tex. mæ, &c. R. Negatur il cedit ex vero de anima, non fuerit dolor inte- &torum, fcilicet ex læfione corporali,quæ rior maximus fecundü eft caufa fenfibilis doloris: fed ex aliis quantitatem abfolutam: & dolor maximus exte- caufis multò magis dolor Chrifti patienin cor.ar. tior,qui fequitur corpo- tis augetur, ut dictum eft. * ris naturam, ut de his Ad fecundum dicendum, quòd viromnib. declaratur, in tus moralis aliter mitigat triftitiam inteIII. ILLATIO CON- riorem, & aliter exteriorem dolorem fenCLUSIONIS. Ergo vi- fibilem. Triftitiam enim interiorem detur, quòd dolor ani- diminuit directè, in ea medium confti2.9.64. latio,pro quanto loqui- tuendo, ficut in propria materia. Metur de Adam: & conce- dium autem in paffionib. virtus moralis ditur, pro quanto lo- conftituit,ut in 2. parte habitum est, non quitur de anima fepara- fecundum quantitatem rei, fed fecundum ta. §. Procedit enim ex falfo de Adam, fcilicet, quantitatem proportionis,ut fcilicet pafquòd ipfe habuerit cor- fio non excedat regulam rationis. Et pus fenfibilius, quàm quia Stoici reputabant, quòd nulla tricorpus Chriftis & pro- ftitia effet ad aliquid utilis, ideò credefcilicet, quòd anima fe- bant, quòd totaliter à ratione difcordaparata fit fenfibilior, ret, & per confequens, quòd totaliter efquàm corpus. Tunc fet fapienti vitanda. fed fecundum rei tamen nihil, &c. ut pa- veritatem triftitia aliqua laudabilis eft tet ex ly præfentis vite, 21.146.9 quod non fine caufa ut Aug.* probat in 14. de civit. Dei,quanappofitum eft in con- dò,fcilicet,procedit ex fancto amore, utIV. ILLATIO CON- Pote, cùm aliquis triftatur de peccatis CLUSIONIS. Ergo vi propriis, vel alienis. Affumitur etiam, detur, quòd dolor Chri- ut utilis ad finem fatisfactionis pro pecti, R. Negatur illatio. cato,fecundum illud Apoft. 2. ad Cor. 7. §. Procedit enim ex falfo in præmiffis fubintel- Quæ fecundum Deum eft tristitia, pænitenlecto, fcilicet, quòd tiam in falutem stabilem operatur. & ideò Chriftus non doluerit Chriftus, ut fatisfaceret pro peccatis ode hoc, quòd peccato- mnium hominum, affumpfit triftitiam, res amififfent gratiam peccando: & quòd a- maximam quidem quantitate abfoluta, miffio vitæ corporalis non tamen excedentem regulam rationis. Chrifti per triduum no Dolorem autem exteriorem fenfus vir 80.8 252 clufione articuli. amiffio vitæ corporalis it de, &c, ut in tex. Ex fit magis doleda, quàm tus moralis directè non minuit, quia ta- 3.8.139.20 4.1.9.3.6 4.3 9.2. Et quia de duobus: inno vè, quia dolor fuus de uno acerbior eft, quàm illi de duobus. 20 nùs doleret patiens, quàm corpus Chri- &c. ut in tex. vide art. Utilitas quomodò per ejus rationem tamquam ex Det. pro Eccl.s. Per hunc enim articu tùm verè, fed etiam ve ¶ Ad quartum dicendum,quòd Chri- fuperabundanti inteftus non folùm doluit pro amiffione vitæ rimas hærefes & Cerdo10 corporalis propriæ: fed etiam pro pec- nis dicentis; Chriftum catis omnium aliorum,qui dolor in Chri- fed fimulaffe paffionon effe paffum verè, fto exceffit omnem dolorem cuiufcunque nem, & Simoniacorum contriti: tùm,quia ex majori fapientia, dicentium; Chriftum & charitate proceffit, ex quibus dolor nihil mali pertuliffe contritionis augetur: tùm etiam, quia lum ponentem in Chripro omnib. peccatis fimul doluit, fecun- fto dolorem omnium dum illud Ifa. 35. Verè dolores nostros i- maximum, discimus ; pfe tulit. Vita autem corporalis Chrifti & Chriftum non tanfuit tantæ dignitatis, & præcipuè propter riffimè, fuiffe paffum; divinitatem unitam, quòd de ejus amif- & ipfum aliquid,immò fione etiam ad horam magis effet dolen- multum, mali pertulif fe. Quamquam hæc uldum, quàm de amiffione vita alterius tima hærefis directiùs hominis per quantumcunque tempus, impugnetur, & expu- *.3.6.9. unde & Philof. dicit 3. Ethic.* quòd vir- gnetur ab ar. 5. Ex co circa med. namque, quòd Chriftus to. s. tuofus tantò plus diligit vitam fuam omnes dolores pertulit, quantò fcit eam effe meliorem, & tamen patet directiffimè, falcam exponit propter bonum virtutis. Et fum effe,quòd ipfe nihil fimiliter Chriftus vitam fuam maximè mali pertulerit. Secundilectam expofuit propter bonum chari- rationem oftendas, has dò habes: quomodò per tatis, fecundum illud Hiere. 12. Dedi di- meritò damnari à Threlectam animam meam in manus inimico- nor. 1. Attendite, &c. fecundum quòd eft in rum ejus. arg. cont. Ubi ly f Ad quintum dicendum, op innocentia ftat pro non,ficut & in patientis minuit dolore paffionis, quantú Amos 3. Si eris maad numeru,quia,cùm nocens patitur, do- lum in civitate: & in let no folùm de poena,fed etiam de culpa, f. 94. introibunt in requiem meam. Hoc innocés autë folùm de pena: qui tamé do- eft. Attendite, & vilor in eo augetur ex innocentia,inquantú dete, quòd non eft doapprehendit nocumentu illatum,ut magis lor, ficus: &c. Non indebitum. unde etiam & alii magis funt introibunt in,&c. Item erit malum, &c. Non reprehenfibiles, fi ei non compatiuntur, à Papa Eugenio IV. in fecúdum illud Ifa.37. Justus autem perit, Concil. Flor. Sacrofan&non eft,qui recogitet in corde fuo. VI. MINOR. Minimus dolor Christi fuffeciffet ad finem fa- firmiter credit, profitetur, predicat: Dei filium in affumpia humanitate ex virgine fum, vere mortuum,& verè natum, verè paffepultum, verè ex mortuis refurrexiffe, &c. Anathematizas autem, execratur, & damnat omnem hærefim contraria fapientem. Hæc ille in conftitut. fuper unione Jacobinorum. Item ab Ila. 53. Verè dolores noftros ipfe portavit. Item à dictis fuprà articulorum num. 1.94.95. 96.33.195.246. Et à Veritatib, aureis fuper totam legem veterem, N. 17: concl.1.& Deuter.9.concl.7.Tertiò vides: quomodò, &c. SUPER QUÆ. XLVI. CON ARTICULUS Utrum Christus paffus fuerit DSEPTIMUM fic proceditur. Videtur,quòd Chriftus non fuerit paffus fecundum totam animam. Anima enim patitur, patiente cor3.ad 1. pore, per accidens, inquantum eft corpo4.89 fentiæ; fic manifeftum ris actus: fed anima non eft actus corpoquol 7.4.5 eft, totam animam ris fecundum quamlibet partem ejus:nam ca. 3320 Chrifti pafsam esse. intellectus nullius corporis actus eft, ut *Exll.. animæ efsentia conjun- dicitur in 3.de anima. *ergo videtur,quòd extext.6. gitur corpori ita, quòd Chriftus non fuerit paffus fecundum to veri.q 26.4. Et ofu.3. CONCLUS. 1. Si in- animam ratione fuæ ef Ubi videre facilè potes,quòd in nullo alio dolore humano cócurrentia adequare,aut et appropinquare pofsut ad hçc. Et de tertio quidé, & quarto coftat, quod in aliis locú habere no pofsunt fecüdü quoq; ad perceptione ef- Annor. ficaciffima omnium caufarum triftititię procul etiam ab aliis eft: in primo quoque duo funt inacceffibilia. f. triftitia ex omnibus peccatis humani generis,& amiffio corporalis vitæ divinæ perfonæ,& tàm excellentis animæ. " SEPT I M. U S. fecundum totam animam. 80 tias ejus; fic, loquendo de paffionibus propriis potentiarum,patiebatur 2. Præt. Quælibet potentia animæ pa- dum omnes vires ani quidem Chriftus fecuntitur à fuo objecto: fed fuperioris partis ma inferiores: non aurationis objectum funt rationes æternæ, tem fecundum fuperio quibus infpiciendis, & confulendis in- rem rationem. TPROB. I. Quia in tendit, ut Auguft. dicit *12. de Trin. Ex fingulis viribus animali...7 rationibus autem æternis nullum potuit inferioribus invenieba- in fin.. Chriftus pati nocumentum, cùm in tur aliquid caufans donullo ei contrarientur. ergo videtur, lorem Chrifti, ut part in a. 5. Secunda verò quòd non fuerit paffus fecundum totam pars,fcilicet,non autem, De i 1 rom. 9. tias ejus, fie, loquendo de paffionibus earum fecundum modum, quó pot- tiebantur. actus, ut patet. so se and tias animæ confideratas circa med in refpectu ad fua pro ma illius. TEXAM. Ly caufa doloris. Scilicet, inquantum intellectus fpeculativus confiderat aliqua, non at præcisè vera funt, fed, ut sut cōtriftabila. Licèt enim confideratio TPROB. Quia omnes ufq; ad rationem pertingit, tunc dicitur parationem ab anima, tota ánima patie- veri fit per fe delectabipotentic animæ radicătur in effentia animæ.1. completa paffio, quæ in Chrifto non batur. Si verò intelligamus totam animam lis; tamen ex aliquo accidente, feu ex aliquo เ *Hier. Jup. q.77. ar.5.6. Et ad efse fuit: fed folùm propaffio, ut Hierony. fecundum omnes potentias ejus, fic, loquen- circumftante poteft effe illud Mat. tia animæ pervenit paf- dicit.unde & Dion. dicit in Epift. * ad Jo- do de paffionibus propriis potentiarum, pa- caufa doloris, & triftitię. 25.Cepisco sepi, & fio corporis, cujus eft annem Euangeliftam, quòd paffiones fibi tiebatur quidem fecundum omnes vires infe- Et ad hunc fenfum per triftari, millus effe, I. DECONCLU- illatas patiebatur fecundum judicare folùm.riores, quia in fingulis viribus inferioribus accidens intelligi poteft illud Ecclef. 1. Qui ad*Incipit SIONE. Secundum non ergo videtur,quòd Chriftus fecundu animæ, quæ circa temporalia operantur, die feientiam, addit b bac epift. totam animam. R.Ideft totam animam pateretur. inveniebatur aliquid, quod erat caufa dolorem,vide Addition. Dion.Salu fecundum omnes potědoloris Chrifti, ficut ex fupradictis patet: 9.98. ar. 7. 8. De dolo- *ar 5.5. re,& triftitia,pro quanfed fecundum boc fuperior ratio non patie- to ad hujus,aliorumque &c. batur in Chrifto ex parte fui objecti, fci- fimilium articulorum licet Dei,qui non erat animæ Chrifti cau- juvamen facit, vide 1. fa doloris, fed delectationis, & gaudii. 2.queft. 35. 36. 37. arSecundum autem illum modum paffionis,quo potetia aliqua dicitur pati ex parte fui fubjecti, fic omnes potentiæ animæ Christi patiebatur:omnes denim potentiæ animæ radicátur in effentia ejus, ad quam pervenit paffio, paffo corpore, cujus eft actus. AD PRIMUM ergo dicendum, quòd, licèt intellectus, fecundum quòd eft potentia quædam, non fit corporis actus: effentia tamen animæ eft corporis actus in qua radicatur potentia intellectiva, in 1. par. habitum eft. cundum totam animă, potentias ejus confide intellectu fpeculativo non eft dolor: quia 4. Præt. Paffio dolorem caufat: fed in pria objecta S. Sic.n. delectationi, quæ eft ab eo, quod eft confi hoc effe gloffandu, ha- derare, nulla triftitia opponitur, ut Philof.* betur ex præmiffis. Tuc dicit in 1.Topic.ergo videtur,quòd Chri*.Top.c. nihil, &c. Cum hoc.n. 1j.tom.1. ftat; quòd paffus fit fe ftus non pateretur fecundú tota animam. ¶ SED CONTRA eft, quod in Pf. 87. ideft fecundum omnes dicitur ex perfona Chrifti. Repleta est ma*P/al. 87. ratas per refpectum ad lis anima mea. Glo.* non vitiis, fed doloEst Aug, fuum fubjectum, scili- ribus, quibus anima carni compatitur, vel li, to... cet,ad effentiam anime, malis, fcilicet pereuntis populi, compatienut patet ex conclufione do: non autem fuiffet anima ejus his malis tertia. Et fic eft in propofito. Nã, licèt intel- repleta, fi non fecundum totam animá lectus, ut eft potentia paffus effet.ergo Chriftus eft fecundum quadam, ideft, ut confi- totam animam paffus. deratur refpectu proprii objecti, non fit corporis, &c. ut in tex. Comment. Annotat. Ob, Scop. RESPONDEO dicendum, quòd 30 clufiones 2. 3. ex co:quòd in præmiffis L Ad fecundum dicendum, quòd illa ratio procedit de paffione, quæ eft parte proprii objecti, fecundum quam fuperior ratio in Christo passa non fuit. A ¶ Ad tertium dicendu, quòd dolor túc quitur ad liter. Tacco ad rationem, mutando fcilicet eam à rectitudine fui actus; & tamen IIII. DEMINORI. Sed intellectu fpeculativo. B. Confiderato per Itulus in corpore articuli clarificatur. Commentaria &in corpore, & in anima occupavérunt; non tantùm enim opere, fed Cardinalis Cajetani. In corpore duo fiunt, Primò diftinguitur, quot fenfibus poteft intelligi quæftio ifta. Secundò refpondetur quæfito. Diftinctio ponitur duplex:prima de ly tota, fcilicet vel ratione effentiæ, vel potentiarum. Secunda eft, ratione potentiarum dupliciter, vel fecundum actus earum, vel 70 ex parte fubjecti. Ex quibus confurgunt tres quæftionis fenfus. Primus eft, an anima fecundum totam effentiam paffa fuerit: fecundus eft, an anima fecundum omnium potentiarum paffiones proprias paffa fuerit, tertius eft, an anima fecundum omnes potentias ex parte fubjecti passa fuerit. ¶ Prima conclufio eft. Anima Chrifti tota fecundum effentiam paffa eft. probatur. Tota effentia animæ conjungitur corpori, ergo patiente corpo raretur: quia abjiciebatur à naturali fuo ftatu, quo perficiebat corpus ? Secunda conclufio eft. Anima Chrifti fecundum omnes potentias inferio- Commer. Tertia conclufio eft. Ratis fuperior non patiebatur in Chrifto ex pa rte Num ratio fuperior in Chrifto paffa fuerit per proprium aɛtum . re, & difpofito ad feparationem ab anima, tota anima patiebatur. Ante-Circa hanc conclufionem dir in Occurrit ex con 3. Sent. diftin. 15. cedensprobatur: quia eft tota in toto, & tota in qualibet parte. ¶ Unde argumenta Scoti in 3. Senten, diftinctio.quinta, contra opinionem dicentem, Chrifti animam fecundum effentiam doluiffe, non funt contra doctrinam hanc, nifi ultimum, fcilicet in feparatione animæ à corpore anima fuit facta impaffibilis, ergo. Sal. Ob. S¶Ad hoc enim dicitur, quòd aliud eft loqui de feparatione anime, & aliud de feparato effe: nam, licèt anima in feparato efle fuerit impaffibilis: quandiù tamen in feparatione fuit, paffibilis erat, & patiebatur, dùm fepa probante, quòd ratio fuperior in Chrifto per proprium actum doluic Ad evidentiam hujus ícito, quòd, cùm fecundum Auguft, de civita. Notillad Quast, ref. 232 9 d. 15.98% 2.ar.3.98.2. Et ver. 9. 10 a.11. ad 3.Et q.26. a.g. 10. 279. Dei cap. 15. triftitia fit de his, quæ nobis nolentibus accidunt, & noftrum nolle quadrupliciter inveniatur, vel per actum elicitum, ut fi nolo vifitas ri, vel per naturalem contrarietatem ad voluntate fecundum fe, ut nolumus miferiam, vel per naturalem contrarietatem ad voluntatem colligatam appetitni fenfitivo, ut nolumus uri, vel per conditionatum actum voluntatis, puta nolleitatem, ut nollemus projicere merces in mare: quas tame projicimus, putavit Scotus in loco dicto,quodlibet iftorum nolle fufficienter caufare triftitiam in voluntate, fi contra hujufmodi nolle even iat nobis aliquid fic nolitum.Minùs autem verum invenitur hoc dictum, fi perfpexerimus,quòd beatis multa poffunt fic nolita eyenire: qui tamen triftari non poffunt voluntas enim cujufque patris in patria eft, quòd fecundum fe nollet filium damnari, ut patet: quia ifta nolleitas eft fecundum amorem naturalem ad filium, & quia in damnatis remanet, ut patet de divite, qui petiit, ne fratres damnaretur, & tamen beatus non triftatur, fi filius damnatur.Et fimile eft de injuriis,quæ fiunt fanctis circa eorú corpora funt enim contra naturalem volantatem eorum, & tamen non triftantur. Quocirca diftinguendü eft de nolle,quòd,five naturale, fivé cōditiona tum fit, dupliciter fumi poteft. Vel abfolutè, hoc eft, quantum eft ex par te voluntatis, feu boni voliti,aut mali noliti, & taliter nolle non fufficit ad caufandam triftitiam, ut ex dictis exemplis patet, & ampliùs patebit. Alio modo fumitur nolle fecundum præfentem ftatum volentis, feu nolentis, hoc eft, quod, five,fit naturale five conditionatum infit, illud nol le fecundum præfentem ftatum, quem actu habet ille, qui dicitur nolle; & fic nolle, five fit naturale, five conditonatu, fufficit ad caufandam triftitiam, quod ut clarius fiat, dicamus exemplariter differentiam inter voluntatem beati patris, & non beati: pater fiquidem juftus viator refpe&ta miferia filii præfciti habet nolle & naturale,& conditionatum: non folùm ita, quòd voluntati paternæ fecundum fe abfolutè fumptæ contrariatur miferia filii, &nollet filii damnationem feclufo divinæ juftitiæ ordine, fed etiam ita quòd fecundum præfentem ftatum, in quo eft, ex amore naturali exit in atum nolendi conditionatum, dicendo: Paser, fi poffibile eft,tranfeat calix ifte. Idem autem pater beatus non habet ampliùs amorem illum primū, ut confonet fibi exire in actum nolleitatis refpectu miferiæ filii alioquin non effet beatus: quoniam aliquid vellet, quod non haberer) fed in omnibus conforme dicitur voluntati fuum velle. Et hinc fit,ut damnatio filii eveniens tristitiam ingerat patri viatori, & non patri beato, Convenientia Ferr.3.cont.c.52. 53. ART. VIII. mam ratione effentiæ XD 20 fiquidem inventa fecundú voluntatem abfolutè,& fimiliter feeundum nolleitatem abfolutè in patte viatore, & beato, & differentia inventa fecundu voluntatem in tali ftatu, teftatur, quòd non fufficit ad triftitiam voluntas naturalis, aut conditionata abfolutè, fed oportet, quòd fit fecundum præfentem ftatum proptereà .n. triftor projicendo merces, quia fecundum præfentem ftatum habeo nolleitatem perdendi illas, & è contra: proptereà beati de aullo triftatur, quia de nullo contrario eventuro habent nollcitatem in illo ftatu Etin propofito, idcò Chriftus dominus beatus fecundum portionem fuperiorem non triftabatur de fua paffione: quia fecundum illam nec nolleitatem illius habebat: fed tamqua beatus illam nullo modo refutabat. Unde patet falfum effe, quòd rationi fuperiori Chrifti, utna tura, contranabatur paffio Chrifti: quoniam pars illa fecundum illum ftatum non habuit aliquid contrari. Et fimiliter falfum eft, quòd habuerit polleitatem mortis cadem ratione: quia fcilicet beata erat. Verùm ne injuria Sco. hinc fiat, fcito, quòd ipfe ratione fuperiore utitur, æquivocè, pro intellectu fcilicet, & voluntate refpectu quorumcumque, fecundum ordinem tamen ad æterna: & ideò, quoad quæftionem de ratione fuperiori, & inferiori, in æquivoco cum co laboratur. Sed quoad nolitionem caufantém triftitiam non eft æquivocatio, quoniam, five in fuperiori, five in inferiori portione, oportet adeffe nolitü fecudum præfentem, & non fufficit nolitum fecundum difconvenientiam ad voluntatem abfolutè, ut declaratum eft. Verutame ad fingula objecta refpondedo dicitur, quòd no eft cótra na- Sol, Ob.1. turalem inclinationem fuperioris appetitus beati paffio Chrifti, &fimiliter nec contra velle conditionatum illius, & fimiliter nec contra eundem quamvis colligatum corpori, quia non habuit locu-redundantia in Chrifto.. Ad illud de contritione peccatorum noftrorum dicitur, quod dolor il- sl. Ops. le eft rationis inferioris: quoniam objectum talis actus eft aliquid temporale, fcilicet offenfa Dei. Nec obftat, quòd fecundum rationes eternas fit hæc triftitia: quoniam ratio inferior regalatur ex ratione fuperiori, & ab silla fumit principia: fecundum enim objecta, fcilicet, temporale, vel æternum diftinguutur ratio fuperior, & juferior, ut in prima parte g. 79.ar. 30.9. Quarta conclufio eft. Omnés potentive anime Chrifti patiebatur ex par- Commat. habes. te fubjecti. Probatur: quia omnes radicantur in effentia ejus, quæ patic batur, quia actus corporis patientis erat. O C T A V US. ARTICULUS Cgamus totam ani- tota frueretur fruitione beata, impoffi- * animæ illius. 40 so paffionis fruebatur fruitione beata.A Damafceno quidems at cam dif movebitur in æternum eft fubjectum fuperioris partis animæ,cu- curfu ponitur in avg. tota anima Chrifti,ipfo patiente, fruebatur, fed 3. Præt. Fruitio beata eft fecundum tantùm fuperior pars cognitionem, & amorem divinorum, ut lib.1.c.19.¶ PROB. 1. Quia non fed non omnes vires animæ attingunt ad patet per August.* in 1. de doctrina Chrift. 60 ...omnes potentiæ animæ funt divinæ fruitionis cognofcendum, & amandum Deum. non directe capaces (ut patet ergo tota anima Chrifti fruebatur. ex 1.2. q.3.ar. &c.) nec SED CONTRA eft, quod Damafc. in Chrifto ante refurre dicit in 3. lib. *quòd divinitas Christi ctionem. Secunda aute permifit carni agere, & pati, quæ propria. pars, fcilicet, fed tatum, ergo pari ratione, cùm propriu effet ani&c. probatur. Quia fu-ma Chrifti, inquantum erat beata, quòd perior pars anime Chrifti circa proprium obje- frueretur, paffio ejus fruitionem non imtum non impediebatur pediebat. Si autem intelligatur fecundum effenineffe eidem, fecundum tiam, fic tota anima fruebatur, inquantum diverfa confiderato, ni hil prohibet. Et fic gaudium fruitionis, &c. ut in tex. yo 70 80. tatem. Quia enim anima intellectiva elt perpetua in fua fubftantia:idcò illud, quod propter fe defiderat, & non propter aliud, defiderat, ut femper habendum.Unde patet:quòd felicitas ultima non effet felicitas ultima : nifi perpetuò fine ulla difcontinuitate operationis,in qua confiftit, 1.2.q.3.4.4. permaneret. Audi, fi vis, & aliam. Illud, quod naturaliter movetur ad aliquid, ficut ad finem motus fui, non removetur ab eo, nifi per violentiam, ut patet de gravi, cùm projicitur fursùm. Conftat autem ex lib. 3. cont. gent.c.so. quòd fubftantia intellectualis, qualis eft anima humana, tendit defiderio naturali ad vifionem Dei per effentiam, Anima ergo intellectiva videns effentiam divinam non deficit ab ipfa vifione: nifi per violentiam. Patet autem,quòd nihil tollitur per violentia alicujus: nifi virtus auferentis Xarticulo habes primò: quomodò per rationem oftendas,meritò effe 90 fit major virtute illud caufantis. Cùm igitur caufa vifionis divinæ fit Deus, infinuatum à fcripturis, & Damafceno: quòd Chrifti anima tempore lib.3.contr. Gent.c.52.53.& nulla virtus excedat Dei virtutem: fequitur, quòd 11. EX PHIL. Impedit. R.Per redundantiam.§. Quæ f. naturaliter fit ab Ex per 90. Uillitas prus Eccl. Annotat. Comment. 60% 254 Smarez in comm. q. 50. SUPER QU. XLVI, ART. IX. Chrifti celebrata eft. rat fubjecta voluntati ་ 20 ¶ Secunda conclufio cft. Anima Chrifti totalitate potentiarum, non tota fruebatur. Probatur: quia nec directè,quia non quælibet pars animæ eft capax fruitionis:nec per redundantiam: quia in Chrifto, quamdiù fuit viator,non erat redundantia. ¶ Tertia conclufio eft.Superior pars anime proprio actu fruebatur Chrifto patiente. Probatur: quia non impediebatur à coæva fibi fruitione per inferiorem partem patientem. i pfo die paffionis,ut non contaminarentur, ARTICULUS NONUS. etiam inimicorum capi tempus,erat fubjecta vo- non effe in fuis determi veniens,vide q. 41, art. 1. ¶ SED CONTRA eft, quod dicitur coroll.poft concluf. Quòd verò, ut alia pars hy- Joan.13.Sciens Jefus, quia venit bora ejus, pothetica probationis ut tranfeat de hoc mundo ad patrem. Et Jo. dicebat, voluntas Chri- 2. dicit: Nondùm venit hora mea. ubi dicit Fonon profti,etiam humana, rege- Aug. *Ubi tantum fecit,quantum fufficere retur per divinam fapientiam,patet ftudiofo judicavit, venit hora ejus, non neceffitatis, lectori ex Concilio Flo- fed voluntatis. convenienti igitur temporentino fic dicente: De re paffus eft. *Traff.1.in cul à fit.9. duabus Chrifti volunta ...bu.q. tibus definitionem in RESPONDEO dicendum,quòd,ficut 40 hæc, f.quòd in luna 14. 1. DE CONCLUS. Quod patet effe falfum. R. Negatur. S. Licèt enim Christus fit crucifixus luna quintadecima: attamen ipfe luna quartadecima paffus eft: inquantum nocte, qua agnus figuralis Exod, 12. immolabatur, poft non celebrata myfteria à Judeis tentus, alligatus, variifque modis tribula- 90 tionum attritus, passionis fue facravit exordium. Ad probationem in contrarium,fcilicet, nam tunc, 14. luna cum difcipulis fuis pafcha celebravit, ditus enim eft ab uno clamaverunt: Reusest correfpondens figuræ:& virtualiter tota paffione cōplectens per hoc, quòd *al eumde. II. DE CONCLUS. Cujus contrarium videtur per id, quod dicitur Mar.is. erat hora tertia, & crucifixerunt eum. R. Negatur. §. Nam di&tum Marci, fi rectè (ut oportet) intelligatur, non eft contrarium re vera huis, fcilicet, quòd Chriftus per paffionem crucis à terra exaltatus fit hora fexta. Quacumque enim expofitione data illarum trium, quæ pro con quandò ex abfentia illa corporali caufatur, vel fequitur in nobis augmentatio fid ei in illum: prout ipfe aliquandò dixit Joan. 16. Expedit vobis, ut ego vadam, Et fic fuit in propofito ut per fe prudens cognofcere poteft. A PPE N D I X. Utilita cordia BB. Marci, & Joannis afferuntur in textu, flat firma hæc veritas: Enacula habes primo: quomodo per rationem oftendas, meritò effe prillit quòd fine Euangeliftarum difcrepantia Chriftus hora fexta fuit realiter clavis crucifixus. enim ex fallacia fecundü agnus pafchalis,qui immolatus fuerat denon caufam, ut căm, in cimaquarta luna, fed dicitur cibus antecedense fubintelle fchalis, ideft azymi panes:quos oportebat &ta. Nam caufa hujus, comedi à mundis. Unde Chryfoft.* ibidem fcilicet, quòd Chriftus pateretur in tali, vel tali aliam expofitionem ponit, quòd Pafcha, putat argumentum) fed fuit crefcentia diei fuper * 20 parte anni, non fuit folis poteft accipi pro toto felto judæorum exaltatio maximaut quod feptem diebus agebatur, Ad fecundum dicendum,quòd,ficut noctem. Per hoc enim Auguft. dicit in libro de conf. euang. H.ca.13, fignificanda erat hec ve- hora erat quafi fexta, cùm traditus est Donon procul *pr. 19.4. ritas, fcilicet, quòd per minus crucifigendus à Pilato, ut Joan.dicit: paffionem falvatoris è tenebris ad lucem redu non.n. erat plenè fexta,fed quafi fexta, ideft cimur. Suffecit ergo in peracta quinta, & aliquid etiam de fexta paffione Chrifti quoad effe cœperat, donec, completa fexta, Chrifto hora crucifixionis ejus, attendere folis materia pendente in cruce, tenebræ fierent. Intelligi, lis exaltationem maxi- tur autem fuiffe hora tertia, cum clamave-3 mam: fed in ejufdem runt Judai, ut dominus crucifigeretur, & paffione, quoad partem peraciffime demonftratur, tunc eos crucifi attedere oportuit aliud, xiffe, quandò clamaverunt.ergo,ne quifqua fcilicet, incrementu diei cogitationem tanti criminis averfus à fufuper noctem. dæis in milites converteret, erat, inquit,bo11. DE CONCLU, SIONE. Ita, quòd non ra tertia,& crucifixerunt eum, ut illi eum pateretur in juvenili e- potiùs crucifixiße inveniantur, qui hora tate, fed magis in fenili. tertia,ut crucifigeretur,clamaverunt. Qua- 4° luminationem facientia quam non defunt, qui per parafce ven, quam apparerent magis per Joan. commemorat, dicens: Erat parafce ve hoc, quòd in juvenili bora quafi fexta, horam diei tertiam velint ætate patitur: qua,quòd intelligi. Parafceve quippe interpretatur in fenili. §. Quæ autem fint ifta tria, declaratur præparatio. Verum autem pafcha, quod in in tex. Tunc nihil,&c.ut paffione domini celebratur,incæpit præpade fe patet. Si enim ad rari ab hora noctis nona, quandò,fcilicet oilluminandum mundū mnes principes facerdotum dixerunt:reus eft Chriftus ftudebat(ut re&tè dicit antecedens) & mortis. Ab illa ergo noctis hora, ufque ad fuŭ pati in juvetute ma- Chrifti crucifixionem,occurrit hora parafcegis prodeft illuminatio m B.Nifi tria ad mundi il ni mudi,qua fi pateretur in fenectute: conftat jam manifeftè,quòd cũ non in fenio,fed in juventute pati magis conveniens fuit. Ex hoc et claru fit quòd Chriftus illuminationi mundi adeò femper ftuduit:ut nec in morte ab ipfo ftudio ceffaverit. Patet fiquidem re ipfa: quòd à tali pio studio non cellat in morte, neque tepefcit: quandò videmus cum ideò velle mori in juventute, ut hinc majorem illuminationem mundo apportet. Einfanuatum Xarticulo infinuatum à fcripturis, & Ecclefia: quòd Chriftus eft convenienti pet Dei. antonomafiam, ideft, convenientiffimo tempore, pallus ( fic enim dicta omnia de Chrifto, quantum eft ex parte Chrifti, antonomafticè intelliguntur,9.35. arb. ves fexta, fecundum Joannem,& hora 8. in Elucid.post concl.) die i tertia fecundum Marcum. à fcripturis quidem: ut ex no.rest. ¶ Quidam tamen dicunt, quòd hæc Joan.3.& 2. fecundum 3. Refp. quod cum expofitione diverfitas ex peccato fcriptoris apud Grę- B.Auguft. eft in argum cos contigit; ná figuræ, quibus tria,& fex contr. Ubi ly hora mea represetatur,fatis sut propinque apud eos, exponatur fic,ideft hora meç paffionis à me de Inll. 97. Ad tertium dicendum, quòd, ficut terminata, Ité per hoc, quo. ist. dicitur in lib.de Quæftionibus vete.& nov., quod dicitur Sapient.11. Deus certe teftamenti, * tunc voluit Dominus paffione omnia in numero, pon- perfectus, dere,& menfura difpo- 9.45 in pr. fua mundum redimere, & reformare, quan- fuifti, Domine, Subfume miner dò eum creaverat, ideft, in aquinoctio. † Et tu particularem hanc, perang. tunc dies fuper noctem increfcit, quia per Sed tuDomine difpofuipaffionem Salvatoris à tenebris ad lucem fti paffionem tuam, ut † al. Uelt perducimur. Et, quia perfecta illuminatio cuique in facris literis mini inexperto patet. ergo in saceping erit in fecundo adventu Chrifti, ideò té- num. pondere, & men- dies juper pus fecundi adventus æftati comparatur. fura difpofuifti illam. Quapropter, crefcere. cùm tu ? Vel is ex Matth.24. ubi dicitur:Cum ramus ejus jam Domine, fic cam difpo tener fuerit, & folia nata, fcitis, quia propè fueris, impoffibile eft: eft aftas, ita, & vos,cu videritis hec omnia, quòd paffio ipfa no fue fcitote, quia propè eft,& in jannis. Et tunc tit covenienti tempore celebrata. Item à dictis etiam crit maxima Chrifti exaltatio. quæft. 42. articulorum NOT. 1. Primum illorum trium in textu dictorum ad illuminationem grandem mundi facit:quia eft in nobis magnum incentivum amo- 69 ris erga Chriftum, Ad ejus enim dilectionem accendimur, confiderando, quòd pro nobis dedit vitam fuam: fed magis utique ad eandem accendimur, confiderando, quòd pro nobis dedit non folùm vitam fuam, fed florentiffimum vitæ ftatum, ideft, juventutem. Secundum verò eorumdem trium valdè ad illuminatiopem mundi valet: dùm confideramus, quòd quofcumque defectus corporis, ficuti diminutionem naturæ, Chriftus non affumpfit, hoc p topter nos fecit: quia fcilicet non proficiebant ad noftram falutem. Unde & ulteriùs rectè procedendo concludimus: quòd, quicquid defectuum noftrorum Chriftus affumpfit,ad noftram falutem affumpfit: & quicquid non affumpfit, ad noftram falutem dimifit: ita, quòd & in affumendo, & in dimittendo illos defectus oculos intentos habuit ad noftram 79 falutem. Id, quod procul dubio eft magnum incentivum & fpei, & amoris erga Chriftum, Vide q.14. art.1.4.& 9.15. art. 1.2.&c. Tertium denique eorumdem trium illuminationem mundi importat, ut de le patet, dū refurrectionis omnium qualitatem ætatis in Chrifto prænunciat. De qua re,pro meliori hujus textus notitia, vide Addition. q.81.art.1.cum Elucid. ¶ Ad quartum dicendum, quòd Chri- fuorum appendicibus; ftus in juvenili ætate pati voluit, propter generalia illa fuaviter tria. Primò quidem, ut ex hoc magis fuam inflectendo ad particu lare hoc intentum. Ab dilectionem commendaret, quòd vitam Ecclefia verò infinuatur fuam pro nobis dedit, quandò erat in per- per hoc, quòd conficit fectiflimo ftatu. Secundò, quia non con- facramentu Euchar, in veniebat, ut in co appareret nature di- facto ipfo, quòd Chriazymo. Defignat enim minutio, ficut nec morbus, ut fuprà di- ftus in cœna ultima, &tum eft. Tertiò, ut in juvenili ætate mo- quandò inftituit hoc faufus eft riens, & refurgens futuram refurgentium cramentum azymo:ut qui primo die qualitatem in feipfo Chriftus præmon- azymorum,quandò paftraret. unde dicitur Ephefi.4. Donec oc- fcha immolabat, Matth. curramus omnes in unitatem fidei, & agni- 26. Marc.14, fupremam tionis filii Dei in virum perfectum, in men- ftrans ideò, quòd ufque furam ætatis plenitudinis Chrifti. ad ultimu diem non erat ducaverit. Ecclefia igitur factis ipfis proteftatur; quòd Chriftus feipfum verum agnum 14. luna menfis apud Hebræos primi, i.Martii, immolavit, confentiente ad hoc univerfa multitudine bonorum filiorum Ifrael. Vide, Veritates aureas fuper totam legem yeterem, Exod.12. concl.1. in ly immolabit, &c. Confequenter ergo proteftatur, quòd Chriftus 14. Luna fecundum legem in Exod. 12. præfcriptam immolatus eft ad vefperam incruentè, & è veftigio cruentè per fucceflionem continuam. Sic enim oportuit fecundum verum tegis antiquæ fenfum fieri reddendo fingillatim figurata figuris. Nam cœnæ figurali fuccedit immediatè cœna figurata, Agni, fcilicet, Chrifti, facramentalis comeftio, & immolationi cruenta figurali fuccedit poft cœnam immediatè immolatio cruenta figurata (Ad hortum cnim mox Chriftus accedit; ubi cruento fudore, Luc.22, totam continuandam fimilem, ideft cruenta, fui immolationem confecravit) Nec obstat, quòd agnus figuralis priùs occidebatur,& pofteà manducabatur, fecundum illud Exo.12. ponent de fanguine eius fuper utrumque poftem domorum, in quibus comedent illum. Hoc, inquam, non obftat: quoniam figuratum figuræ debere fuccedere ibi in Exodo præmonftratum eft, non autem ordinem ordini. Licèt .n. veritas, i. figuratum debeat refpondere figuræ, non tamen neceffariò quantum ad omnia, quia jam inter illa non effet fimilitudo, fed veritas, ideft, identitas, art.4. ad primum, & questio.2. art.6. ad primum, ex Damafceno utrobique, fpeciatim auté in propofito non oportuit ordinem figurati refpondere ordini figuræ, ne fieret confufio inverfa.i.. quòd poft coenam figuralem Chriftus clavis realiter immediatè crucifigeretur, & poft crucifixionem ftatim ipfe coenam figuratam celebraret. Palsū igitur Chriftum tempore convenienti, i. tempore ab Exodo præfignato,docet Ecclefia, dùm in azymo confecrat. Non objicias, quòd Græcis ipfa concedit, ut in fermentato confecrent, quia non facit hoc ad denotandum contrarium, ideft, quòd Chriftus non fit paffus tempore prædicto convenienti, Abfit, fed hoc facit ad denotandum, quòd de necefsitate confecrationis non eft panem effe azymum, licèt hoc fit de melius effe, q.74. ar.4. Secundò vides: quomodò ex iis benè p enfatis, & applicatis doctrina præ¬ fens Angelica viciffim declaretur, atque confirmetur, NOT. 2. Quoniam argumentum faciebat vim in corporali præfentia Chrifti, innuens, quòd illuminationi mundi expediens magis fuiffet, fi Chriftus in mundo corporaliter diutiùs vixiffet: ideò, ut & hoc nihil contra veritatem articuli valere cognofcas (quod D.Thom. præfupponit ex à 80 fe prædictis) vide q.41.art.2. ad primum. Inde enim facilè intelliges: quòd, cùm illuminatio mundi sit à Christo per fidem in ipfum, nihil deperit de utilitate noftra, fi Chriftus fit abfens corporaliter, dummodò ci adhæreamus per fidem; immò quòd tunc absentia ejus corporalis prodeft nobis, Comment. Titulus clarus. Dubit. Ob. Commentaria Cardinalis Cajetani. ¶ In corpore una conclufio. Chriftus est convenienti tempore paffus. Probatur duplicuer. Primò. Paffio Chrifti fubjecta erat ejus voluntati, ergo. Probatur confequentia, quia voluntas Chrifti regebatur divina fapientia fuaviter omnia difponente, Secundò auctoritate Auguft. In refponfione ad primum nota, quòd moderni Latini adhuc non quiefcunt circa quotum Lunæ diem, quandò Chriftus mortuus eft. Addū tque fuper argumenta Græcorum fanctitatem dici quintidecimi:nam quinta decima luna illius menfis erat celebris ita, quòd nihil operis erat licitum in ea, exceptis his, quæ ad vefcendum funt, ut patet Exa-12. conftat autem in illa feria 6, qua Chriftus paffus eft, licita fuiffe opera, quæ in feftis fuif fent illicita, ut patet, cùm ex operibus Judæorum, qui illo die judiciales 90 actus in Chriftum exercuerunt, tu ex actib. Jofeph, & Nicodemi, qui fepelierunt Chriftum, quod non fuiffe licitum fabbato, patet ex eo, quòd propter Parafceven feftinata fepultura eft, ut Aug. notavit, & ex eo,quòd mu lieres fanctæ fabbato fe continuerunt ab officio circa Chriftum fepultum. Unde |