& victui neceffa cundum remi ortet enim pau coloco, & temnuriam pati: fic hoc paucorum um imperectio. 226 QUESTIO QUADRAGESIMA PRIMA. EINDE confiderandum eft de tentatione Chrifti. ¶Primò.Utrum fuerit conveniens, Chriftum tentari. Suarez q,41.artic.1.in commentariis. Auctores citati in p. 1. Divi Tho.q.114. 4.2. Medina 9.41.4.1. Op.60.6.11, SUPER QU. XLI. in princ. ART. I. ONCLUS. Chri Cftus tentari voluit. fit,nifi de re CONCI TCOROLL. Ergo, Secundò. De loco tentationis. Quartò. De modo, & ordine tentationis. ARTICULus US PRIM U S., D PRIMUM fic proceditur. tare enim eft experimentum ut ad literam refpon- nota etiam dæmonibus:dicitur enim Luc. deat conclufio titulo, 4. quòd non finebat dæmones loqui, quia fecundum D. Thoma fciebant,eum eße Chriftum. ergo videtur, æquivalent hæc, fcilicet Chriftus tentari voluit, quòd non decuerit Chriftum tentari. & Chriftum tentari 2. Prat. Chriftus ad hoc venerat, ut conveniens fuit. Ergo opera diaboli diffolveret, fecundú illud 1. fcientiam à fimili doce- Joann. 3. In hoc apparuit filius Dei,ut dif1- intendit, quòd in ide folvat opera diaboli: fed non eft ejufdem redeunt univerfa hæc, diffolvere operá alicujus, & ea pati, & ita in quacumque materia videtur inconveniens fuiffe, quòd Chriloquamur, fc. Chriftus hoc, vel illud vo- ftus pateretur fe tentari à diabolo. hine univerfalem hanc luit, ergo conveniens 3. Præt. Triplex eft tentatio, fcilicet fuit, ipfum velle hoc,& à carne,à mundo,& à diabolo: fed Chriftus illud; Chriftus fic,vel fic non fuit tentatus nec à carne,nec à munvoluit.ergo conveniens fuit,ipfum velle fic, & do. ergo nec etiam debuit tentari à diafic. Verbi gratia.Voluit bolo. Deus creare, redimere hominem,creare, nõ redimere diabolum, er SED CONTRA eft, quod dicitur Matth. 4. Ductus est Jefus à fpiritu in dego conveniens fuit,ipsu fertum, ut tentaretur à diabolo.. velle creare, ac redime-. redimere diabolum . marte ju- vertibile de bono in ma▾ perare. 313 prin.so.5. .9.ca. 21. tur,& adducta in cōtrariu non loquebatur fic. Textus enim refponde per exemplum. Quartò,ut nobis fiduciam Chriftus tentari voluit, do ad titulum dicens ly de fua mifericordia largiretur. unde di- includere necefsariò citur Hebræorum 4.Non habemus pontifi- ri formaliter, ideft, invult,quòd Chriftü tētacem, qui non poffit compati infirmitatibus quantu à Chrifti volūnoftris, tentatum autem per omnia, pro fi- tate dependet, eft cōvemilitudine abfque peccato. niens, Scit namq,Divus ¶ADPRIMUM ergo dicendum,quòd, tentari,inquantü depen Thomas, quod Chriftü ficut Auguftinus *dicit in 9. de Civitate det aliunde, f. à tétatore Dei,Chriftus tantum innotuit dæmonibus, diabolo, non eft convequantum voluit: non per id,quod eft vita unde necefsariò vult niens,1.9.114. a. primo. aterna,fed per quædam temporalia fuæ vir- quòd hoc ibi inclututis effecta,ex quibus quandam conjectu- fum, f. Chriftu tentari, ram habebant, Chriftum effe filium Dei: intelligatur formaliter, fed, quia rursus in eo quædam figna hu- poffit efse conveniens modo prædeclarato, ut manæ infirmitatis videbant, non pro cer- Hinc eft, quòd utraq;ilto cognofcebant,eum effe filium Dei:ideò láru doctrinaru, quæ ex eu tentare voluerunt. Et hoc fignificatur deducebatur, debet netextu ifto à fimili fuprà Mat:4. ubi dicitur,quòd,poftquam efuriit, cefsariò ftare in forma acceffit tentator ad eum: quia,ut Hilarius litate, no autem in madicit,* tentare Chriftum diabolus non fuif- terialitate, ideft debet fet aufus,nifi in eo per efuritionis infirmita- docuimus. Et fic omnia .3. In intelligi formaliter, ut tem, quæ funt hominis, recognofceret. & erunt confona veritati, remotè hoc etiam patet ex ipfo modo tentandi &prings cum dixit: fi filius Deies. quod exponens Ambrofius dicit, quid fibi vult talis fermonis exorfus, nifi, quia cognoverat Dei filium effe venturum,fed veniffe per hanc in firmitatem corporis non putabat. RESPONDEO dicendum, quòd re hominem, & ipfum Chriftus tentari voluit. Primò quidem, velle creare angelu, qui *Ho.16. In pofteà propria volunta- ut nobis contra tentationes, auxilium ferquengel.nd te factus eft diabolus, ret. ude Gregor. *dicit in Hom. Non erat longe à pr. atque ipfum velle non indignü Redemptori noftro, quòd tetari vo-40 Voluit Deus, quòd ho- luit,qui venerat occidi:juftu quippe erat, ut mo, & angelus habeant fic tetationes noftras fuis tetationibus vinallas ve- liberum arbitrium, an- ceret,ficut mortē nostrã * fua morte fuperanerat fua te electionem quidem vit. Secundò propter noftram cautelam, lum, & è converfo : fed ut nullus, quantumcumque fanctus; fe poft perfectam electio æftimet fecurum,& immunem à tentationem invertibile fic in ne, unde & poft baptifmum tentari voangelo, non autem in luit: quia,ficut Hilarius dicit fuper Mat. "Can.in homine, nifi poft morMat.no - tem ejus corporalem . *in fanctificatis nobis maximè diaboli tenprin, ergo conveniens fuit, tametagraẞantur:quia victoria magis eft ei Deum velle hoc, & fic exoptata de fanctis. unde & Ecclef. 2. dide homine, & angelo. citur: Fili,accedens ad fervitutem Dei,fta in re tot,tantaque peccata juftitia,& timore, & præpara animara tua in mundo. ergo conve- ad tentationem. Tertiò propter exemplu, niens fuit, Deum velle ut fcilicet nos inftrueret, qualiter diaboli *li. 4. c. 3. permittere tot,tantaque aliquätul peccata in mundo. Ca- tentationes vincamus. unde Auguftiprin fo.a. terùm quis dicat funda- nus dicit in quarto de Trinita. quòd tus in tex. Ex eo, quòd Chriftus diabolo fe tentandum præbuit, ut ri voluit, habere vult ad fuperandas tentationes ejus mediator ef Sanctus Doctor non ta- fet,non folùm per adjutorium, verùm etiam tùm hoc, fcilicet,quòd ¶ Ad fecundum dicendum, quòd Chriftus venerat diffolvere opera diaboli,non poteftativè agendo, fed magis ab eo, & ejus membris patiendo, ut fic diabolum de fua mifericordia larvinceret juftitia, non poteftate, ficut Au- giri, ut per ordinem in guftinus dicit 13. de Trinita. quòd dia- tex. 1. DE MAJORI. bolus non potentia Dei, fed juftitia fuperan dus fuit: Et ideò circa tentationem Chrifti confiderandum eft, quid propria voluntate fecit,& quid à diabolo paffus fuit, ቀ cnim tentatori fe offerret, fuit propriæ volútatis. Unde dicitur Mat.quarto. Du Etus eft Jefus in defertu à fpiritu, ut tetare tur à diabolo, Gregor. intelligendü dicit de fpiritufancto, ut filluc eum fpiritus, fuus duceret, ubi eum ad tentandu fpiritus malignus inveniret: fed à diabolo paffus eft,ut affumeretur, vel fupra pinnaculum templi,vcl etiã in mõtem excelfum valdè., Nec eft mirum, ut Gregor.* dicit, fi fe ab illo permifit in montem duci, quife permifit à membris ipfius crucifigi ipfum fic velle fuit coveniens,fed etiam habere vult hoc aliud,fcilicet quòd fuit conveniens ipfum tentari,ideft,quòd Chriftus tentaretur. Ergo videtur ex textu non folu, veram effe doctrina illa, que fupradicta eft:fed etiam hanc aliam, fcilicet, quod, quicquid fit in mundo,eft conveniens, quandoquidem non fit fine voluntate Dei,1. q. 14. ar. 8. Hoc autem quàm falfiffimum fit, patet ab experientia:quæ, inconvenientia plurima fieri in mundo, quotidie 70 monftrat. Non ergo videtur valere ifta confequentia, qua tamen virtualiter textus includit: Chriftus vult hoc,vel illud fieri.ergo hoc, vel illud fieri eft conveniens.Ad litera enim docet textus valere hanc,f. Chriftus voluit tētari. ergo Chriftü ipsu tentari,fuit conveniens. Refpondetur concededo, hanc alia doctrinam textus univerfale effe veram,f. vult Deus,hoc,vel illud fieri, aut permittere fieri.ergo hoc,vel illud fieri,aut Deo permitti fieri, eft conveniens.Et fic conceditur, quòd, quicquid fit in mundo aut eft conveniens à Deo permitti fieri,ideft aut eft conveniens,ut fiat,aut eft coveniens,quòd à Deo permittatur, ut fiat. Non enim vult Deus peccata fieri, neque etiam vult, peccata non fieri: fed tamen vult permittere, peccata fieri: 1. quæftio. 19. ar. 9. ad tertium, & ideò ratione mali culpæ in- 80 terponitur ibi meritò de permiffione divina. Ad id ergo, quod experientia tefte dicitur, multa fcilicet inconvenientia fieri in mundo, refpondetur,quòd talia,inquantum dependent faltem permiffivè à Deo, non funt inconvenientia, fed inquantú dependét aliunde, ideft, inquantu aliquo alio modo confiderantur.Hinc patet,quòd contra textum hunc rectè intellectum nihil concludebatur.Na formaliter,ut Sanctü Doctore decet,loqui *li. 13.6.13. in prin.f.3. * Y B Nifi de re ignota, Refp. Certitudinaliter.§. Tüc nihil, &cat. Nam,licèt divina, ideft, quod ipfe efset filius Dei,efset nota per quafdam conjeturas, ut fentit minor, & Beatus Lucas, tamen hoc non noverat certi tudinaliter. Chriftus eni tantum innotuit demonibus, quantum,&cat.ut in text.Ex quo dic,quòd no tentabat de re nota, fed de ignota, ideft inte- ange debat experimentü fu- Domin in euange, w prin. non longè * Hom. 15 in' Domin.rin intelligendum per conmere de Chrifto,non ad quadrages jectaram, an efset filius Dei, hoc enim modo *allès fciebat iftud, fed ad intelligendum per certitudiné, an efset filius Dei. Hoc pertulis, namque modo nefciebat iftud, fed nec tunc tentando feire potuit: quinim mò de ipfo diabolo tunc verificatum eft illud Pfalm. centefimitertii Draco ifte,quem formafti ad illudendum ei,quoniam à Chrifto per fapientiffimas refponfiones ipfe, qui accesserat delufurus, delufus eft, ut patet ex Matth. 4. II. DE MINORI. Diffolvere, R. Poteftativè agendo. S. Tunc nihil,&c. III. DE MINORI. Nec à mundo. R. Negatur hoc. S. Chriftus Herode adorationem pueri Magis fallaciter promittente, dùm fugit in Luc. in ar. 1. ad tertium, & a,2, 18. 19. vide artic. 3. ad Intelligitur autem à diabolo affumptus, Hom. 31. tertium, & 1.queft. 114, non quafi ex neceffitate: fed quia (ut Prin.fo.3. APPENDIX. Origen.* dicit fuper Luc,) fequebatur Ex primò quomodò te procedens. X articulo habes eum ad tentationem, quafi athleta fpon Utilitas pro Eccles, Del. Comment, Annotat, : meritò effe à fcripturis per rationem oftendas, ¶ Ad tertium dicendum, quòd, fic- quòd eft in arg, cont. Quæ .n, Spiritufancto ducente aguntur,non poffunt, nem diaboli. Ex textu nota, quòd tentari ab hoftibus extrinfecis, ade verfaqué perpeti, non eft malum, ideft, non eft culpabile, Alioquin Chriftus non ducere tur à Spiritufancto ad hoc, ut tentaretur à diabolo. Infinuatur quoque idem dicitur Zachar. 3. OftenD. ne peccato, quia fit per folam exterio- principale per hoc,quod gnus, erat tentandus à Satana, Chriftus autem adimplere prophetas & voluit,& hoc conveniens fait, Mat, s, ideò & tentari voluit, & ipfum à Satana tentari conveniens fuit. Porrò, quòd à figu ris antiqui teftamenti ad figurata novi liceat inferre, docuit facto fuo Concilium Hifpalenfe fecundum, dùm ex majoritate Aaronis ad Levitas intulit majoritatem Epifcoporum ad fimplices facerdotes, Vide Concilium hoc in Veritatibus Aureis fuper legem veterem, Levitici octavo, conclufione fecunda, Secundò vides; quomodò, &c, Commentaria Cardinalis Cajetani. Titulus clarus. In tertia autem ratione percipe, quòd modus vincendi tentationes in Matth. Ad hoc dicitur, quòd coactus fuit Auctor ex tentationis actu de incertitudine notitia de Chrifto apud dæmones loqui. Inferuit autem verbum Luce Euangelifte de fcientia dæmonum in principio prædicationis Chrifti: quoniam, licèt Lucas dicat illa verba inter narrandum de miraculis Chrifti, non tamen dicit, quòd tunc primò didicerunt dæmones illum effe Chriftum. Et proptereà illud Lucæ verbum, quia fciebant illum effe Chriftum, ad præteritum tempus inculpabiliter, & rationabiliter ab Auctore relatum videtur. Viderunt fiquidem dæmones & quæ ab angelis in die nativitatis Chrifti dicta funt, & quæ à paftoribus gefta, & 50 à Magis duce ftella, & quæ à Simeone, & Anna dicta funt, & pofteà Chri fti verba ad matrem in templo de Patre fuo, & dicta à Joanne Baptifta de Chrifto. Ex quibus facile erat cognofcere, illum effe Chriftum abfque ulteriori bus miraculis: collatione præfertim facta cum prophetis. Unde vifa tam longa inedia, & quòd efuriit, tentavit noffe, fi filius Dei effet. Num tentari ab intrinfeco peccatum fit. In refponfione ad tertium dubiu occurrit,an verum fit,omne tentatio- Quefin, nem ab intrinfeco effe peccatum: videtur, quòd non: quia naturalibus non meremur, nec demeremur, concupifcentia aute carnis,& illius delectatio Object. naturalis eft,nullum ergo peccatum eft concupifcentia,aut delectatio carnis. ¶ Et confirmatur, quia certum eft in Chrifto fuiffe carnalem delectaConfirm. tionem fecundum guftum, vel tactum, cùm comedebat, aut bibebat ali: puta bonum panem, bonum vinum, &c, non ergo omnis quid delectabile: delectatio fenfibilis eft peccatum . Ref. Qu. Ad hoc dicitur, quòd nullus mentis compos dicit, quòd omnis dele-&ob. cum &tatio fecundum carnem, feu fenfum fit peccatum:oporteret enim naturam confirm, ipfam effe malam, fi delectatio naturalis effet mala. Unde in ita tu innocentiæ fuiffent delectationes naturales abfque peccato ullo, & in Chrifto non eft dubium,quòd,cùm fatigatus ex itinere fedebat fuper puteum, quies illa erat delectabilis feffo corpori, & fimiliter panis fuo fano palato crat fuavis, & oculis lux folis amabilis, & fic de aliis. Sed aliud eft loqui de concupifcentia, & delectatione naturali, & aliud eft loqui de concupifcentia, & delectatione adverfus fpiritum: naturalía fiquidem, ut fic, non exorbitant à recta ratione, ac per hoc non tendunt adverfus fpiritum : fed à ratione neceffe eft declinare eas, quæ contrariæ fpiritui funt. Quocirca concedendum eft, quòd nonnullum peccatum eft, cùm caro concu pifcit adverfus fpiritum, ratione concupifcentiæ, feu delectationis aliquid præter rationem habentis, & non ratione naturalis appetitus, aut delectationis. Tentario autem ab intrinfeco, quia adverfus fpiritum eft, non importat naturales motus abfolutè, fed præter rationem. AN SECUNDUS. ¶ SED CONTRA eft, quod dicitur Marc. 1. quòd erat Jefus in deferto quadraginta diebus,& quadraginta noctibus, 60 & tentabatur à Satana. Utrum Chriftus in deferto tentari debuerit. tentaretur. NOT. Ac fi ad lite ftum tentari in deferto. 2. Prætereà. Chry. * dicit fuper Mat. & hoc non fine lauda¶3.Præt. Mat.4. ponitur fecunda Chri- RESPONDEO dicendum, quòd, rò animi, feu ignavia ficut dictum est, Chriftus propria vo- diabolus movebatur ad ar preced luntate fe diabolo exhibuit ad tentan- hoc, ut non auderet ac ad n cedere ad pugnandú tédum,ficut etiam propria voluntate mem- tationibus fuis cũ Chribris ejus fe exhibuit ad occidendum, alio- fto, quia per quandam quin diabolus venire ad eum non aude- conjecturam cognoveret. diabolus autem magis attentat ali- rat jam ipfum effe filiu Dei, art. 1. ad primum, quem, cùm eft folitarius: quia, ut dici- & confequenter ipfum tur Ecclefiaft. quarto, fi quifpiam præva- effe omnipotentem. Ex luerit contra unum, duo refiftunt ei. & in hac fiquidem conjectude eft, quòd Chriftus in defertum exivit, in diabolo motus defpequafi ad campum certaminis, ut ibi à dia- rationis pugnæ, tali- 1.4 in. bolo tentaretur. Unde Ambrofius* dicit ter, feilicet, quòd de- in si, de fuper Lucam, quòd Christus agebatur brinenda victoria w fperare valdè incipiebat in defertum confilio, ut diabolum provoca- contra Chriftü,& certus longè à p. ret. Nam, nifi ille certaffet, fcilicet dia- fermè erat de victoria so.. bolus 80 , non iste, mihi viciffet, i. Chriftus. Chrifti contra feipfum. Addit autem & alias rationes, dicens, bolus non auderet tenHinc fiebat, quòd diahoc Chriftum feciffe myfterio, ut Adam tare Chriftum, ut qui de exilio liberaret, qui fcilicet de para- refugeret confufionem difo in defertum ejectus eft, & exemplo, propriam, & excellen tia Chrifti in illo prælio. ut oftenderet nobis diabolum ad meliora EXAM.2. Lyfediatendentibus invidere. bolo ad tentandum exhibuit. Sc. per hoc, quòd quoddam fignum fuæ humanæ infirmitatis diabolo videndum propofuit. Ex tali enim vifione infirmitatis in Chrifto diabolus, qui jam, ut exam.I. dixit, ex vifa ejus omnipotentia defperaverat, recepit audaciam. Unde propter hoc dicitur Chriftus fe ad tentandum exhibuifle, quia diabolo animu quodamodò occafionaliter dedit ad tentandum ex figno dato, & vifo. Quod fuit illud infirmitatis fignü? Efuries. Non n, abfq;caufa S. Mattheus, ante quam dicat ly accedens tentator,dicit de Chrifto ly efuriit. Et hoc ipfum externa, fed etiam, & interna. Et hoc intelli non AD PRIMUM ergo dicendum,quòd unquam cietate interna. Socie bona focietate externa ut te diabolus occupatu quòd hominibus narraretur. inveniat. Quòd enim à ¶ Ad fecundum dicendum, quòd dufolitarius magis tente- plex eft tentationis occafio. Una quidem tur, patet ex dicto illo, ex parte hominis, puta cùm aliquis fe 1.Pet.s.Diabolus circuit peccato propinquum facit, occafiones quærens, quem devoret. Non dicit quem ad de peccandi non evitans. Et talis occafio notandum: quòd magis tentationis eft vitanda, ficut dictum est ⋆ unum, ideft,in folitudi- Loth. Genef. decimonono. Ne fteteris ne viventem tentat, qua in omni regione circa Sodomam. Alia verò *ar prac. plures, ideft, quã in boad32. na focietate viventes. tentationis occafio eft ex parte diaboli 2953.ar.4. Quòd verò à bona fo- qui femper invidet ad meliora tendentibus, ad 2. cietate folitarius magis ut Ambrof.* dicit. Et talis tentationis tetetur, & quidé princi- occafio non eft vitanda. Unde dicit *Amb.li. paliùs,patet ex Eccl. 33. 4.in Luc.c. multi mali docuit ocio- Chryfoft. *fuper Matth. quòd non fode ductu fitas.Ubi nota ly multu. lùm Chriftus ductus eft in defertum à Felu in de TEXAM.4. Ly dia- Spiritu, fed omnes filii Dei, habentes Spi Cag fertum,non bolum ad meliora tendentib, invidere. 1. & procul à fin to.s. 3. Homs in moleftias fufcitare, maximè in principio. Pro cujus declaratione, ut mi- quæ II. DE CONCL. Quod tamen eft periculofum. R. Si illud,fcilicet,ingere- III. ILLATIO CONCLUSIONIS. Non ergo tentatus 20 30 40 cantes pro tempore,quo quod vocabatur Pantheon, ideò Apoftolus inde primam fuam epiftolam ma pro tempore ifto : quo jamdudum erroriAd tertium dicendum quòd bus infidelitatis exclufis quidam dicunt omnes tentationes fa- facta eft à Deo infallibi tas fuiffe in deferto: quorum qui- lis magiftra veritatis fidei, fecunda fecunde dam dicunt, quòd Chriftus ductus queftione prima,articu eft in fanctam civitatem non reali- lo decimo, & questione ter, fed fecundum imaginariam vi- quinta, articulo tertio, fionem ; quidam autem dicunt, maxima, maximoque non poteft fine injuria etiam ipfa civitas fancta Hierufalem, defertum dicitur: quia quòd ideft , mendacio vocari Baby lon. Difcernenda ergo fcreta videbis effe deno-. minationum harum erat derelicta à Deo, fed hoc non funt tempora, & fic di- deferto. bula. ITEM CONCLUSIO. Non eft tentatus folùm in deferto. R. Concedi tur. §. Nam & Beatus Marcus fic effe refpondendum docet per hoc, quòd dicit,quòd in deferto tentabatur,&cæt, ut in tex. Tunc nihil, &c. Non enim articuli conclufio dicit exclufivam hanc, f. quòd folùm in deferto tētatus fuerit. Vide refponfum fecundum textus ly fed hoc non eft neceffarium, quia Marcus,&cæt. Ac fi dicatur. Hoc,ideft,primum refponfum illorum quorundam,non eft neceffariò amplectendum ad folvendam difficultatem argumenti, quia alia via, & meliori quidem, utpote ex Euangelio fuprà, folvi poteft. EX articulo habes primò : quomodò per rationem oftendas, meritò Utilitas pre infinuatum effe à fcripturis, quòd tentatio Chrifti debuit efse in de- E.S.Da ferto. Ut per hoc, quod dicitur Mar. 1. erat, &cæt. fecundum quòd eft in argumen. cont. Ubi pro ly in deferto tentabatur, ergo debuit ibi tentari,vide fequele veritatem ex dictis in queft.39. 40. articulorum fuorum appendicibus, & queft. hujus articul. 1. Corol. poft concluf. Ex quibus locis multa fcripturarum,ad hoc particulare fuaviter inflectendo, potes in favorem appendicis afsumere. Item per hanc hujus figuram, quod dicitur in Pfal. 94.Secundum diem tentationis in deferto, ubi tentaverunt me patres veftri. Sicut enim peccata omnia quodammodò funt ex inftigatione diaboli, 1. quæft.1.2.queft. 80. articu. 4. Ita tentationes iftorum patrum, quibus tentaverunt Deum in deferto, pofsunt quodammodò dici à diabolo efse: ac fi dicamus, Deum tunc fuifse in deferto tentatum à diabolo in patribus illis, ideft, patres illos ad tentandum Deum inftigante. Item per hanc ejufdem rei figuram, quod dicitur 1. Reg. 23. Saul perfecutus eft David in deferto Maon. Et capit. 26. Saul defcendit in deferto Ziph, up quæreret David in deferto. David autem habitabat in deferto. David enim figura eft Chrifti filii fui fecundum carnem, Saul verò diaboli. Saul ergo perfequitur David in deferto, fed fruftrà, non enim tradidit eum Deus in manus ejus, id eft Reg.23. quia diabolus tentaturus erat Chriftum in deferto, fed fruftrà quoad intentionem diaboli. De bonitate illationis ex figura ad figuratum vide Concil. Hifpa, ubi citatur fuprà art, i, append." Secundò vides: quomodò, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. ra tendentibus diabolum invidere. Omnia clara funt. ¶ In corpore unica conclufio:Christus convenienter tentatus eft in Auctores citati ar, pr. 9.40.a. 2. pro refp. ad 1.arg. hujus art. Medina q.41. a.z. SUPER QU, XLI. , TERTIUS. Utrum Chrifti tentatio debuerit esse post jejunium. D TERTIUM fic proceditur . ART. III. 80 ftus fic, ideft, per hoc, nihil comederit.Sic enim intelligitur quaquòd poft jejuniŭ tenm. 16, tatus eft, docuit, & nos draginta diebus, & noctibus jejunaffe; debere armari jejunio quia fcilicet, in illis diebus nulli omninò contra tentationes, & cibu fumpfit, ut Greg. * dicit. ergo non 90 me. diabolu aggredi tentan dum etiam jejunantes, & diabolum non à Deo,fed à carne efse vincendú, videtur, P 2. Præt. Marc. 1. dicitur, quòd erat DE MAJORI Non decebat. R. Pro tēr pore fuæ prædicationis. S. Ut.f.fe communem exhiberet illis, de quibus prædicavit. Secundum hunc fensu intelligitus illud,quod in ipfa majori citatur, & fuprà determinatur, q. 40. 4.2. Tüc nihil,&c.Na Chriftus aufteritatë tātā ac cepit, antequa prædica ret. Et hoc tuc eu dece bat ad oftendendú,quòd nullus debet affumere prædicationis,&c.ut in tex, quest. II. ILLATIO CONCLUS. Ergo videtur, quòd non, &c. B. Nega turillatio. §. Si tamen loquamur de vifibilibus tentationibus narratis à Mat. 4. & Luc. 4. Nam &tibus, quibus jejuna ITEM ILLATIO verbum illud Marci, 4. quòd,confummata omni tentatione, diatentabatur, loquendo de illis vifibilibus tentatio- bolus receffit ab illo ufque ad tempus. Sicut nibus nunc dictis, intel- ergo fecundæ tentationi non præmifit jeligendum eft non in junium,ita nec primæ præmittere debuit. illis quadraginta dieSED CONTRA eft, quod dicitur bus, & quadraginsa no- Matth. 4. Cum jejunaffet quadraginta die-10 vis, fed poft illos, &c.ut bus, & quadraginta noctibus, pofteà efuin tex. ufq; ad ly beftiis riit, & tunc acceffit ad eum tentator. plenum, RESPONDEO dicendum, quòd CONCL. Ergo videtur, convenienter Chriftus poft jejunium tentari quod, &c. B. Coceditur, poluit. Primò quidem propter exemplũ, 4.1. bujus S. Pro illa tamen fola quia,cùm omnibus, ficut dictum eft,* imparticula, qua dicitur, quòd fimul, dú jejuna mineat fe contra tentationes tueri, per ret, eft tentatus à diabo- hoc, quòd ipfe ante tentationem futurá lo. Nihilominus cöcef- jejunavit, docuit, quòd per jejunium nos fum hoc debet intelligi, non de illis tétationibus oportet contra tentationes armari, unde vifibilibus,quas narras, inter arma juftitię Apoftolus jejunia con&c. ut in text. In quo i- numerat, fecunda ad Cor. 6. Secundò, ut ftud fecundum refponsũ oftenderet,quòd etiã jejunates Diabolus incipit à ly tamen fecu dum expofitionem Bede, aggreditur ad tentandum, ficut alios,qui Tunc,i. illo concello, bonis operibus vacant: & ideò, ficut poft Hom. 11. nihil adhuc eft contra baptifmum, ita poft jejunium Chriftus in Matth. conclufionem articuli. tentatur. unde Chryf.dicit fuper Matpaulò poft Ipfa .n. intendit folùm prin. fo.a. de tentationibus vifibi- thæum, ut difcas, quàm magnum bonum libus, ut fuprà, fi in ca eft jejunium,& qualiter fcutum eft adver*al quale, exponatur ly post jeju- fus diabolum, & quoniam poft baptifmum njum tentatus ideft, non lafcivia, fed jejunio intendere oportet, poft jejunium folùm, #ar.1.ad 1. arg. Mat, in o &c. ideò Chriftus jejunavit, non jejunio indiIII. ILLATIO CON- gens, fed nos instruens. Tertiò, quia poft CLUS. Sicut ergo fecude, &c. B. Negaturilla- jejunium fecuta eft efuries, quæ dedit tio. §.Procedit.n,ex dif- diabolo audaciam cum aggrediendi, ficfimilibus tentationibus. ut dictum eft. Cùm autem efuriit DomiNam, ficut Ambrofius nus,ut Hilarius dicit fuper Mat.* non fuit cap. 3. in dicit fuper Luc, receffit, ex furreptione inedia, fed naturæ fuæ homiMart. non &c.ut in tex.Ex quo dic, logè à prin. quòd, cùm tentationes nem dereliquit: non enim erat à Deo diaboin premiffis contete fint lus, fed à carne vincendus. unde etiam,ut *Hm. 3. in diffimiles,non miru eft, Chryfoft.* dicit, non ultrà proceffit in jequòd unius generisten- junando, quàm Moyfes, & Helias, ne inante med. juniu, & alterius generis credibilis videretur carnis affumptio. 10.3.bo tentationi non præmit-¶AD PRIMUM ergo dicendum, quòd Chriftum non decuit converfatio aufterioris vitæ, ut fe communem exhiberet Utilie.pro FX articulo habes illis, quibus prædicavit, nullus autem deE S.Eccl. primò quomodò bet affumere prædicationis officium, nifi meritò fuiffe à fcripturis priùs fuerit purgatus, & in virtute perfeinfinuatum, quòd Chri- &tus, ficut & de Chrifto dicitur Actuum fti tentatio debuit effe 1. quòd cæpit Jefus facere, & docere: & poft jejunium, & quòd per, imper. tationi præmittatur je 1. in Gen, à med. 10.1. tatur, APPENDIX. per rationem oftendas, 30 40 quam in deferto, feu in folitudine, Altu. 7. jejunaverat 40. diebus, & 40. noctibus, Exod. 24. Non .n, à fapientibus capitulum illud Exod. 32.confiderantibus poteft nega ideò Chriftus ftatim poft baptifmú aufte- ri, quin illa fuerit tentaritate vitæ affupfit, ut doceret, poft carne tio, & quidem maxima,à tentatore diabolo, edomitam oportere alios ad prædicatio- 1.9.114.4.2. procurata' nis officium tranfire, fecundum illud A- in populo illo contra poftoli 1. Cor. c. 9. Caftigo corpus meum, Moyfen,& confequéter, in fervitutem redigo, ne forte, cùm aliis quòd diabolus tunc téprædicavero, ipfe reprobus efficiar, à taverit Moyfen ipfum. vide ar.2.appen.qualiter omnes tentationes funt diabolo. Neque etiam negari pot, quòd Moyfes fuerit figura Chrifti, & quòd à figura liceat atgumentari ad figurati, Concil, Hifpalenfi. Infi ut patet ar, 1. appen. ex nuatur verò fecundum gum narratur Num. 16. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd verbu illud Marci poteft fic intelligi, quòd erat in deferto quadraginta diebus, & quadraginta noftibus, quibus fc. jejunavit. Quod autem dicitur: Et tentabatur à Satana, intelligendum eft, non in illis quadraginta diebus, & quadraginta nocti bus, quibus jejunavit, fed poft illos co, illorum in principio diquòd Matth. dicit, quòd, cùm jejunaßer torum per hoc, quod dicitur in Pfal. 105. Irquadraginta diebus,& quadraginta nolti ritaveruns Moysen in bus, posted efuriit, ex quo fumpfit ten- caftris, Aaron sanctum tator occafionem accedendi ad ipfum. Domini. Ante .n. iftam Unde & quod fubditur. Et Angeli mi- tentationem, quæ ad lo niftrabant ei, confecutivè intelligendum non legitur immediatè effe oftenditur ex hoc, quod Matthæi Moyfen, aut Aaron je quarto dicitur. Tunc reliquit eum diabo- junalle, & confequenter lus,fcilicet, poft tentationem,& ecce An ipfam tentationem illä geli accefferunt, & ministrabant ei. Quod ga fuggerente diaboló verò interponit Mar. erat que cum beftiis, eratque factam cotra Chriftum inducitur, fecundum Chryfost. * ad often- tempore paffionis, figu dendum, quale erat defertum, quia fcili ad hoc propofitu. Moy- pris... ravit. Ac, fi dicatur ibi cet erat inviú hominibus,& beftiis plenú. fes, & Aaron, figura ¶ Tamen fecundum expofitionem Be- Chrifti, tentantur per Refp. 1. apertam rebellionem à ca..Mr. de Dominus tentabatur quadraginta Dathan, & Abiron cumdiebus, & quadraginta noctibus: fed hoc fuis, fed fruftrà: quandodum ey intelligendum eft non de illis tentationi- quidem, ut inibi fubdibus vifibilibus, quas narrant Matth. & tur, aperta est serra, & Lucas, quæ manifeftè factæ funt poft je- operuit fuper congrega deglutivit Dathan, & junium; fed de quibufdam aliis impugna- tione Abiron quia Chritionibus, quas fortè illo jejunii tempore ftus ab eis figuratus cir Chriftus eft à diabolo paffus. ca extremum vitæ fuæ, Ad tertium dicendum, quòd, ficut miraculis, ac moribus poftquam doctrina fua Ambrof. dicit fuper Lucam, receffit dia- confirmata duxerat If i. 4. in bolus à Chrifto ufque ad tempus, quia po- raclem longo tempore Luc.catte fteà non tentaturus, fed apertè pugnaturus tum,erat apertiffima re-abrije per hujus mundi deser, ceffu tatou advenit, tempore f. paffionis. Et ta- bellione ab ingratiffimo, mé per illam impugnationem videbatur illo populo tentandus, fed fruftrà, dicente Pfal. Chriftum tentare de triftitia,& odio pro14. ad nihilum deductus ximorum: ficut in deferto de delectatio- eft in confpectu ejus, fc. ne gulæ, & contéptu Dei per idololatria. Chrifti, malignus. Et Apoftolo Hebr. 2. Vidi 3. ari, 4. Euangeliftis. Próbabi 2. Præt.Nullus perfuafor convenien- cedendo à levioribus ad 3. Præt. Una tentatio conveniens riori tentare hominem inter fe. §. Ita fcilicet quòd unum fit caufa alterius, ideft, ex appetitu unius nafcatur alterum. Sic enim videntur effe u dicitur quæftio.18. artic. num fimili modo, quo tur. Tunc nihil,&cæt. pfum de eo, quod appetunt quantum- bus ordinem ad unum cumque fpirituales viri,fcilicet, de fuftentatione corporalis naturæ per cibum. Secundò proceffit ad id,in quo fpirituales viri quandoque deficiunt, ut fcilicet aliqua ad oftentationem operentur, quod pertinet ad inanem gloriam. Tertiò perduxit 2. ad tertium, ubi unum tentationem ad id, quod jam non eft fpi- propter alterum, ibi u10 ritualium virorum, fed carnalium, fcili- num tantùm effe vide cet,ut divitias, & gloriam mundi cócupi- Nam in tentatione illa, fcant ufque ad contemptum Dei. Et ideò de qua loquitur minor in primis duabus tentationibus dixit: Si unum peccatorum illofilius Dei es, non autem in tertia,quæ non nafcitur: & hunc ipforu ex ¡defiderio alterius pot convenire fpiritualibus viris, qui sút rum ordinem intende per adoptioné filii Dei, ficut duæ primæ. bat diabolus, quandò in duo una tentatione Sciebat enim ipfe, quòd peccata illa perfuafit. divitias,& honores midi appetere,tunc peccain tex. Pro quo facit tum eft, quandò, &c. ut multùm illud, quod de * in fer. 1. caufa peccati,fecundum de qua quòd unu caufat aliud, drag pauld dicitur in 1.2.9.84.4.1.2. IV. CONCLUSIO Non videtur fufficiens tentatio. B. Nifi omnių 4.Præt. Tentationes ad peccata ortum tamen nonnifi per dinantur: fed feptem funt vitia capita*1.2.q. 84. exterioris poterat,2.2.9. 165.art.2. ad fecundum. lia, ut in fecunda parte habitum est, *non Ergo multò minùs pot- autem tentavit, nifi de tribus, fcilicet,guerat fuggeftione inte- la,vana gloria, & cupiditare. non ergo Chriftum, cujus ftatus videtur fufficiens tétationis modus fuiffe. erat melior,quàm status 5. Præt. Poft victoriam omnium viinnocentia primi homi- tiorum remanet homini tentatio fupernis, ut facilè elicitur ex dictis, q.7. per totam, & biæ, vel vanæ gloriæ, quia fuperbia etiam q.8. art. ufque ad 6. con- bonis operibus infidiatur, ut pereant, ficut ferendo dictis in 1. 9. 94. dicit Auguft. * Inconvenienter ergo Matth. ultimam ponit tentationem cupiditatis in monte, mediam autem inanis gloriæ in templo, præfertim cùm Luc. or dinet è converfo. *La reg. Bon remo à prin.10.1. 95. per totam. TCONCL. 2.Ordinem, quem fervavit diabolus in tentando primum hominem, ferva*Super il vit etiam in tentando Jud Mat. Chriftum. patet ex ly cur, & cæte de extrema fuperbia, ut 20 30 40 His autem tentationibus Chriftus reftitit teftimoniis legis, non poteftate virtutis,ut hoc ipfo & plùs homine honoraret,& adverfariu plùs puniret,cu hostis generis humani non quafi à Deo, fed quafiab bomine vinceretur, ficut dicit Leo Papa. AD PRIMU Mergo dicendum,quòd úti neceffariis ad fuftentationem non eft peccatum gulæ, fed, quòd ex defiderio hujus fuftentationis homo aliquid inordinatum faciat, ad vitium gula pertinere delictorum materia efpoteft. Eft autem inordinatum, quòd ali fet in tribus præmiffis.§. quis,ubi poteft recurfus haberi ad huma- De quibus loquitur mina fubfidia, pro folo corpore fuftentado, nor. Tunc nihil,&cat.ut miraculosè fibi cibú quærere velit. Unde patet. Vide 1.2. quæft. & Dominus filiis Ifrael miraculosè man- igitur explicitè de tribus na præbuit in deferto, ubi aliunde cibus tetavit iplicitè de omnihaberi non poterat, & fimiliter Chriftus bus peccatis. Sic Chri in deferto turbas pavit miraculosè, ubi ftus e tetatus per omnia, Hebr. 4. quia omne, quod aliter cibi haberi non poterant : fed Chri- in mudo,&c.1. Joan.2. ftus ad fubveniendum fami poterat ali- v. ILLATIO CONter fibi providere, quàm miracula facien- CLUSIONIS. Inconve do: ficut & Joannes Baptifta fecit, ut le- ultimam, &c. B. Neganienter ergo Matthens gitur Matth. 3 vel etiam ad loca proxima tur illatio. §. Tùm,quia properando & ideò reputabat diabo- quandoq; ex inani glolus, quòd Chriftus peccaret, fi ad fubve- ria venitur ad cupiditatem, quod confideravit niendum fami miracula facere attentaret, Matthæus, & non femfi effet purus homo. ¶ 6. Præt. Hierony. * dicit fuper Matnon in fole PROB. Quia & th. quòd propofitum Christi fuit diabolum Pane vivit primum hominem ten- humilitate vincere, non poteftate. ergo bomo,$0.9. tavit. Primò de gula (ut non imperiosè,& objurgando,eum repelra, non comederetis, & lere debuit, dicens: Vade retrò Satana. cæt.) Secundò de vana 7. Præt. Narratio Euangelii videtur gloria, ut patet ex ly falfum continere; non enim videtur pofaperie.ocu.vestri. Tertio fibile, quòd Chriftus fupra pinnaculum patet ex ly eritis,ficut, templi ftatui potuerit, quin ab aliis vide& cæt. & Chriftum ten- retur, neque aliquis mons tàm altus intavit primò de gula, ut venitur, ut inde totus inundus infpici per ly dic,ut lapides,&c. Secundo de inani gloria poffit, ut fic ex eo potuerint Chrifto operly mitte te, &cat. mnia regna mundi oftendi. inconvenienTertiò de extrema fu- ter ergo videtur defcripta Chrifti tétatio. so perbia, idest, maximo SED CONTRA eft fcripturæ facræ cōtemptu Dei per translationem adorationis auctoritas. divinæ ad alium, ut pa RESPONDEO dicendum quòd tet ex ly fi cadens adora- tentatio, quæ eft ab hofte, fit per modum 1.MINOR Sichri- fuggeftionis, ut Gregor.* dicit, non auftus fubveniffet corpora- tem eodem modo poteft aliquid omnibus lifami, convertendo la- fuggeri,fed unicuique fuggeritur aliquid pides in panem, non pec- ex his, circa quæ eft affectus. Et ideò *Ho.1 6. in caffet.B.Negatur,fi fuifening.pas fet purus homo. S. Licet diabolus hominem fpiritualem non sta- 60 enim uti neceffariis ad tim tétat de gravibus peccatis, fed paulafuftentationem non fit tim à levioribus incipit,ut poftmodùm ad peccatum gula, tamen quòd ex defiderio hujus, graviora perducat. úde Gregor.* 31.Mo&c. ut in tex. Ubi nota, ral. exponens illud Job 39. Procul odoraquòd in miraculo narra- tur bellum exhortationem ducum, & ululato de manna ir endit et- tum exercitus, dicit: Benè duces exhortari iam ceffationem ejusdē miraculi, tunc, quandò dicti funt, exercitus ululare, quia prima vialiunde cibi de terra ha- tia decepta menti quafi fub quadam ratioberi potuerunt,ut legitur ne fe* ingerunt, fed innumera, quæ fequunJofue cap. 5. Item nota tur, dùm banc ad omnem infaniam perpanibus:quòd ideò aliú- trabunt, quafi beftiali clamore confundunt. de non poterant cibi ha- Et hoc idem diabolus obfervavit in *li. 31. 'Mir.6.170 in prin. *aliàs in ferunt. ibi circa miraculum de per ex cupiditate ad ina¶ Ad fecundum dicendum, quòd per nem gloriam, ut fentit humiliationem exteriorem frequenter antecedens argumenti, Tùm, quia intentum quærit aliquis gloriam, qua exaltetur cir- Euangeliftarum nó fuit *.3.6. 19. ca fpiritualia bona. unde Auguft. * dicit narrare ordinem tenta- in med, su. in lib. de fermone Domini in monte. tionum de neceffitate fidei tenendum, ut putat Animadvertendum est, non in folo rerum argumentum,fed narracorporearum nitore, atque pompa, fed etiam re factum ipfarum tenin ipfis fordibus luctuofis effe poffe jactan- tationum. Unde Divus tiam. Et ad hoc fignificandum dia- Aug. de hoc ultimo lobolus Chrifto fuafit, ut ad quærendum qués dicit; Incertu è,quid priùs,&c.ut i tex.Ex quo gloriam fpiritualem corporaliter mitte- dic: illata conclufionis ret fe deorsum. particula illam,f.præserAd tertium dicendum, quòd divi- im cùm Luc, ordines è coverfo, no facere hac in tias, & honores mundi appetere pecca- re magnam difficultaté, tum eft, quandò hujufmodi inordinatè quod tamen putabat arappetuntur. Hoc autem præcipuè mani- gumentum. feftatur ex hoc, quòd pro hujufmodi adi- VI. EX B. HIERONY. 70 pifcendis homo aliquid inhoneftum fa- diaboli humilitate vin cit: & ideò non fuit contentus dia- cere, non poteftate. B. bolus perfuadere cupiditatem divitiarum, Quoad injurias fibi ipfi à & honorum, fed induxit ad hoc, quòd propter hujufmodi adipifcenda Chriftus eum adoraret,quod eft maximum fcelus, & contra Deum : nec folùm dixit; Si ad oraveris me: fed addidit; Si cadens quia,ut dicit Ambrof. * habet ambitio domefticum periculum: ut enim dorninetur aliis, priùs fervit, & curvatur obfequio,ut bonore donetur: &, dùm vult effe fublimior,fit remiffior. Et fimiliter etiam in precedentibus tétationibus ex appetitu unius peccati in aliud peccatum inducere eft conatus,ficut ex defider io cibi conatus é beri à turba illa, quia tentatione primi hominis, nam primò so- Propofitum Christi fuit, diabolo illatas. §. Non parva.n.é injuria Chrifti, ipsu tetari à diabolo, tanquam fi quis magnus Dominus à viliffimo fuo involuntario mancipio impugnaretur.Porrò talis impugnatio de fe fola *lib.4.in injuria magna illius do- Luc. in ric. mini importaret.Tuc ni- de tentar hil, &cct. Chriftus enim brifti, a med.so.3. no repulit eu imperiosè objurgado,quod infertur in argumento, in caufa injuriaru fibiipfi homini factaru, fed in caufa injuriarum Deo irrogataru. Nam ipfe, cùm paffus fuiffet injuriam, præter quod tentabatur,dicente fibi diabolo,&c.utin text. NOTA. Ex eo, quòd hoftem fic indignatus, feu exafperatus impe ri osè repulit, ne credideris, aliquid vel minimum Chrifti humilitati maximæ ad quam imitandam nos invitat Matth. undecimo |