Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub
[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors]

five quoad ftare, ideft, quoad perfeverantiam bonam, five quoad gratiam, five quoad charitatem, five quoad unitatem fpiritus, five quoad quofcunque alios modos accedendi ad Patrem, confiderata completur. Quod utique eft Chrifti prædeftinationem noftræ prædeftinationis 'caufam exiftere. A Concilio autem Trident, idipfum infinuatur feff. 6. c. 2. Cæleftis pater Chriftum Jefum ad homines mifit,ut & Judeos redimeret, & gentes juftitiam apprehenderent: atque omnes adoptionem filiorum reciperent. Hunc propofuit Deus propitiatorem per fidem in fanguine ipfius Hæc ibi, & eap.s. Declarat juftificationis exordium in adultis à Dei per Chriftum præveniente gratia fumendum effe, hoc eft, ab ejus vocatione : qua nullis eor exiftentibus meritis vocantur. Hæc ibi. Et cap.6. Credentes illud in primis Deo juftificari impium per gratiam ejus: per redemptionem, que est in Chrifto.Hæc ibi.& c.7. nemo poteft effe juftus:nifi,cui merita paffionis Chrifti communicantur & infrà. In justificatione cum remiffione peccatorum hæc omnia fimul infufa, fidem, fpem, charitatem accipit homo per Chrifti. Hæc ibi. & c. 11. Sobrie, jufte, & piè viventes proficere poffunt per Chriftum: per quem acceffum habuerunt in gratiam iftam. Hæc ibi. & c. 14. Qui ab accepta juftificationis gratia per peccatum exciderunt, rursùs justificari poterunt: dum excitante Deo per pænitentiæ facramentum merito Chrifti amiffam gratiam recuperare procuraverint. Hæc ibi.& c. 16. Bene operantibus ufque in finem,& in Deo fperantibus proponenda eft vita

10

æterna:& tanqua gratia filiis Dei per Chriftum mifericorditer promissa,& tanquam merces ex ipfius Dei promiffione bonis ipforum operibus, & meritis fideliter reddenda. Hæc ibi. Ubi paffim, & in fequentibus canonibus definiendo aperit hoc ipfum, quod in capitulis adductis prædeclaraverat, fcilicet, quòd totus noftræ prædeftinationis effectus tùm quoad fidem,tú quoad fpem,tùm quoad charitate, tùm quoad bona opera,tum quoad profectum, & finalem perfeverantiam in omnibus prædictis, tùm quoad vitæ æternæ confecutionem actualem in nobis à Deo per Jefum Chriftum completur,ut patet ibid. confiderantibus. Hoc verò totum eft illud,f. quòd prædeftinatio Chrifti eft caufa noftræ prædeftinationis:ut patet legentibus textum corp.& de particularibus effectibus prædeftinationis, 1.9.23.art.5.8. Ab ecclefia verò idipfum infinuatur per hoc:quòd in fuis orationibus, collectis, Miffis, hymnis, &c. inceffanter terminando dicit ly per Chriftum dominum noftrum: vel aliquid æquivalens. Ex eo enim, quòd ad precum fuarum complementum, five pro fide, five pro fpe, five pro gratia Dei, five pro charitate, five pro bonis operibus, five pro in his augmento, Live pro virtutibus aliis, five pro vita æterna affequenda fiant, apponit ly per Chriftum, &c. relinquit manifeftum perfpicacibus fcholafticis: quòd ipfa firmiffimè fentit, prædeftinationem Chrifti effe caufam prædeftinationis noftræ. Ex fuperioribus intellige, quæ nunc dico.. Secundò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Comment. Titulus thrcorpore cft unica diftinctio cum duplici conclufione :
Τ

144

Inf.q $6.9. 3. f. ad primi, &

[ocr errors]

3.4.9.9.1.4.

[ocr errors]
[ocr errors]

clarus, ut jacet.
In

QUÆSTIO

ficut in præcedenti articulo, &, quia fimiliter clara funt, pertranfea

mus.

VIGESIMA

De adoratione Chrifti, in fex articulos divifa.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

39.4.1.4. propriè adoratio divini

20

QUINTA.

Secundò. Utrum caro Chrifti fit adoranda adoratione latriæ.

¶Tertiò. Utrum adoratio latriæ fit exhibenda imagini Chri-
fti.

Quartò. Utrum fit exhibenda cruci Chrifti.
Quintò. Utrum fit exhibenda matri ejus.

¶ Sextò. De adoratione reliquiarum fanctorum.

ARTICULUS

PRIMU S.

Utrum una,& eadem adoratione fit adoranda divinitas Christi,
&ejus humanitas.

D PRIMUM fic procedi
tur. Videtur, quòd non
eadem adoratione adora-
da fit humanitas Chrifti,
& ejus divinitas. Divini-
veri.. tatis, & humanitatis
25.art.4.ad ex parte ejus, qui adora- tas .n. Christi est adoranda eadem ado-
tur:fed funt plures cau- ratione: quæ eft communis Patri, & Fi-
fe ipfius adorationis.lio: unde dicitur Jo. 5. Omnes honorifi-
PROB. 1. Quia in
cent Filium, ficut bonorificant Patrem:
Chrifto eft tantùm una
perfona humanitatis, fed humanitas Chrifti no eft communis
atque divinitatis, q. 2. ei, & Patri. ergo non eadem adoratione
ar.2.6. & honor propriè adoranda eft humanitas Chrifti, & ejus
ftenti,i,perfona.Secun- divinitas.

[blocks in formation]

30

in

[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

in co, qui honoratur, duo poffumus confiderare, fcilicet, eum, cui honor exhibe tur, & caufam honoris. Propriè autem honor exhibetur toti rei fubfiftenti, no enim dicimus, quòd manus hominis ho- EX art.habes primò: quomodò per ra- pro S,Eccl. noretur, fed quòd homo honoretur. Et, tionem interimas hærefi quandoque contingat, quòd dicatur fim & Neftorii, & honorari manus, vel pes alicujus, hoc Felicis, & Chanzinzanon dicitur ea ratione, quòd hujufmodi partes fecundum fe honorentur:fed, quia in iftis partibus honoratur totum: per quem etiam modum aliquis homo potcft honorari in aliquo exteriori: puta vefte,aut in imagine,aut in nuntio. Caufa autem honoris eft id, ex quo ille, qui honoratur, habet aliquam excellentiam. Nam honor eft reverentia alicui exhibita propter fui excellentiam, ut in fecunda parte dictum eft. * Et ideò, fi in uno homine funt plures caufa honoris (puta prælatio, fcientia, & virtus) erit quidem illius hominis unus honor ex parte ejus, qui honoratur, plures tamen fecundum lix ille infelix dicebat: caufas honoris : homo enim eft, qui honoratur, & propter fcientiam,& propter

40

cellentiæ increatæ funt 3. Prætereà. Anima Christi, si non so
una caufa honoris, fa- effet verbo unita, eflet veneranda pro-
pientia autem creata,
aliæque excellétia crea- pter excellentiam fapientiæ, & gratiæ,
tæ funt alia caufa hono- quam habet: fed nihil dignitatis cft ci
ris, ideft, adorationis. fubtractum per hoc, quòd eft unita ver-
1. ILLATIO CON- bo. ergo natura humana in Chrifto est
&c. B. Negatur illatio. quadam propria adoratione veneranda
S.Non .n. codem modo prater venerationem, quæ exhibetur di-
honor eft unus in Tri- vinitati ipfius.
nitate, & hic,
rationem adductam in SED CONTRA eft, quod in capi-
*Inemcil
Congant. textu.
tulis quintæ Synodi fic legitur. * Si quis
quod . 11. DE CONCLUS. duabus naturis adorari dicit Chriftu,ex quo
generale Videtur, quòd alio hono- due adorationes introducuntur, fed non una
re, &c. &. Utly alio di-
cit caufam honoris. §. adoratione Deum verbum incarnatum cũ
Sic .n. fequitur ex præ- propria ipfius carne aderat, ficut ab initio
miffis: quoniam opera Dei ecclefiæ traditum eft, talis anathema
sio non eft, quæ, &c. ut

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]
[blocks in formation]

radicitus in hoc unum fcilicet, quòd non cade adoratione eft adoranChriftus homo, fed diChriftus homo, fed diverla. Radicem namq; hujus hærefis ponebat Neftorius dicens: quòd Chriftus het duas perfonas, alteram divinitatis, & alteram humanitatis: vel, quod in ide 2.2.q. 103d redit, quòd Chriftus no manitate, fed feparatim alter filius Dei, alter filius hois. Similiter Fe

?

eft unus in deitate,& hu

In Chrifto ineffe duas

hypoftafes. Item Chan-
zinzarii afferebant: in
Chrifto fuiffe duas per-
fonas: unam paffam,
altera feorsum ftetiffe,
& paflionis fpectatrice
& etiam una hypoftafis, & unum fuppo- fuiffe. Ex hac .n. radice
&u-
fitum, eft quidem ejus una adoratio, & neceffariò fequebatur,
& ipfi intelligebat: quòd
nus honor ex parte ejus, qui adoratur : fed Chriftus Deus, & Chri-
ex parte caufæ, qua honoratur, possunt di- ftus ho duplici adora-
ci effe plures adorationes, ut, fcilicet, alio tione, non aut fimplici,
honore honoretur propter fapiétiam in- adorandus erat, Contra
creatam,& alio propter fapientiam crca-
tam. Si autem ponerentur in Chrifto
plures perfonæ,feu hypoftafes, fequere-
tur, quòd fimpliciter effent plures ado

ut patet ex conclufione. ¶ RESPONDEO dicendum, quòd 70 rationes. Et hoc eft, quod in Synodis re

[blocks in formation]
[blocks in formation]

&ta tùm ad corroborandum præfentem articulum, tùm ad tanquam
confutandum hærefim ex radice illa neceffariò deduétam: fed nondùm
fuit directè pugnatum contra candem, quatenùs de adoratione hu-

art.1.

[ocr errors]

manitatis, & divinitatis in Chrifto malè fentit,ut dictú eft. Nüc ergo directè
impugnanda,fimulq; expugnanda eft tùm per artic.hunc,tùm per concilio-
rum facras definitiones:

quandoquidem & pro probatur. Dicitur enim in capitulis Cy-
* Habetur tanto folùm illæ herefes rilli. * Si quis audet dicere,afsumptum ho-
in conc. 1. huc adductæ funt, in-
Eph.can.8.
quantum fcilicet de a- minem coadorari oportere Deo verbo, quafi
doratione loquuntur alterum alteri, & non potiùs una adoratio-
implicitè modo præde- ne honorificat Emmanuelem, fecundum
clarato. Secundo igitur quòd factum eft caro verbum, Anathema 10
habes quomodò per

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

Arnot. 1. circa 1. di

:

rationem oftendas, ha- fit.

refim antedictam meri-ADPRIMUM ergo dicendum, quòd
tò damnari à fynodo in Trinitate funt tres, qui honorantur,
Conftantinopolitana fe- fed eft una caufa honoris : in myfterio
cunda, quæ eft quinta.

in ordine fynodoru ge- autem incarnationis eft è converfo. Et
neralium, actione, feu ideò alio modo eft unus honor Trinita-
confell, 8. cap.9. Si quis tis, & alio modo eft unus honor Chrifti.
Ad fecundum dicendum, quòd o-

in duabus naturis ado-
rari dicit Chriftum, ex

quo due adorationes in- peratio non eft, quæ honoratur, fed eft
troducuntur, femotim

Dei Verbo, & femotim homini, fed non una adoratione Deum verbum
incarnatum, &c, ut in arg, contr. Item ab eadem fynodo per hoc: quòd
bid.c.13.approbat duodecim capitula Sancti Cyrilli : & anathematizat i-
pfis capitulis contraria fapientes. Quid verò dicat B.Cyrillus in uno illoru
capitulorum, audivimus in text, corp. Item à Conc.Ephef. 1. can. 8. iifde
fermè verbis Cyrilli dicente. Si quis audet dicere: bominem affumptum
coadorandum Deo verbo, & conglorificandum,& connuncupandum Deum
ranquam alterum cum altero ( nam con fyllaba fuperadjecta hæc cogit in-

20

Hæc ibi, Item à Conci

telligi,& non potiùs una adoratione veneratur Emmanuel, unãque ei glo-`
rificationem rependit: juxta quod Verbum caro factum eft: anathema fit.
ratio honoris . Et ideò per hoc, quòd in
Chrifto funt duæ operationes, non ofte-
ditur, quòd fint duæ adorationes, fed
quòd fint duæ adorationis caufæ.

Ad tertium dicendum, quòd anima
Chrifti, fi non effet unita Dei verbo, ef-
fet id, quod eft principaliffimum in ho-
mine illo: & idcò fibi præcipuè deberetur
honor: quia homo eft id, quod eft potif-
fimum in co: fed, quia anima Chrifti cft
unita perfonæ digniori, illi perfonæ præ-
cipuè debetur honor, cui anima Chrifti
unitur. Nec per hoc tamen diminuitur
dignitas anime Chrifti, fed augetur, ut
etiam fup. dictum eft. *

lio Conftantinopolitano quarto, quod ad fupplementum fexti Concilii congregatum eft fub Imperatore Juftiniano, damnatur per hoc,quòd canon.2, approbat,ftabiftatuit Canones prædilefque,ac firmos manere &ti Cyrilli, canones hi funt illa duodecim ejus capitula. Ubi in fine ide Concilium, poft nonnullorum etiam canones admiffos, inquit. Si quis autem, quod præ

*

dictorum canonum ali-
quem innovare,vel fub-
vertere conetur, convi- "9.2.6.2
Elus fuerit, reus erit fe-

cundum eum canonem:ut ipfe pronuntiat Canon, panam luens,& per ipfum in eo, in quo offendit, medelam fufcipiens. Hæc ibi. Ex quibus fequitur, quòd ille anathema judicandus, & tanquam anathema puniendus eft, qui Beati Cyrilli canonem prædictum fubvertere conatur, quales funt fupradicti hæretici, quoniam in canone, feu capitulo ipfo anathematizatur ab codem Cyrillo, quicunque tenuerit contrarium: ut patet in ipfo recitato à textu corpor.fin. Tertiò vides: quomodò ex iis benè penfatis, & applicatis, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Itulus non de qualitate, fed de identitate, vel diverfitate adorationis 30 funt de honorato, feu ádorato.
quærit, an fcilicet una, eademque adoratio (qualifcumque fit illa) ter-
minetur ad Chrifti humanitatem, quæ ad illius terminatur divinitatem.
Et eft ratio dubii hujus ufus ecclefiæ, & decretum quintæ fynodi, quod in
litera affertur, tractaturque hæc materia in 3. f. d. 9.

In corpore art, duo fiunt. primò diftinguuntur termini, deindè refpon-
detur quæfito. Diftinguitur ergo primò id, quod honoratur, fecundò uni-
tas, vel pluralitas honoris .

Diftinguuntur igitur in honorato res honorata, & caufa honoris, & dicitur, quòd res honorata eft tantùm perfona, feu totum fubfiftens, & probatur excludendo partes ex ufu loquendi: quia non dicimus manum honorari. Et, quia hoc videtur pati calumniam, refpondetur objectioni, 40 quòd partes quandoque dicuntur honorari, non fecundum fe, fed ut totum honoretur. Et declaratur à fimili in vefte, nuntio, &c.

Ubi habes aliam diftinctionem honorati, fcilicet, fecundum fe, vel fecundum aliud in fe. Totum .n. honoratur fecundum fe; pars autem, imago, & nuntius fecundum aliud, hoc eft totum in fe parte, repræfentatum in feimagine, mittentem in fe nuntio. Caufa autem honoris cft id, unde habet honoratus excellentiam. Probatur: quia honor eft reverentia exhibita alicui propter fui excellentiam. Unitas verò, & pluralitas honoris diftinguitur, quod poteft attendi vel fecundum caufam honoris, vel fecundum terminum per fe proprium adorationis. Et proptereà, fi contingit in uno codem homine inveniri diverfas caufas honoris, erit illius honor so unus, & multiplex. Unus ex parte perfonæ, quæ terminus eft, multiplex ex parte caufæ multiplicis, ut patet de uno homine honorato & propter fcientiam, & propter virtutem moralem, feu theologalem.

Conclufio refponfiva quæfito eft. Adoratio Chrifti eft una ex parte perfonæ adorata eft plures ex parte caufæ, divinæ fcilicet, vel humane. Probatur primò conclufio quoad primam partem: quia in Chrifto una tantùm eft hypoftafis. Quoad fecundam, quia alia ratio honoris eft fapientia divina, alia fap entia humana. Deinde probatur ex oppofito: quia fcilicet, fi effent plures hypoftafes in Chrifto, adoratio ejus non effet una etiam ex parte adorati : fed totaliter adoratio Chrifti non effet una, fed diverfa, & hoc eft damnatum in fynodis, &c.

[ocr errors]

Circa primam diftinctionem nota cautiffimè, quòd honorari, ut caufintion, fam honoris, non eft honorari fimpliciter, fed cum tali determinatione ita, quòd ly ut caufa honoris eft conditio diminuens honoratum ita, quòd non valet argumentum. Sapientia honoratur, ut caufa honoris . ergo honoratur. Et hoc propriè loquendo: quia honorari non eft, nifi terminantis paffivè actum honorandi: non terminat autem honoris actum, nifi perfona, cui exhibetur honor .Et hinc oritur, quòd Chrifto debetur fimpliciter una adoratio, & quòd humanitas ejus, ut abftrahit ab hypoftafi, cftinadorabilis, ficut cæteræ caufæ adorandi inadorabiles funt, propriè loquendo. Quia tamen invenitur quandoque dictum de hujufmodi, quòd honorantur, vel adorantur, ideò non faciendo vim in vocabulis, loquere, ut plures 70 loquuntur, & intellige, quòd ideò ecclefia Chriftü unica adoratione adorat, dicendo ei: Miferere nobis, & non dicendo ei: Miferere, & intercede: quia ad unitatem perfonæ refpicit. Et hinc Synodi anathema proceffit contra adorantes Chriftum duabus adorationibus: propriè enim locuti

[blocks in formation]

ad 2.

circa cãde..

Rursus circa eandem diftinctionem nota, quòd caufa honoris dicitur Annot id, quo perfona excellit. Hoc autem invenitur dupliciter: vel per modum formæ, ut fapientia, virtus, ftatus, vel per modum operationis, ut creare, gubernare, vincere, docere, mifereri, &c. Utrumque enim eft, unde quis excellit: excellunt enim homines non folùm fapientia, potentia, virtute, dignitate, fed etiam, quia vicerunt, quia docuerunt, quia ordinarunt, &c. Et utrumque in litera hac habes : primum in corpore, fecundum in refponfione ad fecundum.

¶ Circa diftinctionem alteram ex litera fumptam de modo duplici, Annot. 1quo res adorata adoratur ( vel fecundum fe, vel fecundum aliud in fe ) ad- cina di verte primo,ex litera illam haberi, dum dicitur de partibus, quòd non fe- flinction, cundum fe honorantur, fed totum in illis honoratur. Et fubditur,per que modum poteft aliquis honorari in exteriori, puta vefte, imagine, vel nuntio. Ex his enim clara habetur dicta diftinétio, dùm totum fecundum fe honoratur, &, quandò partes honorantur, totum honoratur in partibus. Hoc enim eft partem honorari, fecundum quod totum eft in parte. Et fimiliter veftis honoratur, fecundum quòd perfona eft fubilla: imago quoque veneratur, fecundum quòd repræfentata perfona eft in illa. Et fimiliter nuntius honoratur, fecundum quòd princeps eft in illo.

Adverte fecundò,quòd, quia ifta quodammodò honorantur, & quo- Anot. 1. dammodò non (quia fecundum fe non honorantur, fecundum verò aliud circa edič in ipfis honorantur) idcircò de eis & affirmativa, & negativa verificantur. Dicitur enim, quòd partes,& hujufmodi non honorantur,fcilicet,propriè (quia non fecundum fe) & quòd honorantur, fcilicet, fecundum aliud in ipfis. Et quoniam clavis eft una iftius tractatus, fententia hæc dilucidăda ampliùs eft, difcutiendo illam.

Scito igitur tertio, duplicem effe opinionem circa honorationem per- Annot fonæ in fuis extrinfecis, puta imagine, &c. Altera eft, quòd perfona honoratur in iftis:quia habet quoddam effe in illis, Altera eft, quòd perfona honoratur in illis: non quia habet effe in illis, fed quia per illa excitantur, convertunturque homines ad perfonam illam honorandam ita, quòd inter has opiniones tanta eft diftantia, quòd prima ponit, extrinfeca hæc terminare honorationem, non fecundum fe, fed fecundum quòd perfona eft in illis fecunda autem ponit extrinfeca hæc non terminare honorationem quovis modo. Et hinc diftant fecundò, quòd fecundum primam extrinfeca dicuntur honorari, juxta fecundam autem extrinfeca, nonnifi abufivè, & communicando in nominibus cum vulgo dicuntur, honora ri: quod autem horum verius fit, inferius patebit. Sed hinc, quamvis non habeatur ab Auctore prima opinio de verbo ad verbum, fatis tamen infinuatur, cùm dicitur, quòd totum honoratur in partibus, & quòd per hunc modum homo honoratur in exteriori, ut vefte,imagine, aut nuntio. Clarè autem aperitur inferius hæc fententia, cùm non folùm dicitur, quòd imago, aut crux adoranda eft, fed exprimitur terminative, dicendo motum in imaginem, & perfonam effe unum:fi enim motus eft in imaginem, imago ipfa nonnullus terminus eft motus. Eft ergo prima opinio Auctoris inferius difcutienda: nunc autem prælibata hæc fint, ut fcias dubitare, & difcernere.

ARTICULUS SECUNDU S.
Utrum humanitas Christi adoranda fit adoratione latria.
D SECUNDUM fic proce-
ditur. Videtur, q humani-
tas Chrifti non fit adorada
adoratione latriæ: quia fu- so
per Pfalm. 98. Adorate

Chumanitatis Chri- fcabellum pedum ejus, quoniam fan&tum

*Glof.ad fti, fi intelligatur effe e

[ocr errors]

e jus, ut rei adoratæ, est est, dicit Glof.* Caro à verbo Dei affumAug. o adoratio latrię. pta fine impietate adoratur à nobis, "quia

loco.

PROB. Quia ado

rare carnem, ideft, humanitatem Christi sic, ideft, taliter confidera

nemo carnem ejus fpiritualiter manducat,
nifi priùs adoret: non illa dico adoratione,
que latria eft, que foli creatori debetur:
caro autem Chrifti eft pars humanitatis.
humanitas Chrifti non eft adoran-
da adoratione latriæ.

ergo

tam, nihil aliud eft, ni-
fi adorare verbum Dei
incarnatum.
CONCL, fecunda.
Adoratio humanitatis
Chrifti, prout fcilicet
fit ratione humanitatis
nere gratiarum,eft ado-
ejus perfectæ omni mu-
ratio duliæ tantùm.
PROB.Quia præfup

2. Prætereà. Cultus latriæ nulli crea- ponitur clara, etiam à fimili de adoratione turæ debetur : ex hoc enim reprobantur Dei, adjuncta glo. COROLL. Ergo u

[merged small][ocr errors]
[merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

tem relata, duplici verò adoratione, ut ad rationes adorandi relata. Ado-
ratur enim adoratione latriæ propter fuam ipfius perfonæ divinitatem;
adoratione autem duliæ propter perfectionem humanitatis. Sic de unica
adoratione, non duabus, qua Chriftus in duabus naturis exiftens adoratur,
intellige ca, quæ à Con-

citata art.1.appen.

ciliis definita funt,& re- gentiles, quòd coluerunt, & fervierunt
1. DE CONCLUS. creature, ut dicitur Rom. 1. fed huma-
Ergo humanitas Christi nitas Chrifti eft creatura. ergo non eft
R.Ut fubtilibus intelli- adoranda adoratione latriæ.

gentiis feorsum confide¶3. Prætereà. Adoratio latriæ debetur 10
rata à divinitate. S. Sic Deo in recognitionem maximi dominii,
enim fequitur ex præ
miflis: quoniam gloffa fecundum illud Deuteron. 6. Dominum
illa non est fic intelli- Deum tuum* adorabis, & illi foli fervies:
* Ab. time. genda, quafi feorsum ad- fed Chriftus, fecundum quòd eft homo,
oresur, &c. ut in text. eft minor patre.ergo humanitas ejus nó
ex conclufionibus. Pro eft adoratione latria adoranda.

[ocr errors]

*L.4.erthe. fd.6, 3.0tr caprine.

[ocr errors]

Tunc nihil, &c. ut patet

quarum fecunda argu- SED CONTRA eft, quod Damafc.
mentum fic,ut oportuit, dicit in 4. lib.* Adoratur aute caro Chri-

realiter non adoratur fe

debetur divinitati; &

&

ditus illis. Hæc enim o

i adoranda eft, & non adoranda adoratione latriæ. Quòd quidem fit fic
adoranda, infinuatur per illud dictum Pfal. 98. Adorate fcabellum, &c.
juncta glo. B. Aug. ibid. fecundum quòd recitatur cum applicatione in arg.
contr. Item per illud Apoc.s. Dignus eft agnus, qui occifus eft, accipere di
vinitatem, & honorem,
adoratio humanitatis Chrifti, quæ fit ra- & gloriam Hoc eft.Ho-
tione humanitatis Chrifti perfecta omni norem gloriofum, qui
munere gratiarum, & fic adoratio huma- hic eft adoratio latriæ.
nitatis Chrifti non eft adoratio latria, fed Cofiderarunt enim An-
adoratio duliæ, ita fcilicet, quòd una, & geli ibi hoc dicentes hu
eadem perfona Chrifti adoretur adoratione manitatem Chrifti, quæ
occifa eft, prout exiftic
latria propter fuam divinitatem,& ado- in agno .i. in perfona a-
ratione dulia propter perfectionem huma- gni, ut ibid. patet con-
nitatis. Nec hoc eft inconveniens; quia fiderantibus, tanquam,
ipfi Deo patri debetur honor latriæ pro- rei adoratæ,debetur ad-
f. cui humanitati, velut
pter deitatem,& honor dulię propter do- oratio. Hunc locum
minium,quo gubernat creaturam. Unde juvant concilia relata in
fuper illud Pfalm. 7. Domine Deus meus artic. 1. append. fi recte
applicentur. Quòd verò
finuatur per illud Joan. terin. ibid.
14. Pater major me est ;
per illud Phil. 3. Exi-
nanivit femetipfum for-
mam fervi, ideft huma-
nitatem, accipiens. Et
per illud Luc.2.erat fub-
mnia, & fimilia, dicu-
tur de Chrifto fecüdum
humanam naturam. Hu- */4 c. cir-
Chrifti eft minor patre,
mana igitur natura ca princ.
eft ferva,eft fubdita,ideò-
que non adoranda tanta
adoratione,quãta eft ad-
orandus pater. Ac fi er-
ftolus, & Lucas, ad pro-
go & Chriftus, & Apo-
pofitum hoc fcholafticũ
applicando verba fua a-
pertè dixiflent: Chrifti
humanitas non eft ado-
randa adoratione latriæ,
vide fuprà a. num.8. 69.
82.104.109.& 1.9.14.a.
16. itē 9.75.4.7. itē Ad-
dit. artic.num.389. ubi-
que cum Elucid. quòd
f. non eft tanta Chrifti humanitas,"quanta eft ejus divinitas, licèt ali-
per
quid huic æquivalens ibi recitetur. Nam omnia ibi dicta contra hanc he-
refim faciunt pro loco ifto: quoniam,fi ad propofitum præfens fuaviter in-
Hlectantur, unanimiter dicunt, quòd latriæ adorationem non debemus ex-
hibere humanitati Chrifti, &, quòd dicere contrarium in codem fenfu, in
quo negatur, eft hærefis : cùm in fententia hoc fit dicere humanitate Chri-
iti æqualem effe fuæ divinitati. Ex præfenti quoque loco ad confutationem
illarum hærefum in locis nunc citatis narratarum aptiflìmè viciffim juva-
beris. Secundò vides,&c.

30

tanquam probatio ejus, fti incarnato verbo Deo, nó propter fe- 20 in te fperavi; dicit glof. * Dominus omni- non fit fic adoranda, in-plagin Vide art. 1. append. ad ipsa: fed propter unitú ei fin hypofta fim confirmandum, quòd verbú Dei. Et fuper illud Pf. 98.Adorate orsùm caro Chrifti abc fcabellum pedum ejus,dicit gloff.* Qui adojus divinitate: ut dicit rat corpus Chrifti, non terram intuetur, hic textus in princip. fed illum potiùs, cujus fcabellum est, cujus II. DE MAJORI. in honore fcabellum adorat: fed Verbum Nallicreature. B. Còn incarnatum adoratur adoratione latriæ. fideratæ fecundum rationem fuiipfius. §. Tuc ergo & corpus ejus, five ejus humanitas. nihil, &c. Nam adoratio RESPONDEO dicendum, quòd, larria, de qua fit fermo *prased, in 1. concl. non exhibe- ficut fuprà dictum est, * honor adoratiotur humanitasi, &c. ut nis propriè debetur hypoftafi fubfiftenti: in tex. Ex quo dic, quòd tamen ratio honoris poteft effe aliquid idcò gentiles reproban non fubfiftens, propter quod honoratur tur à Rom. 1. quia latria creaturis fecundum fe, perfona, cui illud ineft. Adoratio igifeu ratione fuiipfarum tur humanitatis Chrifti dupliciter poteft confideratis, exhibeant; intelligi. Uno modo, ut fit ejus, ficut rei id, quod no faciut Chri- adoratę, & fic adorare carnem Chrifti 40 ftiani exhibendo latriam nihil aliud, qua adorare Verbú Dei inhumanitati Chrifti, ut declaratum eft. carnatú, ficut adorare vefté regis nihil é aliud, quá adorare rege veftitu.Et fecundu hoc adoratio bumanitatis Chrifti eft adoratio latrie. Alio modo poteft intelligi

III. DE MINORI,
Chriftus, fecundum quòd
eft homo. B. i. Secun-
dum humanitatem fua,
ratione humanitatis

[ocr errors]

confideratam S. Tunc nihil, &c. Nam adoratio latriæ, de qua
loquitur cóclufio 1,non exhibetur humanitati Chrifti, &c. ut in text. Ex
his dicito: quòd argumenta fecundum, & tertium, ut jacent, ftant in fa- so
vorem fecunde conclufionis, tanquam probationes ejus. Quid fit dulia,
quid hyperdulia, quid latria, &c. vide Compend, Alb, Mag.lib.s.cap.58.
cum fchol. & cap. 60. cum fchol.

APPENDI X.

X articulo habes primò: quomodò per rationem & oftendas, & rectè Utk. pros. E intelligas, meritò effe à fcripturis infinuatum, quòd humanitas Chri

[ocr errors]
[blocks in formation]

um per potentiam, cui debetur dulia, Deus
omnium per creationem,cui debetur latria.
ADPRIMU Mergo dicendum, quòd
glo. illa non eft fic intelligenda, quafi fe-
orsùm adoretur caro Chrifti ab ejus di-
vinitate : hoc.n. cótingeret folú hoc mo-
do,fi effet alia hypoftafis Dei,& hominis;
fed,quia,ut Damafc.* dicit,fi dividas fub-
tilibus intelligentiis, quod videtur ab
co, quod intelligitur, inadorabilis eft,
ut creatura, f. adoratione latriæ. Et
tunc fic intellectæ, ut feparatę à Dei ver-
bo, deberetur fibi adoratio duliæ,no cu-
jufcumque, puta, quæ communiter ex-
hibetur aliis creaturis, fed cujufdam ex-
cellentioris, quam hyperduliam vocant.
Et per hoc etiam patet refponfio ad
fecundum, & tertium, quia adoratio
latriæ non exhibetur humanitati Chrifti
ratione fuiipfius: fed ratione divinitatis,
cui unitur, fecundum quam Chriftus
non eft minor Patre.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore articuli cum diftinétione refpondetur duabus conclufionibus. Prima cft. Humanitas Chrifti,ut res adorata, est adoranda adoratione latriæ. Probatur, quia ipfam fic adorari nihil aliud eft, quàm verbum incarnatum adorari. Probatur hoc à fimili, ficut adorare veftem regis eft adorare regem veftitum. Secunda eft. Humanitas Chri'fti, ut ratio aderandi, non est adoranda adoratione latrie, fed dulie: hoc 60 eft, perfona Chrifti honoranda est dulia ratione humanitatis plene gratie, &c. Declaratur, hoc non effe inconveniens ex perfona patris, quæ latria, & dulia adoratur.

Adverte hic duo. Primum eft, quòd adorari, ut rem adoratam, contingit dupliciter: vel per fe, vel per aliud. Et proptereà perfona Chrifti per fe adoratur latria, quia per deitatem, quç eft ipfa perfonalitas, per aliud verò dulia,quia per humanitatem,quæ eft aliud ab ipfa. Et è contra humanitas Chrifti per aliud adoratur latria: per fe autem non, fed dulia, ut ratio tamen adorandi. Et hæc omnia in litera habentur, quamvis dicta diftinctio non formaliter explicetur, fed ipfa Auctor utatur. ¶Secundum eft, quòd, licèt dulia, qua perfona patris honoratur pro

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small]

pter potentiam, & dulia, qua perfona Filii ratione humanitatis adora-
tur, non omninò fint eadem ( quia illa eft dulia communiter fumpta ad
fpecies duliæ, & latriæ ifta verò eft fpecies duliæ diftincta contra la-
triam, ficut difpofitio eft genus ad difpofitionem, & habitum licèt, in-
quam, ita fit, non officit tamen proceffui literæ perfuafivo ex verbis glof-
farum, ad tollendam, admirationem. Materia enim hæc de fe clariffi-
ma eft: nam liquet, perfonam Chrifi ratione diverfarum naturarum
diverfimodè honorandam. Sed, ut nonnulla confonantia veritatis hu-
jufmodi ad prifcos monftraretur, allatum eft illud, quafi fimile, de
perfona Patris.

¶ In hoc articulo, & fpecialiter in refponfione ad primum vide, quòd Annot.
accepturi communionem facram, aut facrificio miffe affiftentes, tam
corpus, quàm fanguinem dominicum adorare nos experimur adoratione
latriæ: nam ut Deum fummè honoramus non diftinguendo inter corpus,
& cum, cujus eft corpus: dicendo, domine, non fum dignus, & alias fi-
miles orationes. Adorationem fiquidem duliæ Chrifto debitam ratione
humanæ naturæ Ecclefia in mente retinet, non in ufu, ad evitandos (at
dictum eft) errores.

TERTIUS.
Utrum imago Chrifti fit adoranda adoratione latria.
D TERTIUM fic proceditur. adoratione latriæ:
Videtur, quòd imago Christi
non fit adoranda adoratione 7°

latrix. Dicitur enim Exod.

70

tur reverentia fuprema, ideft, ipfa, ut fic, adoranda eft adoratione latriæ.

PROB. Quia Chriftus adoratur adoratio ne latriæ, art. 1. 2. & motus, qui in propofito eft adoratio, in imaginem, prout eft imago, eft idem cum motu, i. cum adoratione, qui eft

2. Prætereà. Operibus gentilium non debemus communicare, ut Apost. dicit Eph. 5. fed gentiles de hoc præCON ONCL. 1.Imagi- 20. Non facies tibi Sculptile, neque cipuè inculpantur, quòd commutaveni Chrifti, inquan- omnem fimilitudinem: fed nulla adoratum eft res quædam runt gloriam incorruptibilis Dei in finulla reverentia exhibe- tio eft facienda contra Dei præceptum. militudinem imaginis corruptibilis hoergo imago Chrifti non eft adoranda minis, ut dicitur Romanorum 1 ergo TPROB. Quia reverentia nonnifi rationali naturæ debetur. Im EXOD. Neque omnem fimilitudinem, R. Deorum alienorum adoranCONCL.2. Imagini Chrifti, inquantum eft ejus imago, exhibe- so dam. §. Hoc eft. Neque omnera imaginem adoranda pro Deo, qui fit alius

tur.

in rem, cujus eft imago,
ut patet per philofophi

de memoria.

[ocr errors]
[ocr errors][merged small]

Deus à me. Tune nihil, &c. Nam imago Chrifti, quæ fit à Catholicis, non eft ima go facta, ut adoretur pro Deo,qui fit alius Deus à Deo Hebræorum tunc fidelium, quo in fenfu gentiles faciebant, & adorabant imagines deorum fuorum, fed eft imago facta,ut adoretur pro Deo, qui eft unus numero verus Deus cum Deo Hebræorum tunc fidelium. Quod nihil aliud eft, nifi dicere, quòd imago Chrifti eft adoranda pro Deo vero, qui eft unus fimpliciter Deus cu patre, & fpiritufancto. Cùm igitur in Exod. 20. fiat fecúdú aliú fensū prohibitio fimilitudinu,feu imaginŭ,& secūdū aliū lōgè diversu fiat imago Chrifti,

patet, quòd argu. nō tātū

no infringit, fed nec et tä- imago Chrifti non eft adoranda adora-,

git propofita veritate ab tione latrix.
ar.coclufione fecuda. Ex 3. Prætereà. Chrifto debetur adoratio
tex.dic, quòd hi gentiles latriæ ratione divinitatis, non ratione
ideò vocabatur idolatrę,
quia latria, i. adoratione humanitatis: fed imagini divinitatis ejus,
latriæ, exhibebant idolis quæ eft animæ rationali impreffa,non de-
fuis: quandoquidem ido- betur adoratio latriæ. ergo multò minùs
la fua venerabantur, & imagini corporali, quæ repræfentat hu-
manitatem ipfius.

&

colebat pro diis veris, 1.9. 13.ar.10. Licèt re vera non poffit effe, nifi unus verus Deus,1.9.11.art. 3. itě 9.13.4.9. & per confe

quens ipfi adorarent dæ mones, vel ftellas, vel a lias creaturas, 1. q. 11.ar.

4. Prætereà. Nihil videtur effe in cultu divino faciendum, nifi, quod eft à Deo inftitutum. unde & Apo. 1. ad Corin. 11.traditurus doctrinam de facrificio Ecclefiæ dicit: Ego accepi à domino, quod 3.ad primi, & Ro. 1.Me- & tradidi vobis: fed nulla traditio in ritò igitur gétiles ii vocati funt idolatre:quoniam Scriptura invenitur de adorandis imagiipfi foli ad differentiam nib. ergo imago Chrifti non eft adoranChriftianorum imagi- da adoratione latriæ.

adorantium cotrafacie

nes unius Chrifti latria ¶SED CONTRA eft, quòd Damaf. bant huic primo præce- inducit Bafilium dicente: *Imaginis ho1.4.4.17 pto legis in Exo.20.data. nor ad prototypum pervenit, ideft, exemNec mihi objicias pueri- plar : fed ipfum exemplar, fcilicct, Chrilia quædam,ideft, gratus eft adorandus adoratione latriæ. crmaticalia,videlicet, quòd non debeant vocari ido- go & ejus imago. latiæ, fed idololatræ co,

20

30

RESPONDEO dicendum, quòd, quòd non hoc componi- ficut Philofophus dicit in lib. de Memoria, tur ex ly idolum,& İy la*c..circa tria: quoniam, quamReminifcentia,duplex eft motus animæ med. 10.2. vis de compofitione no- in imaginem,unus quidem in ipfam ima- 40 minis verum dicas, tame ginem, fecundum quòd res quædam eft, nihil inde contra premiffam locutionem conclu alio modo in imaginem, inquantum eft idis. Apud grammaticos mago alterius. Et inter hos duos motus enim graviffimos dari fi- eft hæc differentia, quia primus motus, guram fyncopen, que de

D.410.

medio tollit, reminifci quo quis movetur in imaginem, ut eft debueras, qua elegantius res quædam, eft alius à motu, qui eft in dicitur ignorarunt, qua rem: fecundus autem motus, qui cft in iignoraverunt, nefcifti quam nefcivifti, errafti, maginem, inquantum eft imago, deft quàm erravifti. Quid er unus, & idem cum illo, qui eft in rem. go mirum, fi & ad ferva-Sic ergo dicendum eft, quòd imagini dam fyncopen, & ad evi- Chrifti, inquantum eft res quædam(putandam cacophoniam quandam, & ad antiqui- ta lignum fculptum, vel pictum) nulla tatem venerabilem pa- reverentia exhibetur, quia reverentia, trum fectandam, præele- nonnifi rationali naturæ debetur. Relingerimus dicere ly idola- quitur ergo, quòd exhibeatur ei reveretre, quàm idololatre: De figura illa nüc fupra pa- tia folùm,inquantum eft imago, & fic fetet, de cacophonia con- quitur, quòd eadem reverentia exhibcaftat, lola: de antiquitate tur imagini Chrifti,& ipfi Chrifto. Cùm veneranda liquet. Nam Nova tras fecundum translationem ergo Chriftus adoretur adoratione laLatio gra- antiquam & Apoftolus trię, confequens eft, quòd ejus imago fit cam radice dicit. Corinth. 10. Ne- adoratione latriæ adoranda. idololatria que idolatre efficiamini, item cap. 8. eum, qui hapræponit. bet cöfcientiam,in idolio

astendens

idolatria

¶AD PRIMUM ergo dicendum,

[ocr errors]

60

non, in idololio, recumbentem : & Samuel 1.Reg. 15. Scelus idolatriæ nol-
le acquiefcere, & Lucas Act. 17. Paulus cùm Athenis eos expectaret, inci-
tabatur fpiritus ejus in ipfo videns idolatriæ deditam civitatem. Sed & 70
D. Thomas tantos de primoribus patrum imitatus dicit 2.2.q.94. art. &c.
Utrum idolatria: videtur, quòd idolatria: utrum caufa idolatria: vi-
detur, quòd caufa idolatria, & ubique hoc nomine antiquo, fcilicet, ido-
latria, utitur, poftergato, quamvis non condemnato, novo, fcilicet, ido-
lolatria, quod utiq; novum ipfe quoque fciebat. Hæc paucula, tanquam
coactus, dixerim: quò novitii vel hinc moniti adolefcere incipiant.
II. DE MAJORI. Operibus gentilium. B. Infructuofis. S. Sic enim
Apoftolus, ubi allegatur, habet ad literam: & nolite communicare operi-
bus infructuofis tenebrarum. Tunc nihil, &c. Nam adorare imaginem
Chrifti non eft opus infructuofum, prout adorare imagines paganorum
gentilium erat infructuofum opus propter duo, quæ in textu exprimuntur: 80
quinimò adorare imaginem Chrifti fecundum intentionem Ecclefiæ Cath-
olicæ eft maximè proficuum, clariffimum opus, fimulque ineftimabili
ter faluberrimum. vide ad primum, & appendicem articuli hujus.

EXAM. Primò Ly propter res, quarum erant imagines. Hoc eft. Pro-
pter res infames; feu propter res veneratione indignas, & prefertim vene-
ratione latriæ. Exemplum fit. Adorabant gentiles Jovis, Herculis, Ve-
neris, Martis, & aliorum fimilium imagines: quorum tamen imaginum
res repræfentatæ, fcilicet, Jupiter, Hercules, Venus, Mars, aliique fimiles,
fuerunt res infames, adoratuque indignæ : immò & contemptu digniffi-
mæ, prout à fanctis martyribus meritò contemnebantur. Quòd verò res
illæ effent etiam fecundum judicium quandoque lucidum paganorum re 90
vera contemptibiles, patet ex facto unius illorum. Legitur enim in hifto-
riis, quòd, cùm Quintianus Siciliæ præfes, Decio Imperante, diceret Beatæ

Agatha: Elige aut diverfis poenis interire, aut diis facrificare: Agatha i pfa refpondit. Sit uxor tua, ut dea tua Venus: & tu, ficut Deus tuus Jupiter. Tunc in iram commotus Præfes, quafi de improperio fe vindicaturus juffit, eam alapis cædi, dicens: In injuriam judicis noli garrire. Cui Agatha Miror, te virum prudentem ad tantam ftultitiam devolutum : ut illos dicas Deos, quorum vitam nec tu, nec uxor tua, velis imitari. Ad hæc obmutefcens Quintianus juffit cam in carcerem recipi. Vide legenda iftius virginis,& martyris ab ecclefia approbatam, & in divinis officiis folemniter lectam.Ecce intentum apertum,fcilicet,

pto

rali adorari.

mines infamiffimos fa

[merged small][ocr errors]

quòd non prohibetur illo præce- quòd etiam ipfi paga facere quamcumque fculpturam, ni tempore lucidi intervel fimilitudinem, fed facere adorádam. valli,ab ipfa veritate coaunde fubdit: Non adorabis ea, neque co- ti, fuos Deos fuiffe holes. Et quia, ficut dictum est,* idem eft atis ipfis confitebantur. in co motus in imaginem, & in rem, eo modo Ut quid enim præfes ifte prohibetur adoratio imaginis, quo pro- probro fibi eputat fore hibetur adoratio rei, cujus imago eft. adinftar Jovis: uxoremque fuam adinftar Veneunde ibi intelligitur prohiberi adoratio ris? Quia utriufque hoimaginum, quas gentiles faciebant in rum Deorum vitam fuifvenerationem Deorum fuorum,ideft,dæ- fe ignominia, & fcelerib. monum. Et idcò præmittitur. Non ha plenam agnoverat ex hiftoriis,aut vocali relatiobebis Deos alienos coram me. Ipfi autem ne fuorum gentilium vero Deo, cùm fit incorporeus, nulla i- Vide omninò Compend. Alber.Mag. lib.s.cap.60. mago corporalis poterat poni: quia, ut Damafc.dicit,* infipientiæ fummæ eft, & cum fchol. Damafc. dicit, infipientia fummæ eft, & TEXAM.2. Ly propter impietatis figurare, quod eft divinum: rem, quod eft divinum: rem, cujus eft imago. anie m fed,quia in novo teftamento Deus factus Hoc eft. Propter rem la eft homo, poteft in fui imagine corpo- colendam,ideft, propter Chriftum, qui eft verus Deus, 1. Joan. ult. Sed & ipfe Chriftus dixit, fe effe in locis, de quibus tanta verum Deum plurimis pauca nunc adducemus. Ut Joan.10. Ego, pater 8. Ego principium, qui & unum fumus: item cap. loquor vobis. item ibid. Antequam Abraham fioret, egofum: item cap. 2. Qui defcendit de cælo, filius hominis, qui eft in calo: item cap. 11. Sed pro gloria Dei, ut glorificetur filius Dei per eam. item cap. 17. Clarifica metu pater clarisase quam habui apud te priufquam mundus fievidet me, vides & paret: item cap. 14. Qui trem : item ibidem. Non credis: quia ego in patre,& pater in me eft? ipfa credite. Et, quia de Alioquin propter opera operibus fuis etiam fiendis Chriftus meminit ad demonftrandum, etiam credentibus, fe efle

¶Ad fecundum dicendum, quòd Apoftol.prohibet operibus infructuofis getilium communicare: communicare au tem utilibus eorum operibus, Apoftolus non prohibet. Adoratio autem imaginu eft inter infructuofa opera computanda quantum ad duo. Primò quidem, quantum ad hoc, quòd quidam eorum adorabant ipfas imagines, ut res quafdam, credentes in eis effe aliquod numen propter refponfa, quæ dæmones in eis dabant, & alios hujufmodi effectus mirabiles. Secundò

propter res, quarum erant imagines: ftatuebant enim hujufmodiimagines aliquibus creaturis, quas in eis vencratione latriæ venerabantur.Nos autem adoramus adoratione latriæ imaginem Chrifti, qui eft verus Deus non propter ipfam imaginem, fed propter rem, cujus imago cft,ficut dictum eft. Ad tertium dicendum, quòd creaturæ rationali debetur reverentia propter feipfam, & ideò, fi creaturæ rationali, in qua eft imago Dei, exhiberetur adoratio latria, poffet effe erroris occafio,ut

[ocr errors][merged small][merged small]

f. motus adorantis fifteret in homine, in- fens Beati Thomæ texquantum eft res quædam, & non ferre- tus pro bafi firmiflima tur in Deum, cujus eft imago, quod non hoc folummodò opus fupponit, ideò unum ad poteft contingere de imagine fculpta,vel Chrifti in medium adpicta in materia fenfibili.

ducemus, quod etiam infideles de vera ejus divinitate convincat, Ecce illud unum opus. Afcendit poft refurrectionem fuam à morte Chriftus in cœlum: inde fuper Apoftolos mifit Spiritumfanétum: per hos fic fpiritu veftitos ad fe convertit mundum. De quo opere Chriftus ad paffionem crucis vadens dixit Joan. 16. Si abjero, mittam eum ad vos, &, cùm venerit ille, arguet mundum de juftitia, quia ad patrem vado Hoc eft. Per vos Spirituffanctus,quem mittam vobis, arguet infideles de juftitia mea convincendo fcilicet eos de hoc, quod ego fum juftus: & talis convictio fiet per hoc, quòd ad patrem vado. Acli apertius dixerit. Manifeftifsimum eft omnibus ratione utentibus, quòd Deus non eft fautor injuftorum: & confequenter, quòd Deus non faveret mihi, maximè favore tanto, fcilicet, trahendo me in cœlum ad feipfum: fi effem inju ftus. Injuftus verò, immò injuftifsimus effem fi mentiendo dixiffem, me effe verum Deum, & maximè non femel, fed valdè pluriès . Ex hoc igitur facto, fcilicet, quòd favore Dei patris ego vado ad patrem, vos fpiritufancto pleni arguetis mundum, ideft, infideles mundi, manifefte convincendo cos de juftitia mea, fcilicet, quòd ego fui verax, dicendo, me effe verum Deum, & confequenter oftendendo eis ex fua ipforum vi rationis, ut fuprà, quòd ego fum Deus verus. Hucufque fenfus verus Euangelii. Contra quem infideles, quia in ceteris à propria ipforum ratione convincuntur,nihil aliud afferre poffunt: nifi hoc, fcilicet, quòd fa vorem præmiffum Deus Chrifto non contulit,ideft,quòd Chriftus no afcedit in cœlum,neque ivit ad Deum patrem. Quibus nos à philofopho in libro primo pofteriorum de demonftratione quia, ideft, de demonftratione ab effectu, edocti, illud ipfum ab eis,negatum probamus ab effectibus & quidem eifdem infidelibus evidentifsimis: qui & fuperiùs tacti funt. Apoftoli mundum, qui in tenebris idolatria fedens contra Chriftum maximè fremebat, nullis armis mundialibus ufi converterunt ad Chriftum.

[merged small][ocr errors]
[ocr errors]

*Incorp

[ocr errors]
[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small]

-Effectus hic adeò evidens, & notorius eft, ut nulla ratione poffit fapientia
humana tergiversari, atque huic detrectare affenfum: ut quæ de hoc ab hi-
ftoriis propriis fuorum gentilium penitùs convincatur. Ulteriùs. Conver-
terunt mundum,aut veritatem prædicando, aut falfitatem. Si veritatem.
ergo Chriftus eft Deus verus, & ivit in cœlum ad patrem : quoniam Apo-
ftoli ipfi fic de Chrifto prædicaverunt, ut patet. Si falfitatem. Ergo fuam
prædicationem miraculis veris confirmare non potuerunt, ut confirma-
runt,quoniam Deus,cu-
jus folius virtute mira-

cula vera fiunt,non pot- poftoli familiari inftinctu Spirituilancti
Ad quartum dicendum, quòd A-
eft effe teftis alicujus,
præfertimq; tantæ falfi quædam ecclefiis tradiderunt fervanda,
tatis: & confequenter no quæ non reliquerunt in fcriptis, fed in
poteft miraculis veris obfervatione ecclefiæ per fucceffionem
confirmare prædicatu ab fidelium. Unde ipfe dicit 2. ad Thef
Apoftolis, f. quòd Chri-
ftus & eft verus Deus, fal. 2. State, & tenete traditiones, quas
& ivit in cœlu ad patrē:

[ocr errors]

10

his modis pofitis in text.ly primò quidem,& cæt. quibus venerabantur fue
idola, vide pulchram declarationem ex fcripturis in Compend. Alber.
Mag. lib. 5. cap. 60. fchol. Ubi & differentiam maximam videbis inter fa→
cras imagines Chriftianorum, & profanas illas idololatrarum, præfertim
coadjuncto ejufdem lib. c. 58. fchol.

III. ILLATIO CONCLUS. Ergo multò minùs, &c. &. Negatur illatio.
§. Poteft enim creatura corporalis infenfibilis, inquantum eft imago Dei
incarnati, adorari abf-
didiciftis, five per fermonem, fcilicet, o- que occafione erroris
re prolatum, five per epistolam, fcili- adoratione latriæ : id,
cet,fcripto tranfmiffam: & inter hujuf- de creatura rationali in
quod non fic contingit
modi traditiones eft imaginum Chri- fe. Creature enim ration
fti adoratio. Unde & B. Lucas dicitur nali debetur reverentia
depinxifle Chrifti imaginem, qua Ro- propter, &c. ut in text.

mæ habetur.

Ex quo patet, quòd pro-
pter candem caufam
non adoratur Beata

Virgo mater adoratione latriæ articul.quint.
IV. DE MAJORI. Nifi, quod est à Deo inftitutum. R. Vel per fcri-
enim familiari inftinctu Spiritufancti, &c. ut in tex. Ex quo patet, fi se-
pturas facras, vel per Apoftolos inftituentes .§. Tunc nihil, &c. Apoftoli
cundum plană literam in ibi dicta rectè conjectantur, quòd adoratio ima-
ginum eft traditio à fpiritufancto per Apoftolos, feu traditio Apoftolorú
ex familiari inftinctu Spirituffancti, quod idem eft. Ibi quoque notabis à
fimili, quoad Ecclefiæ gubernationem, quòd nomine Apoftolorum pof-
funt nunc intelligi Catholici epifcopi, & maximè fummus Pontifex, Hi e-
nim in locum Apoftolorum fuccefferunt, ut inquit Papa Anacletus in fua
epiftola tertia, & in ipfis, tanquam in fuis prælatis, repræfentatur Eccle-
fia, ut patet in Conciliis epifcoporum dicentibus. Sancta fynodus Eccle-
fiam fanctam repræfentans: vel aliquid æquivalens. Ibi etiam nota fuper
De quo dicit Concilium Tridentinum sess.4. decr. 1. Sacrofaneta genera-
ly traditiones, quid fint traditiones Ecclefiafticæ, & quanti faciendæ fint.
lis fynodus perfpiciens, hanc veritatem contineri in libris fcriptis, & fine
fcripto traditionibus: que ex ipfius Chrifti ore ab Apoftolis accepte, aut ab
ipus Apoftolis, Spiritufancto dictante, quafi per manus tradite ad nos uf-
que pervenerunt. Et infrà. Si quis autem traditiones prædictas fciens, &
prudens contempferit, anathema fit. Hæc ibi. Poffunt ergo nunc Epifco-
pi, multoque magis Papa inftituere, ut adoretur talis, vel talis imago, ex
Concilio Tridentino feff. 25. decret. de venerat, fanct. à ly illud verò dili-
genter doceant epifcopi per hiftorias, &c. ufque in finem.
APPENDIX.

30

fi hoc effet falfum. Hoc dilemmate adstricti infideles nihil negare audent:
nifi,quòd Apoftoli fuam prædicationem, qua converterunt mundum, non
confirmarunt veris miraculis.Ad quos nos refpondendo dicimus:quòd ipfi
inde & nos maximè juvant : & fibimet maximè omnem excufationis um- 20
bram, quam hactenus prætenderunt, amputant: Ecce. Per vos infideles
mundum converterunt Apoftoli fine veris miraculis, ergo per vos majore
miraculo converterunt eum, quàm fi veris miraculis ipfum convertiffent.
Nam miraculum miraculorum eft fine miraculis convertere mundum.
Convertere, inquam, mundum ad credenda tàm fublimia, qualia funt
Catholice fidei, etiam non vifa: ad fperanda tàm longinqua, qualia funt
Chriftianæ fpei, etiam non vifa, ad operanda tàm fenfualitati noftræ af-
pera, feu contraria, qualia funt ab euangelio verè intellecto omnibus Chri-
ftianis indicta. Contemnere, quæ vides, etiam temetipfum, etiam inclu-
fivè ufque ad mortem, & diligere, quæ non vides, etiam quæ tibi contra-
ria vides, puta inimicos, etiam inclufivè ufque ad mortem : nunquid hæc
fenfibus humanis, qui ad malum femper proni, ad bonumque difficiles
funt,non repugnat in totum? Et tamen ad hæc omnia tùm credenda, tùm
fperanda, tum operanda Apoftoli averfum omninò, perverfum torali-
ter, reclamantem (more luporum) fortiter, converterunt mundum, &
ita, ut mundus ipfe converfus pro catholica fide, pro Christiana spe, pro
operibus juftitie, mortem à tyrannis illatam fubire alacri animo non du-
bitaverit. Quid majus miraculum, quàm fine miraculis ad tanta bona fuf-
tollere hominem, ut cum potiùs non hominem, fed fupra hominem re
vera vocare poffis? Quia igitur per vos infideles fine miraculis Apoftoli,
nullis armis humanis ( ut palàm conftat fuffulti ad Chriftum converte
runt mundum: ideò vobis ex vobis neceffitatem credendi Apoftolorum 40
prædicationi impofuiftis ita, ut inexcufabiles fitis, fi non credideritis, ut-
pote qui nunc ex ore veftro vosipfos condemnaveritis, & omnibus ratione
utentibus vos condemnabiles effe per dicta veftra demonftraveritis. Quòd
fi miraculis veris (ut res fe habet) converterunt mundum : jam vos ex rei-
pfa ad credendum cogimini. Tanti enim proportionaliter in fupranaturali
doctrina(cujufmodi eft prædicatio Apoftolorum) valet miraculum: quan-
ti in naturali, ideft, humanitùs inventa doctrina, valet demonftratio à
priori, de qua philofophus in lib. 1. pofteriorum tractans, inquit, quòd
ipfa cujufque ratione utentis neceffariò cogit intellectum ad veritatem à fe
demonftratam, omni poftpofita de contrario formidine, tenaciùs ample-
xandum. Poftremò de falfitate miraculorum, quafi medio diabolo facto-
rum, nec minimum quidem caufari poteftis: quoniam vitæ Christianæ,
qualis in euangelio rectè intellecto defcribitur, diabolus (ut notoriè con-
ftat) implacabilis inimicus femper eft : tantum abeft, ut vitam ipfam fua-
dere vel à remotis unquam imaginatus fit.

so

NOT. Cæterùm, fi plura voles, quamvis præmiffa, & pro textus enodatione, & pro adverfariorum confutatione, futhiciant, videbis 2. 2. articulorum nu. 844. cum Elucid, & omninò pri. par. artic. num. 518. cum Elucid. notando ibi diligentiffime pharifæorum de Chrifti miraculis, quo duce & Apoftoli miracula fecerunt, dictum illud, f. hic homo multa figna facit, Joan. 11. videbis quoque Addit, art.num. 38. in Eluc, app. de impotentia totali faciendi miracula pro confirmanda falfitate, etiamli miracula facere tentans falfitatem crederet effe veram, ut tunc fortè fuit Calvinus. Videbis & Veritates aureas fuper totam Legem Veterem Exod. 18. concl. 2. item Num. 14. concl. 3. Item D. Tho. contra gentiles lib. 1.cap.6. & D. Aug. de civit. Dei lib. 12. cap. 10. & lib. 22. cap. 5. 6. 7. vide & Medinam fuper tertiam partem S. Tho. in introductione quæft. 3. item Compend. Albert. Mag. lib. 1. c. 28. fchol.

60

EX articulo habes primò : quomodò per rationem interimas hærefim. Utilitas
Felicis cujufdam, Iconoclastarum, Joannis de Rocfefana, Xenia pro S.Eccl.
Hierapol, dicentium: Imaginem Chrifti effe idolum, & quòd imagines in
templis habere idololatria eft,five fint Chrifti,five cujufcunque fancti. Et
hærefim Almarici dicentis, quòd imagines thurificare idololatria eft. Et
hæreticiffimum factum quorundam impiiffimorum homuncionum, qui
(ut refert Gabriel Prateol, in titul. Albigenses, Alafcani, Carlostadius,
Conftan, V.Imperator, Leo III. & IV. Imperatores, Joannes de Zifcha, Or-
phani) facram imaginem Crucifixi fedarunt, oppugnarunt, confpurcarut,
conculcarunt, perfregerunt, projecerunt, aliifq; facrilegis eorum adinven-
tionibus ipfam affecerunt. Secundò habes: quomodò per ratione oftēdas,
hoc:quod imaginem propriam, & Agabaro, & Veronica mifericorditer
illa omnia hereticalia meritò condemnari à Domino Salvatore noftro per
donare dignatus eft. Unde hoc infigne factum Damafc. li. 4. c. 17. his ver-
bis enarrat. Volens benigniffimus dominus Jefus Chriftus pio Agabarire-
gis Edefjenorum fatisfacere affectui, dete rfa fua facie, impreffam fudario
imaginem tranfmifit. De hac imagine vide etiam Eufebium li. 2.Ecclefia-
ftica hijt. Prætereà. Faciem fuam dominus ipfe linteo impreffam dedit Ve-
ronica: dum ipfa pienti. affectu paffiones ejus multiplices ad montem
Calvaria crucem bajulantis lachrymarum imbre profequeretur. Cujus
imagine facra Tiberius Cæfar poft mortem Domini fanatus eft, & ob
id decrevit Chrifto honores divinos. Verùm, quia infcio Senatu hoc fece-
li.7. fcribit de imaginibus Petri, & Pauli Apoftolorum: meminit quoque
rat, Senatus prohibuit, ut auctor eft Suetonius. Eufebius idé, qui fup.
imaginis Chrifti miracula facientis in Cæfarea, cujus miracula narrantur
etiam in historia tripartita li. 6. Item, fi licet ab inimicis Ecclefiæ pro Ec-
clefiaftico hoc dogmate ad confufionem infideliŭ in principio appendicis
narratorum teftificationem afferre; ecce. Luther alioquin Catholicorum
hoftis invenitur contra Carloftadium fic dicens. Imagines rememorativas,
aut testimoniales, ficut funt imagines Crucifixi, & Sanctorum, probatum
eft effe tolerandas, etiam in lege. Et non folùm tolerandas: fed, quamdiù
memoria, & testimonium in eis durat, tunc funt laudabiles, & honorabi
les, ficut flatue Jofue, & Samuelis. Item, quoad imagines aliorú fancto-
Catholicæ intentionem adorentur, declarat fexta fynodus hoc modo. Ve-
rum, quòd non fubfit periculum idololatriæ ullum, fi fecundum Ecclefiæ
nerabiles imagines Chriftiani non Deos appellant, neq; ferviunt eis,ut diis,
neq; fpe falutis ponunt in eis, neq; ab eis expectant judiciü futuru, fed ad
memoria,& recordationem primitivorn venerantur eas, & adorant : fed
non ferviunt eis cultu divino, nec alicui creaturæ. Hæc ibi, & recitātur in
decretis de confecr. d. 3. c. venerabiles. Intellige lv primitivorum,i. pro-
totyporum, feu exemplariu, ut patet ex magno Bafilio hic in arg. cont.
Item hæreticalia in principio dicta oftendes per roem eandé meritò dana-
ri à Conc. Nicene 2, act ̧ 1. 2. 3. immò quafi per totũ, cùm paffim de ado-
ratione imaginu loquatur. fpeciatim verò magis act. 7. inquit. Fatemur u
tes retinere velle, quorum de numero eft imaginum effiguratio. Sanctoru
nanimiter, nos Ecclefiaft. traditiones, five fcripto, five confuetudine valě-
ergo noftroru,& divinoru patru doctrine infiftentes, & catholice Ecclefie,
in qua fanctus fpiritus inhabitat, traditionem obfervantes, definimus, fan-
Etas imagines, maximè aut imagině domini noftri Jefu Chrifti,deinde inte
merate domine noftre Deipare, venerandorum Angelorum, omniüque sã-
ctoru, omni diligentia venerandas, & è coloribus, teffelis,aut alia quavis
materia commode, ficut & Crux, paratas,& dedicatas,& in templis facris
dedicandas, & habendas tùm in facris vafis, ac veftibus,tùm in parietibas
&tabulis, tum in ædibus privatis,& viis publicis; quò f. per hanc imagi
num pictarum inspectionem omnes, qui contemplantur, ad prototype
rum memoriam veniant, illifque honorariam adorationë exhibeant, Ima-
ginis enim honor in prototypum refultat: &, qui adorat imagině,
adorat quoque defcriptum argumentum. Sic enim fanctorum noftrorum
patrum obtinet difciplina,& traditio catholicæ ecclefiæ, quæ a finibus
ufque ad fines terre euangelium fufcepit. Igitur, qui aufi fuerint aliud fen-

¶RESPON. tac. object. Quamvis textus refponfi ad 1. dicat ly in ve-
nerationem Deorum fuorum i. dæmonum tamen hoc dictum non con-
trariatur textui refponfi præfentis dicenti ly ftatuebant imagines aliquibus
creaturis, quas in eis veneratione latria venerabantur. Hoc eft. Licèt
per primum textum omnes dii gentium vocentur dæmones, & per fecun- 70
dum textum aliqui dii gentium dicantur aliæ creaturæ, puta Jupiter, &c.
non tamen inter hos text, eft ulla realis discordantia. Nam per primum
non intelligitur, quòd ipfi imagines dæmonum .i. fub forma turpiffima,
horribiliffirna,plurimùmque diftorta cum pede anferino, & capite cornu-
to effigiatas facerent, atque latria venerarentur, in quo fenfu objectio
proceffiffet, fed intelligitur, quòd gentiles in imaginibus aliquarum alia-
rum creaturarum, quas pro diis colebant, dicebantur veraciter colere dæ-
mones, inquantum f, his vanis, & illicitis hominum adinventionibus dæ-
mon fe ultrò ingerens immifcebat, dando hominibus refponfa, quafdam-
que alias res miras, licèt non miraculofas, faciendo in prædictis imagini-
bus,& idololatra has operationes dæmonum non reprobabant,non recufa- 80
bant, non rejiciebant, fed è contra circa eafdem fe habebant. Quia igitur
gentiles operibus hifce dæmonum delectabantur, ac propter hujufmodi
opera in veneratione imaginum illarum avidiùs perfeverabant, talemque
venerationem tenaciùs approbabant: ideò meritò ipfi judicabantur vene-
rari dæmones, cofque tamquam Deos fuos habere in illis imaginibus. Un-
de in textu refponfi fecundi, tamquam declarando intentum textus primi
in verbis præmiths, dicitur ly adorabant ipfas imagines, ut res quafdam,
credentes in eis effe aliquid numinis propter refponfa, quæ damones in eis
dabant,& alios hujufmodi effectus mirabiles. Ex co igitur,quòd idololatræ
ftatuebant imagines aliquibus creaturis aliis à dæmonibus, non fequitur
contrarietas ad primum textum, ut putabat objectio, immò ex eo fequi- 90
tur declaratio primi textus, f.quòd dii venerati ab idololatris effent dæmo-
nes: quod etiam atteftatur pfal. 95. dicens : omnes dii gentium dæmonia.
De iftis imaginibus idololatrarum vide lib. Sapien. cap. 13. 14. De duobus

in ea

[ocr errors][ocr errors][ocr errors]
« VorigeDoorgaan »