Annotat.

fed

Ac fi apertiùs diceret. autem Dei erat, ut Chriftus dolores, &
Ego fecundum aliqua paffiones, & mortem pateretur, non
voluntatem volo aliud,
quàm Pater velit: ideò quòd ifta efsent à Deo volita fecundum
que fecundum aliquam fe, fed ex ordine ad finem humanæ falu-
aliam voluntatem non tis. unde patet, quòd Chriftus fecundum
appeto facere prædicta voluntatem fenfualitatis, & fecundú vo-
voluntatem meam,
voluntatem Dei patris. luntate rationis,que confideratur per modu
Item per hoc, quod di- naturæ aliud poterat velle, quam Deus:
citur Rom. 15. Chriftus fed fecundum voluntatem, quæ eft per mo- 10
non fibi placuit:fed,ficut dum rationis, femper idem volebat, quod
fcriptum eft, improperia
improperantium tibi Deus, quod patet ex hoc ipfo, quod di-
ceciderunt fuper me. cit. Non ficut ego volo, fed ficut tu. Vole-
Hoc eft, in propofito bat enim fecundum rationem, voluntaté
Chriftus fecundū quá-
dam voluntatem im- divinam impleri, quamvis aliud dicat fe
properia fuper fe cafura velle fecundum quandam aliam ejus vɔ-
repudiavit,& confequé- luntatem.
ter fecundum eandem
ADPRIMUM ergo dicendum,quòd
voluntatem ipfe confi-
deratus in hoc, quòd fu- Chriftus per volütatem rationalem vo-
per fe talia ceciderunt, luit, ut divina voluntas impleretur, non
non fibi placuit. A B.
autem per voluntatem fenfualitatis, cu-
autem Auguftino in-
finuatur idem ut in jus motus non fe extendit ufque ad vo-

20

que

¶ Ad fecundum dicendum, quòd conformitas voluntatis humanę ad voluntatem divinam attenditur fecundum voluntatem rationis, fecundum quam etiam voluntates amicorum concordant, inquantum fcilicet ratio confiderat aliquod volitum in ordine ad voluntatem amici.

luntatem Dei, neque per voluntatem, quòd res ipfa fit volita
quæ confideratur per modum naturæ, dem pater voluntati
à Chrifto. Dedit fiqui-
fertur in aliqua objecta abfolutè có- fenfualitatis Chrifti
fiderata, & non in ordine ad divinam vo- ejufque voluntati ratio-
luntatem.
nis fecundum naturam
confiderata inclinatio-
nem hanc, quòd refu-
geret naturaliter mala
pænalia, & ideò, qua-
do voluntas talis vult
quitur inclinationem
aliud, quàm pater, fe-
fibi datam à patre; licèt
velit aliam rem, quam
pater non vult. Ergo
tunc femper Chrifti vo-
luntas talis patri in vo-
lito conformata fuit
fic, quòd, quandò natu-
raliter recufabat pœnas,
tunc volebat illud,quod
Deus pater volebat, i-
pfam voluntatem velle.
Uno ergo modo Chri-

Ad tertium dicendum, quòd Chri-
ftus fuit fimul comprehenfor, & viator,
inquantú f. per mentem fruebatur Deo,
& habebat carnem paffibilem.Et ideò ex
parte carnis paffibilis poterat in co ali-
quid accidere, quod repugnaret naturali
voluntati ipfius, & etiam appetitui fen-
fitivo.

ftus fecundum voluntatem fenfus, & naturæ fuit femper conformis voluntati patris: quamvis tunc aliud materialiter voluerit quàm pater. Pro diffufiore hujus declaratione à fimili vide primam fecundæ, quæstione decimanona articulo decimo. Secundò vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

>

Itulus clarus eft de conformitate voluntatis Chrifti humanæ ad divi- 30 pati, quæ funt ei propria: ex hoc enimfequitur per viam, ac rationem fiTamin volito. Nam de conformitate in modo volendi nulla eft queftio, cùm impoffibile fit, voluntatem creatam velle co modo, quo vult Deus: fed, an circa rem volitam fuerit conformitas ita, quòd nihil volucrit fecundum appetitum humanum, quod alienum fit à volito fecundum divinam voluntatem, in dubium vertitur, proptereà quòd legimus,Chriftum fecundum hominem noluiffe mortem propriam, quam tamen conftat, eundem voluisse voluntate divina,

milis,quòd fimiliter permifit viribus animæ agere, quæ eis funt propria. Deindè probantur ambæ conclufiones auctoritate unica Christi orantis ad Patrem. Non ficut ego volo, fed ficut tu. In his enim verbis triplex voluntas patet, fcilicet, divina in ly tu, humana conformis divinæ in ly ficut tu (quæ eft voluntas per modum rationis) & humana aliud volens, quàm divina in ly non ficut ego volo. Et hæc eft voluntas rationalis per modum naturæ repudians mortem abfolutè, & voluntas fenfualitatis, refutans dolores fenfibiles, &cęt. Patet ergo ex hac auctoritate utraqué conclufio.

Nota novitie, quòd, ut in refponfione ad primum clariùs explanatur, Annotas. tàm actus voluntatis per modum nature, quàm actus fenfualitatis ex pro pria natura habet objectum abftrahens ab ordine ad divinam voluntatem, & proptereà, quantum eft ex parte objecti, non spectat ad hos motus conformitas ad divinam voluntatem. Dico autem, quantum eft ex parte objecti, quia ex parte fubjecti etiam actus ifti conformes funt divine vo luntati in beatis ita, quòd inter Chriftum ante mortem, & beatos differentia horum motuum in volito ex parte fubjecti oritur: quia fcilicet Chriftus animam, & carnem paffibilem habebat, beati autem non. Hinc cnim fit, ut Chrifti voluntati naturali, & fenfuali occurrerent aliqua, ut contraria, & lefiva, quæ beatis exemptis ab omni paffibilitate mali occurrere nequeunt, & proptereà beati etiam fecundum naturalem voluntatis motum, & fecundum appetitum fenfitivum conformantur divinæ voluntati in volito: Chriftus autem non. Et fcito, quòd isti voluntatis motus, qui in aliud tendebant in Chrifto, nihil aliud funt, quàm velleitates; univerfaliter fiquidem loquendo, actus voluntatis per modum naturæ diftinétus contra actum voluntatis per modum rationis contrarium eligentis nihil aliud eft, quàm velleitas, de qua dicitur in 3. Ethic. quòd est etiam impoffibilium ita, quòd in beatis nec electio, nec velleitas, eft ad aliud volitum, quàm, quod Deus vult: in Chrifto autem electio omnis cōformis Deo fuit in volito, fed non omnis velleitas ejus fuit conformis Deo in volito: habuit enim Chriftus velleitatem non patiendi crucem quam tamen elegit, quia Deus fic volebat. Et fimile eft in nobis, cùm dolemus de morte jufte patientium, & plagis juftè à Deo nobis inflictis & aliis hujufmodi. Vellemus enim hæc non effe: verumtamen, fiat voluntas Dei,dici mus, & volumus, fi non exorbitamus .

In corpore articuli refpondetur quæfito cum diftinctione duabus con-
Comment. clufionibus. Diftinctio eft de triplici in Chrifto humana voluntate, hoc
eft, voluntate fenfualitatis, voluntate rationali, ut eft natura,& volun-
tate rationali, ut eft ratio. Prima conclufio cft. Chriftus fecundum volu̸- 40
tatem fenfualitatis, & fecundum voluntatem rationalem per modum na-
turæ poterat aliud velle, quam Deus. Secunda conclufio est. Christus fe-
cundum voluntatem per modum rationis femper idem voluit, quod Deus
Probantur fimul dupliciter. Primò ratione,fecundò auctoritate. Ratio
eft ifta: voluntas fenfualitatis naturaliter refugit & lefionem corporis,& do-
lores fenfibiles, & voluntas, ut natura repudiat & contraria naturæ, & le-
cundum fe mala,& voluntas per modum rationis eligit quandoque hæc
cadem ex ordine ad finem, & voluntas Dei erat, ut Chriftus mortem, &
mala pateretur, non quòd ifta vellet fecundum fe, fed in ordine ad finem.
ergo Chriftus fecundum voluntatem fenfualitatis, & fecundum volunta-
tem per modum naturæ poterat aliud velle, quam Deus, & fecundum vo- so
luntatem per modum rationis femper voluit idem, quod Deus. Ante-
cedens habens quatuor partes, quoad primas tres partes probatur ex hoc,
quòd videmus fenfualitatem, & voluntatem, ut naturam, refugere adu-
ftionem, quam tamen voluntas per modum rationis quandoque eligit
propter fanitatem acquirendam. Confequentia autem probatur. Filius
Dei ex quadam difpenfatione ante paffionem fuam permittebat omnibus
viribus animæ agere, quæ propria funt eis. ergo permittebat in Chrifto
voluntatem fenfualitatis refutare læfionem abfolutè,&c. & voluntatem,ut
naturam, repudiare mortem abfolutè, & voluntatem, ut rationem, acce-
prare cadem in ordine ad finem humanæ falutis. Ubi patet, primas duas
voluntates aliud velle, quàm Deus, & tertiam velle idem, quod Deus. 6o
Affumptum ad probandum confequentiam probatur, quia fuprà dictum
eft, quòd filius Dei ex quadam difpenfatione permittebat carni agere, &
ARTICULUS
Utrum in Chrifto fuerit contrarietas voluntatum.
D SEXTUM fic proceditur.
Videtur, quòd in Chrifto fue-
rit contrarietas voluntatum.
Contrarietas namque volun-
luntas naturalis, &tatum attenditur fecundum contrarieta-
voluntas fenfualitatis in
Chrifto aliquid aliud tem objectorum,ficut etiam contrarietas
voluerit, quam volun- motuum attenditur fecundum contraric-
tas divina, & voluntas tatem terminorum, ut patet per Philofo.
. Phyf. rationis ejufdem non in 5. Phyficor. fed Chriftus fecundum
7.49/que tamen in eo fuit aliqua diverfas voluntates contraria volebat, nã
4452.5,2. contrarietas volunta-
fecundum voluntatem divinam volebat

་་་

3.4.17.8.8.

9263.Es

fin.

09.1.0.230.

Durand.3.f.dift. 17.9.1.
Arg.3.f.d. 17.9. 1. art.2.
Medina q.18, ar.6.

SUPER QUÆ. XVIII.

ART. VI.

CONCL. Licèt vo

¶2.Pretereà.ad Galat. 5. dicitur, quòd
Caro concupifcit adverfus fpiritum,& fpi-
ritus adverfus carnem .Eft igitur contra-
rietas voluntatum, quando fpiritus unu
concupifcit, & caro aliud: fed hoc fuit
in Chrifto, nam per voluntatem charita-
tis, quam Spirituffanctus in ejus mente
facicbat, volebat paffionem fecundum Contrarietas voluntatis
illud Ifa. 53. Oblatus eft, quia voluit,sm trarietatem objectorum.
autem carnem paffionem refugiebat. er- B. Nifi fit de voluntatis
unius beneplacito ; quòd
go erat in co contrarietas voluntatum.
alia, vel aliæ voluntates
ferantur in objecta con-
traria. §. Quod patet ex terminis.Nam tale beneplacitum non compa-
titur fecum contrarietatem ipfarum voluntatum adverfus femetipfam, cu-
jus eft illud beneplacitum. Tunc nihil, &c. Hoc ipfum enim, quod volun
tas humana aliqua, fcilicet, five fenfualitatis, five naturalis, in Chrifto

PROB.1.Quia neque mortem, quam refugiebat fecundum vo-
Chrifto, neque voluntas luntatem humanam: unde Athan. dicit
fenfualitatis repudiabat in lib. adverfus Apollinarium. Quandò
rationem illam, qua vo- Christus dicit: Pater, fi poffibile eft, tranf- 80
luntas divina,voluntafq; eat à me calix ifte, & tamen non mea, fed
rationis ejus volebat paf-
fionem, ut patet in text, tua voluntas fiat, & iteru: Spiritus prom-

Et contrarietas volunta

tum non poteft effe in aliquo, nifi fecundum idem attendatur diverfi-
tas voluntatum de codem, ut patet ab exemplo regis, atque confanguinei
latronis circa fufpenfionem ipfius. Secundo. Quia neque voluntas di-
vina, neque voluntas rationis in Chrifto impediebatur, feu retardaba-

gath. ad

agocundum idem. Tunc ve- nia videtur importare quandam compuro neganda veniffet mi- gnationem animi in contraria tendentis. nor in argumento fub- ergo videtur, quòd in Chrifto fuerit confumpta. Falfum .n. eft, trarietas voluntatum.

quòd Chrifti aliqua vo-
lantas refugeret paffio-

SED CONTRA eft, quod in determiHabetur nem fecundum confi- natione fexta Synodi dicitur. *Prædicain pi derationem illam, qua mus duas naturales voluntates,non contrafexia Syno, ab alia voluntate defigeneral derabatur: ut patet ex rias (juxta quod impii afferunt hæretici) legitur te cjufdem corp. textu, & fed fequentem ejus humanam voluntatem act. 4. & ex ar.5. habetur. His ta- non refiftentem,vel reluctantem, fed pomen omnibus pro nunc tiùs fubjectam divinæ ejus, atque omnipo- 20 doctor afferre nova hac tenti voluntati. refponfionem,quam af

recipitur

4.8.

pro S. Eat.

omiffis, voluit Sanctus

RESPONDE O dicendum, quòd confert in præfenti: non ta- trarietas non poteft effe,nifi oppofitio attùm, ut abundantior doctrina daretur, fed et- tendatur in eodem, & fecundum idem: iam (quod plùs urget) fi autem fecundum diverfa, & in diverfis nt magna fuiffe inChri- exiftat diverfitas, non fufficit hoc ad rafto omnium voluntatŭ tionem contrarietatis, ficut nec ad roem harmoniam oftenderet,

yit argumentum: veru

qua

con

demnafse eft. De vita

1.in Elucid. Item da

tabilis, 1. queft.9. art. 1. & fua voluntas, 1.quæft. 19. artic.7.Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, illas meritò damnari à Veritatibus aurcis fuper totam Legem Veterem, Levir. 16, conclufio, 10, & à dictis in 1. 9. 17.4.4. & q. 19. ar.7. cum Elucid. Non parum quoque damnationis affert vita peffima Calvini luntas naturalis,neque voluntas fenfuali- contra prædictam, aliaftatis repudiabat illam rationem,fcilicet, que hærefes ejufdem: divina voluntas, & voluntas ratio- dum B. Hieronymum, quandoquidem, fecunnis humanæ in Chrifto paffionem vole- hærefes ad fuam origi10 bat. Volebat enim etiam voluntas abfo- nem revocare luta in Chrifto falutem humani generis, ergo illius vide in Addifed ejus non erat velle hoc in ordine ad tion.queft. 9.ar. 4. Elualiud motus autem fenfualitatis ad cid. appen. Item contra hoc fe extendere non valebat. Secundò, cas vide fup. quæft.15.a. quia neque voluntas divina, neque vo- mnantur per hoc, quòd luntas rationis in Chrifto impediebatur, Chriftus, cujus teftimoaut retardabatur per voluntatem natura- nium omninò veru eft lem, aut per appetitum fenfualitatis. Si- Joan.8.de feipfo,inquamiliter etiam,necè contrario voluntas di- tum homo eft,dicit,Jovina, vel voluntas rationis in Chrifto linquit me folum, quia, refugiebat,aut retardabat motum volun- que placita funt ei, fatatis naturalis humanæ, & motum fen- cio femper. Acfiapertiùs dixerit. Mea vofualitatis in Chrifto. Placebat enim luntas humana nunChrifto fecundum voluntatem divinam, quam eft contraria & etiam fecundum voluntatem rationis, fed conformis volunut voluntas naturalis in ipfo,& voluntas tati patris opere, & veritate, quod ex eo pafenfualitatis fecundum ordinem fuæ na- tet, quia ego fecundum turæ moverentur. Unde patet, quòd in voluntatem humanam Chrifto nulla fuit repugnantia, vel con- illa, quæ placita funt voluntati patris, facio femper. Cùm ergo voluntas patris, & voluntas divina Chrifti fit ca

id, quod ab omni con- contradictionis,puta,quòd homo fit pul-
trarietate procul eft. No cher,aut fanus fecundum manum,& non 30
folùm ergo per hoc fol- fecundum pedem. Ad hoc ergo, quòd fit
etiam ex abundanti de- contrarietas voluntatum in aliquo, requiri-
quòd in tur primò quidem, quòd fecundum idem at-
Chrifti voluntatibus tendatur diverfitas voluntatum. Si enim
fuit oppofitu ejus, quod unius voluntas fit de aliquo fiendo fecú-
bat, vide ar.s. append. dum quandam rationem univerfalem, &

moftravit

argumentum conclude

alterius voluntas fit de codem non fiendo
fecundum quandam roem particularem,
non eft omninò contrarietas voluntatú.

II. DE CONCL. 1.
Et caro aliud. R. Impe-
ditivum, vel retardati-
vum fpiritus. §. Tunc
nihil,&c. Nam in Chri- Puta, fi Rex vult fufpendi latronem pro-
fto non fuit hoc, fcili- pter bonum publicum, & aliquis ejus
cet, quòd per concupi- confanguineus nolit cum fufpendi pro-
fcentiam carnis impe-
diretur, aut retardare- pter amorem privatum, non erit contra-
tur concupifcentia fpi- rietas voluntatis, nifi fortè intantum fe
ritus: & ideò in Chrifto extendat voluntas hominis privati,ut bo-
non fuit, &c. ut in text.
vide ad primum. Pro num publicum velit impedire, ut confer-
textu hoc, fcilicet, quòd vetur bonum privatum, tunc enim circa
in Chrifto non fuerit idem attenditur repugnantia voluntatū .
contrarietas carnis ad Secundò autem requiritur ad contrarieta-
fpiritum, puta,molefta-
tio interior à malis cul- tem voluntatis, quòd fit circa eandem vo-
pæ, feu à vitiis, feu à luntatem. Si enim homo vult unum fe-
tentationibus internis, cundum appetitum rationis,& vul: aliud
ftat conftantiffimè fyn- fecundum appetitum fenfitivum, non 60
odus quinta, anathe-
matizando contrarium, eft hic aliqua contrarietas, nifi fortè ap-
cofque, qui contraria petitus fenfitivus in tantum prævaleat
fapiunt. De quo vide quòd vel immutet, vel retardet appeti-
artic. 2. ad fecundum
cum Elucid. Et Addi- tum rationis: fic enim jam ad ipfam vo-
tion. quæft. 16.art. 2. ad luntatem rationis perveniret aliquid de
fecundum cum Elucid. motu contrario appetitus fenfitivi.

III. DE MINORI. Sic igitur dicendum eft, quòd, licèt
Sed agonia. B. Exiftens
in anima quantum ad voluntas naturalis, & voluntas fenfualita-
partem rationalem. S. tis in Christo aliquid aliud voluerit, quàm
Tunc nihil, &c. Illa.n. volütas divina, & voluntas rationis ipfius,
agonia, de qua Luc, 22.
non fuit in Chrifto quan-
non tamen fuit aliqua contrarietas volun-
tum ad partem anime tatum. Primò quidem, quia neque vo-
rationalem,&c.ut in te.

NOT. univerfal.Pro notitia meliori,& formalizationum argumentoru
cum refponfis, & utilitatis maximè inde, ideft, ex talibus formalizatio
nibus, fequentis, vide 1.2. quæft.57.4.3. notation, poft refpon, ad tertium.

UFX articulo habes primò : quomodò per rationem interimas imma-
niffimam hærefim Præmonstratensis Apoftate,cujus nec nomen qui-
dem fupereffe, fuit permiffum, dicentis (ut refert Gabriel Prateolus, tit.
Antichriftiani ) quòd Chriftus eo, quòd in cruce defperarit, fuit damna-
tus. Secundum enim hoc inauditum vocis monftrum Apoftata ifte ne-
ceffariò præfupponebat, quòd humana voluntas Chrifti fuiffet aliquandò
contraria voluntati divinæ. Unde pro tanto hoc in loco adducitur, & pro
tanto iftic condemnabitur. Nam damnandus eft directè ad literam in g. 90
so. art. 2. ad primum. Item habes: quomodò per rationem à fortiori inte-
rimas hærefim Calvini dicentis, quòd Dei lex, & Dei voluntas fæpè funt
inter fe contraria. Per hoc enim, quòd articulus præfens monftrat, quòd
voluntas Chrifti humana numquam contrariatur divinæ, commonftraffe
intelligitur, quòd multò magis voluntas divina numquam fibiipfi contra-
ria eft, & confequenter nec legi fuæ. Lex fiquidem à Deo data explicat
nobis Dei voluntatem, quæft.1. art.3. corp. ideòque impoffibile eft, legem
Dei contrariam effe voluntati cjus, nifi voluntas ejus fit contraria fibi-
metipfi, quod omninò impoffibile eft, quoniam Deus eft prorsus immu-

Ad fecundum dicendum, quòd in nobis per concupifcentiam carnis impeditur, aut retardatur concupifcentia fpiriquitur manifeftè, quòd tus,quod in Chrifto non fuit. Et ideò in Chriftus per illa verba Chrifto non fuit contrarietas carnis ad confignificaverit, quòd . voluntas fua humana fpiritum, ficut in nobis. non eft contraria fuæ

Ad tertium dicendum, quòd agonia divinæ, fed ei confornon fuit in Chrifto quantum ad partem mis. De hac continua anima rationalem, fecundum quòd im- conformitate, quomoportat concertationem voluntatum ex dò, fcilicet, humana faciat femper quæ diverfitate rationum procedentem: puta, placita funt divinæ, cùm aliquis, fecundum quòd ratio con- vide corp. ly placebat fiderat unum, vult hoc, &, fecundum enim Chrifto fecundum quòd confiderat aliud, vult contrarium. voluntatem divinam, &c. & art. 5. append. Hoc enim contingit propter debilitatem Ibi enim dicta juvant rationis, quæ non poteft dijudicare, quid hæc, & ab his viciffim fit fimpliciter melius, quod in Chrifto juvantur. Item danon fuit: quia per fuam rationem judi- fti ibidem. Quis ex vocabat fimpliciter effe melius, quòd per bis arguet me de peccaejus paffionem impleretur voluntas divi to Scilicet rationabilina circa falutem generis humani: fuit ter, feu ex ratione fe cundum B. Greg. in hotamen in Chrifto agonia quantum ad mil. Item ab Apoftolo partem fenfitivam, fecundum quòd im- Hebr. 4. Tentatum per portat timorem infortunii imminentis, omnia abfque peccato. ut dicit Dama.* in 3.li.

mnătur per dictu Chri

Tentatione fcilicet exteriori folùm, & cap. 7. talis, decebat, ut "1.3.c.18. nobis effet Pontifex Sanctus innocens, impollutus, fegregatus à 20.23. peccatoribus, & excelfior cælis factus. Etc. 12. per patientiam curramus ad propofitum nobis certamen, afpicientes in auctorem fidei, & confummatorem Jefum, qui, propofito fibi gaudio, fuftinuit crucem confufione contempta, atque in dextera fedis Dei fedet. Item. Recogitate eum, qui talem fuftinuis adverfus femetipfum contradictionem,ut non fatigemini,ani mis vestris deficientes. Ergo fecundum planum Apoftoli fenfum Chriftus animo fuo non defecit in fatigationibus, & tot, tantisque contradictionibus adverfus femetipfum factis ( quod folent defperati,fecundum Pfal. 139. in miferiis non fubjiftent) alioquin exhortatione fua Apoftolus deftrueret intentum fuum, quo, fcilicet, ad imitationem Chrifti cupit cos ita patienter fufferre adverfa quæcunque, ut non deficiant animis. Et quomodò vel leniter defperavit (etiafi fingendi licentia detur fi confufionem contempfit? Si, poftquam tàm viriliter fuftinuit crucem, in dextera fedis Dei fedet? fi,fuo tali Pontificio,i.Pontificis officio per fui oblationem in cruce peracto, eft excelfior cœlis factus: Et,fi in exteriori tentatione per omnia, ideft omnimoda (quod fuit tam amariffima crucis paffio) ftetit femper abfque peccato, fecundum teftimonium Apoftoli, utique multò magis in toto alio quovis tempore manfit abfq; peccato. De impeccabilitate Chrifti, fcilicet, quòd peccare nullo modo unquam potuerit, vide Addit. qu.16.ar.2. ad 2. cum Elucid in exam. Item damnaturà Joan. 14. Venit princeps mundibu jus, & in me non habet quicquam. Ecce, quòd diabolus etiam veniens ad folertiffimè inquirendum de vita Chrifti, utrum, finvenire poffet aliquid de fuo,

de fuo, ideft de peccato in illo, non invenit de hoc in ipfo quicquam. Item
per eandem art, rationem oftendas, illas hærefes meritò damnari à Con-
cilio fexto generali Conftantinopoli celebrato. Hoc enim act. 17. poft-
quam longa oratione explicavit myfterium Dominicæ incarnationis in
unitate perfonæ, & duas in unam perfonam concurriffe naturas, & duas
naturales voluntates, & duas naturales operationes indivisè, infeparabili-
ter, inconfusè, in Chrifto copulatas: tunc fubjungit, ipfas voluntates non
fuiffe contrarias, juxta quod impii afferunt hæretici, fed voluntatem nun-
quam repugnantem, fed fubjectam, ideft obfequentem (ut ex actio, 11. ha-
betur) divinæ ejus, atque omnipotenti voluntati, juxta fententiam fapien-

::

tiffimi Athanafii. Idem quoque Concilium aftio. 11. ex epiftola Sophronii Patriarchæ Hierofolymorum, quam pofteà in act.13.approbat, poftquam dixit, quòd Chriftus eft nobis per omnia fimilis abfque peccato, & omnibus ipfum confequentibus: tunc dicit, quòd Chriftus erat arbiter, & dominus motuum naturalium, & omnium fuorum affectuum, feu paffionum,quæ, nonnifi eo annuente, movebantur. Quod nos minime fumus. Hac ex fumma Conciliorum. Prædicta applica tu (ut oportet) contra illas hærefes pro diverfitate fingularum id, quod à te femper, & ubique præfertim in appendicibus faciendum præfupponitur : ideòque tibi munus tale, via Conciliorum, &c. oftenfa, relinquitur. Tertis vides: quomodò, &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Annotal. Itulus clarus quoad quid nominis in corpore autem manifeftatur, quid fit contrarietas voluntatum, & fecundum quæ attendatur, nempe fecundum contrarietatem objectorum, ut volentis, nolentis, & fi

milium.

¶ In corpore articuli duo fiunt. primò monftratur in communi, in quo Comment confiftat contrarietas voluntatum, fecundò refpondetur quæfito.

tem.

10 intantum protenditur, ut opponat fe electioni, & vincat illam, contrarietas voluntatum eft, ut, fi quis electurus difpendium honoris, famæ, ac vitæ ob bonum virtutis, à naturali voluntate vitæ, honoris, gloriæque vin

¶ Quoad primum conclufio eft. Ad contrarietatem voluntatum in ali-
quo requiritur, quòd oppofitio voluntatum fit & circa idem, & in eadem
voluntate. Probatur primò conclufio hæc ex communi ratione contrarie-
tatis, quam addit fupra diverfitatem: contrarietas enim fpecies eft diversita-
tis. Sed inter contrarietatem,& diverfitatem hoc intereft, quòd contrarietas
addit fupra diverfitatem oppofitionem fecundum idem, & in eodem. Pro- 20
cedit ergo litera fic. Contrarietas exigit oppofitionem in eodem fecundum
idem. ergo contrarietas voluntatum in aliquo exigit oppofitionem volun-
tatum fecundum idem, & in cadem voluntate. Antecedens probatur :
quia, fi diverfitas fit in diverfis,aut fecundum diverfa, non eft contrarietas.
Probatur: quia non eft contradictio, contrarietas namque contradictionem
in fe claudit.

30

Declaratio Deindè declaratur eadem conclufio quoad illam particulam fecun-
Coc quoad dumidem ex diverfis rationibus volendi, & nolendi unum, & idem (puta
unam par mortem Socratis propter commune, vel privatum bonum) dupliciter le
habentibus, vel ut diverfis tantùm, vel non folùm,ut diverfis, fed oppofitis,
ut patet in exemplo literæ de voluntate principis circa mortem Socratis
latronis propter bonum publicum, & voluntate parentis, ut non moria-
tur propter bonum proprium: quandò enim hic fiftunt ambæ voluntates,
diverfæ quidem funt, fed non contrariantur,quia,licèt contraria velint (sci-
licet mori illum,& non mori illum) diverfa tamen ett ratio volendi morte,
& volendi non mortem,ac per hoc non eft oppofitio fecundum eandem ra-
tionem volendi. Sed,fi non fiftitur hic,fed voluntas parentis circa non mo-
ri propter bonum proprium opponit bonum proprium bono communi,
jam non fola eft diverfitas rationum volendi,f.communis,& proprii,fed eft
oppofitio earundem quia commune bonum tollitur per proprium in ra-
tione volendi. Vincit enim amor proprius amorem communis boni, &
expellit illud à ratione volendi,& vult filium non mori,etiam contra com- 40
mune bonum ob nimium amorem proprii boni.

Declaratio

Tem.

Demùm declaratur eadem conclufio quoad illam particulam, in eatoel quoad dem voluntate ex diverfis appetitibus, dupliciter etiam difpofitis, vel cum altera parfola diverfitate, vel cum diverfitate habentibus etiam oppofitionem, v.g. Appetitus rationalis vult bonum rationis, appetitus fenfualis vult bonum delectabile fecundum fenfum. Si hìc fiftitur,diverfitas appetituum eft fola, fed, fi ultrà progreditur ex parte subjecti appetitus boni delectabilis, ut immutet appetentem, vel ad tardandum, vel murandum appetitum boni rationis,jam non fola diverfitas eft appetituum, fed oppofitio,quia opponit fe appetitus delectabilis contra appetitum rationis, & vincit illum, dùm immutat illum, vel annullando, vel debilitando illum ex parte appetentis, ut fcilicet, vel non velit bonum rationis tunc, vel debiliter velit illud. Hoc autem, quod dicimus de oppofitione appetitus fenfitivi ad rationalem, intelligendum quoq; eft, locum habere inter actum voluntatis per modum natuwe, & actum electionis, nam, cùm in diverfa tendunt, fi voluntas naturalis

Inf.3.25. a.

QUÆSTIO

catur .

¶ Circa hanc conclufionem nota, quòd in conclufione non dicitur ad Annot, contrarietatem voluntatum requiri hæc duo, fed dicitur hæc duo requiri ad contrarietatem voluntatum in aliquo. Appofuit fiquidem Auctor ly in aliquo ad monftrandum, quòd de contrarietate voluntatum in uno, & codem homine loquitur. Et dixit hoc, quia fciebat, immò etiam in hac litera docet, quòd ad contrarietatem voluntatum fimpliciter, & abfolutè non requiruntur hæc duo,fed alterum tantùm fufficit, ut patet in exemplo literæ de voluntate principis, & voluntate parentis nimis vitam filii amantis. Sunt enim verè tunc contrariæ voluntates, quamvis fint diverforum hominum. Et hoc modo voluntas peccatorum eft contraria voluntati divinæ,& contra Dei voluntatem agere dicuntur: eft fiquidem hæc contrarietas voluntatum objectivè,non subjective. Sed Auctor in litera loquitur de voluntatum contrarietate & objectiva, & fubjectiva, & ideò adjunxit ly in aliquo, & dixit ad contrarietatem voluntatum in aliquo, hoc eft, objetivè, & fubjectivè,exigi duo, fcilicer, oppofitionem fecundum idem, & oppofitionem in eadem voluntate.

¶ Quoad fecundum conclufio refponfiva quæfito eft. in Chrifto nulla Comment. fuit contrarietas voluntatum. Probatur primo ex parte prime conditionis requifitæ ad contrarietatem voluntatum, hoc eft, oppofitionis fecundum idem, feu eandem rationem. Probatur autem fic, in Chrifto nec voluntas naturalis, nec voluntas fenfualitatis repudiabat rationem volitam à divina, & humana electione. ergo in Chrifto non habuit locum repugnantia voluntatum fecundum idem. antecedens probatur, quoad voluntatem naturalem, quia etiam voluntate abfoluta Chriftus volebat falutem humani generis,quamvis non vellet hoc in ordine ad aliud, hoc eft, quamvis non vellet cam, ut rationem volendi mortem propriam : quia ad voluntatem, ut naturam,non fpectat velle aliquid in ordine ad aliud, fed folùm velle,vel nolle aliquid abfolutè. Deinde probatur antecedens, quoad voluntatem fenfualitatis: quia ejus motus nec ad acceptandum, nec ad repudiandum tàm excelfum bonum ( quod eft bonum commune æternæ falutis generis humani) fe extendit. Secundò probatur conclufio ex parte fecunde conditionis requifitæ ad contrarietatem voluntatum in aliquo, hoc eft, oppofitionis in cadem voluntate. Probatur autem fic. Neutra voluntatum conjugatio ex altera impediebatur, aut retardabatur, ergo in Chrifto non habuit locum repugnantia voluntatum in cadem voluntate. Antecedens manifeftatur & quoad voluntatem divinam, humanamque electivam, quia nec impediebatur, nec retardabatur ex voluntate naturali, aut fenfualitatis, & è converfo : quia nec voluntas naturalis, nec fenfualitatis impediebatur à divina, aut humana electiva. Placebat fiquidem Chrifto fecundum divinam voluntatem, & rationalem volunso tatem, ut & voluntas fua humana per modum naturæ moveretur, hoc eft, haberet fuas naturales velleitates refpectu vita,& refpectu integritatis corporis, refpectu honoris, refpectu famæ, refpectu gloriæ, &c. & appetitus fenfitivus timeret futurum, triftareturque de præfenti malo corporis, &c.

DECIMA

DECIMA NONA.

De pertinentibus ad virtutem Christi quantum ad operationem, in quatuor articulos divifa.

EINDE confiderandum eft de unitate operationis 60 ¶ Secundò. Utrum in Chrifto fint plures operationes fecun

Chrifti.

1.ad 2. Et SUPER QU. XIX.

3.d.im qu..

4.2.q.1.ad

3.2. 18. t.1.Et 4. cont.ca.35.

Et ve 4.20.

1. ad

ar.s. Es op.

26.211.

inter

ART. I.

CONCI

ONCL. In Christo

dum humanam naturam .

Tertiò. Utrum Chriftus fecundum humanam operatio-
nem aliquid fibi meruerit.

Quartò Utrum per eam aliquid meruerit nobis .

ARTICULUS
US PRIMU S.
Utrum in Christo fit una tantùm operatio divinitatis, & humanitatis.
D PRIMUM fic procedi- 70 dicitur Svpx, ideft, Dei virilis. vi-
tur. Videtur, quòd in. detur igitur cffe una operatio compofita
Chrifto fit una tantùm
operatio divinitatis, & hu-
manitatis. Dicit enim

humana natura ha- Dionyf. in 2. cap. de Div. nom. Dif
bet propriam formam,
& virtutem, per quam creta autem eft benigniffima circa nos Dei

6.Et un ar operatur : & fimiliter operatio per hoc, quòd fecundum nos ex 15. divina. Unde & huma- nobis integrè, verèque humanatum eft operationem diftinétam Verbum, quod est fupra fubstantiam, & f.mec. ab operatione divina, & operari, & pati, quæcunque humanæ è converfo. Et tamen di- ejus, divinæque operationi congruunt. vina natura utitur ope- ubi unam operationem nominat hunæ, ficut operatione fui manam, & divinam, quæ in Græco, inftrumenti: & fimiliter humana natura participat operationem divinæ

ratione naturæ huma

in Chrifto.

¶ 2.Præt.Principalis agentis, & inftrumenti eft una fola operatio: fed humana natura in Chrifto fuit inftrumentum divinæ, ut fuprà dictum eft. * ergo cadem eft divinæ, & humanæ naturæ in Christo operatio.

PROB. I. Quia

præfupponitur ex fu-
pradictis multoties, ma-
ximè qu. 2. art.5.6. fe-
cunda verò pars, fcilicet,
unde, &c.probatur:quia
ubicunque movens, ac
motum habent diverfas

formas, feu virtutes ope-
rativas,ibi oportet, quòd *2.12.47. 20
fit alia operatio moven- & 3.

tis, aliaq; operatio pro-
operatione fecuris fe-
pria moti (ut patet de
cundum propriam for-
mam. item 1.9.105.4.5.)

803. Præt. Cùm in Chrifto fint duæ na-
་
turæ in una hypoftafi, vel persona, ne-
ceffarium eft unum, & idem effe, quod
pertinet ad hypoftafim, vel perfonam:
fed operatio pertinet ad hypoftafim, vel cet, & tamen, &c. patet

Tertia autem

pars,

fcili

ab exemplo hoc, fcilicet, quòd artifex operatione propria fecuris, ideft,inci

participat inftrumenta

nifi

fione utitur ad opera- perfonam nihil enim operatur, : tionem fuam, & fecuris fuppofitum fubfiftens, unde fecundum liter artificis operatio- Philofoph.* actus funt fingularium. ergo 'lit. Met. nem, puta facere fea- in Chrifto eft una, & eadem operatio divinitatis, & humanitatis.

cap.1. ante med.to.3.

mnum.

COROLL. Ergo

ex tertiæ partis conclu-4.Præt. Sicuti effe eft hypoftafis fubfifionis probatione dic, ftentis, ita etiam operari: fed propter quòd in Chrifto utraq; unitatem hypoftafis eft in Chrifto unum natura agit cum com- effe, ut fuprà dictum eft. * ergo etiam munione alterius. Quod 9. & Leo Papa affirmat. propter eandem unitatem eft in Chrifto Ergo ex fecunda partis una operatio. probatione dic, quòd

eft effe duo fecundum

fecundum quòd movetur ab alio, ficut operationes: quoniam
fecuris operatio fecundum propriam aliquid agere ex eo, &c.
inftrumentum dicitur
formam eft incifio, fecundum autem ut in text.
movetur ab artifice, operatio ejus eft fa- III. DE MAJORI.
cere fcamnum. Operatio igitur,quæ eft Unum,& idem effe. R.
alicujus rei fecundum fuam formam, eft Secundum numerum. §.
Tunc nihil, &c.Id enim,
propria ejus;nec pertinet ad moventem, quod fecundum nume-
nifi, fecundum quòd utitur hujufmodi re rum eft idem ratione
10 ad fuam operationem : ficut calefacere hypoftafis operatis,pot-
eft propria operatio ignis,non autem fa- fpeciem ratione natura-
bri; nifi quatenùs utitur igne ad calefa- rum in eadem hypoftafi
ciendum ferrum: fed illa operatio, quæ repertarum & fic eft
eft rei folùm, fecundum quòd movetur de operationibus in
Chrifto. Operari namq;
ab alio, non eft alia præter operationem eft hypostasis fubfiftentis
moventis ipfum, ficut facere fcamnum, (ut dicit Philofophus
non eft feorsum operatio fecuris ab ad probationem mino-
operatione artificis, fed fecuris partici- &tus) fed fecundum for-
effet una tantum opera-
tio divinitatis, &c.ufque SED CONTRA eft, quod Ambrof. 20 pat inftrumentaliter operationem arti- mam, &c.ut in tex. Pro
ad ly confufio natura- dicit in 2. lib. ad Gratianum Impera- ficis.
cujus meliori captu ad-
torem. Quemadmodùm eadem operatio
TIONE DIONYSII.Ubi diverfæ est poteftatis, numquid fic potest
unam operationem no- minor, quemadmodùm major
operari, aut
minat humanam, & di- una operatio potest esse, ubi diverfa fub-
ftantia est?

5.Præt. Ubi eft unum operatum, ibi per talem conclufionis eft una operatio:fed idem operatum erat partem, quæ & à fexta divinitatis, & humanitatis, ficut fanatio

fynodo confirmatur

vitantur duo inconve- leprofi,vel fufcitatio mortui. ergot vide-
nientia magna, de qui- tur,quòd in Chrifto fit una tantùm ope-
bus in textu, ly fi verò ratio divinitatis, & humanitatis.

rum

1. EX DECLARA

illarum duarum ad in-¶RESPONDEO dicendum quòd * præced, vicem: non autem ra- fuprà dicti hæretici, qui pofuerunt in tione alicujus confufio- Chrifto unam voluntatem, pofuerunt S.Tunc nihil, &c. Nam etiam in Chrifto unam operationem. argumentum intedebat, Et, ut eorum opinio erronea meliùs inquod diceretur una ope- telligatur, confiderandum eft, quòd,ubinis prædictæ : id, quod cunque funt plura agentia ordinata, indeclaravit per conclu- ferius movetur à fuperiori,ficut in homifionem à fe ex Dionyfio ne corpus movetur ab anima, & inferiomalè deductam: articu- res vires à ratione. Sic igitur actiones,& li verò præmiffa conclufio intendit; quòd illæ motus inferioris principii funt magis o- 40 duæ realiter diftinétæ o- perata quædam, quàm operationes: id perationes poffunt quo- autem, quod pertinet ad fupremum dammodò dici una ra- principium, eft propriè operatio, puta, triufque operationis ad fi dicamus in homine, quòd ambulare, invicem,ut corollarium quod eft pedum, & palpare, quod est ex tertiæ partis proba- manuum, funt quædam hominis operaTEXAM. Ly ope, quorum unum operatur anima per ratio divina virilis. Hoc pedes, aliud per manus, & quia eft eaeft, operatio divina utes dem anima operans per utrumque, ex operatione humana,que parte ipfius operantis,quod eft primum dicitur virilis. Et hoc, principium movens, eft una, & indiffe

fuo: ut exemplificatur rens operatio: ex parte autem ipfo-
hic, & in corp. Ex quo rum operatorum differentia invenitur.
patet ; quàm & igno- Sicut autem in homine puro corpus mo-
ranter & impudenter
hæretici contra quos vetur ab anima, & appetitus fenfitivus
congregata eft,& defini- à rationali, ita in Domino Jefu Chri-
vitSexta fynodus, abufi fto humana natura_movebatur, & 60
fuerint ifto vocabulo, regebatur à divina. Et ideò dicebant,
fcilicet Dei operatio

virilis. Tali enim no- quòd eadem eft operatio, & indifferens ex
mine intelligebant una parte ipfius divinitatis operantis, funt
operationem ex confu- tamen diverfa operata, inquantum, fci-
fione operationum fa-

étam, ut patet in Conci- licet, divinitas Chrifti aliud agebat per
lio illo fexto actione 2.8. feipfam,ficut, quòd portabat omnia ver-
& alibi. Unde Maca bo virtutis fuæ, aliud autem per huma-
rius in ead. actione 8.di- nam naturam, ficut, quòd corporaliter
xit. Non dico duas ope- ambulabat. Unde in fexta Synodo indu-
rationes in difpenfation
*Confian.
ne incarnationis Chrifti, cütur verbà* Severi hæretici fic dicentis.
gener.6, fed unam Dei virilem o- Ea,quæ agebantur, & operabantur ab uno
perationem, non tamen

afi. 4.

duas confiteor. Qui Ma- Christo, multum differunt: quedam enim
carius ob hoc, tanquã funt Deo decibilia,quædam humana, veluti
hæreticus, à Concilio corporaliter vadere fuper terram, profectò
duas operationes ponen- humanum est: cruribus verò vexatis, &
te in Chrifto condena-
tus eft. Ecce, quantum ambulare fuper terram penitùs non va-
damni affert non intel- lentibus fanum greffum donare, Deo deci-
ligere voces patrum,pu- bile eft. Sed unus, fcilicet, incarnatum Ver-
ta unam operationem bum, hoc, & illud operatus eft,
Dei virilem, fed ipfis
& nequa-
verbatim folùm acceptis quam hoc quidem hujus, hoc verò hujus eft
abuti,ideft,fenfu contra- naturæ: neque eo,quòd diverfa funt opera-
rio, feu diffono à patri- menta, ideò duas operatrices naturas, atq;
ligere, ut patet in Ma- formas juftè deferimus.

bus eafdem voces intel

cario.

70

¶ Et ideò, ubicunque movens, & mo- verte:quòd operatio fortum habent diverfas formas, feu virtu- feu natura, fed habet titur fpeciem à forma, tes operativas, ibi oportet, quòd fit alia numerum ab unitate operatio moventis, & alia operatio pro- hypoftafis. Puta, fi amab una hypoftapria moti: licèt motum participet ope- fi femel egreditur, erit rationem moventis, & movens utatur numero una, fi bis, eoperatione moti, & fic utrumque agat runt duæ ambulationes cum communione alterius. Sic igitur in ratione multiplicatio Chrifto humana natura habet propriam tres, fi, &c. Et tamen nis actuum, fi ter erunt, formam, & virtutem, per quam opera- omnes illæ ambulatiotur, & fimiliter divina. Unde humana nes erunt unius fpeciei, natura habet propriam operationem diftin- fcilicet, humanæ, quia Etam ab operatione divina, & è converfo. unam formam humanā Et tamen divina natura utitur operatio- operante procedunt. ne naturæ humanæ, ficut operatione fui IV. MAJOR. Sic uti effe eft hypoftafis inftrumenti, & fimiliter humana natura fubfiftentis, ita etiam participat operationem divinæ naturæ, operari. B. Aliter taficut inftrumentum participat operatio- men, & aliter, §. Nam nem principalis agentis. Et hoc eft quod effe pertinet ad, &c. ut dicit Leo Papa in Epiftola ad Flavianum: patet ibid. Ex quo nota Agit utraque forma, fcilicet, tàm na- aliàs dictum, f. quòd fi- * Eft epi?, tura divina, quàm humana in Christo cum militudines non tenent 2.4.full. alterius communione, quod proprium eft, v. m MAJOR. Ubi est Verbo, fcilicet, operante, quod Verbi eft, unum operatum, ibi eft &carne exequente, quod carnis eft. Si ve- una operatio. B. Velirò effet una tantùm operatio divinitatis, bi eft concurfus plurium & humanitatis in Chrifto, oporteret di- operationum ad illud unum operatum. §. Túc, cere vel, quòd humana natura non ha- &c. Amba enim opeberet propriam formam, & virtutem (de rationes in Chrifto condivina enim hoc dici eft impoffibile) ex currunt ad unum comquo fequeretur, quòd in Chrifto effet fanatio leprofi contactu tantùm divina operatio, vel oporteret facta eft unum operatũ, dicere, quòd ex divina virtute, & huma- ad quod concurrunt & na effet conflata in Chrifto una virtus, gens, & operatio divioperatio humana tanquorum utrumque eft impoffibile. Nam na per auctoritatem priper primum horum ponitur natura hu- mariam fanans, illaermana in Chrifto efle imperfecta: per go fanatio eft unum cófecundum verò ponitur confufio natura- dum quòd operatio hurum. & ideò rationabiliter in 6. Synodo mana tangens, & ope*hæc opinio eft condemnata, in cujus ratio divina fanans addeterminatione dicitur: Duas naturales invicem communicant operationes indivisè, inconvertibiliter, in- nis parte, & fuo corol(ut in tertia conclufio- act.17. confusè, infeparabiliter in eodem domino lario dictum fuit) non Jefu Chrifto vero Deo noftro glorificamus, tamen fanatio ipfa eft uhoc eft, divinam operationem, & huma- quòd tangere non fit nam operationem. proprium operatŭ humanitatis Chrifti, & fanare non fit proprium Loco cita

80

Sed in hoc decipiebantur, quia actio 11.m DE MAJORI. Et ejus, quod movetur ab altero,eft duplex. inftrumenti. R. Ut in Una quidem, quam habet fecundum pro- 90 sè. §. Tunc nihil &c. priam formam, alia autem,quam habet,

ftrumentum eft præci

Cum hoc enim ftat ;

quòd principalis agentis, & inftrumenti, ut res quædam eft, fint duæ

AD PRIMUM ergo dicendum, quòd Dionyf. ponit in Chrifto operationem Javpixiv, ideft, divinam virilem, vel divinam humanam, non per aliquam confufionem operationum,feu virtutum APPENDIX. utriufque naturæ,fed per hoc, quòd divina operatio ejus utitur humana, & humana ejus operatio participat virtutem divinæ operationis. Unde, ficut ipfe dicit in quadam Epiftola ad Caium Super hominem operabatur ea, quæ funt peratio, fcilicet, divina incip. Que raliter concipiens, & aqua inftabilis ter- tis:quòd in Chrifto virhominis: quod monftrat Virgo fupernatu- Et hærefim Sergi Con- ristu qui ftantinopolitani dicen- circa ima. renorum pedum fuftinens gravitatem tutes operatrices, licèt

go non eft fecundum Manifeftum eft enim, quòd concipi eft Sergium, nifi una ope- humanæ naturæ, fimiliter & ambulare, ratio in Chrifto. Secunfed utrumque fuit in Chrifto fupernado habes: quomodò per rationem oftédas, has turaliter, & fimiliter divina operabatur meritò damnari à dictis humanitùs: ficut cùm fanavit leprofum 9.18.art.1. append. Eti* In prædi bid. art.5.6. append. 1. tangendo. Unde in cadem Epiftola fubFacpifl.in tem à B. Ambrofio, ut dit: Non fecundum Deum divina faciens,

fin.

lect. 2.

quæft.2.art.1.2.appen.&

*

10

in arg contr.Ubi pro se non humana fecundum hominem, fed Deo per notabis illud, tan- homine facto, nova quadam Dei, & homiquam impoffibile, ab ipfo adductum, fcilicet, nis operatione. Quòd autem intellexerit, nunquid una operatio duas effe operationes in Chrifto, unam poteft effe, ubi diverfa divinæ naturæ, aliam autem humanæ,pa*Ca.a.inter fubftantia eft: Ex quo tet ex his,quæ dicit in 2.cap.de Divin.nom. fin, & me patet, quòd contra illas dium,pa.. hærefes faciunt etiam ubi dicit, quòd his, quæ pertinent ad dicta contra ponentes fi- humanam ejus operationem, Pater, & ve unam folum natura Spirituffanctus nulla ratione communifimpliciter, five una ex confufione naturarum cant,nifi quis dixerit fecundum benignifconflatam in Chrifto. fimam, & mifericordem voluntatem, in- 20 Ad damnationem ergo quantum fcilicet Pater, & Spirituffanillarum hærefum vide étus ex fua mifericordia voluerunt Chriquæft. 16.art.10. appen, ftum agere, & pati humana. Addit auEt pri.par.quæstio.75.a. tem, & omnem fublimiffimam, & ineffa7. cum Elucid. Et Ad- bilem Dei operationem, quam homo mero 399. cum Elucid. pro nobis factus adimplevit,immutabilis Item fignanter anathe- profectò Deus, & Dei verbum. Sic igimatizantur auctores ca- tur patet,quòd alia eft operatio humana, rumdem à Synodo fex- in qua Pater,& Spirituffanctus non comlebrata. Ibi enim in act. municant, nifi fecundum acceptationem decimafexta adductus mifericordiæ fuæ,& alia eft ejus operatio, ad Concilium dicitur inquantum eft Dei verbum, in qua comConftantinus presbyter Ecclefiæ, quæ eft in A- municant Pater, & Spirituffanétus. pamia fecundæ Syrioru Ad fecundum dicendum,quòd instruprovinciæ, & examina- mentum dicitur aliquid agere ex eo,quòd tus eft ab ipfo Concilio

*In cor. a.

dition. articulorŭ nu

ta Conftantinopoli ce

30

de fua fide: qui refpon- movetur à principali agente, quod tamé
dit, fe non cognofcere, præter hoc poteft habere propriam ope- 40
nifi una volūtatē,&una rationem fecundum fuam formam, ut de
operatione in Chrifto igne dictum eft. *Sic igitur actio inftru-
Cui poft longa difputa-
tione fanctü Concil. di- menti, inquantum eft inftrumentũ, non
xit: Ita fentis, & ita eft alia ab actione principalis agétis: pot-
perfeveras ufque ad fine eft tamen habere aliam operationem,
in hac fecta Conftanti

prout eft res quadam. Sic igitur opera- nus refpondit. Etia De
tio, quæ eft humanæ naturæ in Chrifto, mini, fic fentio, fic cre-
do, & non eft poffibile
inquantum eft inftrumentum divinita- aliter. Sancta fynodus
tis, non eft alia ab operatione divinitatis, exclamavit. Hec fecta
non enim eft alia falvatio, qua falvat hu- Manichæorum eft. Hec
manitas Chrifti, & divinitas ejus: habet eft fides Apollinarii.
tamen humana natura in Chrifto, in- gmatibus fuis. Anathe-
quantum eft natura quædam, quandam
propriam operationem præter divinam,
ut dictum eft. *

Anathema illi cum do

ma Theodoro Pharani-
tano hæretico.Sergio he-

erico anathema. Pyrro * In cor, 4.

hæretico anathema.

Paulo hæretico anathe-
ma. Petro hæretico a-
nathema, Macario hæ-
retico anathema fit.Po-

¶ Ad tertium dicendum, quòd ope-
rari eft hypoftafis fubfiftentis: fed fe-
cundum formam, & naturam,à qua o-
peratio d fpeciem recipit, & ideò à di- lychronio hæretico ana-
verfitate formarum, feu naturarum eft thema. Afpergio Per-
diverfa fpecies operationú; fed ab unita- genfi anathema. Omni-
bus, qui fuffragantur
te hypoftafis eft unitas fecundum nume- hæreticis, anathema.
rum, quantum ad operationem fpeciei. Hæc ex suma Concilio-
Sicut ignis habet duas operationes fpe- rum. Tertiò vides, &c.
cie differentes, 1. illuminare, & calefa-

cere fecundum differentiam lucis, & caloris, & tamen eft
una numero illuminatio ignis femel illuminantis. Et fimiliter
in Chrifto oportet, quòd fint duæ operationes fpecie diffe-
rentes fecundum ejus duas naturas: quælibet tamen operatio-
num eft una numero in Chrifto femel facta, ficut una am-
bulatio, & una fanatio.

Ad
quartum dicendum, quòd effe, & operari est per
fonæ à natura, aliter tamen, & aliter. Nam effe pertinet ad
ipfam conftitutionem perfonæ, & fic quátum ad hoc fe habet
in ratione termini: & ideò unitas perfonæ requirit unitatem
ipfius effe completi, & perfonalis : fed operatio eft quidam ef-
fectus perfona fecundum aliquam formam, vel naturam :
unde pluralitas operationum no præjudicat unitati perfonali.

Ad quintum dicendum, quòd aliud eft proprium opera-
tum operationis divinæ, & operationis humane in Chrifto:
ficut operatum proprium divinæ operationis eft fanatio le-
profi, operatum autem proprium humanæ naturæ eft ejus co-
tactus. Concurrunt autem ambæ operationes ad unum ope-
ratum, fecundum quòd una natura agit cum communione
alterius, ut dictum est. *

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Annotat. T Itulus articuli præfentis, & fequentis accurata eget annotatione fui

Ratio pro

pter quam.

movetur

kic art.

fenfus. nam, cùm unum multipliciter dicatur, confequens eft, uto-
peratio una multipliciter dicatur. In propofito autem, ut Auctor ipfe in
hoc articulo infinuat, & in fequenti apertè teftatur, fermo eft de operatio-
nis unitate fecundum principium activum, non quodcumque,fed propriu, so
hoc eft virtute propria agens ita, quòd operatio una appellatur, quæ eft
ab uno tantum activo principio virtute propria, &, fi à pluribus activis
principiis fecundum fuas proprias virtutes eft, non eft operatio una. perin-
de ergo eft quærere, an divinitatis, & humanitatis in Christo sit una tantu
operatio, ac fi quæreretur, an in Chrifto fit unum tantùm principiu ope-
randi virtute propria, five illud fit fola divinitas, five compofitum quid
ex humanitate, & divinitate, five fola humanitas. Quod tamen nullus
umquam opinatus éft, credens incarnati Verbi mysterium.

60

Eft autem movendi hunc articulum ratio, & hærefis ponentium in Christo unam naturam compofitam ex deitate,& humanitate, quoniam confequenter poneretur una tantùm confufa operatio in Chrifto, quia poneretur in co unum tantùm principium virtute propria activũ, fcilicet, natura illa tertia confufa, & multò magis hærefis ponentium in Chrifto folam deitatem effe activam virtute propria, humanitatem verò effe purum inftrumentum fine propria virtute(quales fuerunt fubtrahentes Chrifto voluntatem humanam, vel ejus actum) quoniam fecundum hoc in Chrifto confequenter poneretur deitatis, & humanitatis una tantùm operō juxta unitate activi principii proprii. At,fi in Chrifto deitas agit virtute propria, & humanitas agit etiam virtute propria (quamvis coagat fimul deitati) non eft deitatis, & humanitatis in Chrifto operatio una tantùm, fed eft una,& multæ. v.g. dùm Chriftus fanavit infirmum tangendo, fi 70 fuit in illo opere aliquis actus caufatus ab humanitate virtute propria, & aliquis caufatus à divinitate virtute propria, operatio illa non eft una tantùm, fed eft quidem una, & multæ. Una puta fanatio, quia virtute propria deitatis, & ab humanitate inftrumentaliter eft, duæ verò, quia adjungitur diet operationi operatio, quæ eft ab humanitate virtute propria dum fanationi conjungitur voluntaria contactio, fanatio enim una operatio eft à deitate per humanitatem, contactus autem voluntarius poncretur humana operatio à propria humanitatis virtute. Si autem fola deitas propria virtute operari ponatur, & humanitas folùm, utpote exeques principalis agentis virtutem poneretur, una tantùm operatio inveniretur in hujufmodi curatione. Hæc de titul. Comment Incorpore art. primò recitatur fimul, & declaratur hæreticorum pofitio cum fundamento. Secundo oftenditur radix erroris corum. Tertio refpondetur quæfito ibi. Et ideò ubicumque movens, & motum.

Quoad primum erronea conclufio cft. In Chrifto est una tantùm opera-
tio, licet fint multa operata. Probatur, quia unum tantum eft in Christo
principium activum, f.deitas: humanitas autem inftrumentaliter fe ha-
bet. Declaratur hæc & in anima refpectu organorum corporeorum, &
refpectu vitium fenfitivarum .

¶ Quoad fecundum radix errandi ponitur, quia non diftinxerunt opera-
tionem inftrumenti per propriam formam, vel per participationem agen-

tis. Declarantur hæc in artificialibus, artifice, & ferra, & in naturalibus,f.
igne refpectu artis: quod potes declarare tu refpectu animæ vegetativæ,
cujus inftrumentum ponitur ignis in augmento, ut patet in 2. de Anima
contra Empedoclem. Indiftinctio igitur operationum, & communio a-
gentium,quia principale utitur propria operatione inftrumenti, & inftru-
mentum participat operationem propriam,principalis errādi occafio fuit.
¶Quoad tertium conclufio eft. In Chrifto funt due operationes. Proba-
tur primò ratione oftenfiva: fecundò auctoritate Leonis: tertiò ducendo
ad impoffibile: quartò definitione Synodi. Omnia clara funt in litera

D.946.

In refponfione ad quartum adverte, & perfpice fenfum literæ ponentis
differentiam inter effe, & operari refpectu naturæ, & perfonæ, Ponitur Annotat
fiquidem primo modo utriufque convenientia in hoc,quod utrumque, hoc
eft tam effe, quàm operari, eit perfonæ à natura ita, quòd utrumque ha-
bet naturam pro principio, & perfonam pro fubjecto, quod eft, quod ope-
ratur. Deindè fubditur differentia inter utrumque, quia in conftitutione
perfonæ à natura effe fe habet, ut terminus, quia fpectat ad ipfam perfonæ
conftitutionem, ut propria actualitas ejus: perfona enim nihil aliud eft,
quàm natura deducta ad hoc, quòd fit proprie id, quod eft. Et hinc prove-
nit, ut unitas perfonæ exigat unitatem efle, oportet namque conftitutio-
nem unius perfonæ ad unum tantummodò terminum compleri: opera-
tio verò non fic fe habet: non enim natura, conftituendo perfonam, dat
operari, ficut dat effe, fed perfona jam exiftens profert, mediante natura,
operationem. Et ideò unitas perfonæ non exigit unitatem operationis.
Ubi vides, quòd effe immediate in perfona à natura eft, operari verò, jam
conftituta perfona, habet à natura ipfa, mediante natura: habet enim o-
peratio naturam, & ut principium, & ut fufceptivum proximum faltem
mediante potentia, perfonam autem, ut primum operans, ut quod; effe
verò naturam, habet, ut principium quo tantùm, & perfonam, ut imme-
diatum fubjectum quod eft. Eadem ergo eft doctrina hic, & fuperiùs tra
dita; non enim docemur hic, quòd effe fit de intrinfeco intellectu perfo
næ, fed, quòd pertinet ad conftitutionem perfonæ. Et verè fic eft, quo-
niam conftitutio perfonæ eft conftitutio ipfius efle, tùm, quia non alia
conftitutione fit perfona, & alia fit effe, fed una, & cadem: tùm, quia ad
hoc conftituitur perfona, ut fit, quod eft dictu, conftitutionem perfo-
næ terminari ad effe, tamquam ad ipfi perfonæ propriam, immediatam,
ultimamque actualitatem, infra latitudinem fui generis,fcilicet,fubftantiæ.
In refponfione ad quintum vide novitie, quod, cum propriis operatis
fingularium operationum divinæ fcilicet, & humanæ ) ftare dicitur uni-
tatem operari refpectu utriufque: non per viam proprietatis, quia hoc rç-
pugnat his, quæ nunc immediatè dicta funt, fed per viam concurfus, feu
communionis: numquam .n. operatum proprium unius operationis eft
operatum proprium alterius, ut in principio refponfionis docemur: fed
operatum proprium unius poteft effe operatum commune fibi, & alteri
operationi, ut fanatio leprofi eft proprium operatum divinæ operationis,
& cum hoc eft commune operatum dictæ divinæ operationi, & humano
contactui participanti divinam operationem, ut in calce refponfionis do-

ལ་་