Comment. Annot. Dub. 1. ob. 1. tire, aut docere, aut more impiorum hæreticorum ecclefiafticas traditio- mentis, ideft, prototypis convenit adoratio, ii tales & exclufi funt à gre mio ecclefiæ catholica, & non fufcipiunt euangelium. Hoc eft. Non adorantes imaginem Chrifti adoratione latriæ eo, quòd latria adoratur Chriftus, non adorantes imaginem B. Virginis Deiparæ adoratione hyperdulia co, quòd ipfa virgo adoratur hyperdulia, non adorantes-imagines aliorum fanctorum, five hominum, five Angelorum adoratione duliæ co, quòd tales fancti adorantur dulia, ii omnes, ac finguli & exclufi funt, &c. ut nunc fuprà. Item in præmiffis notafti ly qui dicunt, quòd Chriftiani imagines, ut Deos adorant, anathema. Hinc ergo directe inferas, quòd hæretici in principio narrati, quatenùs Chriftianos adoratores imaginum fanctorum de idololatria propter id accufant,ignorant propriam vocem, i. non intelligunt, nec quæ loquuntur, neque de quibus affirmant, 1. Tim. 1. Ratio eft, quia Chriftiani non adorant latria imagines Sanctorum (foli.n. Deo talem adorationem refervant) & confequenter etiam dato per impolfibile, quòd fancti non effent digni adoratione ipfis à Chriftianis exhibita, adhuc no poffent Chriftiani tales vocari idololatræ, quafi idolis latriam præftantes. Poterant quidem pagani recte vocari idololatræ: quoniam idola fua, ut Deos, habebant; ipfifque ideò latriæ adorationem exhibebant.Nam tales dicebantur,& erant idololatre, non quia præcisè adorabant indignos adorari, fed principaliter,& formaliter, quia adorabāt latria indignos adorari latria. Unde, pofito etiam per impoffibile, quòd illi perverti homines per idola repræfentati fuiflent digni adorari, adhuc pagani adorantes illos fuiffent idololatræ non quia adoraffent ipfos adoratione, qua digni extitiffent (fuiflet enim folùm dulia) fed quia adoraflent illos, ut Deos, ideft, adoratione latriæ, numquam enim latria digni, nec etiam per prædictam fuppofitionem, fuiffent, quoniam creaturæ, ut fic, latria adoratio repu gnat. Porrò, fi plura contra infaniflimas hærefes in principio dictas defideraveris, vide Veritates aureas fuper Legem veterem Gen.47. conc.5. & cap.23.concl.2.Item Exod.20.conc.2.Item Numer. 12. concluf.7.& cap.21. concl. 8. Videas quoque 1.9.17.4.2. cum Elacid. Tertio vides: quomodò ex his benè penfatis, & applicatis, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. In corpore articuli duo fiunt. Primò in communi determinatur conclufione. Quoad primum ex Arift, auctoritate diftinguitur motus animæ in i- Num imago Christi fit latriæ adoratione adoranda, Quat. Irca radicem proceffus, propofitionem fcilicet illam ex Arift. Motus Ob.. Ob. 3. Dub. a. so Ex parte vero imaginis, quia imago, ut imago, eft relativum : nulla Dubium rursus circa proceffum eundem ex Durand. in 3. Sentent. Mb.1.cjufd. Ob. 3.ejust. Notada ad ref. 2. Pcfob.2.& dub. Duplex magnis fieratio ¶ Deinde dicit, quòd imago Chrifti, nec ut res, nec ut imago, propriè Tertio dicit, quòd commune dictum, quod auctor in litera tradit, eft Ad horum evidentiam fciendum eft, quòd diftinctio in litera pofita ex ¶ Primò, ut diftinguatur imago in imaginem materialiter, vel forma- Sed hunc fenfum longè effe à vero fenfu Ariftotelis, & Auctoris, patet Demontra ex duobus. Primò, quia imago, ut res quædam, comprehendit imagine tur, conside & fecundum materiam, & fecundum formam, ut quædam res eft: imago rónem ima enim Cæfaris fumitur, ut res quædam ex parte materiæ,fi fumatur, ut mar- ginis in pri morea, aut aurea. Et fimiliter fumitur, ut res quædam ex parte formæ, , fi alienam fumatur, ut fecundum talia lineamenta, colores,&c. vel ut eft relatio quæ fe à fenf dam, five realis,five rationis. Hæc enim omnia fub uno membro diftin- Arif.& ctionis comprehenduntur, fcilicet, fub imagine, ut res quædam eft, licet Aut exempla dentur de materia: quia manifeftius habet rationem cujufdam rei. Secundò ex eo, quòd motus in imaginem,ut eft figura quædam, vel relatio, non cft unus cum motu in rem, fed diverfus ab illo. Siftit enim intellectus, & affectus in figuræ, & relationis confideratione, & complacentia, ut patet, dum alicui forma ipfius figuræ placet, velletque illam relationem habere ad fe, vel aliquem fuorum,ex quo eft ita pulchra. Eft enim tunc motus animi in imaginem formaliter, & tamen non in rem: immò oppofitum motum habet quandoque verfus rem,puta, quia difplicet,quòd imago tam pulchra fit imago illius, cujus eft. Eit igitur fecundo modo intelligendum, quòd res contra imaginem di- Confidera tio imagini ftinguitur quoad utrinque proprium actum ita, quod imago terminat moia 2. fenf tum, ut res, quatenùs exercet actum rei cujufdam, ut res eft, & fimiliter arreditat terminat motum, inquantum imago, quatenùs exercet actum imaginis. Et,quia res, ut res in fe eft, eft quædam entitas, ideò tane terminat,ut res, quandò ratione fui five formaliter, five materialiter terminat. Et,quia imago tunc tantum exercet actum imaginis, quando ratio ejus actus eft exemplar, ipfa autem eft conditio agentis. fic enim tantuin motus tàm apprehenfivus, quàm appetitivus in ipfam ad exemplar fuum terminatur, ideò motus in imaginem, quatenus eft imago, eft in ipfam quidem, fed fecundum aliud in ipfa: in ipfam quidem, quia ipfa cft, quæ exercet actum terminandi motum, quia in ipfa eft exemplar,ad quod ducit. Secundum aliud verò in ipfa, quia ratio terminandi eft exemplar, quod eft aliud ab ipsa, & conftat, quod eft in ipsa. Ex his autem eft facile perfpicere & efficaciam proceffus literæ, & veritatem doctrinæ ejus, & caufam defectus aliorum declinantium : habetur fiquidem hine, quod motus adorationis, quo imago Chrifti veneratur, terminatur ad imaginem Chrifti, & vere, & propriè loquendo. Et, quia terminatur ad ipfam, non quatenus eft res, hoc eft, non quatenus exercet actum rei in fe, five fecundum rem, quæ eft forma, five fecundum rem,quæ eft materia, fed quatenus eft imago, hoc eft, quatenùs exercet actum imaginis, ideo Chriftus, cujus eft imago,eft ratio, quòd imago ejus adoratur, & effe Chriftum in imagine, eft conditio in qua ratio adorandi movet ad adorandum, & terminat adorationem. Et proptereà non exhibetur adorationis honor creaturæ, fed creatori: quia non exhibetur conditioni adoratæ rei, fed rationi adorandi, quæ eft ipfe Chriftus. Et hoc eft, quod in litera dixit Auctor, quod per hunc modum,fcilicet,quo totum in parte honoratur, adoratur etiam quis in imagine. Habes & falfum intellectum Ariftotelicæ propofitionis caufam fuifle errandi. Ref. 1. Dub.1. ¶ Ad objecta contra dictam propofitionem ex parte motus jam pa sol.Ob.. tet, quòd vera eft de utroque motus genere, f. appetitivi, & apprehensivi, quoniam impoffibile eft intelligere, aut colere imaginem, ut exercet imaginis actum, nili terminus apprehenfionis, vel appetitus fit res repræfentata, quia ipsa est tunc ratio terminandi utrumque motum. In æquivoco quoque laborant objecta ex parte imaginis: quoniam, sol 1. ut jam patet, ignorant imaginem,ut exercet imaginis actum, quæ cùm adoratur, non relatio, nec figura, fed perfona adoratur repræfentatain imagine, tit in conditione, in qua adoratur. Sul.s: ¶Ad objecta ex parte unitatis dicitur, quòd eft fermo de unitate fimpliciter, hoc eft, fpecifica, quia eft fermo de unitate motus fecundum per fe primò terminum, ex quo unitas fpecifica motus fumitur. Nec obftat differentia penes effe fine medio, vel cum medio, quia non invenitur hic medium ex parte termini, fed folùm fecundum conditionem diverfam ejufdem termini, eadem fiquidem perfona repræfentata terminat formali ter motum vel in feipfa, vel in fua imagine. Conditiones autem,quia non variant fpeciem termini, confequenter nec fpeciem motus in terminum. ¶Ad objecta autem Durandi dicitur, quod fanè intellecta imagine, imagine, imago, & repræfentata res funt idem quoad formalem ratione & terminandi motum, quod ipfe non vidit, & idcò optimè infertur, quod ho- Dur. nor exhibitus rei exhibendus eft imagini. Error enim fuit, quia non eft intellectum, quid importat imago, ut imago in actu exercito. ¶ Ad ut Ref.Dub Sal, obj.2. ejujd. Sobs.ejufd Questio. 06. Ad aliam objectionem ejufdem dicitur, quòd imago Chrifti, própriè Ad tertium ejufdem dicitur, quòd Auctoris & commune dictum 10 ¶Num imagines Dei, & divinorum abfque errore ab N refponfione ad primum ejufdem articuli circa imagines Dei dubium Triplex i- 3, modas. i modus 247 8.2.9 101. Secundò, ut fpecies Dei in fcripturis traditæ figurentur: ficut, cùm depingitur Spirituffanctus in forma columbæ, non ut Spirituffanétus figuratus lineamentis columbæ monftretur, fed ut fpecies, in qua apparuit Spirituffanctus, figurata monftretur. Et hoc frequenti ufu Ecclefia paffim efficit & de Deo, & de Chrifto, & de Angelis, & de fanctis, ut patet, cùm Deus depingitur imaginibus fpecierum, in quibus vifus dicitur in teftamento veteri, ut in forma fenis antiqui, fcilicet, antiquus dierum, Daniel. feptimo, & Chriftus in forma agni, & Angeli cum fex alis, & Euangelifta in forma quatuor animalium. Et hæc non folùm pinguntur, ut oftendantur, ficut Cherubim olim in templo, fed ut adorentur, ut frequens ufus ecclefiæ teftatur. Tertiò, ut ex fimilioribus apud nos etiam fictis ad infigurabilia ascendamus: ficut angelorum imaginem facimus juvenem pulchrum,alatum, cum diademate, non quòd talis fit angelus, fed ut vel ex fimiliori fibi natura, fcilicet, humana (appofita fanctitate per diadema, & juventute pro perfectione, & alis confiétis pro celeritate) vel fic ex fenfibilibus ad infenfibilia venerando afcendamus. Et hoc modo alicubi Spirituffanctus in forma fenis orbem pugillo concludentis, & cætera, figuratur. Hic autem tertius modus fatis propinquus eft ritui paganorum figurantium Deum Capr.3.f.dift.9.q.unica a. 3.ad arg.unt.uncl. z. SUPER QUE. XXV. rad. CONCL.1. Si loqua 3. 3.4.9.9. mur de Cruce in 1.4.1.7.4. qua Chriftus crucifixus tal fuller. eft: fic & ratione conta TPROB. Quia illa 40 50 ARTICUL US diverfimodè, prout caufa eft diverforum effectuum, ut in forma Minervæ Examen His præmiffis, fciendum eft, quòd figurare divinum primo modo eft Almonitio circa i ¶ Cavere ergo oportet, ne facilis fit fententia contra quamcumque par- Tertius autem, quia originaliter fecundum partes eft ex facra fcriptu- 3.Imaginis nitatisnon ¶ Non laudo tamen hujufmodi multiplicationem imaginum Trini- Multipli Et per hæc patet refponfio ad objecta, quoniam aliqualiter o- SED CONTRA eft, quòd illi exhibemus latriæ cultum, in quo ponimus fpem falutis: fed in cruce Chrifti ponimus fpem falutis: cantat .n.ecclefia: *0 crux, ave fpes unica, hoc paffionis tempore, auge piis justitiam, reifque dona veniam. ergo crux Chrifti eft adoranda adoratione latriæ. QUARTUS. Utrum Crux Chrifti fit adoranda adoratione latriæ. DQUARTUM fic procedi- 60 Chrifti non fit adoratione latrię adorada. tur. Videtur, quòd crux Chrifti non fit adoranda adoratione latrix. Nullus enim pius filius veneratur atus, & ratione repræse- contumeliam patris lui, puta flagellum, taefer. tationis Chrifti adora- quo flagellatus t eft, vel lignum, in quo tur adoratione latrix. † fuit fufpenfus,fed magis illud abhorrecrux, in qua Chriftus ret. Chriftus autem in ligno crucis oppependit, tetigit mem- probriofiffimam mortem paffus eft, fe- 70 bra Chrifti, ejufque fan- cundum illud Sapientiæ 2. Morte turpifguine perfufa eft, ac fifima condemnemus eum. ergo non debeguram Chrifti in ca extenfi repræfentat, ut pa- mus cruce venerari,fed magis abhorrere. tet, & infenfibili creatu- 2. Prætereà. Humanitas Chrifti adræ honor folùm ratione oratione latriæ adoratur, inquantum beri poteft duplici moeft unita filio Dei in perfona, quod de do,fcilicet,ratione con- cruce dici non poteft. ergo crux Chrifti tactus, ant repræfenta- non eft adoranda adoratione latriæ. tionis. ་ 3. Prætereà. Sicut crux Chrifti fuit mur de effigie crucis inftrumentum paffionis ejus, & mortis, Chrifti in quacumque ita etiam & multa alia, puta clavi, coroalia materia, fic ratione na, & lancea, quibus tamen non exhibetantùm repræfentatiomus latriæ cultú. ergo videtur,quòd crux nis, prout imago ejus eft, adoratur latria. naturæ rationalis exhi CONCL.2.Si loqua PROB. Quia crux effigiata in alia materia eft folùm imago Chrifti, cùm non tetigerit eum,ut patet, & imago,ut fic, adoratur adoratione imaginati, ut patet ar.3. TEXA M. Ly repræfentat nobis figuram Chrifti extenfi in ca. modo realiter conjun Sol,Ob. 3.g. Hoc dicit text. quia lo Im DE MAJORI. Contumeliam. R. Ut contumelia eft. §. Tune ni- Tuum Dominum, ac 10 oportet) in cruce ipfius Siergo loquamur de ipfa cruce, in qua devote recognofcen- Chriftus crucifixus est, utroque modo eft à tium confideratur ibide virtus divina Christi nobis veneranda: uno fcilicet modo, inCrucifixi, quæ in cruce quantum repræfentat nobis figurá Chride hoftibus triuphavit, fti extenfi in ca, alio modo ex contactu ad &c, ut in tex.Ex quo dic membra Chrifti, & ex hoc, quòd ejus săprimò, quòd Christiani, guine eft perfufa. Unde utroque modo adorando crucem, Oftendunt per hoc, non adoratur cade adoratione cum Chrifto tantùm fe effe fideles, fcilicet,adoratione latriæ. Et propter hoc fed etiam fe effe gratos de redemptionis benefi- etiam crucem alloquimur,& deprecamur cio per crucem recepto; quafi ipfum crucifixum.Si verò loquamur non tantum confitetur de effigie crucis Christi in quacumque alia 20 per hoc, crucifixum effe materia (puta lapidis,vel ligni,argéti,vel fummu benefactorem, auri) fic veneramur crucem tantùm, ut ifed etiam effe mirabili maginem Christi, quam veneramur ado*art præc. fimum contra omnes ratione latriæ, ut fuprà dictum est.* hoftes tùm vifibiles, tū invifibiles triumphato-ADPRIMUM ergo dicendum, quòd rem.Ita,quòd illa Chri- in cruce Chrifti quantum ad intentio ftianorum adoratio eft nem, vel opinionem infidelium confide& actus fummæ religio- ratur opprobrium Chrifti: fed quantum nis, 2.2.9.81.84. ubique ad effectum noftræ falutis confideratur gratitudinis, 2.2.q.106. virtus divina ipfius,quæ de hoftibus triúar.1.2.& actus exterior phavit fecundum illud Coloffen. 2. 1fidei,2.2.q.3.art.1. & a &tus fupreme tum forti-pfum tulit de medio affigens illud cruci,& tudinis, tùm magnani- Spolians principatus, & poteftates, tradumitatis, tùm patientiæ, xit confidenter, palàm triumphans illos in tum humilitatis, tum femetipfo. Et ideò dicit Apoftolus 1. ad ta:is, tùm aliarum mul- Corin. 1. Verbum crucis pereuntibus qui art, 1. & actus maximæ obedientiæ, tùm chari tarum virtutum, Chri fti patris fuiipforum proteftativus,ut per ordinem patere confideranti pot- II. ILLATIO CONCLUSIONIS. Ergo crux Chrifti, &c. R. Negatur 40 tem per repræfentatione, Crux autem Chrifti, licèt non fueris, &c. ut in tex. III. DE MAJORI, Ita etiam & multa alia. B.Quantum ad fuifle inftrumentuin paffionis Chrifti folùm per contactum. §. Hoc eft. Illa multaalia conveniunt cu cruce in hoc fimili tantùm, quòd,ficut crux tetigit Chriftum,fic & illa ipfum tetigerunt. Tuc nihil, &c. Quòd non exhibeamus latriæ cultum illis aliis multis, ficut exhibemus cruci, non eft ratione conta&us,quafi,fcilicet,quòd dem ftultitia est: his antem, qui falvi fiut, crux cum tetigerit,& illa alia multa non tetiideft, nobis, virtus Dei eft. ¶ Ad fecundum dicendum, quòd gerint, fic enim omnia parificantur, & adoracrux Chrifti, licèt non fuerit unita ver- tur latria, fed eft ratiobo Dei in perfona, fuit tamen ei unita ne repræfentationis. Nă aliquo alio modo, fcilicet, per repræfen- illa alia, fcilicet, clavi, corona, lancea nou tationem, & contactum. Et hac fola ra- reprefentant Chriftum; tione exhibetur ci reverentia. crux aut repræfentat. ¶ Ad tertium dicendum, quòd quan- Et inde eft, quòd crucem Chrifti,&c.ut in tex.fin. tum ad rationem contactus membrorum Chrifti adoramus non folùm cru- APPENDIX. cem, fed etiam omnia, quæ fed etiam omnia, quæ funt Chrifti. Unde Damafc.* dicit in 4. lib. pretiofum lignum, ut fan&tificatum tactu fan Eti corporis, & fanguinis, decenter adorandum, clavos, indumenta, lanceam, &facra ejus tabernacula, quæ funt præfepe,fpelunca,& hujufmodi. Ifta tamen EX artic. habes pri- Uil, pre5. crucem Dominică nul o &c. non repræfentant imaginem Chrifti, fic- hoc dixerunt. Secundo 30 nis, quod apparebit in cœlo, ut dicitur meritò damnari ab Ecut crux, quæ dicitur fignum filii homi- habes: quomodò per rationem oftendas, illa Mat. 24. Ideoque mulieribus dixit ange- clefia in ly ò crux ave lus: Jefum quæritis Nazarenum crucifi- Spes, &c. ut eft cum difxum: non dixit lanceatum, fed crucifi- curfu in argument, con. Irem à fcripturis per xum. Et inde eft, quòd crucem Chrifti hoc, quod dicitur Gen. veneramur in quacumque materia, non 47. adoravit Dominum autem imaginem clavorum,vel quorum converfus ad lectuli caput. Ubi fecundum acumque hujufmodi. liam translationem dicitur, adoravit faftigium virga ejus. Vide omninò Veritates Aureas fuper totam legem veterem, ibidem cap. 47. concluf. s. Item à fcripturis per hoc, quod dicitur Numer. 22. Fac ferpentem æneum, & pone eum pro figno, Ubi vide Veritates eafdem conclufio. 8. Item à fexta Synodo Canon.73. Cùm crux vivificaillud falutare nobis oftendat: nos omne ftudium adhi bere oportet, ut ei, per quam ab antiquo lapfu falvati fumus, eum, qui par eft, honorem habeamus. Unde & mente, & fermone, &fenfu adoratio nem ei tribuentes, crucis figuras, quæ in folo, ac pavimento fiunt, omnino deleri jubemus: ne incedentium conculcatione victoriæ nobis tropheum injuria afficiatur. Qui fecus fecerit, excommunicari decernimus. Hæc ibi. Ubi vides, quanti faciat crucem Chrifti. Quòd verò per illam adorationem, quæ par eft, intelligat adorationem latriæ, patere faciliter poteft ex dictis Concilii feptimi, ideft, Concilii Nicani fecundi, cùm præcedentia Concilia exponi intelligantur per fequentia. Vide er go artic.3.append. Sed & omnia, quæ in appendice illa citantur, ad majorem hærefis prædicte condemnationem valent: dummodò rectè ad crucem applicentur ita, ut pro imagine legatur crux. Conveniunt enim hæc ambo in ratione repræfentationis. Tertiò vides: quomodò ex iis benè penfatis, & applicatis doctrina præfens Angelica viciffim declaretur, atque confirmetur. Commentaria Cardinalis Cajetani Annot. Itulus de cruce Chrifti loquitur, five illa, in qua paffus eft Chriftus, quacumque alia, ut eft crux Chrifti. Comment five Suarez q.25. a.ş.in com. tria, inquantum repræfentativa Chrifti, ficut Chrifti crucifixi imago. Omnia clare patent in litera, advertendo, quòd allocutio crucis pro effectu affertur adorationis ejufdem, qua Chriftus adoratur : ex eo enim, quòd ipfam alloquimur, quafi Chriftum,fignum eft,quòd ad ipfam,ut Chriftum, nos recurrimus. Et proptereà allocutio fit etiam ad crucem in omni materia, & non ad illam tantùm, in qua Chriftus pependit. Dub. &Carreal In corpore articuli due funt partes. Primò determinatur in commu- 60 ni de re honorata, & qualitate adorationis. Et dicuntur quatuor. Primum eft. Soli rationali naturæ debetur honor, intellige ratione fui. Secundum eft. Creaturæ infenfibili non debetur honor, nifi ratione rationalis naturæ. Tertium cft. dupliciter creaturæ infenfibili ratione naturæ rationalis honor debetur,vel ratione repræfentationis, vel ratione conjunctionis quomodolibet : declaratur hoc exemplis imaginis, & veftis regiæ. Quartum eft, utroque modo cadem exhibetur reverentia, quæ exhibetur & regi. In fecunda parte refpondetur in fpeciali de cruce Chrifti, diftinguendo, vel de cruce illa, in qua Chriftus pependit: vel de quacumque alia. Et de prima quidem refpondetur una conclufione habente duas partes, quòd eft veneranda utroque modo, & adoratione latriæ, qua Chri- 70 ftus adoratur, & declaratur quoad fingula clarè. De cruce verò Chrifti in quacumque alia materia refpondetur, quòd est adoranda e riam laARTICULUS QUINTUS. Utrum mater Christi fit adoranda adoratione latriæ. D QUINTUмfic proceditur. Videtur, quòd mater Deifit adoranda adoratione latria. Videtur enim idem honor effe exhibendus matri regis, & regi: unde 80 dicitur 2.Reg.2. quòd pofitus eft thronus * In I de ef virgo eft pura creatura, Et Aug. dicit in ferm. de Afsuptione: * PROB. Quia Beata matri regis, quæ fedit ad dexteram ejus. B. Marie nerationis capax (cùm Thronum Dei,& thalamu Domini cæli,atmes. fit rationalis) & nulli que tabernaculum Chrifti dignum est ibi efpure creature fecundu fe, ubi eft ipfe: fed Chriftus adoratur feipfam venerabili con Adverte hic, quòd Durandus, ubi fuprà, & Joan. Capreolus credide- At Reprobes. runt Auctorem retractafle hic, quod in 3. Senten dixerat, f. crucem illam, Opin. in qua pependit Chriftus, effe adorandam non folùm, ut imagine Chrifti, latria, fed, ut quandam rem Chrifti,hyperdulia, quafi crux illa Chrifti non fit capax adorationis,ut eft quædam res Chrifti. Parcant mihi Domini ifti, non retractavit, fed magnificavit hic Auctor doctrinam ibi traditam,quoniam crucem illam, ut quandam Chrifti rem per contactum, ibi hypers dulia, hic latria adorandam dixit. Hoc enim patet non effe revocationem difti, quòd crux illa, ut quædam Chrifti res eft veneranda, fed magnificationem illius, dùm ab hyperdulia ad latriam afcenditur. 149 Jumptione. fecundum feipfam ve 10.9. venire poteft latria, cùm foli Deo talis adoratio debeatur. Secunda autem qua infenfibilis imago filii refertur ad filiu per imaginem repræfentatum, III. ILLATIO CONCLUSIONIS. Ergo mater Chrifti, &c. B. Nega- venerationis, &c. ut in RESPONDEO dicendum, quòd, D. 844. quomodo per ratione Cùm igitur beata Virgo fit pura creatu- mihi debitam creaturis AD PRIMUM ergo dicendum 211 tot fcripturis, atque Conciliis firmata habes verum fenfum multorum 20 honor honori, qui debetur regi: de- ¶ Ad fecundum dicendum, quòd ho- fe ¶ Ad tertium dicendum, quòd crux hyperdulia, licèt non neceffaria fequela velatria, adoratur, ita de rum eft, quod ipfa emihæc attributa, feffe re nentiùs, quàm aliæ puræ creaturæ, participat ginam coeli, effe reginam, matremque milericordiæ, effe vitam no ftram, dulcedinem noftram, fpe noftram, & alia hujufmodi. In hoc fenfu etiam canimus ei Mortalium fpes una,& ipfa de fe per allegoria, ut nos Ecclefia docet, * In arg. 8. * ar. præc. inquit: In me omnis gratia vie, & veritatis. In me omnis (pes vitæ, & virtutis, Ecclefiaftici 24. & alia fimilia: quæ Novatores, fic n. hæreticos vocat Concilium Triden. feff. 14. cap. 8. de mendacio, & idololatria mordent, non intelligentes, neque ea, quæ loquuntur, neque de quibus affirmant, 1. Timoth. 1. Sed has, ficut & cæteras fcripturas, depravantes ad fuam ipforum perditionem, 2. Petr. 3. Ulteriùs, Si Deus eft pater mifericordiarum, & totius confolationis,cur Dei vera mater non fit& ipfa verè, quãvis non eadem ratione, fed poft Deum præ cæteris, mifericordiarum mater, totiufque confolationis? Si Deus eft coelorum Rex, atque terrarum cur fua mater, modo fibi præ cæteris convenienti, non verè dicatur Regina vita, &c. cur mater Chrifti non fit poft Chriftum omnis fpes viæ,& veritacali, Regina Angelorum, Domina mundi? Si Chriftus eft via, veritas, & tis, vita noftra, advocata noftra, tota fiducia noftra, &c. Prætereà, fi cum veritate hac, quòd Chriftus eft lux mundi, Joan. 8. ftat, quòd Apoftoli funt lux mundi,Matth. 5. Si & cum hac, quòd Chriftus eft petra, 1. Corinth. 10. ftat, quòd unus Apoftolorum, tamquam petra, cognominatur Petrus, Matth. 16. Si & cum hac, quòd Chriftus eft paftor, Joann. 10. ftat, quòd Petrus præ cæteris eft paftor, Jo. 21. Quomodò fiet unquam, quòd de Beata Virgine matre Dei non poffint poft Deum precibus verificari illa, quæ, audivimus, ci attribuuntur à fancta Ecclefia? Abeant itaque cum infcitia fua fcripturarum, veritatis, ac Beatæ Virginis ofores, & impii in tenebris 50 fio, tamen præ reliquis poft Deum, Beatam eam dicent omnes generatioconticefcant: quia, etfi non ut Deum, ut docuit præfentis articuli conclunes. Tertio vides: quomodò ex his benè penfatis, & applicatis doctrina hæc Angelica vicifsim, &c. bo. Mater autem Dei est pura, &c. ut in argum. contr. Item à fex- 30 Commentaria Cardinalis Cajetani. N corpore ar. unica & conclufio habens duas partes: B. Virgo est adoran- Refol.dub. 140 In hoc artic. & fpecialiter in refponfione ad tertium dubium occur- Ad hoc dicitur, quòd, licèt venerabilitas fecundum fe non diftrahat 22.9.95. a. Medina 9.25.ar.6. SUPER QUÆ. XXV. 60 ut rationem venerabilitatis, immò eft perfectior differentia ejus, diftrahit 70 ¶ Et, fi contra hoc inftetur, quòd distractio ifta eft vera in effentialibus, Inftant. ¶ Ad materiam autem dicimus cum Auctore in art. 3. ad 3. quòd oc- ARTICULus SEXTUS. Utrum reliquiæ fan&torum fint adorandæ. PROB. Primò, quia debemus ad fanctos habere affectum, cùm reliquias videtur ad errorem Gentilium ipfi fint membra Chri- CONCL. Sanctoru cafio erroris : fed adorare mortuorum 30 fenfibilem venerari: fed fanctorum reli- cjus mortem,lea, qua ART. VI. reliquias qualefcuū que honore congruo, in corum memoriam venerari debemus, & * fur organaque Spirituffancti : & funt Chrifto fecundum corpus gloriofum configuranda. Secundò, quia Deus fuo exemplo ad talem reliquiarum ipfarum venerationem nos invitat, ut patet per hoc, quòd ipfe Deus hujufmodi reliquias, &c. ut in text. NOT. Illa probatio pofita primo loco, fcilicet, de affectu noftro, fervit etiam fecunde conclufionis parti probanda (ut facilè confideranti patet) licèt ipfa fecunda pars præter hoc habeat aliam fpecialem probationem, quæ ibi adducitur. Probatio autem pofita fecundo loco, fcilicet, de exemplo Dei, ambabus ipfis partibus probandis & ipfa fervit. Nam Deus non folùm in corporum, vel partium corporis fanctorum præfentia operatus eft virtutes multas, ideft, miracula multa (ut patet legentibus vitas corum poft mortem ) fed etiam in corundem veftium præfentia, ut videre eft in lib.epiftolarum fancti Hieronymi, ubi circa libri finem à B. Cyrillo Hierofolymorum Epifcopo narratur, quòd ad tactum facci ejufdem fancti jam defuncti tres mortui vitæ reftituti funt. Ergo reliquias qualefcumque fanctorum fuorum,non tantùm corpora, vel eorum partes honorat Deus: id, quod fuit tota articuli conclufio probanda. 1. DE MINORI. Sed adorare mortuorum re- quia funt infenfibilia corpora. ergo ftulliquias. R. Adoratione tum eft eas venerari. latriæ cas honorando. §. Tunc nihil, &c. Nam 3. Prætereà. Corpus mortuum non nos, non dico martyrum eft ejufdem fpeciei cum corpore vivo, & reliquias, fed nec folem, per confequens non videtur effe numero idem. ergo videtur, quòd poft mortem alicujus fancti corpus ejus non fit adorandum. &c.ut in tex. 11. DE MAJORI. Infenfibile venerari. R. Propter feipfum. §. Hoc eft. Venerari infenfibile propter ipfum infenfibi ¶SED CONTRA eft, quod dicitur le, præcisè loquendo, i. in libro de Ecclefiafticis dogmatibus. cap.7.in nullo alio refpectu ha-Sanctorum corpora, & præcipuè beaprin, habe bito,eft ftultum. Tunc torum martyrum reliquias, ac fi Christi inter &c. Nam corpus illud, membra,fynceriffimè bonorandat credimus. opera An- vel partem, vel veftem, Et pofteà fubditur. Si quis contra hanc gu... vel aliquod fimile reliquiis fanctorum verè fententiam velit eße,non chriftianus,fed tal, vene habitum non adoramus, Eunomianus, & Vigilantianus creditur . tal. Eu pter feipfum, ideft, pro-RESPONDEO dicendú, quòd,ficut gnominia pter illud infenfibile, ut Aug.dicit in libro de Civit. * Dei. Sipafic, fed propter, &c,ut in terna veftis,& annulus, ac fi quid * est bu tal.j.cre dimus. rit. * lib 1.6.13. 10. 5. pro feu non veneramur pro textu. Tunc nihil, &c. Ad taliŭ 10 * al. deeft III. DE ANTECE- jufmodi, tantò carius eft pofteris, quantò 20 30 fram erigunt. Item à B. Hieronymo in epiftola contra Vigilantium fic cum alloquente. Quis enim, ò infanum caput, aliquandò martyres(lattia) adoravit? Quis homines putavit Deum? Nonne Paulus, Barnabas cùm à Lycaonibus Jupiter, & Mercurius putarentur, & eis vellent ho ftias immolare, fciderunt veftimenta fua, & fe homines effe dixerunt? Non quòd meliores non effent olim mortuis hominibus, Jove, & Mercurio: fed, quod fub gentilitatis errore honor eis Deo debitus deferretur. Quod & de Petro legimus, qui Cornelium fe adorare cupientem manu fublevavit, &dixit. Surge: nam & ego homo fum. Et audes dicere,illud nefcio quid, quod in modico vafe transferendo colis? Quid eft illud,nefcio quid? id fcire defidero. Expone liberius, ut tota libertate blafphemes, pulvifculum, nefcio quod, in modico vafculo pretiofo linteamine circumdatum. Doles, martyrum reliquias pretiofo operiri velamine, & non vel pannis,vel cili cio colligari, vel projici in fterquilinium, ut folùm vigilantius ebrius, & dormiens adoretur. Ergo facrilegi fumus: quandò Apoftolorum Bafilicas ingredimur? Sacrilegus fuit Conftantinus Imperator, qui fanctas reliquias Andrea, Luce, & Timothei tranftulit Conftantinopolim: apud quas demones rugiunt, & in 40 50 mus, & præcipuè eorum corpora, quæ habitatores Vigilantii * quias martyrum,ut eum,cujus funt marty- refes Vigilantii (ut innuit B.Hieronymus in lib. quem contra eundem fcri- Comment. Itulus hic clatiffimus eft. ru hominй offa veneremur. O infelicem hominem;& omni lachrymarum fonte plangendum. Ergo Petri, & Pauli immundæ funt reliquiæ? Ergo Moyfi corpufculum immundum erit, quod juxta Hebraicam veritatem ab ipfo Domino sepultum eft? Plus aliquid dicam, quod redundet in auctoris caput, &infanum cerebrum vel fanet aliquandò,vel deleat. Ergo & Domini corpus in fepulchro pofitum immundum fuit ? Et Angeli, qui candidio veftibus utebantur, mortuo cadaveri, atque polluto præbebant excubias ? Et quid passi funt Apoftoli,ut immundum Stephani corpus tanta funeris ambitione precederent? Hæc ibi. Item ab codem in lib. 3. contra Ruffinum. Protinus concito gradu Bethlehem meam reverfus fum; ubi adoravi præfepe, &incunabula Salvatoris. Hæc ibi: quibus facto fuo adorationis reliquiarum condemnat hærefes antedictas. Item à Damafceno in lib. 4. de fid.orthod.cap.3.Si amatorum diligibilis eft domus, & lectulus,& hortus: quantò magis, quæ Dei, & Salvatoris, per quæ & falvati fumus? Hæc ibi. Item à Concilio Bracarenfi 3.Cano.s. per hoc, quòd ab co fanctorum reliquiæ vocantur fanctæ Dei reliquiæ. Item à Concilio Nicæno fecundo, actio.3.Servator nofter Chriftus fontes falutares, Janctorum reliquias nobis reliquit; multis modis beneficia fundentes. Martyrum enim offa virtutes multas operantur, atque id per Christum, qui in ipfis habitat. Cùm his fanctas etiam imagines reveremur; principio adorantes Dei verbi propter nos incarnati imaginem. Hæc ibi:quibus(ut prudentibus ex contextu patet) adorationem impendendam fanctorum reliquiis decernit. Item à Concil. Trident.feff.25.Decret.de invocatio.veneratio.& reliq.fanctorum. Mandat Sancta Synodus,&c.affirmantes, fanctorum reliquiis venerationem, atque honorem non deberi, vel eas,aliaq; facra monumenta à fidelibus inutiliter honorari, atq; eorum opis impetrandæ caufa fanctorum memorias fruftra frequentari, omninò damnandos effe: prout jampridem eos damnavit, & nunc etiam dänat Ecclefia. Hæc ibi. Vide totum illud capitulum:quoniam ad multa in tota hac qu.25. dicta valet. Item à Papa Innocentio Tertio in Concilio Generali: ut habetur Extravagan.de reliq. & veneratio.fanctor. c.fecundo. Tertiò vides: quomodò ex iis benè, &c. Commentaria Cardinalis Cajetani. In corpore articuli unica eft conclufio dupliciter probata: Conclufio eft. Reliquias fanétorum qualefcumque congruo honore venerari debemus, & præcipuè eorum corpora. Probatur primò. Affe |