pro S. Becl. Hus naturalis, & non fufficit ad verificandum, quòd conceptio ejus fit fimpliciter naturalis. A naturalitate ergo filii non licet univerfaliter inferre naturalitatem conceptionis, ut facit argumentum, in quo & tota fui deceptio confiftit. Aliud enim eft, quòd quis fit filius naturalis, aliud autem eft, quòd ipfe idem fit modo naturali totaliter, ideft, tùm ex fœmineo conceptionis, nativitatifque loco, tùm ex virili femine conceptus, & natus. Chriftus ergo re vera eft filius naturalis, & tantò magis: quantò etiam naturali modo, virili femine folùm excepto, eft conceptus, & natus. II. MAJOR. Nulla creatura producit operationem miraculofam. B. Secundum quòd miraculofa eft. §. Tunc nihil, &c. Nam B. Virgo non produxit conceptionem, non fecundum quòd conceptio eft miraculofa: fed fecundum quòd eft naturalis. Conceptio enim attribuitur E. Virgini, non tamquam principio activo, ex qua parte attenditur ibi miraculum, fed quia miniftravit, &c. ut in tex. III. MAJOR. Ad hoc, quòd aliqua transmutatio fit naturalis, fufficit, Xart.habes primò : quomodò per rationem & oftendas, & rectè intel Utilitas E ligas, meritò effe à fcripturis, ac Dionyfio infinuatum, quòd con- rohabebit importat quid naturale, & ly virgo, feilicet, permanens virgo, habebit in utero, & pariet, dicit quid miraculofum. Hoc autem ultimum tantò magis effe verum pater, quantò dictum illud Euangeliftæ Matthæi pro figno mirabili dando à Deo eft accipiendum: prout patet ex contextu Ifaiæ Prophetæ, c. 7. unde originaliter fumptum eft, quo in loco ly fignum pro miraculo magno ftat, fecundum quòd monftrat ibi fubjunctus textus ly virgo concipies, &c. Cæterùm, quod verus, immò & principalis fenfus prophetarum in fuis dictis fit ille, in quo ab Euangeliftis, aliifque novi teftamenti fcriptoribus Canonicis adducuntur, vide hujus rei pulchram, efficacemque rationem in 1. p. q. 1. art. 10. appen. Ex præmiffis tamen, pro quanto conceptionem Chrifti adftruunt effe miraculofam,ne inferas, cave, quòd hujufmodi (cùm noftri conceptio non fit miraculofa) adverfentur fententia Apoftoli de Chrifto dicentis Heb. 2. debuit per omnia fratribus affimilari. Non enim ly omnia ftat ibi univerfaliter pro quibufcunque ad Chriftum hominem pertinentibus, ut videtur talem errorem inferre volenti, fed tantùm flat univerfaliter pro quibufcumque in tali genere, puta reparationis humanæ repertis. Nam contextus Apoftolicus apertè demonftrat, quòd fermo ibidem fit de Chrifto, prout eft mediantibus fuis paffionibus redemptor generis humani, & confequenter quòd ly per omnia ad genus redemptionis refertur. Ac fi dictum fuiffet: Chriftus debuit per omnia, quæ neceffaria funt ad redimendum fratres, fratribus affimilati. Ergo lyomnia, ut fcholafticè propiùs ad aures logicorum loquamur, eft univerfale quidem: non tamen univerfaliter abfolutè intelligendum, fed univerfaliter accommodè. Satisfactum ergo abfque veritatis præmifforum denigratione erit veritati huic Apoftolicæ, fi univerfa ad hanc materiam dicta, quantu fufficit, in fimul concordando dixerimus. Christus debuit affimilari fratribus per omnia in his, quæ ad corum reparationem erant neceffaria. Talia autem funt, in quibus humanæ naturæ veritas confiftit, fcilicet, partes ipfius naturæ effentiales, & naturales tùm proprietates, tùm paffiones: quoniam his noftræ redemptionis opus explendum erat. In aliis verò, fcilicet, conceptionis, nativitatis, &c. quibufdam modis, utpote que non fic funt ad opus hujufmodi complendum neceffaria, debuit Chriftus excellere fratres, tamquam nobiliffimus omnium illorum Salvator. Confonæ itaque funt omnes fcripturæ prædictæ. Secundò vides: quomodò,&e; Commentaria Cardinalis Cajetani. Itulus quærit, an fimpliciter,& abfolutè conceptio Chrifti fuerit natuAnnotat. Tralis,vel miraculofa. Conftat enim,quòd in conceptione aliquid fuerit naturale, & aliquid miraculofum, fed quæritur, an fuerit fimpliciter, & abfolutè miraculofa. ¶ In corpore una eft conclufio habens duas partes. Conceptio eft fimpliciter miraculofa, fecundum aliquid naturalis. Declaratur, & probatur. Declaratio eft ex auctoritate Ambrofii, quæ exponitur, quia ex parte materiæ miniftratæ à matre eft naturalitas, ex parte virtutis activæ eft fupernaturalitas. Probatio eft, unumquodque magis judicatur fecundum formam,& agens,quàm materiam,& patiens. ergo conceptio Chrifti eft simpliciter miraculofa, & fecundum quid naturalis. ¶ Adverte hic, quòd, quia, ut in fecundo traditur Phyficorum, forma ex QUÆ STIO 40 parte agentis fe tenet, ideò Auctor formam agenti conjunxit in probatione, licèt in declaratione folius activæ virtutis meminerit. Rurfus adverte, quòd Auctor ad rem fpectans, non curavit difcutere tertium membrum, fcilicet, quòd illa conceptio, nec naturalis, nec miraculofa fimpliciter eft, fed fecundum aliquid miraculofa, & fecundum aliquid naturalis. Ratio .n. allata in lit. no folù concludit, quòd magis eft miraculofa,quâ naturalis: fed fufficiés eft ad cócludedu, quòd eft fimpliciter miraculofa, quoniã judiciu fimpliciter, & abfolutè habēdu de re fecundu formale fumitur,ut in lit. fit, & ideò, ad re,hoc eft, ad vim medii fpectando, Auctor intulit, quòd fimpliciter eft miraculofa, licèt fecundü verba afsupferit cócludedum, quòd eft magis miraculofa, quam naturalis: dùm affumpfit. Unumquodque magis judicatur fecundum formam, &c. unde patet efficacia proceffus literæ, TRIGES IMA conceptæ. ET CIRCA hoc quæruntur quatuor. ¶ Primò. Utrum in primo inftanti conceptionis Chriftus fuerit fanctificatus per gratiam. Durand. 3.fent. dift.3.q. 1.ad n.4. Arg.3.f.d.4.a. 3. 4. Medina q.34.ar. 1. SUPER QU. XXXIV. ART. I. ONCL. In primo nis Chriftus habuit ple Secundò. Utrum in eodem inftanti habuerit ufum liberi arbitrii. Tertiò. Utrum in eodem inftanti potuerit mereri. ¶ Quartò. Utrum in eodem inftanti fuerit plenè comprehenfor. D PRIMUM fic proceditur. Videtur, quòd non fuerit sã&tificatus in primo instanti fuæ conceptionis. Dicitur .n. Cinftanti conceptio- primæ ad Cor. 15. Non priùs fpirituale, nitudinem gratiæ fan- fed quod animale, demùm, quod fpirituaAtificantis animam, & le eft: fed fanctificatio gratia pertinet ad TPROB. Quia pleni- fpiritualitatem. non ergo ftatim à princitudo gratiae fanétifican- Pio fue conceptionis Chriftus percepit tis humanitatem Chrifti gratiam fanctificationis,fed poft aliquod eft ex unione Verbi cum fpatium temporis. corpus ejus. ipfa,ut habetur ex Jo. 1. 2. Prætereà. Sanctificatio videtur & in primo inftanti conceptionis fuit verbum effe à peccato, fecundum illud 1. ad Cor. ipfi humanitati unitum, 6. Et hoc quidem fuiftis aliquandò, L. 9.33.ar.3. peccatores, fed abluti estis, fed fanctifica1. ILLATIO CON- ti eftis: fed in Chrifto numquam fuit pecCLUSIONIS. Non er20 ftatim, &c. B. Nega- catum. ergo non convenit fibi fanctifitur illatio. §. Procedit cari per gratiam. 70 in homo. Unde nihil con cluditur, ut patet ibideni. Ex quo form aliter dic,quòd ille ordo ab Apoftolo pofitus tenet in mnia, non eft factum, ut Aug. * dicit proficientibus ad fancti- lib.1.c.6. 1.de Trin. ergo Chriftus, per quem fancti- tatem, non autem in non procul plenè habentibus ipfam à pri.10.3. ficantur omnes, non eft fanétificatus. fine profectu previo. ¶SED CONTRA eft, quod dicitur Vide q.33.ar. 3.ad 3. Luc. 1. Quod ex te nascetur sanctum, voca- II. DE MAJORI. bitur filius Dei. Et Joan. 10. Quem pater contrario.S. Tunc nihil, Sanctificatio.R.Facta ex fanctificavit, & mifit in mundum. * &c. Nam conclufio arti RESPONDEO dicendum, quòd, fic- culi, quandò Chriftum ut fuprà dictum eft, abundantia gratiæ dicit fuiffe säctificatum, *q.7.art.x. non fumit fanctificatiofanctificantis animam Chrifti derivatur nem in illo sefua, fcilicet, ex ipfa Verbi unione, fecundum illud ex contrario, fed in alio, Joan. 1.Vidimus gloriam ejus, quafi Unige- non quidem privativo, niti à patre, tur in tex. plenum gratia,& veritatis, fed negativo,ut declaraOftenfum eft antem fuprà, quòd in pri- III MAJOR.Sicut per prac. mo inftanti fuæ cóceptionis corpus Chri- verbum Dei omnia fafti animatum fuit, & à verbo Dei affum- &a funt, ita per verbum incarnatum funt omnes ptú.Unde confequens est,quòd in primo in homines fanctificati, qui Stati conceptionis Chriftus habuerit plenitu-fanctificantur. R.Cum dinem gratia fanctificantis animam, & hac differentia tamen, quòd Verbum in creacorpus ejus. tione non fe habuit, ut TAD PRIMUM ergo dicendum, quòd inftrumentum: verbum ille ordo, quem ponit ibi Apoftolus, per- autem incarnatum, fetinet ad eos, qui per profectum ad fpiri- cundum quòd homo in tualem ftatum perveniunt. In myfterio fuit, ut inftrumentum. aliorum fanctificatione enim ex falfo, ideft, ex 3. Prætereà. Sicut per Verbum Dei co, quòd male intelligi- omnia facta funt, ita per Verbum incartur bonus fenfus Apoftoli. Intendit namque natum funt omnes homines fan&tificati, folùm de puris homini- qui fanctificantur, Hebr. 2. Qui fanctifio&qui fanctificantur ex uno omnes: 80 afcendunt ad fpirituali- fed Verbum Dei, per quod facta funt bus dictum fuum verifi cari, qui præexiftentes tatem,ut patet in tex. Et Bamen ejus intentio ab argumento trahitur ad Chriftum, non eft purus tione ly ficut, & ly ita dicunt fimilitudinem facti, non autem fimilitu- factum illud, quod prin- autem incarnationis magis confideratur fimilitudinem in facto mnia inde clara fient. APPENDIX. malitiam tradidiffent Ad fecundum dicendum, quòd fan- Ut la, quæ dicuntur Luc. 1. contr. Ubi pro dicto Luc. nota, quòd ly fanctum, cùm fit quoddam Anot. Itulus clarus eft, intellectus, ut fonat. Comment. ideft,ex tua fubftantia *Zi. 18 c. 4. non ftat pro conceptione,concludet quidem per hoc, quòd Chriftus fuit an- operatur pater creationem rerum per Fi. & fanctificata. * conceptionis erit fanctificatus. Ad dictum ve rò illud Joan. in argu, contr, adductŭ tranfeundo,nota:quòd ly fanctifica vit, quoad humanitate folü verificatur, fi proprie,ut fonat, & tex. articuli vult, exponatur ly fanctificavit,ideft, fanctum fecit. No n.Chriftum quoad divinitatem pater fanctificavit,quia nec illum fecit, cùm Deus filius, ut habetur ex Symbolo fidei,no fit à patre factus:licèt fit & genitus,& genitus sã&tus. Ite mihi nota,quod ly mifit in mundu stat pro incarnari fecit. Quomodò ergo pater fanctificavit homine Chriftum,& mifit in mundum: Nuquid ho Chriftus fuit priùs, & tunc sāctificatus eft, antequã incarnaretur ? Num ergo erat homo fanétificatus,antequa in utero B.Virginis cōciperetur? Abfit. Sunt enim hæ fequelæ hærefes ex fuperiùs citatis locis multipliciter, & efficaciter condemnata: tãquã Valentini,& fimilium,puta Mennonitari, Apellis,atque Apollinaris dogmata fapientes. Reftat igitur ex his, velut ab oppofitis, dicedu, quòd ideò dicitur ly säctificavit,& mifit, ut fateri cogamur, quòd nó fuit miffus, i, incarnatus, antequã sãctificatus: & confequeter,quòd i iftati code,in quo miffus, i. cöceptus,fuit et sâctificatus. Ad hoc et denotādu,clariufq; ad hanc veritate dicenda copellēdū, nō dixit, qué mifit,& fanctificavit, ne ipfum priùs miffum,i, cóceptum, quod factibile videbatur,poffet aliquis fufpicari,& pofteà fanctificatum. Secudò vides: &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. In corpore unica eft conclufio. Chriftus fuit fanctificatus in primo fue conceptionis inftanti. Probatur. Abundantia gratiæ fanctificantis animam Chrifti derivatur ex ipfa Verbi unione. ergo in primo inftanti conceptionis Chriftus habuit plenitudinem gratiæ fanétificantis animam, & corpus ejus. Antecedens probatur Joan. 1. Confequentia probatur ex fupradictis, quòd corpus Chrifti animatum, & affumptum in primo fuæ conceptionis inftanti fuit. so non proptereà eft imperfectior, ut Scotus in 3. fent, d. 7.q.3.dubio fecundo fomniavit, vel finxit, ponens, priùs ordine intentionis effe fummam gratiam, feu gloriam,& proptereà unionem intētam propter dictam rationem defectivam, f. prius in exequutione eft pofterius in intentione. Debebat apponere ly tantùm, & dicere, prius ordine exequutionis tantùm eft pofterius ordine intentionis, alioquin propofitio non eft univerfaliter vera, & tunc fubfumendo, fed unio perfonalis cft prior ordine exequutionis tantum, advertiffet minorem hanc elle falfam, & depofuiffet illam inopinabilem phantafiam, confutatam ab Euangelio, & ab univerfis parùm meditantibus circa excellentiam myfterii unionis perfonalis. Eft fiquidem non folum prior exequutione, fed caufalitate omni poffibili: eft enim finis, & efficiens reliquorum donorum in Chrifto. Et ideò ex ipfa unione concludimus, & gratiam, & gloriam fummam adeò, ut Jo. Euang. defcribens plenitudinem gloriæ in Chrifto, nefciens, quomodò meliùs defcriberet, ut ad radicem altiffimam fe conferret, cùm dixiffet: Vidimus gloriam ejus, fubdidit, Gloriam quafi unigeniti à patre, plenum gratiæ, &c. Non folùm univerfa humana natura, fed dæmones, & angeli ftupent de myfterio Unionis perfonalis. Et ad ipfam omnia à principio mundi ordinata confpicimus, tamquam maximum omnium factibilium, ficut & verè eft corum maximum, non poteft fiquidem majus fieri, quàm, quòd homo fit verè perfonaliter Deus. Et ifte homo non erubuit dicere, cam effe pofteriorem ordine intentionis. Adverte hic, & in refponfione ad primum, ut ipfum originis ordinem CONCL Chriftus primo inftanti fuæ conceptionis. Prius ratem habuit ufum li- eft enim effe rei, quàm agere, vel operari : beri arbitrii in primo ufus autem liberi arbitrii eft quædam oinftanti fuæ conceptio- peratio. Cùm ergo anima Chrifti efse Ar pre¶PROB. Quia Chri- incœperit in primo inftanti conceptionis, Laibi ci- ftus in primo inftanti ut ex prædictis patet, * videtur efse imconceptionis habuit o- poffibile, quòd in primo inftanti conce nis. mnem illam animæ o perationem,quæ ftatim poteft haberi, cùm non profecerit in fpiritualem 6.3.circa fi. 3. Ethic.* quòd electio eft appetitus præ- intelligitur femper priùs ir ftus habuerit ufum liberi arbitrii. : fimul incipiat utrum3.Prætereà. Liberum arbitrium eft fa- que, fcilicet, effe, & agecultas voluntatis, & rationis, ut in prima Non enim ex hac majore. Tunc nihil, &c. parte habitum est,* & ita ufus liberi arbi- rific, ut oportebat, fecundum Philofophum in poftprædicamentis, gloffata inferri poteft illud, quod intulit argumen tum, 61. me. 19.10.3. *q.7.a.12. & q.19.a. ar.3. eum, fcilicet, quòd fit impoffibile, animam Chrifti, & ufum liberi arbi- cum ufu incœpiffe fi- trii eft actus voluntatis, & rationis, five 10 fto. Verùm conclufio m ratio enim confilii non * 20 30 ftanti naturæ, fed hoc ponit actum fenfus, qui effe non poteft modo præceffiffe ufum fine convenientia organorum, quæ non liberi arbitrii in Chri- videntur fuiffe in primo inftanti concearticuli, ut quæ de in- ptionis Chrifti. ergo videtur, quòd Chriftanti folùm temporis ftus non potuerit habere ufum liberi arfit, nihil inde læditur. bitrii in primo inftanti fuæ conceptionis. II. MINOR. Ele SED CONTRA eft, quod Auguft. dio præfupponit delibe* 18 habet rationem confilii, B. In dicit in 1. de Tr. *Mox ut Verbum venit in Greg.lib.9. non habentibus certi- uteru, fervata veritate propriæ naturæ, fain regift.c. tudinem de rebus eli- tum est caro,& perfectus homo: fed perAug 13 de gendis. S. Et fic intel- fectus homo habet ufum liberi arbitrii. Trini. 9. ligitur Philofophus pro 10. 17. & minoris hujus proba- ergo Chriftus habuit in primo instanti tione inductus. Delibe- fuæ conceptionis ufum liberi arbitrii. RESPONDEO dicendum, quòd nem, nifi propter inqui- (ficut fuprà diétum eft) humana natu1.69.33. fitionem incerti. Tunc re, quam Chriftus affumpfit, convenit, nihil, &c. Nam Chriftus fpiritualis perfectio, in qua non profecit, in primo inftanti fue fed eam ftatim à principio habuit. Perconceptionis, ficut, &c. fectio autem ultima non confiftit in potIII. "DE MINORI. entia, vel in habitu, fed in operatione: *lib. 2. de Sed actus intellectus. unde in fecundo de Anima dicitur, quòd tis cum converfione ad operatio eft actus fecundus. Et ideo diphantafmata. §. Tunc cendum eft, quòd Chriftus in primo innihil, &c. Nam intelle- ftanti fuæ conceptionis habuit illam opeEtus Chrifti fecundum rationem animæ, quæ poteft in inftanti fcientiam, &c. ut in tex. D. 746. ufque ad ly fed tamen haberi. Talis autem eft d operatio volunVide q.11. artic. 2. tatis, & intellectus, in qua confiftit ufus ITEM DE MINORI. liberi arbitrii. Subitò enim, & in inftanAltum fenfus. B. Sal- ti perficitur operatio intellectus, & vohil, &c. In Chrifto enim luntatis multò magis, quàm vifio corpopotuit effe operatio fen- ralis, eo, quòd intelligere, velle, & fenfus in primo inftanti, tire non eft motus, qui fit actus imper&c. ut in tex. Vide refp. fecti (quod fucceffivè perficitur) fed eft men potuit, &c. Recor- actus jam perfecti, ut dicitur in 3. de ani- so dare moris D.Thomæ ma. * Et ideò dicendum est, quòd Chriftus lib.3. de familiaris, admodùm in primo inftanti fua conceptionis habuit ... propofitiões ambiguas ufum liberi arbitrii. ut in textu. anima,tex. R. Necessariò intelligê5.10.20 tem tactus. §. Tunc ni fecundum ibi, fed ta anima, te, que commēdabilis, quo Utilit.pro Comment in argumetis tactas de * AD PRIMUM ergo dicendú, quòd qua regula & hic cum 40 ne circumdatus homo cundum Doctores ad literam verificatur in myfterio incarnationis de Ad fecundum dicendum, quòd fi- circumdationem à ma *Incorp.a. Ad tertium dicendum, quòd intellectus Chrifti fecundum fcientiam infufam poterat intelligere, etiam non conyertendo fe ad phantafmata, ut fuprà ha- que alio intermedio af- *q.11.a. t. bitum eft. Unde poterat in co effe ope- fignat: & hoc, ut ex ratio voluntatis, & intellectus abfque o- ipfa litera detur intelliperatione fenfus, fed tamen potuit in eo gi, ifta duo, fcilicet effe etiam operatio fenfus in primo inftá- tre, & virilitatem in ti fuæ conceptionis, maximè quantum ad prole fuifse fimultanea, fenfum tactus, quo fenfu proles conce- ideft, in eodem inftantiincepifse. Non ergo pta fentit in matre, etiam antequam ani- circumdatus à foemina mam rationale obtineat,ut dicitur in lib.* fuit Chriftus atè, quàm *i.a ca. 4. de Gener. animal. unde, cùm Chriftus in efset vir, fed fimul fuit 5,19.4. primo inftanti fuæ conceptionis habuerit vir, & à femina in loco conceptionis carnea animam rationalem, formato jam, & or- fubftantia circudatus. ganizato corpore ejus, multò magis in Vide q. 33. art.2.appen. eodem inftanti poterat habere operatio- Item à fcripturis infinuatur idem per hoc, nem fenfus tactus. quod dicitur Jo. 1. Verbum caro factum eft,& vidimus eum plenum gratiæ, & veritatis. Ecce, quòd quamprimùm Deus verbum fit caro, eft, fecundum quòd caro, ideft,fecundum humanitatem, 60 plenum veritatis. Conftat autem ex Phil, 2, de anima, quòd plenitudo.i. ultima perfectio veritatis non confiftit in potentia, vel habitu, fed in operatione, i. in ufu ipfius potentia, vel habitus. Ergo verbu hominem factū fuifse tunc plenu veritatis eft, ipfum habuifse ufum potentiaru, & habituũ ad cognitione pertinentium,& confequenter (fpeciatim in fubjecta materia loquendo) habuifse tunc, i. in eodem inftanti,ufum liberi arbitrii. Non ergo priùs Verbum caro,qua ad plenum utatur libero arbitrio, fed fimul Verbum caro, & ad plenum utens libero arbitrio. Secundò vides: quò, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. In corpore unica eft conclufio. Christus in primo inftanti fue con- 70 Num Anima Chrifti profecerit fecundum aliquem actum Qafio. Circa afsumptum hujus processus dubium occurrit, quoniam æquivo Obje care videtur de perfectione. Nam perfectio actus fecundi non eft in- Ad hoc dicitur, quòd aliud eft acquirere fimpliciter actum fecundum, Ref. Qu & aliud eft tranfire de uno actu fecundo in alium, quia in acquifitioné Object. fimpliciter actus fecundi, quandò, fcilicet, anima ex non operante fit operans, confiftit profectus ipfius animæ,proficit.n. acquirendo fuam perfectionem,& finem, propter quem eft:unumquodque enim eft propter fuam operationem, ut dicitur 2. Cal. In tranfeundo verò de uno actu fecundo in alium non confiftit profectus ipfius animæ, ut patet ex eo, quòd quandoque ad imperfectiorem actum fecundum contingit ex perfectioni tranfire, ubi non proficere, fed deficere potiùs invenitur. Et proptereà, licèt nullum inconveniens fit ponere in Chrifti anima novos multos actus fecundos per fuccefsum temporis, inconveniens tamen efset ponere animam ipfius totaliter caruifse quandoque actu fecundo, quia fuifset fimpliciter imperfecta tunc, & verè profecifset non fecundum hanc, vel illam perfe-' ctionem, fed fimpliciter, quod excellentiæ animæ afsumptæ non confonat. Et, quia procefsus literæ fundatur non fuper hac, vel illa perfectione actus fecüdi,fed fuper perfectione fpirituali fimpliciter, & fuper profectu fecundu fpiritualem perfectionem fimpliciter, ideò verum afsumit, & efficaciter concludit Oportet enim ponere animam Chrifti à principio ita perfectam fimpliciter, ut non profecerit fimpliciter, ad hoc autem manifeftè conftat fequi, & quòd à principio fuit in actus fecundi perfectione, & quòd oppofitum, fcilicet, quòd fuerit in principio totaliter abfque fecundo actu repu gnat perfectioni fimpliciter ipfius animæ à principio. Et proptereà optimè illatum eft, quòd habuit in primo inftanti illas operationes, quas potuit in illo inftanti habere, fervato, intellige tu, natura, & decentiæ ordine: quod dico, ne confundaris fcrutando, que eft major ratio de ifta, quàm de illa operatione,quòd habita fuerit in illo primo inftanti: abfq; .n. dubio conftat, primum operum noftrorum, quo reliquis utimur, confiftere in libero arbitrio, & ideò optimè conclufum in litera non folùm de poffibili, fed de facto in anima Chrifti tunc. 186 3.4.23.9.1. ar.1,7.30 6.140 •14. a. 3.q. 6. d. 18, ar.3.& S.C. Es ver. Durand.3.f.d.18.9.2. Arg.3.f.d.18.a.3.conc.z. Medina q. 34. ar.3. SUPER, QU. XXXIV, CONC ARTICULUS Utrum Chriftus in primo instanti D TERTIUM fic proceditur. Videtur, Chriftus in primo inftati fuæ conceptioART. III, ONCL. In primo nis mereri non potuerit. Sicinftanti fuæ conceptionis Chriftus meruit, ut.n. fe habet liberum arbitrium ad me¶PROB. Quia Chri- rendum, ita ad demerendum : fed diaboftus in primo inftanti lus in primo inftanti fuæ creationis non fuæ conceptionis fuit potuit peccare, ut in prima parte habitum p.p.q8.6), tü liberi arbitrii in Deü eft.ergo neque anima Chrifti in primo fanctificatus, ar. 1. cùm inftanti fue creationis(quod fuit primum fui fanctificatio fuerit inftans conceptionis Chrifti) potuit meperfectiffima,ac ideò per fe, & motus proprius li- reri. 29. ar.8. Et op 2. c.213, 214.1 ar. s. fecundum propriũ mo 114.ar.3.4. TCOROL. Ex his er beri arbitrii in Deu eft 2. Prætereà. Illud, quod homo habet meritorius, 1. 2. quest. in primo inftanti fuæ conceptionis, videtur ei effe naturale: quia hoc eft, ad quod go patet, quòd Chriftus terminatur fua generatio naturalis ; fed in primo inftanti conce- naturalibus non meremur,ut patet ex his, ptionis fuæ non tantùm que dicta funt in fecunda parte. ergo vihabuit meritu in radice, detur, quòd ufus liberi arbitrii, quem ut quidam dixerunt, fe, Chriftus habuit fecundum hominem in in habitu charitatis, aliarumque virtutu, fed primo inftanti fuæ conceptionis, non, etiam meruit,quantum fuerit meritorius. atque virtutu. Ergo fuit TERTIUS. S.Tune nihil,&c. Nam Chriftus ufum liberi arbitrii cum gratia in primo inftanti fuæ conce fuæ conceptionis mereri potuerit. 10 20 ad usū ipfius charitatis,¶3.Prætereà. Id,quod femel aliquis medignus gloria non tantu ruit, jam fecit quodammodò fuum, & ex habitu, i. ex eo,quòd ita non videtur, quòd iterùm poffit illud tunc fuit in gratia, cha mereri, quia nullus meretur, quod fuum 30 ritate, ceterifque virtu- eft. fi ergo Chriftus in primo inftanti fue i. ex eo, quòd tuc ufus é conceptionis meruit, fequitur, quòd poftipfa gratia habita, cha- eà nihil meruerit, quod patet effe fallum. ritateque, ac reliquis. non ergo Chriftus in primo inftanti fuæ Confirmantur hæc oia, & confequenter præfens conceptionis meruit. tibus: fed etiam ex actu, probatio textualis,unde SED CONTRA eft, quod Auguft. dieliciuntur per regulam cit fuper Exod. Non habuit omninò Chrieft ifta,f. quòd debemus ftus juxta anime meritum, quo potuißet Chrifto fecundum ani- proficere. Potuiffet autem proficere in 49 mā attribuere perfectio- merito, fi in primo inftanti fuæ concenem fpiritualem omne, ptionis non meruiffet. ergo in primo inNam, ex hac regula po- ftanti fuæ conceptionis meruit Chriftus. fita procededo ad pro- RESPONDEO dicendum, quòd, ficpofitum,dicimus:quòd, ut fuprà dictum est, Chriftus in primo cùm poffibile fit, ut nuc inftanti fuæ conceptionis fanétificatus buifle actu perfectè me- fuit per gratiam. Eit autem duplex fanritoriu in primo inftati &tificatio: una quidem adultorum, qui conceptionis, debemus fecundum proprium actum fan&tificanpfe in primo illo inftan- tur: alia autem puerorum, qui non fanti perfectè meruerit. Si Etificantur fecundum proprium actum .n. non fuiffet poffibile, fidei, fed fin fidem parentu, vel Ecclefiæ, meritorium in primo inftanti conceptionis, hoc non contigiffet, nifi ex aliquo trium modorum. Aut .n. tunc defuiffet Chrifto aliqua perfetio requifita ad agendum, ficut proptereà dicimus, quòd catulus non poteft in primo fuæ nativitatis inftanti videre, quia deeft fibi perfetio organi vifus, quæ requiritur ad videndum, aut tunc Chriftus habuiffet aliquod impedimentum extrinfecum, ficut proptereà dicimus, quòd a- 60 qua generata in loco conclufo non poteft in primo fue generationis inftanti moveri proprio motu, quia conclufione loci impeditur, aut operatio Chrifti ad merendum fuiflet de genere fucceffivorum, ficut proptereà dicimus, quòd ignis in primo inftanti fue generationis no movetur fursùm ita, quòd tunc in illo inftanti attingat locum fursùm, licèt ad illum incipiat moveri, quia motus eft de genere fucceffivorum, i. ex natura fua habet fucceffione, cui utiq; repugnat effe totum in inftanti. Conftat autem, quòd in Chrifto nihil horu trium fuit, Non primum, quoniam in co non deficiebat aliqua perfectio ex parte ipfius agentis, quæ eft neceffaria ad actum meritorium. Non fecundum, quoniam nihil erat, quod impedire eum ab agendo meritoriè poflet. Non tertium eo, quòd motus charitatis, quo movebatur, non 79 eft fucceffivus, fed indivifibilis. A fufficienti ergo divifione patet, quòd Chriftus in primo conceptionis inftanti potuit mereri, & confequenter ex adjunctione regulæ univerfalis præmiffe confirmatum remanet, quod fuprà dicebatur in textu, fcilicet, quòd ipfe de facto tunc meruit. I MAJOR. Sicut fe habet liberum arbitrium ad merendum, ita ad demerendum.B.Cum hac tamen differentia, quòd ad bonum fe habet naturaliter, ad malum autem fe habet præter naturam. §. Supponendo nihilominùs femper cum B. Hieron, de quo in 1.2. q. 109. ar. 4. ad 2. quòd fic noftrum arbitrium eft liberum ad bonum, ut femper indigeat auxilio divino. Tunc, &c. Nam ex eo, quòd diabolus non potuit demereri in primo 80 inftanti creationis fuæ, non fequitur, quòd anima Chrifti in primo fuæ creationis inftanti non potuerit mereri. Posterius .n. eft, quod eft præter naturam eo, &c. ut in tex. Ex quo, totum refponfum cum illa propofitione majori colligendo, dicere potes formaliùs, i, breviùs, magifque fcholafticè, quòd ly ficut, ly ita dicunt factum, non autem modum facti, i. dicunt, quòd liberum arbitrium requiritur ad utrumque factum, f. ad merendum, & ad demerendum, non autem, quòd ad hæc requiratur eodem modo. Pro harum, & aliarum fimilium propofitionum, quæ multæ funt, & refponfionum ampliori intelligentia vide art. 1.ad tertium, & juxta ibi ab Elucid. dicta regulabis te proportionaliter ubique, applicando fingula fin gulis, ut decet. cursu naturæ,non meremur, fed naturalibus, i. pricipio creationis ha cio Dei poffumus mere- *. $6.12. bitis ex fpeciali benefiquod eft præter naturam eo, quod eft fe- ri, & de facto, ut fiftacundum naturam: quia id, quod cft præ- mus i Chrifto,mereur. ter naturam, eft quædam excifio ab eo, Et ita non videtur, quod quod eft fecundum naturam, & idcò liberum arbitriú creaturæ in primo inftanti creationis poteft moveri ad bonu merendo, non autem ad malum peccando, fi tamen natura fit integra. III. DE ANTECED. iterùm poffit illud mereri. R. Ut fit fimpliciter fuum. §. In quo fenfu quod in hujus antecefolo etiam procedit id, dentis probationem adducitur, fcilicet, nullus meretur, quod fuum eft, univerfaliter nullus meUt, fi dicamus quoque retur, quod fuum eft co modo, quo fuum eft. Puta, fi eft fuum fimplifit fuum ex eadem caufa: fi eft fuum tali mo citer, non meretur, ut tur,ut fit fuum tali mo ¶ Ad fecundum dicendum, quòd illud, quod homo habet in principio fuæ creationis fecundum communem naturę curfum, eft homini naturale, nihil tamen prohibet, quin aliqua creatura in principio fue creationis aliquod beneficium gratiæ à Deo confequatur. Et hoc modo anima Chrifti in principio fuæ creationis confecuta eft gratiam, qua poffet mereri, do, vel jure, non mere& ca rõe gratia illa fecundum quandam do, vel jure. Tunc nifimilitudinem dicitur fuiffe illi homini hil, &c. Quod enim enaturalis, ut patet per Aug.* in Enchir. rat fuum, & confequen Ad tertium dicendum,quòd nihil prohibet, idem effe alicujus ex diverfis caufis, Et fecundum hoc Chriftus gloriam immortalitatis, quã meruit in primo inftati fuæ conceptionis, potuit etiam pofterioribus actibus, & paffionibus mereri,non quidem, ut effet fibi magis debita, fed, ut fibi ex pluribus caufis deberetur. ter fibi debitum uno *c 40 à me. modo, fcilicet, per me- die to. effet fuum, & confe quenter fibi debitum et jam alio modo, fcilicet, per meritorium aAtum in tali fua poft nativitatem actione productum. Rursus id, quod erat fuum illo, & ifto modo, potuit facere, quòd effet adhuc fuum alio modo, puta per meritorium actum in tali fua poft adolefcentiam actione, vel paffione pro ductum, &c. Nam & homo quilibet in gratia conftitutus poteft mereri, quod fuum eft, puta vitam æternam pluriès, cùm poft unum actum, quo meruit illam, poffit producere alium, quo mereatur eandem, ut patet facilè confiderantibus Concil. Trident. feff. 6. cap. 16. Canon. 24. 32. Nihil fiquidem prohibet, idem effe alicujus ex, &c, ut in text. Cu jus ly non quidem, ut effet magis debita, verificatur univerfaliter de Chrifto ratione charitatis, non autem univerfaliser verificatur de aliis. Charitas enim, cujus operantis intuitu aliquid fit debitum, non fuit variata in Chrifto, ideft, non fuit major, vel minor, in aliis autem fic. Tantæ namque magnitudinis charitas fuit in Chrifto mox ut conceptus eft, quanta fuit in illo, quandò in monte Calvariæ cruci fixus, & mortuus eft: quoniam in fpiritualem perfectionem proficere non convenit Chrifto, fed ftatim eam à principio habere, artic. 2. corp. princip. & append. In aliis verò non eft charitas tanta in principio, quan ta in progreflu continuo: quoniam augetur magis, & magis juxta illud Proverb. 4. Justorum femita, quafi lux fplendens, procedit, &crea fcit ufque ad perfectam diem, & juxta Concil. Trident, feff. 6. cap. 10. Canon. 24. & juxta 2. 2. quæft. 24. artic. 4. 7. Ideò Chrifto ex pluribus actionibus, & paffionibus merenti aliquod, puta gloriam corporis, hoc non fit magis debitum, quàm fuerit fibi ex merito primò in conceptione debitum, ut habes in textu, in aliis verò juftificatis ex pluribus actioni bus, & paffionibus aliquod magis debitum fiet, quàm fuerit eifdem ex aliquo primo merito debitum. Unde eft ifta diverfitas? Jam audifti, quòd fcilicet ex gradu charitatis femper ftante, ut in Chrifto, vel variato, ut in aliis. APPENDIX, Exito efle infinuatur, à fcripturis, & Auguftin, quod Chriftus Becks, Dat. X articulo habes primò : quomodò per rationem oftendas, me- Uilitas pre in primo inftanti conceptionis meruit. A Divo Auguftino quidem, ut recitatur cum applicatione in argument. cont. Pro cujus dicto fcilicet, non habuit omnino, quo poffet proficere, nota, quòd hoc ideò fuit, quia illius anima fontali bono gratiarum omnium, fcili cet, Verbo erat à primo inftanti fuæ conceptionis intantum conjunta, ut nihil fuprà, ut quæ effet ei fubftantialiter hypoftaticè unita. Annotat. Cum ergo fanétitas noftra, omnifque perfectio, atque ejufdem profectus 10 eft factum caro, fecundum quòd contextum ipfum Euangelii confiderantibus patet, ergo quamprimùm Chriftus fuit conceptus in utero, meritorium actum pleniffimè habuit. Hæc verò fic expofita confirmari etiam poffunt per rationem fequentem: quæ,licèt virtualiter in fupradictis contineatur, tamen non inutiliter explicabitur magis in hunc modum. Anima perfecta, & prima, & fecunda perfectione eft perfectior, quàm anima perfecta tantùm prima perfectione, ut ex terminis patet, fed Chrifto fecundum animam nulla accrevit perfectio fpiritualis, ut patet ex præmiffis. ergo anima Chrifti in primo inftanti, quo Verbum caro factum eft, fuit perfecta non tantùm prima; fed etiam fecunda perfectione. Quia igitur fecunda perfectio eft operatio, & prima eft habitus, ut patet in l.z. de anima, oportet dicere, quòd anima Chrifti, quandocumque habuit habitum gratiæ, habuerit & operationem ejus. Cùm ergo ftatim, ut Verbum caro factum eft, ipfum viderit Euangelifta plenum habituali gratia in anima, confequens eft, quòd & tunc plenum ipfum viderit operatione fecundum habitum gratiæ. Tunc ergo, cùm tali operatione, feu actu mereamur, vidit ipfum plenum meritis. Secundò vides: quomodò ex his viciffim Ángelica doctrina præfens declaretur, atque confirmetur. Commentaria Cardinalis Cajetani . 20 quentatione facrorum myfteriorum non crefcat fanctificatio hominis, quia Itulus clarus eft de merito propriè dicto intellectus. In corpore eft una conclufio. Chriftus in primo fue conceptionis Comment. inftanti meruit, Probatur. Chriftus in primo fuæ conceptionis inftanti per gratiam fanctificatus fuit fanctificatione perfectiffima, ergo fecundum proprium motum liberi arbitrii in Deum fuit fanctificatus. ergo in primo inftanti fuæ conceptionis meruit. Antecedens probatur: quia fanctificatus eft, ut effet aliorum fanctificator. Confequentia verò prima probatur, diftinguendo duplicem fanctificationis modum, & comparando cos. Diftin&tio eft: Sanctificatio duplex, vel per proprium fanctificati actum,vel non per proprium, fed ecclefia fidem. Comparatio eft: Prima eft perfectior: ùm, quia actus eft perfectior habitu: tùm, quia per fe eft perfectius eo, quod eft per aliud. Secunda autem confequentia probatur, quia motus li- 30 beri arbitrii in Deum eft meritorius. ¶ Adverte & diligenter hic tu, qui facramenta ecclefiæ fæpiùs fréquenNotandum tas, quòd fantificatio adultorum eft per proprium actum liberi arbitrii à frequenatibus Ec. tendentis in Deum, & fimiliter augmentu fanctificationis eft per augmenlefie Sa- tum actus liberi arbitrii tendentis in Deum. Hinc enim fit, ut cum fre eramenta. *art. prace res habent: fed etiam omnibus comprehenfori actu, confequens eft ARTICULUS In refponfione ad primum adverte, quòd de actu liberi arbitrii propriè loquitur Auctor, ut patet, tùm ex eo, quòd fermo ejus eft formalis, & liberum arbitrium fæpè nominat: tùm ex eo, quòd in præcedenti art, in refponfione ad 2. exprefsè ad actum electionis defcendit. Et hæc ideò dixerim, ut percipias, tàm in angelis, quàm in Christi anima primum actum meritorium verè fuiffe actum liberum, quamvis non indifferentem ad bonum, & malum, fed ex natura, feu naturæ ordine (ut in litera dicitur) determinatum ad bonum. Nam non folùm voluntas, fed liberum arbitriu (ut in litera dicitur) per fe, & naturaliter fe habet ad bonum, ad malum autem per aliud, hoc eft per bonum, à quo deficiendo, malum incurrit, & præter naturam, malum enim eft excifio ab eo, quod eft fecundum naturam, alioquin mali rationem non haberet. QUARTUS. Utrum Chriftus fuerit perfectus comprehenfor in primo inftanti fue conceptionis. ditur. Videtur,quòd Chriftus non fuerit perfectus comprehenfor in primo inftanti fuæ conceptionis. DQUARTUM fic proce- 40 pfifti, quod fecundum glo.* refertur ad bus majorem. Et, quia Meritum enim præcedit præmium, ficut per effentiam clariùs ceteris creaturis. TPROB. 1.Quia Chri- conceptionis non fuerit comprehenfor. ftus in primo inftanti 2. Prætereà. Dominus dicit Luc. ulti. fue conceptionis accepit Hæc oportuit Chriftum pati, & ita intrare ram, 9. 7. art. 9. 10. 11. in gloriam fuam: fed gloria pertinet ad Secunda autem pars, f. ftatum comprehenforis. ergo Chriftus & quia, &c. patet ex ter- non fuit in ftatu comprehenforis in priNOT. Antecedens mo inftanti fuæ conceptionis, quandò probationis, ficut & pri- adhuc nullam fuftinuerat paffionem. ma pars conclufionis 3. Prætereà. Illud, quod non convenit fundamentum hoc tam nec homini, nec angelo, videtur effe mam habent, quòd, f proprium Deo, & ita non convenit Chriin majori includitur mi- fto, fecundum quòd homo, fed femper nus: hoc eft, in propofi- effe beatum, non convenit nec homini, to, quòd unio major ad Deum trahit fecum mi- nec angelo: fi enim fuiffent conditi beanorem. Gratia enim, feu ti, poftmodùm non peccaffent. ergo gloria compreheforum Chriftus, fecundum quòd homo, non eft aliquid valdè minus, fuit beatus in primo inftanti fuæ concequàm gratia, feu gloria hæc,f. quòd Deus factus ptionis. quam radicem firmiffi fit homo. Nam tantò SED CONTRA eft, quod dicitur in magis,vel minùs aliquid Pfal.64. Beatus, quem elegifti, & affum cft bonu, & gloriofum, riam comprehenforis aAtualis quoad animam in tanto cumulo, in nullis aliis creaquanto tis comprehenforibus Annotas. convenit: immò nec Aug.buc umquam cōvenire pot Pfal. eft. 64.80.8. I. ILLATIO CONCLUS. Cum ergo ftatus, §. Procedit .n. ex falfo fub præmiffis prefuppofito, fc. quòd effe com prehenforem fit premiu &c. R. Negatur illatio. in Chrifto. Licèt enim comprehéforem effe fit * art pric. præmium in aliis, utpo- * art.præc. meritum, feu, quod in te ab eis acquifitum per idem redit, eis ex merito debitum, non tamen habet rationem præmii in Chrifto. Chriftus enim non meruit gloria, &c. ut in text. Nam ex hoc ipfo, quòd anima Chrierat conjuncta Deo in perfona, ut dictum eft, debebatur ei divinę effentia clara vifio, atque fruitio: non autem per operationem aliquam facta eft ei debita. Unde,cùm meritum confiftat in operatione, hæc enim facit, quòd aliquid RESPONDEO dicendum,quòd (ficut ex dictis patet *) non fuit conveniens, ut Chriftus in fua conceptione acciperet gratiam habitualem tantùm abfque actu: accepit enim gratiam non ad menfuram, ut fuprà habitum eft. *Gratia autem viatoris, cùm fit deficiens à gratia comprehenforis, habet menfuram minorem refpectu gratiz comprehenforis. Unde manifeftum eft, quòd Chriftus in primo inftanti fue conceptionis accepit non folùm tantam gratiam, quantam comprehenfores habent, fed etiam omnibus coprehenforibus majorem. Et, quia gratia illa non fuit fine actu, confequens eft,quòd actu fuerit comprehenfor, videndo Deum per effentiam clariùs cæteris creaturis . AD PRIMUM ergo dicendum, quòd (ficut fuprà dictum est *)Chriftus non meruit gloriam anime, fecundum quam dicitur comprehenfor, fed gloriá corporis, ad quam per fuam paffionem pervenit. fti fit nobis debitum,confequés neceffariò eft, quòd Chriftus fruitione predictam no meruit. Hinc fit,quòd Chriftus ipfam "7 arip.10. fruitionem gloriofiùs,12. quàm alii comprehenfo res, habuit. Nec obftat, quòd gloriofius fit habere aliquid per feipfum, quàm ab alio habere omnia, & quòd illud, quod quis meretur, habet quodammodò per feipfum: quoniam Chriftus magis habuit ex feipfo illud, quod ex unione habuit, quàm aliquis per feipfum habeat id, quod ex operatione acquirit, quia habuit illud naturaliter. Vide not poft probatio, concl. & q.2. art. 12. Item q.7. art. 1. 13. In virtute igi tur illius affumpti, fc. gloriofius eft habere aliquid per feipfum, quàm ab alio habere omnia, magis concluditur propofitum, f. quòd Chriftus gloriofiffimè præ omnibus eft comprehenfor: licèt tamquam obftaculum adduci videretur affumptum ipfum ad concludendum oppofitum, fcilicet, quòd alii eo, quòd meruerunt, fint gloriofiùs comprehenfores, quàm Chri ftus, fi gloriam illam non meruit. quantò magis, vel minùs eft Deo conjunctum, quoniam Deus eft ipfa effentia bonitatis, & gloriæ : unumquodque autem magis, vel minùs eft tale,etiam fecundum Philofophum, quantò magis, vel minus appropinquat ei, quod eft per effentiam tale. Porrò minùs admodùm conjūguntur Deo comprehenfores, quàm humanitas Deo incarnato . Illi enim so uniuntur ei per vifionem, & amorem, quod eft uniri ei accidentaliter, fecundum tamen quòd accidens dividitur contra fubftantiam, quod Philofophi dicunt accidens prædicamentale: non fecundum quòd accidens eft temporale quoddam, i. adeffe poteft, & abeffe, quod Philofophi vocant accidens prædicabile, humanitas verò unitur ei in perfona, quod eft uniri ei fubftantialiter, q. 2. art. 6. In hoc ergo, tamquam in majori, fcilicet, quòd Deus factus eft homo, includitur hoc aliud, tamquam minus, licet, quòd fit comprehenfor, ideft, quòd Deo conjungatur per apertam cognitionem, & amorem. Unio igitur, quæ eft in perfona divina, cùm fit quoddam completiffimum, & ultimum, ad quod poteft elevari creatura, trahit fecum omne aliam unionem ad Deu, tamqua ipfam caufans, 9.6.ar.6.& q.7.4. 13. In inftanti ergo, quo Deus homo conceptus eft, traxit fecum omnes iftos ipfius unionis effectus, fc. gratiam, & glo |