חנין

fum eft, quòd in intellectu Angeli fit aliquis defectus, ut dicit privationem, prima, quæ

infinito fimpliciter † & quoad omnia t ni- ftione 12. artic. quar- al. deeft to ad fecundum, erit particula hil eft majus: infinito autem fecundút quoque falfum, quòd aliquid determinatum nó eft aliquid ma- in intellectu anima tal.fimptjus in illo ordine poteft tamen acci- Chrifti fit aligais de citer nihil. pi aliquid aliud majus extra illum ordi- fectus privationem im- tal. quid. portans, quoniã Chri❤ nem. Per hunc igitur modum infinita ftus non eft minora10 funt in potentia creaturæ & tamen tus ab Angelis fecun

Comment

da. Et quòd error fit

Itulus clarus eft.

,

quæst.7. art. 8. ad ter

plura funt in potentia Dei, quàm in dum notitiam anime, potentia creaturæ, & fimiliter anima tium, immò eft illis, Christi scit infinita fcientia fimplicis in- quoad hoc excellentelligentiæ, plura tn fcit Deus fecundum tior, quæftio. hac, ar- t al. deeft hunc fcientiæ, vel intelligentia modü. tic, fequent. Item me vel intellixtu, & appendic. Tertiò vides: quomodò, &c.

ritò condemnatur ex gentiæ. dietis artic. z. in te

fitionem. Et ideò dicitur, quòd, ut fic, eft ignotum, & implicat, quòd pertranfeundo cognofcatur.

¶ In refponfione ad fecundum nota, quòd refponfio confiftit in hac diftinatione. Infiniti fecundum effentiam fcientia comprehenfiva eft infinita: infiniti autem aliter, finiti tamen fecundum effentiam fcientia comprehenfiva non eft infinita, quia fcientia eft finita, vel infinita ex finitate, vel infinitate proprii objecti, & non ex alia finitate, vel infinitate. Proprium autem objectum intellectus eft quod quid eft, & ideò, fi quod quid eft, hoc eft, effentia eft infinita, fcientia comprehensiva eft infinita, & fi quod quid eft, feu effentia eft finita, fcientia eft finita. Unde, cùm infinita fcita ab anima Chrifti fint finita fecundum effentiam, licèt infinita fecundum multitudinem, non inferunt fcientiam animæ Chrifti esse infinitam.

Num filius Dei in Verbo cognoverit infinita.

Dub.

In hac refponfione dubium occurrit ex Adam in 3.Sentent.probare conante, quòd intellectus creatus non poteft fimul videre infinita ita, quòd diftincte cognofcat quodlibet eorum co, quòd fequeretur, quòd vifio illa ef- 05.r. fet infinitæ perfectionis in genere cognitionis, quia æquipolleret infinitis cognitionibus etiam fpecie diftinctis, quae ad infinita illa terminari poffent, Ob. 2. & quia non plùs poteft creatura fimul videre, quàm Deus poffit fimul facere, & quia fequeretur, quòd cffet odium infiniti demeriti, puta, fi quis vellet 06. 3. ex odio Dei occidere infinitos homines vifos fimul: vel charitas infiniti me-riti, puta, fi quis ex charitate illos infinitos diligeret.

Sed ex hac litera primum argumentum ( quod extra própria materiæ non vagatur) facilè folvitur, dicendo, quòd vifio non eft infinita, nift eflentia comprehenfa fit infinita effentialiter. Et quia arguens apponit

cum antediéta. Dictum quippe in præcedenti articulo eft, animam Chrifti fcire, quæcumque fcit Deus fcientia vifionis, & in 1.p.q.14. ar. 12. Auctor determinat, Deum fcientia vifionis cognofcere infinita, & repre hendit, ac confutat rationem hic allatam de finito ftatu generationis, corruptionis. Unde videtur Auctor fuæ oblitus doctrinæ, & ponere contraria, dùm dicit animam Christi nefcire infinita in actu, & negat infinita actu fecundum quodcumque tempus, & ex alia parte dicit animam Chrifti fcire omnia, quæ fcit Deus fcientia vifionis, & dicit illa effe infinita in actu, fi fumantur omnia, quæ funt, erunt, & fuerunt in actu, quia cogitationes, & affectiones creaturarum rationalium, quæ perpetuæ funt, in infinitum multiplicabuntur.

Ad hoc dicitur, quòd utrumque dictum eft verum, diverfimodè intel&lectum. Nam dictum hoc in loco verificatur de fimpliciter entibus in aAtu, quæ funt folæ fubftantiæ, quæ funt actu quandoque, quæ conftat effe finita fecundum fidei fententiam decernentis, mundum incœpifle, & generationem defituram: in prima autem parte fermo de fimpliciter vel fecundum quid entibus in actu quandoque eft, quæ etiam patet effe infinita, quia in infinitum actus intellectus multiplicabuntar, etfi non in tempore hoc continuo, in tempore tamen difcreto.

Aperitur

50

Sol.Ob.s

quòd,fi per hoc intendit, quòd fit cognitio infinita fimpliciter, patet refponfio ex litera hac, quòd fcilicet confequentia nihil valet. Nec ex co, quòd una cognitio æquipollet infinitis in aliquo certo genere, fequitur, quòd fit infinita fimpliciter, fed fat eft, quòd fit altioris ordinis: unum fiquidem individuum fuperioris ordinis, excedit infinita inferioris ordinis,& una fpecies altioris ordinis excedit perfectione infinitarum fpecieru inferioris ordinis: fol enim eft perfectior omnibus generabilibus, & corruptibilibus, etiamfi mundus eternus effet. Unde vifio animæ Christi qua videt verbum, & in illo infinita, non folùm æquipollet, fed excedit infinitas cognitiones terminabiles ad infinita, & tamen non eft infinita fimpliciter. Nec illæ cognitiones effent infinitæ perfectionis fimpliciter, etiam ut cognitiones, quia infinitas fimpliciter cognitionis (ut in hac habes litera) numquam habetur, nifi effentia infinita effentialiter com→ prehendatur, quod conftat non inveniri in infinitis cognitionibus infini torum fpecie diftinctorum creatorum, vel creabilium: quoniam & fingula, & omnia fimul habent effentias finitas effentialiter, ut patet, fingas infinitas fpecies animalis, omnes enim fimul ad animalis genus effentias limitatas haberent. Siinile eft enim de tota latitudine poffibi lium, quoniam omnia fimul non effent actus purus, fed infra latitudinem habentium potentiam admixtam. Si autem intendit, quòd fit cognitio infinita fecundum quid, cùm infinitas fecundum quid non repugnet creaturæ, nihil omninò probatur.

fi

¶ Ad fecundum autem ex extraneis, fcilicet, ex potentia Dei, neganda eft major, quia modus intelligendi è contrario fe habet ad modum, quo Sol ob.z. res in effe ponuntur, nam in intellectu adunantur divifa, ad extra verò prodeuntia dividuntur, quæ in caufa erant non folùm fimul: fed unum. Et hinc fit, quòd videri fimul non repugnat infinitis, produci autem fimul repugnat eis.

Ad tertium de merito, & demerito, refpondetur, quòd neutrum fequitur infinitum, nifi fecundum quid,& non fimpliciter. Magnitudo fiqui- Sol. 08. 3dem fimpliciter tàm meriti,quam demeriti no ex multitudine objectorum, fed ex quantitate effentiali fui penfatur.

In refponfione ad tertium ejufdem tertii articuli perfpice, quòd tota vis refponfionis confiftit in hoc, quòd proprietates infiniti, in quocum Annotat. que ponatur infinitas, arctantur ad subjectum infinitatis, puta, proprietates infiniti pofiti in linea arctantur ad lineam, & pofiti in fuperficie aretantur ad fuperficiem, & pofiti in numeris paribus arctantur ad nume rum parem, & pofiti in motibus Saturni arêtantur ad circulationes Saturni, & fic de aliis. Nec hoc dicitur voluntariè, fed cum fufficienti ratione: quia fcilicet infinitum non eft fubftantia, fed accidens, conftat autem accidens non excedere fuum fubjectum, fed arctari ad illud, & fi accidens ar&tatur ad fubjectum, multò magis proprietates comitantes accidentis naturam arctantur ad idem fubjectum, ut patet inductivè. Et hanc refponfionem perfpicaciter ferva, quoniam ex illa elucefcent folutiones multarum qq. & quòd non inconvenit unum infinitum ele majus alio.

In refponfione ad primum vide Novitie, quòd infinitum quantitativè, accipiendo partem poft partem in actu, ficut eft impertranfibile tam reali- 80 ter, quàm fecundum defignationem,ita eft impertranfibile fecundum cog

7:

Sup.1.9.ar.

1.

*P.P.q.12. ar, 2.

D QUARTUM fic procediditur. Videtur, quòd anima Chrifti non perfectiùs videat verbum, quàm quæART. IIII. libet alia creatura. Perfectio enim cogni

SUPER QUÆS. X.

CONCL. Anima tionis eft fecundum medium cognofcen

quæ eft Dei effentia.

rogatio in titulo fuerit

Chrifti pre ceteris di: ficut perfectior eft cognitio, quæ ha2.co.inf. Creaturis perfectiùs vi- betur per medium fyllogifmi demonftra4.11.4.5. ad det primam veritatem, tivi, quàm,quæ habetur per medium fylNOT. Licèt refpon- logifini dialectici:fed omnes beati vident fio in conclufione fit de verbum immediatè per ipfam divinam effentia divina,cu inter effentiam,ut in 1. parte dictum est. * ergo de perfona, fcilicet, de anima Chrifti non perfectiùs videt ververbo: tamen refponfio bum, quàm qualibet alia creatura. ipfa interrogationi præ-2. Prætereà. Perfectio vifionis non dicta re vera quadrat. excedit potentiam vifivam: fed potentia Divinæ enim perfonæ, & effentia fua funt pe- rationalis animæ, qualis eft anima Chrinitùs idem realiter. 1.q. fti, eft infra potentiam intellectivam an28. art. 2. & q. 29. art. geli,ut patet per Dionyf.* 4. cap.Cal. Hier. * Cap. 4. d Z. & quæft.30.art.1. Vi edio ill. dere ergo divina effen- ergo anima Chrifti non perfectiùs videt tiam eft idem realiter, verbum, quàm angeli.

ipfum.

quod eft videre verbu, 3. Prætereà. Deus in infinitum perfeu alias perfonas:& vi- fectiùs videt verbum fuum, quàm anima

ce verfa idem realiter eft

tam per refpectum ad? unionem verbi perfonalem. Nam, ficut non poteft effe major gratia, quam, &c. ut in text.

12. maximè totam re- :

20

30

videre perfonam aliqua Chrifti. Sunt ergo infiniti gradus medii divinam, five omnes, poffibiles inter modum, quo Deus videt quod eft videre effentia verbum fuum, & inter modum, quo aipfam. PROB. Quia anima nima Chrifti videt † verbum ipfum. ergo tal, videt Chrifti,unione perfona- non eft afferendum, quòd anima Chrili hoc faciente, recipit fti perfectiùs videat verbum, vel effentia pleniùs influentiam di- divinam, quàm quælibet alia creatura. vini luminis,qua quælibet alia creatura, ut pa- ¶SED CONTRA eft, quod Apotet, & fecundum divini ftol. dicit ad Ephef. 1. quòd Deus conftiluminis participatione tuit Christum ad dexteram fuam in cæleftividetur divina effentia. bus fupra omnem principatum, & potefta1.DE MAJORI. tem, & virtutem, & dominationem, & 40 Perfectio cognitionis.. omne nomen, quod nominatur, non folùm Ex parte cogniti confi- in hoc fæculo, fed etiam in futuro: fed in il& cæt. Nå,quòd in ani la cœlefti gloria tantò aliquis eft fupema Chrifti fit major rior,quanto perfectiùs cognofcit Deum. perfectio cognitionis de ergo aia Chrifti perfectiùs videt Deum, divina effentia,non provenit ex parte cogniti, quam quævis alia creatura. quafi,quòd divina effenRESPONDEO dicendum, quòd tia fecundum diverfita- vifio divinæ effentiæ convenit omnibus tem medii cognofcendi beatis fecundum participationem lumi- 50 videatur plùs, & minùs:

1.q. 12. art. 6.

derata. 5. Tunc nihil,

fed procedit ex parte cognofcentis, quia fcilicet cognofcens abundantiori lumine fertur in vifionem ejus.

ID

quam actu producendarum. Sic intelligas in illa conclufione ly pre

D.486

AD PRIMUM ergo dicendum, quòd perfectio cognitionis, quantum eft cæteris creaturis. Aniex parte cogniti, attenditur fecundum ma ergo Chrifti omnimedium: fed, quantum eft ex parte cog- bus his videt Deum nofcentis, attenditur fecundum poten- perfectius: quoniam, tiam, vel habitum, & inde eft, quòd tie infinitatem, attennec per divinæ potenetiam inter homines per unum medium dendo tamen præcisè unus perfectiùs cognofcit aliquam con- refpectum ad unionem clufionem, quàm alius. Et per hunc mo- perfonalem ipfius anidum anima Chrifti, quæ abundantiori eft umquam effe major mæ cum verbo, potrepletur lumine, perfectiùs cognofcit perfectio videndi Deum divinam effentiam, quàm alii beati: licèt in creatura, quàm fit in anima Chrifti. Benè oés ipsa Dei effentiá videant per feipsu. pondera huc applicanAd fecundú dicédú, vifio divinæ ef- do locum citatum, fcifentiæ excedit naturalem potentiam cu- licet, refponfion, ad fejuslibet creaturæ, ut in prima parte * di- cundum, quæft. 7. art. &tum eft.Et ideò gradus in ipfo attendun- 12.6 1. par. quæft. 25. ar. 6. ad quartum. tur magis fecundum ordinem gratiæ, in quo Chriftus eft excellentiffimus, qua fecundú ordinem naturæ, fecundum que natura angelica prefertur humanę. Xartic. habes pri- Util pres. ¶ Ad tertium dicendum, quòd, ficut mo: quomodò per fuprà dictum eft de gratia, quòd non rationem interimas, & * *9.74.12 quidem à fortiori, hæ poteft effe major gratia, quàm gratia reles Origenis dicentis, Chrifti per refpectum ad unionem ver- quòd filius Dei non potbi, idem etiam dicendum eft & de perfe- eft videre patrem. Et, &tione divinæ vifionis, licèt, abfolutè quòd Spiritus fanctus nec videt illum. Verconfiderando, poffit effe aliquis gradus ba autem Origenis in fublimior fecundum infinitatem divinæ libris Periarchon, Epiphanio referente, potentiæ. hæc. Sicut incongruum

E

APPENDIX.

funt

eft dicere, quòd poffit filius videre patrem: fic inconfequens eft opinari, quod Spiritufanctus poffit videre filium. Articulus enim præfens per hoc, quòd demonftrat, animan filii Dei incarnati poffe, immò & de facto videre divinam effentiam, commonftrare neceffariò intelligitur: quòd multò magis filius Dei, ut filius Dei, poteft videre illam, & ideò patrem: quoniam pater eft realiter idem cum effentia divina, ut fuprà not. ante ad primum. Nam, fi fecundum humanitatem videt effentiam divinam: utique magis, immò & in infinitum magis fecundum divinitatein videt illam. Rursus. Si per articulum demonftratur, quòd anima Chrifti poteft videre patrem, ut dictum eft: utique eodem articulo commonftratum fuiffe intelligitur, quòd multò magis Spirituffanctus poteft videre filium. Nam Spiritumfanctum efle Deum, & confequenter infinities anima Chrifti majorem, conftat: & filium quoque realiter idem effe cum effentia divina, ut patet ex not, ante argumenta. Secundò habes: quomodò per rationem oftendas, has meritò damnari à Matth. 11. Nemo novit filium, nifi pater, neque patrem quis novit, nifi filius. Patet enim hic, & ad literam, quòd filius videt patrem, & ad fenfum, quòd Spirituf fanctus videt filium. Ad fenfum, inquam, literæ : quia dictio exclufiva, qualis eft ly nifi, à confortio prædicati effentialis de una perfona non excludit alias perfonas divinas propter effentiæ unitatem, 1. quæst. 31. artic. 4. ad primum, & fecundum. Immò tunc concludi quidem illæ fupponuntur, & excludi aliquid creatorum. Unde per ly nemo novit filium, nifi pater, non fignificatur, quòd filius non agnofcat feipfum, aut quòd Spirituffanctus non agnofcat filium, fed quòd nulla creatura ex fe novit filium. Similiter per ly nemo novit patrem, nifi filius, non denotatur, quòd pater non agnofcat feipfum, aut quòd Spirituffanétus non agnofcat patrem: fed quòd nulla creatura vi fua cognofcit patrem. Juvat ad hoc videre, 1. quæstione 36. artic. 2. maximè ad fecundum in fin. Item meritò damnari à dictis in 1. quæst. 42. artic. 6. cum Elucidat. Item per hoc, quòd damnatur auctor illarum à Concilio quinto Constantinopol, actione 8. cap. 11. Si quis non anathematizat Arrium, Eunomium, Macedonium, Apollinarem, Neftorium, Eutychem, & Origenem cum impiis eorum fcriptis, & omnes alios hæreticos, & cæt. talis anathema fit. Hæc ibi. Item à Concilio Lateranenfi fub Martino Primo Canone 17. Si quis fecundum fanctos Patres confonanter nobifcum eadem credens non reSpuit, & anathematizat anima, &ore omnes, quos refpuit, & anathematizat nefandiffimos hæreticos cum omnibus impiis eorum fcriptis ufque ad unum apicem, fancta Dei catholica Ecclefia; Sabellium, Arrium, Macedonium, Eunomium, Apollinarem, Polemonem, Eutychem, Diofco rum, Timotheum; Elurum, Severum, Theodofium, Cholutum, Themi

ar. t.

Eccl

Comment.

Itulus clarus eft.

:

pa Gelafio in libro Decretorum diftinctione r's. capit. Sancta Romanas Origenis nonnulla opufcula, que vir Beatus Hieronymus non repudiat, legenda fufcipimus reliqua autem omnia cum auctore fuo dicimus effe renuenda. Hæc ibi. Et infrà. Origenis fchifmatici. Et infrà. Liber. qui appellatur de pænitentia Origenis apocryphus. Et infrà. Hæc, & his fimilia ab omni Romana Ecclefia eliminata, atque cum fuis auctoribus, auctorumque fequacibus fub anathematis indiffolubili vinculo in æternum confitemur effe damnata. Hæc ibi. Tertio vides: quomodò ex iis omnibus præmiffis viciffim præfens Angelica Doctrina décla10 retur, atque confirmetur.

Quastio.

Object.

tradita

refponfio diffonat à litera, quæ gradum fublimiorem poffibilem dicit fe Improbat. 20 cundum infinitatem divinæ potentiæ per hoc namque manifeftè fignifi cavit, quòd de fublimiori, de potentia non ordinaria, fed de potentia ab- Refolut. folute loquitur. Et contextus ipfe planè intellectus fonat, quòd loquitur de fublimiori gradu divinæ vifionis, de cujus altitudine tractatur,.

Reprobat

Unde & propter fenfum plani contextus, & propter attributum fu- Secunda blimiorem gradum infinitati divinæ potentiæ, aliter refpondetur, fatendo, refponfio. quòd litera loquitur de fublimiori gradu divinæ vifionis, verùm, quia divina vifio graduatur vel ex parte luminis gloriæ, vel ex parte naturæ intelle&tivæ,diverfimodè affignatur fublimior gradus divinæ vifionis. Primò namque fublimatur divina vifio ex lumine gloriæ fublimioris fpeciei ita, quòd lumen gloriæ ponatur genus ad fpeciem unam luminis gloria inventi de facto in Chrifto, & in aliis beatis, & aliam, vel alias fpecies luminis gloriæ poffibiles fieri. Sed hæc pofitio divinat, nec habet unde formalem, feu fpecificam differentiam inter lumina gloria oftendat, cùm fit unum objectum formale abfque medio, nec varietur fpecie ex receptivis, ut patet ex hoc,quòd ejufdem fpeciei eft in angelis, & hominibus. Secundò itaque Tersia refp. fublimatur divinæ vifionis gradus ex augmento in infinitum luminis gloriæ ita, quòd à formis terminabilibus ad fummum excipitur lumen gloriæ, quod eft tale, quòd, quocumque lumine gloriæ pofito, adhuc poteft poni majus. Et in Chrifto eft lumen gloriæ in fummo fecundum Dei potentiam ordinatam, non fecundum Dei potentiam abfolutè; fecundum quam poteft, quocumque pofito, femper poni majus. Et eft ratio exceptionis fingularis, quia folum lumen gloriæ eft qualitas propria cœleftis patriæ, Reliquæ namque qualitates fupernaturales aut funt viæ, ut fides, aut funt communes viæ, & patriæ, ut charitas. Sed huic pofitioni obftat, Reprobat. quia fecundum hoc majori lumini gloriæ non refponderet major charitas in patria, ac per hoc non, quantò aliquis perfectiùs videret Deum, tanto majorem charitatem haberet, quia charitas ponitur in fummo fimpliciter in Chrifto, & fic lumen gloriæ poffet poni majus, & charitas non poffet poni major.

¶ Num abfolutè dari gradus poffit major gratia Chrifti, & vifionis beate, feu luminis gloriæ.

tia

N refponfione ad tertium circa illa verba: licèt abfolutè confiderando poffit effe aliquis gradus fublimior fecundum infinitatem divinæ potendubium occurrit, quonam pacto ftat cum fupradictis, quòd gratia animæ Chrifti eft in fummo fimpliciter ita, quòd non eft dabilis major gratia habitualis illa, quia eft in fummo. Simile fiquidem judicium eft de lumine gloriæ, quod eft ipfa gratia confummata formaliter, vel caufaliter. Si enim lumen gloriæ eft in anima Chrifti in fummo, impoffibile eft fecundum quamcumque potentiam inveniri gradum fublimiorem ficut non poteft inveniti fublimior gradus caloris, quàm fit calor in fummo : effet enim implicare contradictoria fimul, ut pater

so

72

Inf.3.12.6.

Relinquitur igitur, quòd alio modo fublimior gradus divinæ vi- Vera Ref. fionis intelligatur poffibilis, fcilicet, ex parte naturæ intellectivæ, quia Q. & 05. fcilicet, fi ad æquale lumen gloriæ angelus affumeretur à verbo Dei in unitatem perfonæ, angelus ille perfectiùs videret Deum, quàm anima Chrifti, & effet fublimior vifionis divinæ gradus non ex fublimiori lumine, aut gradu luminis, fed ex fublimiore intelle&tu illuminato æqualiter. Et rursùs, fi Deus affumeret fublimiorem angelum in unitatem perfonæ cum æquali lumine gloriæ, perfectiùs ifte videret Deum, quàm Chriftus, & prior angelus, & iterùm, fi alium fublimiorem, & fic deinceps affumeret cum æquali lumine, femper fublimior perfe fectiùs videret. Et fic fecundum infinitatem divinæ potentiæ infiniti gradus vifionis divinæ mediant inter perfectiffimam vifionem animæ Chrifti, & vifionem, qua Deus feipfum videt. Et quia hæc refponfio ab antè dictis non diffonat, & clara eft abfque ambiguitatibus, ideò amplectenda eft.

Chriftus fciat omnia.

fe ad phantafmata.

Tertiò. Utrum hæc fcientia fuerit collativa.

¶ Quartò. De comparatione hujus fcientiæ ad fcientiam Angelicam.

Quintò. Utrum fuerit fcientia habitualis.

1 ad 3.

Et 3. d.14.

ART. I.

4.3.9.1. & 9.4. cor.&

9. 5. ad 2.

DPRIMUM fic proceditur. Videtur, quòd fecundum hanc fcientia Chriftus non cognoverit omnia. Hæc enim fcientia indita eft &veri.q. 20.46. Et infufam anima Chrifti tiam inditam, five Chrifto ad perfectionem poffibilis intelop.2.c.216. cognovit, lectus ejus: fed intellectus poffibilis aniab homine per virtutem mæ humanæ non videtur effe in potentia luminis intellectus age- ad omnia fimpliciter, fed ad illa fola, in tis cognofci poffunt, & omnia illa, quæ per requæ poteft reduci in actum per intellevelatione divinam ho- ctum agétem, qui eft proprium activum minibus innotefcunt. ipfius,quæ quidem funt cognofcibilia fePROB. Quia, fi cundum rationem naturalem. ergo feanima Chrifti per fcienriam infufam non feiret cundum hanc fcientiam non cognovit. omnia ifta, tunc fua

potentialitas paffiva tùm naturalis, tùm obedientialis non fuiffet perfecta (cùm talis potentialitas perficiatur per hoc, quòd reducitur ad actum) Et

¶2.Præt. Phantafmata se habent ad in- dicta in prima conclufione omnia per talem * telle&um humanum, ficut colores ad vi- fcientiam anima Chrifti Ex Mb... fum, ut dicitur tertio de Anima: * fed cognovit abundantiùs: ex18.09 non pertinet ad perfectionem vifive pot- præ cæteris, & pleniùs, divinam tamen effenentiæ cognofcere ea, quæ funt omninò tiam per hanc fcientiam abfque colore.ergo neque ad perfectio- non cognovit. nem intellectus humani pertinet cogno- ¶ PROB. Quia fupfcere ea, quorum non poffunt effe phan- ponitur clara ex q.10.4. tafmata, ficut funt fubftantia feparata. conclufionis. Sic ergo, cùm hujufmodi fciétia fuerit in I. DE MAJORI. Chrifto ad perfectionem animæ intelle- Ad perfectione poffibilis, ctivæ ipfius, videtur, quòd per hujufmo- turalis, fed etiam obe

4.& q. 9.ar.2, eirca dicta

&c. B. Non folùm na

q.9.ar.1.

Utilitas

Del.

fufficienti, ac fi conclu-3. Prætereà. Ad perfectionem intelfio prima articuli pote- lectus non pertinet cognofcere fingutiam naturalem tantùm laria. Videtur ergo, quod per hujufmoattenderet in intellectu. di fcientiam anima Chrifti fingularia non II. DE MAJORI.

Ad intellectum huma- cognoverit.

torum non folùm con

num. R. Pro præfenti SED CONTRA eft,quod dicitur Ifa. ftatu confideratum. §. 11. quòd replevit cum Spiritus fapientia, 10 Hoc eft. Pro ftatu via- intellectus, fcientia, & confilii: fub fideratum. Tunc nihil, quibus comprehenduntur omnia cog& cæt.Nam Chriftus an- nofcibilia: nam ad fapientiam pertinet te paffione,&c, ut in tex. Pro quo vide 1. quæftio, cognitio omnium divinorum: ad intelle89. art. 2. & quæft. 88. tum autem pertinet cognitio omnium immaterialium: ad fcientiam autem perIII. DE ANTECED. tinet cognitio omnium conclufionum:ad cognitionem fpeculati- confilium aute cognitio omnium agibivam accepti.§. Tunc ni- lium. ergo videtur, quòd Chriftus fehil, &c. Sufficit enim in cundum fcientiam inditam fibi per Spipropofito, quòd cogni- ritam fan&tum habuerit omnium cognitio fingulariu pertineat

art. 1. 2.

Intellectus. B.Secundu

ad perfectionem intelle- tionem.

in fi.

20

30

&tus fecudum cognitio- RESPONDE O dicendum,quòd, ficnem practicam fumpti; ut priùs dictum est, *conveniens fuit,ut ut patet in tex. à ly per- anima Chrifti omninò effet perfecta per tinet tamen,&c. ufque hoc,quòd õis ejus potentialitas fit reduAPPENDIX. &ta ad actum.Eft autem confiderandum, Xart, habes primò quòd in anima humana, ficut in qualiExa quomodò per ratio- bet creatura, confideratur duplex potenEccl.S. nem & oftendas, meritò tia paffiva: una quidem per comparatioeffe à fcripturis infinua- nem ad agens naturale: alia verò per cotum, quòd Chriftus per parationem ad agens primum,quod potvit omnia. Ut per di- eft quamlibet creaturam reducere in aatum Ifa. 11.Quòd,fcili- &tum aliquem altiorem actu, in quem cet,replevit eum, & cæt. reducitur per agens naturale:& hæc confecundum quòd cùm difcurfu declaratorio eft fuevit vocari potétia obedientia in crea- 40 in argumen, contr. Item tura. Utraque autem potentia animæ

Annot.

Cominent.

Annotat.

indita fcientiam cogno

Commentaria

banc fcien

per

*q præc.a..

*Li. 6.0.7.

Itulus articuli clarus cft, intelligitur quippe, ut fonat. In corpore eft unica conclufio. Anima Chrifti per scientiam inditam novit omnia, excepta divina effentia. Probatur. Conveniens fuit, ut anima Chrifti effet omninò perfecta ita, ut ejus omnis potentialitas fuerit reducta ad actum: fed in illa eft potentia naturalis ad cognofcen- so dum per humanas fcientias nota, & potentia obedientiæ ad fciendum omnia, quæ revelantur à Deo hominibus, ergo utraque ejus potentia eft reducta ad actum : & confequenter omnia novit per fcientiam inditam, excepta effentia divina. Hic eft proceffus literæ.

In quo primò recolendum eft ex fupradictis in 1. art. 3.q. 9. quòd non intendit litera dicere, quòd omnis potentia obedientiæ in Chrifti anima fit reducta ad actum, cùm potentia obedientiæ in qualibet creatura inexplebilis fit: quia,fecundum ordinem ad id, quod poteft in creatura facere Deus, attenditur. Sed intendit, quòd omnis potentia obedientiæ ad actum naturæ animæ proportionatum,eft reducta ad actum: conftat autem, quòd cognofcere per revelationes eft actus naturæ animæ in ftatu tàm viæ, quam 60 patriæ locatæ proportionatus, immò debitus, ut patet de revelationibus neceffariis, & factis Ecclefiæ tàm triumphanti, quàm militanti. Et fi quis diceret, potentiam hanc effe quidem refpectu animæ humanæ abfolutè potentiam obedientiæ; refpectu verò ejufdem in utroque ftatu effe naturalem (utpote naturali concomitantia confequentem ftatum) non aberraret. Unde, cùm Chriftus fuerit verus viator, & comprehenfor fimul, optimè de ipfius anima infertur, quòd utraque illius potentia reducta eft ad

actum.

Adverte fecundò, quòd ideò effentiæ divinæ cognitio excepta eft, quia non cognofcitur naturaliter, nec per revelationem. Et intellige revelationis nomine quemcumque influxum fpeciei cujufcumque intelligi- 70 bilis, & per cognitionem divinæ effentiæ, non quamcumque cognitionem, fed vifionem illius. Novit fiquidem anima Chrifti per fcientiam inditam divinam naturam multò magis, quàm quicumque Philofoph. immò,quàm aia feparata, immò, quàm angeli naturali cognitione, quoniã clara revelatione novit Deum effe trinum in perfonis, & alia hujufmodi fpectantia ad gratiæ ordinem, quæ angelorum naturalem cognitionem excedunt. Sed, quia per cam non videbat divinam effentiam, quam per fcientiam beatam videbat, ideò excepta eft cognitio divinæ effentiæ à fcientia indita. Sola autem effentia divina excepta eft, quia reliqua omnia aut ad naturalem, aut ad revelatam cognitionem fpectant, cùm etiam angeli ipfi per revelationem, hoc eft, per infufas fpecies, ab anima noftra feparata go cognofcantur.

In refponfione ad fecundum ejufdem art. nota primò, quòd, cùm dicitur, animam feparatam cognofcere fubftantias feparatas per feipfas non eft fenfus, quòd intelligantur per proprias fubftantias, ut fpecies intelligibiles ab anima feparata: fed eft fenfus, quòd per feipfas, hoc eft, per proprias fpecies intelligibiles, & non per fpecies rerum fenfibilium (ut modò fit) intelligentur: ficut color dicitur videri per feipfum, quandò per propriam fpeciem videtur. Patet autem hunc effe fenium intentum ex hoc, quod ad primam partem fe remittit, ubi in art 2. quæft. 89. determinatum eft, animam feparatam cognofcere fubftantias feparatas per fpecies divinitùs fibi infufas.

Nota fecundò, quòd, cùm de anima Chrifti dicitur, quòd cognovit fubftantias feparatas per modum, quo cognofcit illas anima feparata, comunicatio hæc in modo cognofcendi intelligitur folùm quoad fubftantia

¶ Secundum dubium eft etiam ex Scoto ibidē probante, quòd in Chri- Dubitat. fto non fuit cognitio intuitiva per species infufas omnium fingularium, quæ funt, fuerunt, & erunt : tùm, quia fpecies infufa repræfentat objectum, 96,1. ut abftrahit ab actuali exiftentia, quia codem modo repræfentat objectum, five exiftat, five non exiftat, ac per hoc non cft ratio cognofcendi exiftens, ob. 2. ut exiftens, tùm, quia veritates cognofcibiles cognitione intuitiva funt veritates contingentes, quæ non pollunt cognofci per quafcumque fpecies innatas, quia ex cognitione terminorum contingentium non poteft cognofci veritas complexorum contingentium de illis terminis, quia illarum complexionum veritas non includitur in illis terminis, quemadmodum veritas neceffaria complexionis fcibilis clauditur in extremis.

¶Tertium dubium eft, quia ex ratione literæ malè videtur concludi Dub. 1. in anima Chrifti per fcientiam infufam notitia omnium fingularium, quia 06. ex plenitudine prudentiæ in anima Chrifti non habetur cognitio omnium fingularium, fed agibilium tantùm, cùm prudentia fit ratio agibilium,extra agibilia autem funt & fingularia factibilia (quæ fpectant ad artem ) & fingularia nec agibilia, nec factibilia, ut fingularia fpeculabilium, ut funt fingularia arenæ, feminum, animalium, & hujufmodi.

Ad evidentiam horum fciendum eft, quod fpecies intelligibiles in- Notanda fufe non per accidens, fed ex fuo genere, non folum funt alterius rationis ad ref. à fpeciebus acquifitis, quia habent aliud objectum formale (ut contingit inter fpecies innatas angelis, & acquifitas à nobis) fed funt longe alterius, ac altioris ordinis, quia fic funt fimilitudines naturæ, puta leoninæ, quòd repræfentant ca, in quacumque difpofitione accidentali fubfit ita, quòd per unam fpeciem poteft intellectus cognofcere quidditativè leonem, & omnia ejus individua fecundum individuales conditiones, & intueri leones omnes actu exiftentes. Nec hoc eft mirabile ita, quòd fit incredibile, fed ratione fultum, quia f. hujufmodi fpecies funt exemplate a divina cffentia, quæ una exiftens eft fimilitudo ita cujufque propria,ut nihil in quocumque prætermittatur irrepræfentatum diftinétiffimè. Si enim hoc de facto fatemur inveniri in divina effentia refpectu omnium, cur non poffibile fatemur, in multis illius participationibus inveniri, quòd quælibet earum repræfentat aliquam unam naturam cum fuis quomodolibet accidentibus, ut, quod unitè præhabetur in effentia divina fuper omnes ordines divifim, participetur in aliquibus fpeciebus fpectantibus ad fupremu

Refol. Qu. dub. 1. fimul cum

05.

Sol.ob.x.

73

Inf.ar.4.6.

$1.34.8.2.

ad ;.&3. 4.14.4.3.9. 1.3.0.0

Et per hæc patet refponfio ad fecundam objectionem, quia fupponit Solab. 2. hoc falfum, fcilicet, quòd fpecies iftæ fint fpecies adæquatæ terminis incomplexis. Nos autem dicimus, quod fpecies iftæ, quæ in anima Chrifti funt, funt adeò altioris ordinis, ut imitentur divinam effentiam, ut repræfentantem veritatem contingentium, & non folùm, ut repræfentantem naturam quamlibet fecundum fe. Et proptereà anima Chrifti intuitivè perfectè per illas videt præterita, præfentia, & futura.

&

Ad tertium dubium notandum eft, quantum feipfo doctior fuerit Refd..& Auctor hic, quoniam in 3. Sent, dift. 14. quæft. 1. art. 3. quæft. 1. & in qō. ob. de veri. quæft.20. art. 6. modificans infufam Chrifto fcientiam, eximit ab 10 ca non folùm divinam effentiam, fed fingularia, ut cogitationes cordium, quia non pertinent hæc ad perfectionem humani intellectus, tàm fecundum naturæ, quàm gratiæ ftatum. Hic autem perfpicaciùs difcernens intellectus practici perfectionem à perfectione intellectus fpeculativi humani, probat per hanc fcientiam animam Chrifti noffe omnia fingularia præterita, præfentia, & futura : quia pertinent ad perfectionem intellectus practici. Et verè fic eft, non folùm de cogitationibus hominum, fed de omnibus fingularibus, quia omnia fubjecta funt providentia Chrifti, inquantum homo, ut patet ex auctoritate Apoftoli ad Hebr. fecundo, ipfius Domini Matth. ult. Data eft mihi omnis poteftas in Calo, & in terra. Ex plenitudine igitur prudentiæ, non folùm monafticæ, fed politice, immò regalis, immò monarchicæ totius univerfi ( cujus prudentiæ conftat partem effe providentiam) rectè concluditur ad perfectionem intellectus practici humani in Chrifto, etfi non in aliis hominibus, fpectare cognitionem omnium fingularium, quæ funt fubjecta providentia fuæ ; conftat autem ex 1. ad Corinth. decimoquinto, quòd omnia funt Christo homini fubjecta, præter eum, qui fubjecit fibi omnia, ergo, fola effentiæ divinæ divifione excepta, anima Chrifti per fcientiam infufam fcit, quæcumque fcit Deus fcientia vifionis. Et per hæc clarè patet refponfio ad objecta.

Suarezq.11.4.2.in Com

ment.

vi. 9.20.4. beatæ, & ante re

3.ad 1.

dependeat, fed totaliter¶2. Præt. Anima Chrifti eft ejufdem ei dominetur : Et anima naturæ cum animabus noftris, alioquin Chrifti etiam ante paf- ipfe non effet ejufdem fpeciei nobifcum, fionem habuit plenè conditiones beatorum. contra id, quod Apoft.dicit Phil.2.quòd 1. EX PHILOSOPH. eft in fimilitudinem hominum factus: sed Sicut colores ad vifum anima noftra non poteft intelligere, nifi R. Inquantum colores dicunt id, ad quod vifus convertendo fe ad phantafmata. ergo afpicit non autem etiam anima Chrifti. inquantum colores, i. 3.Præt. Senfus dati funt homini, ut cognofcere colores, funt deferviant intellectui. Si igitur anima finis vifus. §.Tunc nihil Chrifti intelligere potuit abfque conver&c.ut patet in text. II. DE MAJORI. fione ad phantafmata, quæ per fenfus Eft ejufdem natura. R. accipiuntur, fequeretur, quòd fenfus Et alterius ftatus. §.Sci- fruftrà fuiffent in anima Chrifti, quod licet, comprehenforis. Tunc nihil &c.Nam in- eft inconveniens. videtur igitur, quòd telligere non poffe fine anima Chrifti non potuerit intelligere, phantafmate convenit nifi convertendo fe ad phantafmata. animæ noftræ ratione SED CONTRA eft, quòd anima tem ratione naturæ, ut Chrifti cognovit quædam, quæ per phafic (quod putabat ar- tafmata cognofci non poffunt, fcilicet, gumentum.) fubftantias feparatas. Ponitur igitur inMA CONCLUSION. telligere, non convertendo fc ad phan-70 Si igitur anima, &c. &. tafmata.

Negatur illatio. §.Infer- RESPONDEO dicendum quòd enim debebat inferri: fi Chriftus in ftatu ante paffionem fuit fiigitur anima Chrifti in- mul viator, & comprehenfor, ut infrà telligere potuit abfque magis patebit. * Et præcipuè quidem cócoverfione ad phantaf- ditiones viatoris habuit ex parte corpofenfus accipiuntur, & intelligere ris, inquantum fuit paffibile, códitiones non potuit convertendo verò comprehenforis maximè habuit ex fe ad phantafmata fe- parte animæ intellective. Eft autem hæc queretur, quòd fenfus conditio anima comprehenforis,ut nulma Chrifti. Valet fiqui- lo modo fubdatur fuo corpori,aut ab co dem fic illatio (pre- dependeat, fed totaliter ei dominetur. fuppofito tamen, quòd

poffit intelligere con-
vertendo fe ad phan-
tafmata.

ITEM DE MAJORI,
Ut deferviant intelle-
cui. R. Et neceffitati vi-
tæ animalis. §. Tunc
nihil, &c. Nam, datò D.19n.
etiam, quòd animæ in-
tellective Chrifti nullo
modo defervirent phan-
tafmata, adhuc fenfus

non effent fruftrà in

Chrifto: quoniam or- D.155.
dinarentur ad operatio
nem aliam, ideft, ad

neceffitates animalis vi-
tæ ipfius, puta, ad fen→
tire, & noxia vitæ pro
fugiendo, & utilia vitæ
pro profequendo. Vide
tim cum, &c.
2.refp. textus ly præfer-

APPEND I X. D. 752. quomodò per ra- S.Eccle. EX art. habes primò Utilit pro tionem oftendas, meritò fcripturis effe infinuatum, quòd anima Chrifti per fcientiam infufam potuit intelligere

à

AD PRIMUM ergo dicendum,quòd fimilitudo illa,quam Philofophus ponit, non attenditur quantum ad omnia. Manifeftum eft enim, quòd finis potentiæ vifivæ eft cognofcere colores. finis auté potentiæ intellectivæ non d eft cognofcere phantafmata, fed cognofcere fpecies intelligibiles, quas apprehendit phantafmatibus, & in phantafmatibus fecundum ftatum præfentis vitæ. Eft igitur fimilitudo, quantum ad hoc, ad quod afpicit utraq; potentia, non autem quantum ad hoc,in quod utriufq;poten- fine coverfione ad phatia conditio terminatur. Nihil auté pro- ly replevit eum fpiritus hibet,fecundum diverfos ftatus ex diver- fapientiæ, & intellefis rem aliquam ad fuum finem tendere: tus. Per hoc enim de finis tamen proprius alicujus rei femper mine Chrifto, qui flos notatur quòd in hoeft unus: & ideò, licèt vifus nihil cogno- ab Ifaia ibi vocatur, fuit fcat abfq; colore,intellectus tamen fecu- cognitio & divinorum, dum aliquem ftatum poteft cognofcere & aliorum immateriaabfque phantafmate, fed non abfque tiam pertinet cognofcelium; quoriam ad fapiëfpecie intelligibili.

tafmata. Ut Ifa.11. per

re divina: ad intellectum

tiæ fiquidem feparatæ fecundum feipfas cog