Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

Sueriten t quidem

Et limp

men ho

quonia

aruri,&

iquú pro

ehuma

non ent

ter. Et Vanx

intendit

Ti homi

[ocr errors]
[ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]
[ocr errors]

1. ILLATIO CONC. eft homo. ergo fimiliter hæc eft vera: Ho-
Ergo homo, &c. R. Nega mo factus eft Deus.
tur illatio.§. Procedit.n.
ex præmiffis malè intel-

3. Prætereà. Greg. Nazianz. dicit in
*In epift. lectis. Nam falsè intelli- Epift. ad Clidonium: * Deus quidem hu-
nium inter git major illa auctorita- manatus eft, homo autem deificatus, vel
tem Rom. 1. In verbis fi quomodolibet alter nominaverit: fed Deus
quidem illis Apoftoli
hoc relativum, &c. ut ca róc dicitur humanatus, qua eft homo
factus.ergo homo ea ratione dicitur deifi-
catus, qua eft factus Deus. Et ita hæc eft
vera: homo factus eft Deus.

med

[ocr errors]

in tex.

[ocr errors]

Et hominem Deum. R.

II. EX B. AUGUST.
Loquendo verè,fed non
propriè. §. Prout f. de- 4. Prætereà. Cùm dicitur, Deus factus
claratur in text. & in eft homo, fubjectum factionis, vel muta-
corp. ly alio modo poteft tionis non eft Deus, fed humana natura,
intelligi,ut,&c.ufque ad
ly harum locutionum. quam fignificat hoc nomen homo: fed il-
Tunc,&c. Nam conclu- lud videtur effe fubjectum factionis, cui
fio articuli, quandò ne- factio attribuitur. ergo hæc magis eft ve-
gat hanc propofitioné:
homo factus eft Deus, ra, homo factus eft Deus,quàm ifta,Deus
accipit eam in alio fen- factus eft homo.
fu, quàm accipiatur à D.
Aug. per argumentum

*li.3.c.2.no

longe à fi.

adducto.

&toritatem illam Grego

Hoc nomen homo. R. Po

autem illud humanæ naturæ, de quo ve- es? Refpondit. Prinrificatur effe Deum, eft idem, quod hypo- vobis. Patet enim, quòd idem,quod cipium; qui & loquor ftafis, feu perfona filii Dei, quæ femper ly quis fecundum fe fuit Deus. Unde non poteft dici, quòd quærit de perfona, & seifte homo incœpit effe Deus,vel quòd fiat cundum intentionem Deus, aut quod factus fit Deus. Si verò Judæorum quærit de perfona humanitatis effet alia perfona, vel hypoftafis Dei, & quoniam Judai, cùm hominis ita, quòd effe Deum prædicare- Chrifti divinitatem nec tur de homine, & è converfo, per quan- nofcere vellent, immo cognofcerent, nec cogdam conjunctionem fuppofitorum, vel cam pro fuo poffe negadignitatis perfonalis, vel affectionis, vel rent, non intendebant inhabitationis, ut Nestoriani dixerunt, per ly quis interrogare tunc pari ratione poffet dici, quòd homo nifi de perfona humana factus eft Deus, ideft, conjuctus Deo, ficquam oculis corporalibus videbant. ut & quòd Deus factus eft homo,ideft, Chriftus igitur refponconjunctus homini. dendo ad interrogata

10

20

40

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

ADPRIMUM ergo dicendum, quòd perly principium intendit defignare perfonam in verbis illis Apoftoli hoc relativú, Qui, humanitatis, Cóftat vequod refert perfonam filii Dei, non debet rò tùm ex 1.9.44. ar. 1. intelligi ex parte prædicati, quafi aliquis & q.45.ar.s.quòd omne exiftens ex lemine David fecundum car- tum à Deo : tùm ex q. 2. creatum eft principianem fit factus filius Dei, in quo fenfu ob- ar.s.quòd perfona creajectio procedebat; fed debet intelligi ex ta confequitur ad unioparte fubjecti, ut fit fenfus, quòd filius nem animæ cum corpore, tanquam aliquid inDei factus eft, f. homo, ad honorem Pa- de principiatum; quo30 tris (ut Glo. exponit *) exiftens ex femine circa fit, ut perfona glinter. David fecundum carnem. Ac fi diceret, creata fit duplici jure Juper filius Dei factus eft habens carnem ex fe vocanda principiatum, f. à Deo, & ab unione mine David ad honorem Dei. corporis,& animæ. Non Ad fecundum dicendum, quòd illud ergo de perfona humaverbum August.*eft intelligendum in illo nitatis fuæ refpondiffet Chriftus ly ego princifenfu, fecundum quòd ex illa fufceptione pium, nifi humanitatis in arg. incarnationis factum eft, ut homo effet fuæ perfona effet increaDeus, & Deus effet homo. In quo fenfu ta, & ab unione anima ambæ locutiones funt veræ, ut dictum cum corpore independens. Idem ergo eft, ac incor. ar. elt . fi refpondens Chriftus Et fimiliter dicendum eft ad tertium; per ly ego principium, nam deificari idem eft, quod fieri Deum. apertius dixiffet: Perfo ¶ Ad quartum dicendum, quòd termi- na humanitatis meæ eft Deus, feu perfona divina. nus in fubjecto pofitus tenetur materiali- Cum igitur in Chrifto ter, ideft, pro fuppofito ; pofitus verò in ly homo dicat perfonam prædicato tenetur d formaliter, ideft, pro humanitatis divinam; & perfonam divinam natura fignificata. Et ideò, cùm dicitur: fieri Deum, fit impofHomo factus eft Deus, ipfum fieri non fibile; relinquitur ab iattribuitur humanæ naturæ, fed fuppofi- pfa fcriptura fcholaftito humanæ naturæ, quod eft ab æterno cis Theologis procul dubio concludendum', Deus, & ideò non convenit ei fieri Deum. quòd propofitio ifta: Cùm autem dicitur: Deus factus eft ho- Homo factus eft Deus mo, factio intelligitur terminari ad ipfam fit impoffibilis. Secun humanam naturam. Et ideò, propriè lo do vides: quomodò,&c. quendo, hæc eft vera: Deus factus eft homo: fed hæc eft falfa: Homo factus eft Deus; ficut, fi Socrates, cùm priùs fucrit homo, pofteà factus eft albus, demonftrato Socrate, hæc eft vera: Hic homo hodie factus eft albus; hæc tamen eft falfa: Hoc album hodie factum eft homo. Si tamen ex parte fubjecti poneretur aliquod nomen fignificans naturam humanam in abftracto, poffet hoc modo fignificari, ut fubje&tum factionis, puta, fi dicatur, quòd natura humana facta eft filii Dei.

SED CONTRA eft, quod Dam. di-
cit in 3. lib. *Non hominem deificată dici-
III. EX D. GREG. mus, fed Deum humanatum: idem autem
NAZ. Homo autem dei- eft fieri Deum, quod deificari. ergo hæc
ficatus. B. i. factum eft, eft falfa : homo factus eft Deus.
ut homo effet Deus.§.
Tunc, &c. Nam falfum RESPONDEO dicendum, quòd ista
eft, quòd homo dicatur propofitio: homo factus eft Deus, tripli-
fecundum Greg. ipfum citer poteft intelligi. Uno modo ita, quòd
deificatus ea ratione, hoc participium, Factus, determinet ab-
quia fit factus Deus ; ut
deducit argumentum .
folutè vel fubjectum, vel prædicatum. Et
Non offenditur ergo ar- in hoc fenfu eft falfa: quia neque homo ille,
ticuli conclufio per au- de quo Deus prædicatur, eft factus, neq;
*ar.8.&9. rii; quoniara loquitur Deus é factus, ut infrà dicetur.* Et fub co-
busq. in diverfo fenfu ab illa. dem fenfu hæc eft falfa: Deus factus eft
vide ad fecundum. homo, fed fub hoc fenfu non quæritur hic
IV. DE MAJORI. de iftis propofitionibus. Alio modo pot-
fitum in prædicato. §. eft intelligi, ut ly Factus determinet co-
Tunc nihil, &c. Nam, pofitionem, ut fit fenfus: homo factus cft
cùm dicitur: homo fa- Deus .i. factum eft, ut homo fit Deus. Et
ctus eft Deus, ly homo
non ponitur in prædica- fub hoc fenfu utraque est vera, & homo fa-
to, fed in fubjecto Ter- &tus eft Deus, & Deus factus eft homo:
minus autem in fubje- fed hic non eft proprius fenfus harum lo-
&to, &c. ut in tex.
cutionum; nifi fortè intelligatur, fecun-
APPENDIX. dum quòd ly homo non habet perfonalem
Emo:
X artic. habes pri- fuppofitionem, fed fimplicem. Licèt.n.
mo:quomodò per hic homo non fit factus Deus, quia hoc
ritò effe à fcripturis, & fuppofitum .f. perfona filii Dei,ab æterno
Damafceno infinuatum, fuit Deus, tamen homo, communiter lo-
quòd propofitio hæc quendo, non femper fuit Deus.
Homo factus eft Deus, Tertio modo propriè intelligitur,fecun-
quidem,ut in argu.cont. dum quòd hoc participium, factus, ponit
Ubi adverte, quòd ly fieri circa hominem in refpectu ad Deum,
non hominem deificain ficut ad terminum factionis. Et in hoc fen-
fceno, quàm fumebatur fu, fuppofito, quòd in Chrifto fit cadem
à Greg. Nazianzeno in perfona,& hypoftafis,& fuppofitum Dei,
Ut enim ibi & hominis (ut fup.oftenfum eft *) ista pro-
ex refponfo habitum
fuit, Greg. loquebatur pofitio est falfa; quia, cu dicitur, homo fa-
improprie; hic verò ctus eft Deus, ly homo habet perfona-
Damafcenus loquitur lem fuppofitionem. Non enim effe Deum
propriè. A fcripturis verificatur de homine ratione humanę na-
autem per hoc, quod
dicitur Joan. 3. Tu quis turæ, fed ratione fuppofiti fui: fuppofitú

[ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
[ocr errors][ocr errors][merged small]

¶In corpore duo fiunt. Primò ponitur duplex propofitionis fenfus Comment. improprius : & juxta utrumque refpondetur. Secundò ponitur tertius fenfus, qui folus eft proprius, & refpondetur quæfito

Je-fu quo•

non

70

[ocr errors][merged small]

fenfu. Quartò, quòd hic fenfus non eft proprius harum propofitionum. Et
ratio quidem logica eft: quia ly factus non eft modus determinativus com-
pofitionis, ficut ly poffibile, aut neceffarium. Ratio verò realis ad fenfum
refpiciens, quæ in litera redditur, cum quinto fubjungitur, quomodò fen-
fus ifte poteft proprietatem fortè habere, eft, quia hic homo, de quo enun-
tiatur factü effe Deú, non eft factus Deus ita, quòd neque ab æterno, neque
ex tempore factum eft, ut homo, hoc eft, hic homo, effet Deus: conftat
enim, quòd ly homo fupponit in hac enuntiatione pro hoc homine: quia
fupponit perfonaliter, & determinatè, & quòd hic homo eft Deus ab æter-
no genitus, non factus, eft hypoftafis filii Dei. Non eft igitur proprius fen-
fus harum locutionum dicere: Factum eft, ut homo effet Deus. Poffet
tamen, ut quintò dicitur in litera falvari, ut proprius fenfus, fuftinendo,
quòd homo habeat fuppofitionem fimplicem, hoc eft, fupponat pro natu-
80 ra humana in conereto communiter, nam factum eft,quòd homo fit Deus,
quamvis non fit factum, quòd aliquis fingularis homo fit Deus, quia ille
fingularis homo, qui eft Deus, eft naturaliter, & ab æterno Deus.
¶ Num in ista: Homo factus eft Deus, fit fimplex, vel
perfonalis fuppofitio.

Quoad primum vide novitie, quòd in primo fenfu copula verbalis Je prim. eft ly eft: & ly factus ponitur vel adjectivum fubjecti, puta homo factus: modocunq; ficut, fi diceretur, homo creatus, vel adjectivum prædicati, puta, Deus faJumptage &tus ita, quòd fenfus effet,vel, quod factus homo eft Deus, vel, quòd homo Protio eft Deus factus. Et utroque modo judicatur falfa : & de fecunda quidem falfa eft. eft dubium. Prima autem falfa judicatur: quia ly homo in fubjecto ftat pro hypoftafi, ac per hoc dicendo, homo factus, enuntiatur de perfona humana facta, quòd eft Deus: conftat autem nullam effe perfonam five humanam, five divinam factam, quæ fit Deus: nam perfona humana, quæ eft Deus, eft non facta, fed genità ab æterno, Deus de Deo. Diff qui-¶ In fecundo autem, quainvis improprio fenfu, dicuntur quinque: prique de bac mò ponitur modus, quo fumitur ly factus: & dicitur fumi, ut modus deproti terminans compofitionem, ficut in propofitionibus modalibus ly possibiJe fen- le, aut necessarium determinatè dicit compofitionem ita, quod propofitio ifta Homo factus eft Deus, fonat iftam Hominem effe Deum, factum eft. Et proptereà fecundò in litera explicatur dictus fenfus ejufdem, f. fa&tum eft, ut homo fit Deus, & fimiliter Deus factus eft homo, factum eft, ut Deus fit homo. Tertiò dicitur, quòd propofitio utraque eft vera in hoc

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

Obje 7.1.

Ohjo? 3.

te naturam humanam indeterminatè, aliud enim eft dicere : hic homo eft
factus Deus, & aliud eft dicere: homo eft factus Deus: quoniam homo
fupponit confusè pro habente naturam humanam, hic homo autem de-
terminatè.

Et hinc fit primò, ut ratio literæ nihil valeat, reprobando illam : Homo factus eft Deus, quia ifta eft falfa: Ifte homo factus eft Deus. Fit fecunObject.. dò, ut non logicè dicatur in litera, quòd fupponat fimpliciter ly Homo ftando pro homine communiter: quoniam fupponit perfonaliter, confuse tamen, immò naturalis fuppofitio termini communis concreti eft fupponere pro habente naturam indeterminatè. Fit tertiò, ut, quia ifta propofitio: Homo factus eft Deus, in perfonali fuppofitione propriiffime fumpta eft vera, quia in veritate homo eft Deus, & non femper fuit Deus, fed per unionis gratiam eft Deus, malè in litera arguatur falfitatis. Fit quartò, ut Scotus in tertio fententiarum,dift.7. quæft. 2. rectiùs dixerit, quòd ifta proScot. pofitio: Homo factus eft Deus, eft fimpliciter vera, & propria, tùm, quia homo per actionem agentis eft Deus, & non femper fuit Deus, tùm, quia eft convertens illam: Deus factus eft homo.

10

¶ Ad evidentiam horum fcito, quòd inter perfonalem, & fimplicem Notanda fuppofitionem hæc eft differentia, quòd, fi ly Homo fupponit perfonaliter, ad Ref.q. oportet prædicatum convenire alicui perfonæ humanæ, quod enim de nulla perfona humana, nec de omnibus fimul verificatur, de homine perfonaliter fumpto non verificatur, ut patet difcurrenti tam in propofitionibus 20 per fe, quàm per accidens. Si verò fupponit fimpliciter, prædicatum convenit homini abftrahenti à fuis fuppofitis ita, quòd verificatur de homine communiter, & de nullo homine, nec de omnibus fimul verificatur. ¶ Ad propofitum autem defcendendo, confiderandum eft, quòd in ista tis tradite propofitione: Homo factus eft Deus, ly Homo fupponit perfonaliter,proApplica doctrine ad prie loquendo, quia ly factus eft non permittit hominem fupponere, nifi propofitü. perfonaliter, ficut, cùm dicitur: Homo factus eft albus, quoniam fieri rec

[ocr errors]

Sel.06.2

le non eft hominis communiter, fed hominis fingularis. Et proptereà ad
veritatem iftius: Homo factus eft Deus, oportet veram effe iftam aliquis
homo factus eft Deus, ficut ad veritatem iftius: homo factus cft albus,
oportet, quòd aliquis homo fit factus albus . Sed, fi ly homo fupponat fim-
pliciter, veritas ejus non exigit, quod aliquis homo fit factus Deus, fed fut- 30
ficit, quòd per actionem alicujus agentis factum fit, ut de homine abfolu-
te verificetur de novo effe Deum. Et, quia poteft dici, quòd ifte fenfus eft
proprius fenfus iftius propofitionis à doctoribus pofitæ (ita, quòd de ho-
inine abfolutè dixerunt, quòd factus eft Deus) nec hæc proprietas eft uf-
quequaque clara, ideò Auctor dixit. Niji fortè, &c.

Ad objecta igitur refpondendo dicitur, concedendo, quòd homo, pro-
priè loquendo, fupponit pro habente naturam humanam indeterminate,
&, quòd alia eft propofitio: Homo factus eft Deus, & alia: Hic homo fa-
&tus eft Deus. Sed, cùm infertur primò. ergo ratio literæ nihil valet, re-
fpondetur, quòd efficax eft, quia, licèt fint diverfæ propofitiones, negatio 40
tamen illius fingularis, fcilicet: hic homo eft factus Deus, infert negatio-
nem illius indefinitæ: homo factus eft Deus. quoniam gratia materiæ
unum fingulare in propofito æquivalet omnibus fingularibus; conftat .n.
unum tantùm hominem effe Deum. Et proptereà, ficut à negatione o-
mnium fingularium infertur negatio indefinitæ, ita in propofito a negatio-
ne unius fingularis deftruitur indefinita.

¶ Ad fecundum dicitur, quòd, quia talia funt fubjecta, qualia permit-
tuntur à prædicatis, & prædicatum integrum f. factum effe Deum, veri-
ficandum eft, & non poteft verificari de homine perfonaliter, five confu-
sè, five determinatè,ideò ad fuppofitionem fimplicem recurfum eft. Lo-
gicum quippe eft, ut homo fupponat fimpliciter pro habente naturam abf- so
trahendo à fingularibus, non folùm quoad fignificationem, fed quoad
id, quod prædicato fupponat, & hæc non eft ejus naturalis fuppofitio, fed,
cùm perfonaliter fupponit pro habente naturam indeterminate.

Ad tertium dicitur, quod jam patet, falfum efle, quòd perfonaliter Sol.0b.3. fumpta illa propofitio homo factus eft Deus, fit vera, nec eft verum de homine perfonaliter fumpto, quòd per gratiam unionis eft Deus.

Sol.06.4 ex

Sces.

Dub.z.

:

Ubi tamen hujufmodi dicta inveniuntur, piè interpretanda funt, nec cx-
tendenda.

¶Quoad fecundum tertius fenfus ponit, quòd hoc totum: Factus eft, Commene.
ponitur pro copula verbali. fic enim ly factus eft ponit circa homi-
nem, ut fubjectum fieri, non abfolutè, fed in ordine ad Deum, utter-
minum factionis ita, quòd fenfus proprius eft, quòd homo effectus eft
Deus. Et in hoc fenfu proprie refpondetur quæfito, quòd propofitio eft
falfa, & manifeftatur, & probatur. Manifeftatur quidem & ex fuppo-
fita fententia fidei falfificante dictam propofitionem, & ex contraria hæ
reli Neftorianorum verificante eandem. Ponendo enim unam tantùm
in Chrifto hypoftafim, cùm illa fit genita Deus ab æterno, & fupponatur
per ly home, non poteft dici, quod factus eft Deus. Ponendo auten
cum hæreticis duas in Chrifto hypoftafes, optimè verificatur, quòd ho-
mo factus eft Deus, quia ille hoino conjunctus eft Deo, ficut è contra
Deus factus eft homo, ideft, conjunctus eft illi homini fecundum hos he-
reticos. Probatur autem fic. Else Deum verificatur de homine non ratio-
ne naturæ, fed fuppofiti. ergo fieri Deum de fuppofito quoque verifi-
cari deber, fi propofitio eft vera; fed de fuppofito non poteft verificari,
fieri Deum. Probatur, quia ab æterno eft Deus, nec umquam cepit effe
Deus, aut fieri Deus, aut, quòd factus fit Deus. crgo. Antecedens pa-‘
tet. Confequentia verò probatur, quia ejufdem eft fieri, & effe, fi fit, cum
fieri terminetur ad effe.

Unde ad quartum ex Scoto dicitur, quod, fi Scotus utitur fuppofitione
fimplici, verum dicit, & affirmat proprietatem fenfus, quam Auctor in li-
tera fub dubio relinquit, fed in veritate ly Factus est tranfit in imperfo-
nale, hoc eft, factum eft, ut homo effet Deus. Quod non videtur de in-
tentione Scoti volentis iftam Homo factus eft Deus, fequi per converfio- 60
nem adillam: Deus factus eft homo. oportet enim perfonaliter fuppone-
re hominem, fi per converfionem fequitur ad illam. Et proptereà,fi ut
apparet ) utitur fuppofitione perfonali, directè dicit contra Auctorem, fed
falfum dicit. quoniam perfonaliter fumpta propofitio illa: homo factus
eft Deus, eft falfa. Et, cùm probatur, quia ifte funt veræ : homo per actio-
nem agentis eft Deus, & homo non priùs erat Deus, refpondetur,quòd pri-
ma eft falfa, quia veritas ejus exigit veritatem alicujus fuæ fingularis, fei-
licet, quòd aliquis homo per actionem agentis eft Deus, qui priùs non fuit
Deus. Conftat autem, quòd nullus homo per actionem cujufcumque agen-
tis eft de novo Deus, quia ille homo, fcilicet, Jefus Nazarenus, qui folus
inter homines eft Deus, non eft de novo Deus, fed ab æterno, nec per 70
actionem alicujus agentis, fed æterna nativitate à Patre eft Deus. Nec
eft verum, quòd iftius: Deus factus eft homo, convertens fit: homo factus
eft Deus, fed illa: Qui factus eft homo, eft Deus, ficut ifta: Paries factus
eft albus, non convertitur in iftam: Album factum eft paries, fed in iftam :
Quod factum eft album eft paries.

Secundum dubium occurrens eft, quia videtur, quòd etiam factum
fit, quòd ifte homo fit Deus. nam ly ifte hono ftat pro fuppofito æterno,
non quatenus eft æternum, feu hypoftafis divinæ naturæ, fed quatenùs eft
ex tempore hypoftafis humanæ naturæ. Conftat autem, quòd factum eft
per gratiam divinam, ut hypoftafis divinæ naturæ effet hypoftafis hu-
manæ naturæ, &, quòd hypoftafis humanæ naturæ effet ipfa verbi hypo- 80
ftafis. Et fic propofitio effet vera, & fenfum proprium habet fecundum
perfonalem fuppofitionem.

Ad hoc dicitur, quòd in hac ultima particula literæ non eft fermo de Ref. dub.2. veritate, fed de proprietate fenfus. Et proptereà, licèt affignatus fenfus objiciendo fit verus, non tamen eft proprius dictæ propofitionis, quia ly homo ex parte fubjecti perfonaliter, ac determinatè fupponens debet fumi pro illa hypoftafi abfolutè, & non pro illa, ut abftrahit à seipfa ut objectio fumit) quia fubjecta tenentur materialiter, conftat autem, quòd, abfolutè sumpta hypostasi illa, falfum eft, quòd factum fit, illam effe Deum.

Adverte circa hæc, quòd, cùm in omni factione, qua unum fit aliud, Annet. non folùm concurrat terminus, fed fubjectum, feu, quafi fubje&um, & in hac factione, ut in litera dicitur, Deus fignificetur, ut terminus, per hac propofitionem: Homo factus eft Deus, reftat, ut homo fignificetur, ut fubjectum; & ideò, ut in litera dicitur, eft falfa propofitio ifta: Homo factus eft Deus. Et tamen, fi relativè judicetur ifta factio, veriffimum eft, quòd Deus eft terminus, & homo formaliter eft fubjectum, quia fecundum rem mutatio ponitur in homine formaliter, & in Deo, nonnifi, ut in termino. Quo fit, ut ad rem fpectando, deberet ifta propofitio : Homo fa&tus eft Deus, dici vera, & magis vera, quàm illa: Deus factus eft homo; qui in illa fubjectum factionis ponitur fubjectum, & terminus ponitur terminus, in ifta autem è contra ; & tamen totum oppofitum affirmatur ; quia ifta: Deus factus eft homo, affirmatur & in Euangelio. Verbum caro factum est, & in fymbolo. Et homo factus eft: illa autem: Homo fa&tus eft Deus, communiter dicitur falfa.

nus Novi

Quorfum hæc Propter duo. Primum eft,ut non fiftas in factione re- Annot, bic lativa, fed intelligas in hoc myfterio fieri illud, quo dicitur. Verbum caro fuprà tra facium eft, &homo factus eft, effe non fieri relativum, quia non ca ro, non dita admohomo factus eft Dei filius, fed ad carnem, ad hominem,& militarent mul- net Casetatum argumenta allata. Sed fieri fubftantiale, non quale eft fieri, quo ma-tos de duoteria tranfmutatur in carnem, aut humanam naturam, fed quale eft fieri, bus. quo fingeretur, Socratem fieri hominem. Nam, ficut alio modo fe habet Primum, elle inter Socratem, & humanam naturam ex una parte, & inter materiam, & humanam naturam ex altera parte, ita diffimiliter fe habet fieri inter hæc, & illa, cùm enim dicimus: Socrates eft homo, non denotatur, aliud effe prædicati, & aliud subjecti, fed, cùm dicitur: Materia eft humana, aliud effe effentiale denotatur materiæ, & aliud humanitatis. Et ideò fieri medians inter materiam,& effe humanum, fieri fubftantiale quidem, fed mutationis eft ipfius materiæ: inter Socratem autem, & humanam naturam non mediat fieri mutationis: fed,aut nullum,aut fine mutatione. Et ad hoc fieri fpectat fieri illud, quo verbum caro factum eft, ficut ad hunc effendi modum fpectat effe illud, quo verbum eft homo, in primo modo dicendi per fe, ut patet ex fupradictis.

¶ Secundum eft, quòd cum his ftat, quòd intervenit in hoc myfterio Securium. mutatio relativa, fecundariò tamen ita, quòd, cùm de hoc myfterio loquendum eft, dicito, quòd interveniunt hic duo, f. factio, & mutatio. Et, quòd factio quidem eft fubftantialis, qua Verbum caro factum eft, & locum fubjecti tenet in hac factione fubftantiali verbum, quia fecundum rei veritate,& proprietate cocurrit in hoc fieri verbu,ut hypoftafis, quæ naturæ fubjicitur,naturā fubftãtificans,in natura fubfiftens. Et natura ipfa humana (de qua eft fermo) tenet locum termini, quamvis non tantùm, ut dicetur. Mutatio autem eft relativa, & refpectu hujus natura humana tenet locum fubjecti, verbum autem locum termini, quia verbum non refertur, nifi, quia natura refertur ad verbum. Et, quoniam non de mutatione, fed de factione eft fermo in iftis propofitionibus, idcò illa eft fimpliciter vera: Deus factus eft homo; in co fiquidem de eo, quod eft, ut fubjectum fa&tionis dicitur, quòd factum eft homo, quod conftat effe veriffimum, & propriiffimè dictum, ifta verò: Homo factus eft Deus, eft fimpliciter fal fa, quoniam in ea enuntiatur, ut terminus factionis Deus, qui nec ratione naturæ, nec ratione fuppofiti poteft terminare factionem circa fuppofitum hominis ex fignificatione propofitionis pofitam, cùm dicitur : homo factus eft Deus.

In refponfione ad primum adverte novitie, quòd tota vis argumenti. confiftit in illo pronomine, Ei: quafi dixerit Apoftolus de filio fuo, quia factus eft ei, hoc eft, Deo filius, &c. Et proptereà refponfio confiftit in hoc, quòd ly Ei idem fignificat, quod ad honorem ejus, & conftruitur fic, Qui factus eft ad Dei honorem ex femine David fecundum carnem.

In refponfione ad fecundum, & tertium habes piam interpretationem Græcorum in Gregorio, & Latinorum in Auguftino.

In refponfione ad quartum vide in calce refponfionis, quòd natura humana dicitur subjectum factionis non folùm ea ratione, quia eft fubje&tum mutationis relativæ, fed, quia fubftantiale fieri in myfterio incarnationis inventum convenit humanæ naturæ paffivè, quoniam hoc fieri non cft, nifi verbo uniri naturam humanam in unitatem hypoftaticam, ubi conftat verbum perfonare naturam, & naturam perfonari in verbo. Et,licèt verbum perfonare naturam non fit agere cùm non fit commune toti Trinitati, cui omnis actio ad extrà communis eft, fed foli verbo conveniat) & confequenter naturam à verbo perfonati non fit pati, quia tamen hoc fieri ( phyficè loquendo) non eft, nifi perfonatio humanæ naturæ in verbo, ut nunc primò dependens à tota Trinitate, ut caufa efficiente, & verbum in ipfa perfonatione concurrat, ut hypoftafis, & natura humana, ut patiens ipfam factionem fuæ perfonalitatis in verbo, tàm verbum, quàm natura humana poteft fignificari, ut fubjectum factionis in hoc myfterio. Et proptereà in litera dicitur, quòd dici poteft: Humanitas facta est Dei, non autem, quòd homo factus eft Deus.

AR

:

[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small]
[ocr errors]

107

Inf.q.20.4. 1.ad 1. Et 1.3.41. art. 3. C. & ad

4 Et

d.4.

S.Bonav.3.f.d.11.4.2.9.1.
Ricard. 3.f.d.11.9.2.ar.1.
Medina q. 16.ar. 8.

SUPER QU. XVI.

ART. VIII.

ONCL. 1. Non eft

CON

abfolutè dicendum,

9.3 ars. 2. quòd Chriftus eft crea

ad 4.&d.

11. q. 1.a, tura, fed cum determi

[blocks in formation]
[blocks in formation]

Utrum hæc fit vera: Chriftus eft creatura. DOCTAVUM fic proceditur. Videtur, quòd hæc fit vera: Chriftus eft creatura. Dicit enim Leo Papa. Nova, & inaudita conven 2. d. 21, natione, fcilicet, fecun- tio: Deus,qui eft, & erat, fit creatura: 4.1.art. dum humană naturam, fed illud poteft prædicari de Chrifto, ad. Ef 4. PROB. Quia Arriani filius Dei factus eft per incarnationé. 4. abfolutè dixerunt, Chri- ergo hæc eft vera: Chriftus eft creatura. 10 Et ver. .q. ftum effe creatură, cum ad1.Et op. enim creaturam fecun- 2. Prętereà. Proprietates utriufque 2. c.3.dum utramque naturam naturæ poffunt prædicari de hypostasi 1. Co. 15. tenebant. Et cum hære- communi utriufque naturæ, quocunque ticis nec nomina debe- noie fignificetur,ut fuprà dictum est: * led proprietas humanæ naturę eft effe creaturam,ficut & proprietas divinæ naturæ CONC. 2.Ea,de qui eft effe creatorem. ergo utrumque potest bus fufpicari non poteft, quòd divinæ perfone fe dici de Chrifto, fcilicet, quòd fit creatucundum feipfam conve- ra, &, quòd fit increatus, & creator. niant, poffunt fimplici-3. Prætereà. Principalior pars hoter dici de Chrifto ratio minis eft anima, quàm corpus: fed ChriTPROB.Quia de fe pa- ftus ratione corporis, quod de Virgine tet, maximè adjuncto traxit, dicitur effe fimpliciter natus de exemplo corporalium, Virgine. ergo ratione aiæ, quæ creata eft I. EX LEONE. Fit à Deo,debet fimpliciter dici, quòd Chricreatura. R. Secundum ftus fit creatura.

Left.3.

mus habere communia, *ar. s. bu ne fc. errori ipforum fajus quæft. vere videamur.

ne humanæ naturæ.

ut in tex.

humanitatem. §. Sic.n. ¶SED CONTRA eft, quod Ambrof.
in dictis Sanctorum, fic dicit in lib. de Trinit. * Numquid dicto
In lib. 2. ubi inveniantur, fubin-
de fid.c.7.
telligitur. Tunc, &c. factus est Chriftus?numquid mandato crea-
circa med.
Non n. articuli conclu- tus est Christus? quafi dicat, non. Unde
to. 2.
fio. 1. negat, quòd Chri- fubdit. Quomodò autem creatura in Deo
ftus fecundum humani-

tatem fit, & vocandus effe potest etenim Deus naturæ fimplicisë,
fit creatura: fed dicit, non conjuntte. ergo hæc non eft conce-
quòd ipfe neque eft, ne- denda: Chriftus eft creatura.
que vocandus eft crea-

[merged small][merged small][ocr errors]

trem, & apparuit_no-
bis. Ecce Chriftus, fi nõ
fuiffet homo, neque vi-
deretur oculis humanis

[merged small][ocr errors]

est, quòd divinæ perfona conveniant fecun- corporaliter, neque fic
dum feipfam, poffunt fimpliciter dici de auribus audiretur, neq;
Christo ratione humana natura, ficut fim- fic manibus contrecta-
pliciter dicimus, Chriftum effe paffum, veritate ftante, ipfemet
retur, & tamen, horum.
mortuum, & fepultum, ficut etiam in re- dicitur hic non creatu-
bus corporalibus, & humanis ea, quæ in ra, fed, quod fuit ab ini
dubitationem venire poffunt, an conve- tio, fed vita eterna, fed
qui erat apud patrem,
niant toti, vel parti, fi infunt alicui par- Ac fi apertiffimè dica-
ti, non attribuimus toti fimpliciter, i. fi- tur. Chriftus etia, quòd
ne determinatione, non enim dicimus, feu etiam, quòd fit ve
quòd ethiops eft albus, fed, quòd eft al-
rus homo,neque fimpli-
bus fecundum dentes. Dicimus autem citer eft, neque fimplici-
abfque determinatione, quòd é crifpus, ter dicedus eft creatura.
quia hoc non poteft ei convenire, nifi fe- Naturam enim divinam
fimul habet, quæ vita.
cundum capillos.
æterna vocatur; & fup-
pofitum, quod fuit ab
initio, eft etiam fuppo-
fitum humanitatis, q. 2.
artic.2. Item merito da-
29.2.
mnari ab code in cap. s.
Tres funt, qui teftimo-
nium dant in cælo, Pa-
ter, Verbum,& Spirituf-
Ad fecundum dicendum, quòd o- fanctus, & hi tres un
mnes proprietates humane naturæ, ficut funt. Hoc eft. Hi tres
& divinæ poffunt aliqualiter dici de funt numeraliter unu,
Chrifto. Unde & Damafc. dicit in 3 tiva, ideft, una fub-
ideft, una res fubftan- lib. 1. ca.
lib. quòd Chriftus, qui Deus eft, & ho- ftantia. Hæc autem &
mo, dicitur & creatus, & increatus, paffi- eft effentia divina. Sunt med.
bilis,& impaffibilis:fed tamen illa, que du- ergo unum.i.unus Deus.
bitationem habent circa alterutrā natu- finem ejufdem cap. Fi-
ram, non funt dicenda abfq; determina- lius Dei venit, & dedit
tione. Unde ipfe pofteà alibi fubdit,* ipfa nobis fenfum; ut cogno-
una hypoftafis, f. Chrifti, & increata eft & fimus in vero filio
fcamus Deum verum,
divinitate,& creata eft humanitate.Sicut ejus, Hic eft verus Deus,
& è cóverfo non effet dicendú fine deter- & vita æterna. Ecce.

20

30

40

Refertur terminatione. Que qui- ficut Hiero. *dicit, ex verbis inordina-
in 4.Sent.d. dem femper à nobis lo- tè prolatis incurritur hærefis. Unde cuin
13. in fine. quentibus exprimenda hæreticis nec nomina debemus habere
eft, licèt eam femper à communia, ne eorum errori favere vi-
fe fubintellectam fancti
quandoque in dictis fuis deamur. Arriani auté hæretici Chriftum
non exprefferint, quo- dixerunt effe creatura, & minoré Patrc,
niam Sanctorum vitæ, non folùm ratione humanæ naturæ,
fed
intentionique irrepre- etiam ratione divinæ perfona. Et ideò
nec intentionis irrepre- non eft abfolutè dicendum,quòd Chriftus fit
henfibilitas coæquanda creatura, vel minor Patre, fed cũ determi- 50
eft. Non ergo in hoc ad natione, f.fecundum humanam naturam.
funt, quamvis fint piè, ¶ Ea verò, de quibus suspicari non pot-

[blocks in formation]

Hanc regulam piè Sanctos interpretandi vide clariùs q. 4. 4. 3. ad primum.
11. DE MAJORI. Poffunt prædicari. R. Vel cum determinatione
vel fine, juxta differentiam prædicatorum. §. Prout fcilicet declaratur in
corpore poft fecundam conclufionem. Tunc nihil, &c. ut patet ex conclu-
fionibus. Ex hoc loco habes: quomodò gloffanda fint, & intelligenda
prædicta in artic. s. de communione idiomatum. Caute igitur circa lo-
cutiones de tali communione exiftentes procedendum eft, tùm propter
veritatem clariùs exprimēdam, tùm propter hærefes omninò eliminandas.
IIIILLATIO CONCL. Ergo ratione anima, &c. R. Negatur il-
latio. S. Procedit enim ex falfo hoc, quòd facit idem judicium de illis lo-
cutionibus, de quibus eft diverfum. Nam de nativitate, &c. ut in text.
De tali differentia vide corp. ad finem.

E

APPENDIX.

[ocr errors]

TAD PRIMUM ergo dicendum,quòd aliquandò fancti doctores caufa brevitatis, determinatione omiffa,nomine creaturæ utuntur circa Chriftum : eft tamen in eorum dictis fubintelligenda determinatio, inquantum homo.

minatione: Chriftus eft incorporeus, vel
impaffibilis, ad evitandü errorem Mani-
chai, qui pofuit, Chriftum verum cor-
pus non habuiffe, nec verè paffum effe:
fed dicendum eft cum determinatione,
quòd Chriftus fecundum deitate eft in-
corporeus, & impaffibilis.
¶Ad tertium dicêdū, op de nativitate ex
Virgine nulla dubitatio póteffe,quòd có-
veniat perfonæ filii Dei, ficut pot effe de
creatione. Et ideò non eft fimilis ratio
utrobique.

[ocr errors]

Item à contextu circa

Verus Dei filius, qui ad

nos venit per carnis af fumptionem, eft verus Deus, & vira æterna abfolutè dicendus fecundum fcriptura hanc:tantum abeft, ut poffit abfolutè, ideft, nulla cum

limitatione vocari crea

tura. Item à fymbolo
fidei dicente. Qui, fc.
Deus verus de Deo ve-

ro, factus homo eft, pro
nobis crucifixus, mor-
tuus, fepultus. Vide hic
à fortiori. Magis quippe
videtur, fi Chriftus ab-
folutè vocari poffet creatura, quòd tunc fic vocandus effet, quandò dici-
tur crucifixus,&c.quia crucifixus,mortuus, & fepultus eft ex infirmitate, 2.
Cor. 13.Per hoc ergo, quòd tunc nó vocatur creatura,datur intelligi à fym-
bolo,quòd nunquam dicendus eft fimpliciter,i. fine limitatione creatura ju
xta regulam illam logicalem, fi, de quo magis videtur ineffe, non ineft.
ergo nec, de quo minus videtur, inerit, ut patet applicanti. Item à Papa
Paulo IV. cujus bulla, quoniam ad multa alia etiam fervit, ideò hìc, ut
pro neceffitate aliorum locorum iftius fummæ, pro quibus facit, habeatur
prolixiùs, quàm hìc folùm oportet, adducetur ad literam. Dicit ergo fic,
Cùm quorundam hominum pravitas, atque iniquitas eo ufque noftris tem-
poribus procefferit, ut ex iis, qui à catholica fide aberrant, & defcifcunt,
plurimi quidem non folùm, diverfas hærefes profiteri, fed etiam ipfius
fidei fundamenta negare præfumant, &c. Omnes, & fingulos, qui hacte-
nus afferuerunt,dogmatizarunt, vel crediderunt, Deum omnipotentem non
effe trinum in perfonis,& incompofita omninò,indivifaq; unitate fubftantie
unum unamet fimplici divinitatis effentia; aut Dominum noftrum
Jefum Chriftum non effe verum Deum, ejufdem fubftantiæ per omnia
cum Patre, & Spiritufancto; aut eundem fecundum carnem non
effe conceptu in utero Beatiffima, femperque virginis Marie de Spiritufan-
Elo, fed, ficut cæteros homines, ex femine Jofeph; aut eundem Dominum
ac Deum noftrum Jefum Chriftum non fubiiffe acerbiffimam Crucis mortě,
ut nos à peccatis, & ab æterna morte redimeret, & Patri ad vitam æter-
nam reconciliaret ;aut eandem beatiffimam Virginem Mariam non esse ve-
ram Dei matre,nec perftitiffe femper in virginitatis integritate,ante partie
f.in partu, & perpetuo post partum, &c. Infuper, cùm errores, quos fu-
pra narravimus, ita graves, & nefandi fint, ut illi, qui in eos decidunt,
excufationem non habeant, fed fubverfi potiùs, atque immanes, quàm ha-
retici, meritò dici poffint, hac noftra perpetuò valitura conftitutione fanci
mus, quòd tàm illi, qui hactenus in ipfos errores, vel eorum aliquem lapfi
funt, & infra fupradictum terminum non refipuerint, & ea, que fupradi
ximus, non adimpleverint, quàm omnes, & finguli alii, qui in futurum
in illos, vel illorum aliquem quomodolibet prolabentur, cujufcunque di
gnitatis, status, gradus, ordinis, vel conditionis exiftant, profubver-
fis, & relapfis in hærefim haberi, &, ut relapfi Curiæ fæculari tradi, &
per ipfam Curiam debitis panis in relapfos ftatutis puniri poffint in omni-
bus, & per omnia perinde ac, fi vere, & realiter in hærefim relapfi ef
fent, & eos relapfos effe conftaret. Non obftantibus contrariis quibuf-
cunque x &c. Hæc ibi. Ex his patet, quanti periculi fit dicere fimplici-
ter, quod Chriftus eft creatura. Tertiò vides: quomodò ex his, &c.

70

Xartic. habes primò: quomodò per rationem, tanquam in radice, in-
terimas hærefim Ebionis, Cerinthi, Carpocratis, Photini, Arrii
Artemonis, Neftorii dicentium, quòd Chriftus non eft natura Deus. Item
hærefim Agarenorum dicentium, quòd Chriftus eft folùm excelfa quædam
creatura omnes alias creaturas excellens. Et herefim Afterii dicentis,
quòd
Chriftus eft Dei virtus creatura tamen, & merus homo. Omnes enim
prædicti conveniunt in hoc, quòd propofitio ifta: Chriftus fimpliciter eft
creatura, contra quam præfens articulus directè pugnat, eamque efficaci-
ter expugnat. Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, illas o-
mnes, & ex confequenti illud, in quo conveniunt, meritò damnari à
Papa Eugenio IV. in Concil. Florent. Sacrofancta Romana Ecclefia damnat
Ebionem, Cerinthum, Marcionem, Paulum Samofatenum, Photinum,
omnefque fimiliter blafphemantes, qui non valentes percipere unionem
perfonalem humanitatis ad verbum, negaverunt, Christum Jefum Dominu
nostrum effe verum Deum, ipfum purum hominem confitentes, qui divi-
na gratia participatione majori, quam fanctioris vite merito fufcepisser, 80
divinus homo diceretur. Hæc ille in conftitutione fuper unione Jacobino-
rum. Item à dictis quæft. 2. artic. 1. append. & quæft. 6. art. 6. appen, Item
à Joann. 8. Ego principium, &c. ut cum expofitione ponitur in ar. 7.app.
Item à Conciliis multis fuprà in multorum articulorum appendicibus re-
citatis. Ite à Philipp. 2. Qui non rapinam arbitratus eft, effe fe æqualem
Deo. Hoc eft. Qui verè per naturam, non falsè per rapinam, ut appetiit
Lucifer,eft æqualis Deo. Item à Joan, 10. Ego, & pater unum fumus,
cap. 1. Deus erat verbu. Item à 1. Joan. 1. Quod fuit ab initio, quod au-
divimus, quod vidimus oculis nostris, & manus noftræ contrectaverunt
de verbo vita: annuntiamus vobis vitam æternam, quæ erat apud pa-

&

[blocks in formation]

Annot.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

[blocks in formation]

In corpore due funt conclufiones. Prima est directè responsiva quæComment. fito. Non eft abfolute dicendum: Chriftus eft creatura, fed cum determinatione, fcilicet, fecundum humanam naturam, Probatur. Cum hæreticis nec nomina debemus habere communia. ergo cum Arrianis non debemus convenire in dicendo Chriftum creaturam. Antecedens probatur & ex Hieronymo, quia ex verbis inordinatè prolatis incurritur hærefis, & ne hæreticorum errori favere videamur. Confequentia probatur, quia Arriani dicebant Chriftum creaturam fimpliciter, quia fecundum utranque naturam erat creatura, quod eft damnata hærefis.

Notandum

1.

Not.2.

Nui.

Object.

Nota hic novitie, quòd ex verbis inordinatè prolatis incurritur hærefis, non formaliter, quæ exigit pertinaciam in voluntate, fed vel materialiter in fignificato verborum inordinatorum errorem contrarium fidei importantium, vel apparenter, dùm inordinata verba fpeciem hærefis præfeferunt, ficut etiam in aliis vitiis incurritur ex aliqua inordinatione fpecies mali, à qua univerfaliter abftinendum effe jubet Apoftolus.

Nota fecundò, quòd, quia quæftio ifta eft de nominibus, quæ diverfimodè à diverfis intelligi poffunt, ideò fufficiens ratio abftinendi ab aliqua locutione eft fuga apparentiæ, ne videamur favere hæreticis, etiamfi in veritate non faveremus.

10

loquendi invenire; quod eft fatuum.

Ad hoc dicitur, quòd falvator non dixit fine determinatione: Pater Reful q major me eft. quoniam appofuit hanc locutionem,ut rationem præcedentis de feipfo fecundum affumptam naturam loquentis: ait enim. Gauderetis Ob. utique,quia vado ad Patrem, quia Pater major me eft: conftat enim liquidò, quòd fecundum humanam naturam vadit ad Patrem, quia Pater major eft ipfo procul dubio fecundum illam naturam, fecundum quam vadit ad Patrem,alioquin majoritas non effet ratio eundi ad Patrem. Ex contextu igitur literæ, quo majoritas Patris ratio cundi ad Patrem ponitur, determinatur majoritas ipfa Patris ad filium fecundum humanam naturam, fecundum quam vadit ad Patrem. non eft ergo euangelica, fed Arriana vox: Chriftus eft minor patre, Chriftus eft creatura.

Comment..

Secunda conclufio, feu potiùs regula univerfalis, eft. Ea, que non poffunt fufpicari convenire perfonæ Chrifti, fecundum fe abfolute affirmantur de Chrifto, quamvis folùm ratione naturæ humanæ illi conveniant. Ubi nota novitie, Auctorem in hac litera diftinguere ea, quæ conve- Annotat. niunt Chrifto ratione humanæ naturæ in duo genera: nam quædam funt, quæ in dubitationem venire poffunt, an conveniant perfonæ fecundum fe, quædam verò, quæ clare convenire intelliguntur folùm ratione naturæ Et de fecundo genere habetur regula, quòd fimpliciter, & abfolutè affir mantur de Chrifto, ut effe crucifixum, mortuum, &c. de primo autem genere traditam effe regulam contrariam, fcilicet, quòd non fimpliciter, fed cum determinatione affirmanda funt de Chrifto, teftatur contextus lite-' ræ, cùm, ponendo fecundi generis regulam, dicit. Ea verò, de quibus. Per hanc fiquidem adverfativè continuationem textus infinuavit, quòd in illis duobus,f. minor Patre, & creatura,omnia fimilis generis intellexit, ac per hoc univerfalem regulam. Probatur autem in litera utraque regula ex communi ufu loquendi in corporalibus humanis ex eo, quòd in illis dif ferentia huiufmodi fervatur: diftinguuntur fiquidem & in illis communia toti, & parti à propriis parti. Et communia, fi fecundum partem tantùm infunt, non fimpliciter enuntiantur de toto: non enim dicimus, quòd' Ethiops eft albus, fed, quòd eft albus dentes fed benè dicimus, quòd eft 30 crifpus, quamvis folos capillos habeat crifpos.

Nota tertio, quòd communicare cum hæreticis in vocabulis prohibitu 20
eft quoad propria,non autem quoad communia: nam in his,quæ benè cum
Ecclefia dicunt, nos non communicamus cum illis, fed ipfi communicant
nobifcum. Sed in iis vocibus, quas contra Ecclefiam levant, utpote ipfis
propriis,communicare non debemus. Talis autem eft vox ifta: Chriftus eft
creatura.Ufurparunt fiquidem Arriani vocem hanc de Chrifto fecundum
id totum, quod eft, & non fecundum partem, cùm fecundum veritatem,
nonnifi ratione partis, hoc eft, humanæ naturæ, creatus fit. Et proptereà
in hac enuntiatione: Chriftus eft creatura, utpote hæreticis propria,
tra Ecclefiæ & vocem, & veritatem non eft communicandum cum Ar-
rianis, & ideò eft fimpliciter neganda.

¶ Num hæc vox : Chriftus eft creatura, propria fit hæreticis .

con

Solvuntur

Et fcito hic neutram objectionem Durandi in 3. Sent. dift. 11. militare contra præfentem doctrinam, quia ad rem ipfam fpectant ambe. Auctor per hac dow autem ad dubitationem, & errorem vitandum tendit, & fuper hoc fundat firina dua doctrinam hanc, ut patet in litera. Et proptereà nec obftat, quòd Chriftus ob, Dur.que dicitur abfolutè genitus ex Maria Virgine, nec obftat, quòd humana,& di- in 3. staf feruntur. vina natura, aut fuppofitum,non fe habent, ut partes, ficut capilli, & dentes, nec prædicarentur de Chrifto, ficut crifpum, aut album effe. Argumentum enim à fimili optimè fervit ad modum loquendi comprobandum, quicquid fit de rerum difparitate.

Qualio.Ccurrit hic dubium ; quiavox ifta non Arriana, fed euangelica eft,ac per hoc non propria hæreticis, fed communis, & frequentanda. Probatur affumptum Joan. 14. ex verbis Dni dicentis fine determinatione aliqua. Pater major me eft. Si enim Chriftus abfolutè, & fimpliciter dixit : Pater major me eft (quod eft dicere, ego fum minor Patre) & idem eft judicium de ifta, & de illa: Chriftus eft creatura, ut in litera dicitur, confequens eft, ut dicere hæc non fit communicare in vocabulis cum hæreticis, fed fectari Euangelica verba, deftruendo tamen fenfum hæreticorum; In refponfione ad primum adverte refponfionem non voluntariam, Annot, non enim prohibemur loqui, & frequentare locutiones facræ Scripturæ 40 fed fumptam ex textu Magift. Sent. in 3.dift. 11. ubi hæc tractatur matemalè expofitæ ab hæreticis, alioquin oporteret novum femper modum ria.

[blocks in formation]

S.Bonav.3.f.d.11.4.2.9.2.
Scotus 3.f.dist. 11.9.3.
Durand.3.f.d. 12.q.1.
Suarezq. 16. artic. 9. in

Comment.
Medina q.16.ar.9.

SUPER QUE. XVI.

ART. IX.

ARTICUL US NONU s.
Utrum hac fit vera: ifte homo,demonftrato Christo,incæpit effe.

D NONUM fic proceditur.
Videtur, quòd ille homo,
demonftrato Chrifto,incœ-
perit effe. Dicit enim Aug.
fuper Joan. Priufquam mundus efset
nec nos eramus, nec ipfe mediator Dei, &
CONCL.Ille homo, hominum, homo Jefus Chriftus: fed illud,
demonftrato Chri- effe.ergo
fto, non incœpit elle, fi ille homo, demonftrato Chrifto, in-
fto, non incœpit elle, fi quod non femper fuit, incepit effe. ergo
PROB. 1. Quia ly cœpit effe.
homo pofitum in fubje-

nihil aliud addatur.

2. Prætereà. Chriftus incepit effe
&to fupponit pro fuppo- homo: fed effe hominem eft effe fimpli-
fito, ut patet a. 7. ad 4.
Et incipere efle repugnat citer. ergo ille homo incœpit effe fim-
fuppofito humanitatis pliciter.

Chrifti. Secundò Quia 3. Prætereà. Homo importat fuppo-
. ¶
ad evitandum hærefim
Arrii hac propofitione: fitum humanæ naturæ: fed Chriftus non
Homo Chriftus incepit femper fuit fuppofitum humanæ natu-
effe, etiamfi effet vera, ræ.ergo ille homo incœpit effe.
non eft utendum abfque ¶SED CONTRA eft, quod dicitur
homo Chriftus incepit Hebr. ult. Jefus Chriftus heri, & hodie
effe fecundum humani- ipfe & in facula.

[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
[ocr errors]

RESPONDEO dicendum, quòd
Jefus Chriftus, B.Secun- non est dicendum, quòd ille homo, demon
dum humanitatem con- ftrato Chrifto, incaperit efse, fi nihil adda-
fideratus. §. Tunc nihil, tur, & hoc duplici ratione. Primò qui-
S.
&c. Cum hoc enim ftat dem, quia hæc focutio eft fimpliciter
culi, fcilicet, quòd ho- falfa fecundum fententiam catholica fi-
mo Chriftus, fecun- dei, qua ponimus in Chrifto unum fup-
dum fuppofitum huma- pofitum, & unam hypoftafim, ficut &
incoepit effe. Simile unam perfonam. Secundum hoc enim
quid huic textui de fan- oportet, quòd in hoc, quod dicitur,iste
&torum dictis vide ar. 8. homo, demonftrato Chrifto, defignetur
ad primum, & q.4.ar.3. fuppofitum æternum, cujus æternitati
II. ILLATIO CONC. repugnat incipere effe. Unde hæc eft
Ergo ille, &c. B. Nega- falfa: hic homo incoepit effe. Nec ob-

nitatis confideratus, non

ad primum.

tur illatio. §. Nam cum

hoc verbo incipit, non fequitur, &c. ut in tex.

III. DEMAJORI.Homo.R.Pofitum in fubjecto. §. Tuc, &c. Nam, li

[ocr errors]

70

[merged small][merged small][ocr errors]

naturæ, quæ fignificatur per hoc no- bomo ponitur in fubjecte,
tenetur, &c. ut in text.
men homo, quia terminus in fubjecto Ex quo pro minoris pro-
pofitus non tenetur formaliter pro natu- pofitionis argumenti sẽ
ra,fed magis materialiter pro fuppofito, fu citra offenfam verita-
ut fuprà dictum eft. *Secundò, quia et dic, quòd Chriftus fem-
*ar.7.bujus
iamli effet vera,non tamen effet ea uten- per fuit fuppofitum illud
dum abfque determinatione, ad evitan- æternum, quod pofteà
dum hærefim Arrii, quia, ficut perfonæ incœpit effe fuppofitum
humanæ naturæ, quam-
filii Dei attribuit, quòd effet creatura, vis non femper fuerit
& quòd effet minor Patre, ita attribuit fuppofitum actualiter
ei, quòd effe incœperit, dicens, quòd e- fuppofitas naturam hu-
rat, quandò non erat.
manam, ideft, quamvis
illudmet fuppofitum no
TAD PRIMUM ergo dicendum, quòd fuerit femper fuppofitü
auctoritas illa eft intelligenda cum de- naturæ humanæ.
ut fcilicet dicamus
terminatione
quòd homo Jefus Chriftus non fuit, an- AP PÈNDIX.”
tequam mundus effet, fecundum huma-
nitatem.

so

[ocr errors][merged small]

Ad fecundum dicendum, quòd cum EX art, habes primò: Utilitas quomodò per ra-, proS.bel. hoc verbo incipit non fequitur argu- tionem à fortiori interi mentum ab inferiori ad fuperius: non mas hærefim Berylli dienim fequitur: hoc incipit effe album. centis, quòd Chriftus ergo incipit effe coloratum.Et hoc ideò, quoad divinitatem non quia incipere importat nunc effe, & non Item hærefim Cofmiano priùs, non autem fequitur: hoc non erat rum dicentium, quòd priùs album. crgo non erat priùs colo- Chriftus, & Deus, & mediator, & imago dei ratum. Effe aute fimpliciter eft fuperius non fuit ante fæcula.Diad effe homine: unde non fequitur:Chri- xi ly à fortiori, quia per ftus incœpit effe homo.ergo incepit effe. hoc, quòd arti, præfens determinat, quòd homo Ad tertium dicendum, quòd hoc no- Chriftus non incœpit efmen homo, fecundum quòd accipitur fe, multò magis oftenpro Chrifto, licèt fignificet humanam dere cointelligitur,quòd naturam, quæ incoepit effe, tamen fup- ad divinitatem non inponit fuppofitum æternum, quod efle cœpit. Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, illas meritò damnari ab Hebr. ulti. Jefus Chriftus, &c. ut in arg. contr. Ac fi apertius dixerit. Chriftus homo ( nam ly Jefus eft nomen na

ide Chriftus Deus quo

tufæ

[merged small][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors]

turæ humanæ folùm,ar.s.corp.nunquam incœpit effe:fed & ab æterno eft,
& in æternum durabit.Item à Joan.8. Ego principium, qui & loquor vobis.
Hoc eft.Ego,qui loquor,fum principiu.Patet enim,& quòd ille,qui eis tunc
loquebatur,crat homo; nam Chriftus, ut Deus,non loquitur voce exteriùs
fenfibili, & confequenter, quòd de perfona fuæ humanitatis intendit, cùm
dicit ly ego principium. Quia igitur principium,de quo ibi,non incœpit ef-
fe:dicere voluit, quòd i-

pfe, ut homo fecundum non incepit. Et ideò,quia,fecundü quòd
fuam perfonam non in-
cepit effe. vide fufiorem ponitur in fubjecto, tenetur pro fuppofi-
auctoritatis prædicta to, fecundum autem quòd ponitur in

declarationem ar.7.ap

pen. Item ab eod.ibid, antequam Abraham fieret, ego fum. Loquebatur
enim de fe homine, quoniam Judæis folum hominem videntibus refponde
bat: & ly ego (ut manifeftum eft dicit perfonam. Hic itaque dicit perfonam
humanitatis fuæ ita, quòd perfona illa vocatur ego fum. Nomē autem pro-
prium Dei eft ly ego fum, ut patet Exod.3.immò,& maximè proprium, 1.9.

[ocr errors]

13.ar.11.Deus verò nunquam incepit, fed eft æternus, 1.9.10.ar.3. Idé ergo
eft,ac fi dixiffet ibi:Abraham incepit effe,ego autem,ideft,perfona mee hu-
manitatis non incepit effe. Item ab codem Jo.c.1.In principio erat Verbum:
& Verbum caro factum eft. Conftat enim, quòd Verbum fuiffe in principio
eft ipfum fuiffe ante fæcula, i,ab æterno: alioquin iMud Verbum non effet
Deus,ut notat cōtextus per ly & Deus erat Verbum. Ex eo igitur,quòd hoc
Verbum factú eft caro,
non per converfionem D. 1052.
carnem, cùm Deus fit
omninò immutabilis, 1.
qu.9. ar.1. Sed per unio-

prædicato,refertur ad d natura, ideò hæc
eft falfa: homo Chriftus effe incepit, fed
hæc eft vera: Chriftus incepit effe homo.

in

nem carnis ad fuam ipfius verbi fubfiftentiam,q.2.4.2.relinquitur ab Euägelifta Theologis Scholafticis indubiè concludendum, quòd Verbum eft perfona carnis, ideft, humanitatis ab ipfo affumptæ : & confequenter,quod Chriftus homo, & à fortiori, quòd Chriftus Deus non incepit effe. Vide art.s.appen.bullam Pauli IV. Tertiò vides: quomodò, &c,

[ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small]

Annot.

Comm.

0b, 1.Dur. coir, litera

proc.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Tulus,ut jacet, fumendus eft de hac propofitione: ifte homo incœpit 20

In corpore unica eft conclufio refponfiva quæfito, ifte homo non incapit effe. Probatur dupliciter. Primò,quia propofitio eft fimpliciter falfa, quia demonftrat fuppofitum æternum. Neque obftat, quòd ly homo fignificat naturam,quia terminus in fubjecto pofitus tenetur non formaliter pro natura, fed materialiter pro fubjecto.

contra lit. proceun.

¶ Ad objecta deindè contra eundem proceffum ex Scoto dicitur, quòd
proceffus non peccat ex prætermiffa diftinctione inter fuppofitum divinum Ref.Qu...
fecundum fe, & ut fuppofitum humanæ naturæ, quia illa diftinctio fu- b. Sc.
perflua eft in propofito, quoniam quæftio non eft de propofitione aliqua,in
que fubjectum eft fuppofitum divinum fecundum fe: non enim vertitur
hic in dubium. An verbum, feu filius Dei incœpit effe, fupponimus
enim fuppofitum divinum æternum effe: fed quæftio eft de propofitione,
in qua fubjicitur fuppofitum æternum habens humanam naturam, ut eft
ifta ifte homo, demonftrato Chrifto, incœpit effe: & fimiliter ifta:
Chriftus incœpit effe. Et proptereà non oportuit diftinguere: fed, infra
terminos quæfiti ftando, procedere. Et fic factum eft in litera proceden-
te ex eo, quòd, fi de hoc homine negatur fuifse, negatur fuiffe de fup-
pofito æterno: quia negatio totum deftruit fignificatum per hunc homi-
nem, & non folam rationem, qua eft homo: ifta fiquidem propofi-
tio ifte homo, demonftrato Chrifto, incœpit effe, claudit in fe duas
propofitiones: alteram affirmativam ifte homo quandoque fuit, al-
teram negativam : & ifte homo immediatè ante illud non fuit. Hæc
autem negativa eft de fecundo adjacente, & negat pro tempore præ-
cedente ab ifto homine effe. Negans autem hunc hominem effe non ne-
gat directè hunc effe hominem, ut Scotus, & adverfarii exponunt, ut
patet, ergo negat totum, fcilicet, hunc hominem effe. Et, cùm hic ho-
mo ex parte subjecti principaliter importet ly hunc (quia fubjecta mate-
40 rialiter tenentur ) confequens eft, quòd principaliter negatur effe de fup-
pofito demonftrato per ly hie, ac per hoc propofitio eft fimpliciter
falfa.

Circa hunc proceffum occurrit primò Durandus in 12, d.3.fent.qu.1.
reprehendens concludentem ex eo, quòd fubjectum ftat materialiter pro
fuppofito, iftam effe falfam: Ifte homo,ideft Chriftus, incepit effe. Ex hoc
enim inquit,quòd fubjectum tenetur materialiter, licèt habeatur, quòd ali-
quid poteft fibi verè attribui,quod non attribuitur illi ratione formæ (ficut, 30
cùm dicimus, album currit) non tamen habetur,quin etiam attribui fibi ve-
rè poffit,quod convenit illi ratione formæ,ut patet dicendo, hoc album dif-
gregat. Ac
per hoc, cùm incipere effe conveniat Chrifto ratione humanæ
naturæ,ficut illa eft vera: Hic homo (demonftrato Chrifto ) eft rifibilis, ita
ifta: Hic homo incepit effe, fi nihil aliud obftat, nifi, quòd fubjectum tene-
tur materialiter. Utrobique enim fuppofito attribuitur, quod ratione for-

mæ convenit.

Num hac fit falfa : Hic homo, demonftrato Chrifto,
quia fubjectum ftat pro fuppofito

æterno.

Quaff.1.Ccurrit deinde Scotus in 3.fent. d.11. q.3. objiciens, quòd ftare pro
Ob. Scot. fuppofito contingit dupliciter, f.fecundum fe, vel ut habet aliquid
cutr. eunde aliud, ficut Socrates albus ftat pro fuppofito generis fubftantiæ, non fecun-
processum, dum fe, fed, ut habet albedinem: & fimiliter hic homo, ideft, Christus stat
pro fuppofito divino,non fecundum fe,fed,ut eft fuppofitum humanæ na-
ture. Deficit ergo proceffus literæ,non diftinguendo modos, quibus poteft
pro fuppofito accipi hic homo, feu Chriftus.

Alia Dur.
¶ Circa cundem proceffum, pro quanto fundat fe fuper hoc, quòd ifta
Ob. corra propofitio Chriftus incepit effe,fignificat in fuppofito æterno aliquid re-
cundem. pugnans illius æternitati, fcilicet, incipere effe; Durandus quoque ibidem
Occurrit arguens,quòd nec iftud videtur valere, quia,licèt, ponendo in Chri-
fto unum effe tantùm, valeret, non tamen ponendo in ipfo plura effe, ficut
oportet aliquo modo ponere, quoniam non fequitur, quòd non femper fue-
rit nullum effe habendo, fed, quòd non femper fuerit fecundum effe il-
lud, fecundum quòd incepit effe, cum quo ftar, quòd femper fuerit fecun-
dum aliud effe.

Scor. Ob.

¶ Num hæc concedi poffet: Christus incapit effe:

Quelta. Irca conclufionem Scotus primò, ubi fuprà, occurrit volens, quòd ista poffit concedi: Chriftus, feu ifte homo, incepit effe. Et ratio ejus eft: Cutra cucl. quia ly effe importat effe fimpliciter, hoc eft, de genere fubftantiæ: conftat autem Chriftum incepiffe efle hominem, quod eft effe de genere fubftantiæ. Tueturque hanc fuam pofitionem ex præallegato dicto, f. quòd ifte homo, feu Chriftus ftat pro verbo, ut eft fuppofitum humanæ naturæ, fovetque fe,tùm,quia,quod generatur, incipit effe, s.phyfic, tùm,quia verbum Primum incepit effe homo.ergo Chriftus incepit effe.Probatur confequentia. Quandò de aliquo dicitur incipere determinatum per aliquod prædicatum, de illo 2. ejufdem toto dicitur incipere,ficut,fi Socrates incepit effe albus,Socrates albus incipit fomerum. effe. ergo fimiliter eft in propofito.

[blocks in formation]

cotr, cocl.

Sol. Ob. 1.

[merged small][ocr errors][ocr errors]

Ad objecta fecundo loco Durandi, & Scoti feito, quòd effe, quan- Nuton ha
dò eft fecundum adjacens, dicitur importare effe fimpliciter, non, ut effe ad R
fimpliciter vocatur effe fubftantiæ ( ut patet ex eo, quòd de accidentibus ..
formatur propofitio de fecundo adjacente, ut albedo eft, & hinc ruit fa
brica Scotica) fed, ut effe fimpliciter fignificat efse fine additione, feu de-
terminatione aliqua juxta illud fecundi Topicorum. Simpliciter dico
quod, nullo addito, dico. Et hinc fit, ut five in Chrifto fit unum, five plura
efse,nihil referat ad quæftionem hanc de propofitione, non de re. Et fimili-
ter five efse hominem ponat effe fubftantiæ in Chrifto, five non, nihil ad
propofitum de propofitionis veritate quærens. Dicendo igitur: ifte ho-
mo incœpit effe, quia claudit in fe iftam negativam de fecundo adjacente,
ifte homo non fuit, & ly non fuit tollit effe abfque determinatione qua-
cunque, confequens evidenter eft, quòd fignificat fubjectum non fuifle, &
non fignificat non fuiffe fubftantiam, aut hominem, aut fecundum pri-
marium, aut fecundarium effe.

Et ruit tàm objectio Durandi fuper duo effe fundata, quàm pofitio Sul. Ob. 2.
Scoti fuper effe fimpliciter, hoc eft fubftantiæ fundata uterque enim Dur,cotra
60 oportet, quòd determinet ly non fuit ad aliquod effe faltem fubftantiæ: proceffum.
propofitio autem ipfa negat fuiffe abfque determinatione ad effe fubftantic,
vel accidentis, primi, vel fecundi, fimpliciter, vel fecundum quid: & ideò
ex virtute fermonis propofitio eft fimpliciter falfa, ut Auctor optimè in
litera intulit.

70 Occurrit deinde Durandus concludens, diftinguendum effe, & non Dr. Ob, fimpliciter refpondendum, an Chriftus incœperit effe, quoniam utraque pars contradictionis eft vera, ad diverfa referendo, naturam fcilicet, vel fuppofitum. Ad primo objecta ex Durando dicitur, quòd non militant contra Dur, corra præfentem literam. Concedimus fiquidem omnia, quæ objiciendo dicunproces, tur in communi de fubjecto ftante materialiter, fcientes, quòd aliud eft convenire fuppofito ratione fuppofiti, & aliud convenire fuppofito, quacunque illad ratione conveniat. Unde nec fomniavit Auctor, quòd,quia fubjectum tenetur materialiter,ideò oporteat, quicquid illi attribuitur,verè convenire illi ratione fuppofiti: fed docuit, quòd oportet, illud non repu- so gnare fuppofito ita, quòd fundatur proceffus litera fuper hoc, quòd, quia fubjectum tenetur materialiter pro fuppofito, ideò oportet attributum fuppofito non repugnare fappofito, nec fufficit non repugnare naturæ, feu forma. Per hoc enim excludit Auétor objectionem dicentium,quòd,quia dicendo: Ifte homo incoepit effe, incipere effe non repugnat naturæ humanæ Chrifti fignificata per ly homo, confequens eft, quòd fit vera. Excluditur fiquidem : quia oportet, quòd incipere effe non repugnet fuppofito importato per ly ifte homo, quia ly homo ex parte fubjecti ftat pro habente naturam hypoftaticè fignificat enim, iftum habentem naturam humanam conftat enim, quod ifte habens humanitatem eft fuppofitum. Et, quia in Chrifto non eft aliud fuppofitum, nifi æternum repugnat incipere effe, ideò propofitio concluditur falfa.

:

cui

90

Ad rationem ergo Scoti dicitur, quòd, licèt effe fubftantiæ fit effe Sol.Ob. Sco. fimpliciter, ut diftinguitur contra effe accidentale: non tamen eft efse cötra cul. fimpliciter, ut diftinguitur contra effe determinatum efse autem fecun

:

dum adjacens eft efse fimpliciter, ut diftinguitur contra efse determina-
tum cùm enim dicimus, A, eft, vel non eft, non dico efse fubftantiale,
aut accidentale: fed efse abfque determinatione fubftantialitatis, aut acci-
dentalitatis, &c.

Ad primum fomentum, quia,quod generatur,incipit efse,dicitur, quòd Refp. ad
hoc eft verum communiter: fed non eft verum,quandò, quod generatur, fomentű 1.
fuppofitaliter præeft, ut accidit in propofito.

Ad fecundum negatur confequentia. Et ad probationem dicitur, Refp. ad
quòd major eft vera de toto, ut totum eft categorematicè, & fimiliter fumentů 1.
de compofito, feu conjuncto. Et fimiliter de nomine per te primò figni-
ficante totum feu compofitum, aut conjunctum categorematicè, &
fupponente per fe primò pro illo, ut, fi æs incœpit efse fphæricum, fc-
quitur ergo fphæra ænea incœpit efse, quia & fignificat, & fupponit
per fe primo pro toto, ideft, fphæra ænea. Secùs autem eft de termino
importante quidem totum, fed principaliter alteram partem, & fuppo-
nente pro illa, connotando tantùm reliquam tunc enim, quamvis præ-
cedens pars incipiat efse altera, non infertur tamen, quòd nomen fuppo-
nens pro prima parte, & connotando tantùm in fuppofitione alteram, in-
cipiat efse, quia denotaretur per hoc, quòd ipfa prima pars,pro qua fuppo-
nit, inciperet efse. Sic autem eft in propofito, quoniam tam ly Christus,
quàm ifte homo,licèt importet totum,fcilicet,fuppofitum, & naturam hu-
manam : fupponit tamen pro fuppofito, & in fupponendo ex parte subjecti
connotat tantùm naturam humanam: quia fubjecta tenentur materialiter.
Et proptereà, quamvis ifte incipiat effe homo, non tamen fequitur.
ergo ifte homo incipit effe, quia denotaretur, quòd perfona illa incepe-
rit effe.
Ad Durandum ultimò diftinguendum cenfentem dicitur,quòd,fi cau- Sol.ob.Dur.
Tertia S.Thomæ.

[ocr errors][merged small]
« VorigeDoorgaan »