. primo, fecundo, tertio, feptimo colligitur. Unde,fi meritis aliquibus noftris præcedentibus, facta fuiffet Dei incarnatio, quis non videat, nos effe primam originem & liberationis noftræ ab omni miferia, & operationis omnis bone, tanquam prævenientes miferi'cordiam divina?Hæc autem funt Pelagiana hærefis à Concilio illo Arauficano ibi damnata. Item indicatum fpecialiter, & maximè à fortiori ab Efa.7. fic. Nunquid parum est vobis moleftos effe hominibus, quia molefti eftis & Deo meo? Propter hoc dabit Dominus ipfe vobis fignum. Ecce virgo concipiet, & pariet filium, & vocabitur nomen ejus Emmanuel. Ecce Propheta dicit exprefsè, quòd conceptus Emmanuelis in utero Virginis factus eft propter hoc, ideft ,propter peccata hominum moleftantia Deum, ideft, difplicentia Deo. Sic enim intelligendum effe ly propter hoc, oftendit contextus immediatè præmiffus, fcilicet moleftiestis & Deo meo. Tantum ergo abeft ut præcedentibus noftris aliquibus meritis fa&ta fit incarnatio, quòd fecundum Prophetam promiffa, & facta est multis noftris deme itis præcedentibus. Unde ex Propheta ibi colligitur & quòd Deus, fi fecundum noftra merita voluiffet regulare incarnatio80 nem: ideft, fi voluiffet incarnari, fi nos hoc merebamur, vel non incarnari, fi demerebamur: tunc ipfe numquam incarnatus fuiffet: & quòd ex mera bonitatis fuæ infinita abundantia, quæ tanta noftra demerita excellentiffimè fuperavit, incarnatus eft. Secundò habes: quomodò per rationem prædictas omnium illorum fententias, pro quanto unionem incarnationis afferunt effe per gratiam, & intelligas in bono fenfu, & declares, & probes, atque defendas. Tertio vides: quomodò ex his omnibus viciffim Angelica hæc doctrina in primis duabus conclufionibus habita confolidetur,

II. DE MAJORI. Gratia. R. Habitualis, non unionis perfonalis.§.Túc,
&c. Nam Apoftolus ibi col. 2. loquitur de gratia unionis perfonalis, qua,
fcilicet, tota natura humana eft unita divinæ perfonæ : non autem de gra-
tia habituali, fecundum primam hujus expofitionem. Reliquas expofitio-
nes ejufdem auctoritatis vide in textu: notando, quòd tertia facit mentio-
nem de gratia habituali abfque præjudicio conclufionis, quoniam cam in
anima folùm ponit, & accipit ly corporaliter in fenfu ab intentione dua-
rum primarum conclufionum unionem factam per gratiam dicentium

remoto.

III. DE CONCLUSIONE. Fuit per gratiam, &. Habitualem folùm :
non autem fecundum fabfiftentiam. §. Tunc, &c. Nam alii fancti Deo
uniuntur per gratiam habitualem tantùm; Chriftus autem fecundum na-
turam humanam confideratus unitur fibi Deo & fecundum gratiam habi-
tualem, & fecundum fubfiftentiam: & ideò non fequitur, quòd Chriftas
non aliter dicatur Deus, quàm alii fancti homines. Obferva tamen, quòd
gratia habitualis in Chrifto eft tantùm in anima, ut in ad fecundum, nop
autem eft medium unionis incarnationis, ideft, mediante qua fiat ifta unio:
imò eft quoddam confequens ipfam unionem, 9.7.4. 13.

APPENDIX.

EX art. habes primò : quomodò per rationem oftendas meritò infinua

tum fuiffe à fcripturis, incarnationem effe factam per gratiam, ideft, nullis præcedentibus meritis. Infinuatum autem fuit hoc ab Efa. 65. in perfona Domini dicente fic. Inventus fum à non quærentibus me, palam apparuibis, qui me non interrogabant.Quam Auctoritatem & Apoftolus Rom.

90