Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub
[merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

Circa primum igitur habes in tertio Sentent. Joannis Capr. di. 24. q. 1. argumenta multa Joannis de Ripa,& aliorum, quæ, quoniam procedunt ex extraneis, aut immifcent illa (puta, quòd vifio fit fpecies) aut differentiam inter matutinam, & vefpertinam cognitionem, aut cognitionem creaturarum in verbo, aut differentiam inter cognitionem ænigmaticam, & facialem, aut intuitiva, aut etiam magis extranea, aut illa, quæ in litera hac folvuntur,& fcientia debet tradi ex propriis, non ex extraneis, refecareque debet fuperflua, ideò omittenda cenfui, allatis tantùm duob. moOb. 1. circa tivis. Primum eft. Deus refpectu beatorum fe habet, ut fpecies intelligibi lis, ergo multò magis poteft fe habere, ut intellectio. Antecedens patet. Et confequentia probatur, quia magis repugnat Deo ratio habitus, feu habitualis formæ, quàm actus, feu forma actualis: fed fpecies habet rationem habitus, feu habitualis formæ: intelligere autem habet raOb. 2. ex tionem actus.ergo. Secundum eft ex auctoritate Aug. 4. de Trin. cap. ult. Aul. dicentis de vifione beata duo. primò, quòd illa Deus eft bonus, & beaAug. tus:fecundò, quòd ipfa fola eft fummum bonum, cujus adipifcendi gra

1. dub.

05. 1. circa

2.dub.

Ob. 2.

Pofitio Thinjoph.

tia præcipimur agere, quicquid ratione agimus. Ex his enim patet, quòd
vifio beatorum eft quid increatum, alioquin Deus effet bonus, & bea-
tus aliquo creato, & aliquid creatum effet fummum bonum, & finis ul-
timus, &c.

,

non

[ocr errors]

¶ Circa fecundum autem occurrit ftatim objectio; quòd alietas naturæ,
licèt inferat intellectione divinam non poffe effe naturalem animæ huma- 20
næ, non tamen infert non pofle communicari animæ humanæ . Magna .n.
differentia eft inter convenire, ut naturale, & convenire, ut communica-
tum: proprietas fiquidem ignis non convenit rei ignitæ, ut naturalis illi
rei, puta ferro, fed, ut communicata ferro. Et ad divina afcendendo, per-
fonalitas Verbi non convenit humanitati Chrifti, ut naturalis fibi, fed, ut
communicata. Quocirca, ficut perfonalitas verbi eft ipfa Dei fubftantia, &
tamen convenit animæ humanæ Chrifti, quæ eft alterius naturæ
ut naturalis animæ humanæ, fed, ut communicata, fibi, ita intelligere
divinum, quod eft effentia Dei, poteft animæ humanæ alterius nature con-
venire, non, ut naturale animæ humanæ, fed, ut communicatum. Alietas
fiquidem naturæ (ut monftratum eft non prohibet proprietatis commu-
nionem, fed naturalitate. Vana igitur eft hæc ratio.Et,fi hæc ratio non va-
let,voluntariè conclufio afferitur, quùm inveniantur tenentes oppofitum
Philofophi, ut patet de Averroe in 3. de Anima com. 36. dicente, quòd in
ftatu intellectus adepti intelligemus per fubftantiam intellectus agentis, ex
quo apparet, quòd poffibile eft actum proprium naturæ fuperioris, qui
eft illius fubftantia, communicari inferiori.

Ref.1.dub. Ad hujus quæftionis folutionem evidentem fciendum eft, duplici
via poffe procedi ad videndum impoffibilitatem propofitam, fcilicet, quòd
intelligere fubftantiæ fuperioris non poteft communicari, ficut intelligere,
quo formaliter intelligit fubftantia inferior. Altera via eft ex dependen-
tia intellectionis ab intelligente, quia f. intelligere eft operatio vitalis intel-
ligentis, de ratione autem operationis vitalis eft, quòd fit ab eo, cujus eft
operatio vitalis, alioquin vivere actualiter non effet à vivere fubftantiali-
ter, quod non videtur intelligibile, quia fic anima non effet principium
vegetandi, fentiendi, appetendi, intelligendi, & fecundum locum move-
di, & fic anima non effet anima. Et confirmatur, quia, ficut non eft intelli-
gibile, quòd Socrates generet Platonem, & actus generandi non fit à So-
crate, & fimiliter, quod Socrates motu animali progrediatur, & motus
ejus non fit ab ipfo, & fimiliter, quòd appetat, aut velit, & appetitus ejus
non fit ab anima, ita non eft intelligibile, quòd vivat vita intellectuali a-
Atuali, quæ nihil aliud eft, quàm ipfum intelligere, & quòd tale intellige-
re, tale vivere non fit ab intelligente. Conftat autem,quòd divinum intel-
ligere non poteft dependere ab aliqua creatura. Impoffibile eft igitur,
quòd actus intelligendi, quo Deus intelligit, fiat actus intelligendi, quo
creatura formaliter intelligat. Ex hac igitur via, quòd actus vitalis cujuf-
que viventis, aut eft ipsa substantia viventis, aut eft ab ipfa, concluditur
primò impoffibilitas propofita.

64

Infea.co.

E' opu. c.

217.

Quia tamen multi ignorantes propriam vocem non funt capaces di-
&tæ rationis, offert fe fecunda via ex hoc, quòd operatio eft actus operan-
tis fecundum effe naturale. Hæc propofitio habet duas partes. prima eft,
quòd operatio eft actus operantis: & quoad iftam partem fobriè intelle-
étam, hoc eft, proportionaliter de operatione tranfeunte, & immanente,
& per fe nota eft, nam operatio tranfiens eft actus agentis, ut à
quo faltem,
operatio aute immanens eft actus operantis, ut cujus faltem. Secunda ve-
ro pars eft ly fecundum effe naturale, quæ etiam eft per fe nota inducen-
do, nam generare eft à generante fecundum effe naturale, & fentire eft in
fentiente fecundum naturale effe, & fimiliter defiderare in defiderante, &
intelligere in intelligente. Et ex terminis patet, quia operans, inquan-
tum operans, fecundum fuum naturale effe operatur ficut & eft.
Sub hac autem propofitione fubfumendum eft, quòd divina fubftan-
tia non poteft effe actus fecundum effe naturale alicujus creaturæ, ut
patet, igitur non poteft divinum intelligere effe intelligere, quo for-

Suarez q. 9. art. 2.in

Comment.

Medina q. 9. ar. 2.

SUPER QUAS. IX.

ART. IL

ONCL. Oportuit:

Cquòd cognitio bea

tiffimè.

30

maliter intelligat creatura. Dico autem naturale effe, ad differentiam actus fecundum effe intelligibile, ut objectum intellectus eft perfectio, & actus intellectus fecundum effe intelligibile, nihil enim prohibet, fubftantiam aliquam, quæ eft actus, non folùm in genere entis, fed in ordine intelligibili effe perfectionem,ac per hoc actum alterius fecundum effe intelligibile. Hoc fiquidem modo ponunt Theologi divinam effentiam effe, ut fpeciem intelligibilem intellectus creati beati, & fimiliter Philofophi ponentes inferiorem intelligentiam intelligere per fuperiorem. Et hac via proceffit Auctor in litera afferens pro ratione alietatem naturæ: quia enim operatio eft actus operantis in effe naturæ impoffibile eft, quòd operatio, quæ eft fubftantia unius, conveniat alienæ naturæ, nifi fubftantia illa in effe naturæ jungatur alienæ naturæ, quod in propofito effe impoffibile clarè liquet.

Et per hæc patet refponfio ad primam objectionem in primo dubio. Sol. Ob. 1. Nam patet jam non effe idem, aut par judicium de fpecie intelligibili, & 1, dub. actu intelligendi, quia illa poteft effe alterius actus in genere intelligibili, iftæ non nifi in genere naturæ. Nec ratio allata de actu, & habitu obftat, quia, licèt fpecies intelligibiles fecundum communem viam fint formæ ha bituales (quod tamen Avicenna negavit) divina tamen substantia non fupplet vicem fpeciei intelligibilis, quatenùs eft forma habitualis: quia habitus claudit in fe imperfectionem potentiæ, quam in fua ratione admixtam habet, fed quatenùs eft forma actualis tantùin, & hoc in effe intelligibili tantum, ut dictum eft.

[ocr errors]

Ad auctoritatem primam Auguft. dicitur, quòd non intendit Aug. Sol. Ob..ex eandem numero vifionem effe beantem Deum, & nos, fed eandem obje- Aut. quitum ad &tivè, & modaliter, quia idem objectum, & idem modus eft utriufque, partem. dùm Deus per feipfum à fe, & à nobis videtur.

Ad fecundam dicitur, quòd non inconvenit aliquam operatione creată Sol. ejufde effe fummu bonum, non fimpliciter, fed inter creata, & fimiliter effe ulti- quatum ad mû fine. Idem, & in idem redit, dùm dicitur fummum bonu inter concu- 2. partem. pifcibilia fimpliciter, & ultimus finis, ut concupifcibilis fimpliciter.

ri

Ad fecundi autem dubii objecta refpondetur, quòd proceffus litera Ref.a. dub. eft efficax ad probandum, quòd intelligere divinum non poteft effe actus &1.06. animæ Chrifti ex eo, quòd eft alterius naturæ, & cùm dicitur, quòd alietas naturæ compatitur habere actum alienum per communionem, refpondetur, quòd, licèt hoc in communi verum fit, quia in quibufdam poteft natura ipfa alteri naturæ communicari, ut forma communicatur materiæ, & ignis ferro, in tali tamen natura, quæ eft incommunicabilis altenaturæ in effe natura, falfum eft, quia alietas naturæ excludit alienum actum à fe, non folùm, ut naturalem, fed, ut communicatum fibi ita,quòd fit actus ejus. Et quia divina natura eft incomunicabilis fecundú effe naturæ cuicunq; naturæ, ideò efficaciter loquens explicitè de ipfa Auctor conclufit, quòd non poteft ipfius intelligere effe actus animæ humanæ Chrifti. ¶ Quod autem objicitur, quafi à fimili, de perfonalitate divina communicata naturæ humanæ facilè folvitur ex eo, quòd perfonalitas non communicatur, ut actus creatæ naturæ. Auctoris autem ratio de actu loquitur, dum ex eo, quòd intelligere Dei eft actus, qui natura eft divina, infert, quòd non poteft effe actus animæ, quia eft alterius naturę. Non eft ergo fimilis ratio de communione perfonalitatis, ut perfonalitas, & actu intelligendi, ut actus intelligendi: quia perfonalitas divina poteft fieri perfonalitas humanæ naturæ fine hoc, quòd fit actus cjus, actus autem intelligendi divinus non poteft fieri actus intelligendi humanæ animæ, nifi fiat actus animæ humanæ, quod eft impoffibile. Rationabiliter igitur conclufio literæ afferitur.

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

¶ Philofophi autem ponentes inferiores intelligentias intelligere per Cociliatur fubftantias fuperiorum intelligentiarum non adverfantur doctrinæ huic, cu tradita quoniam ex hoc non habetur, quòd ponant intelligere fuperioris com doctrina ilmunicati inferiori idem numero, fed folùm, quòd fubftantia fuperioris fe la phil.fo. habet refpectu inferioris, ut forma, feu fpecies intelligibilis, ut nos dici- fio. mus de effentia divina refpectu beatorum. Unde nihil obftant corum dicta, five vera, five falfa fint in fe.

In refponfione ad tertium ejufdem articuli adverte, quòd Auctor ad Annot. rem fpectans monftrat non dari fcientiam unionis, ut diftinguitur contra unita, hoc eft, non dari ex parte unionis aliquam fcientiam, fed folùm ex parte naturaru unitarum, divinæ fcilicet, & humanæ. Et loquitur de his fubjectivè illi autem, qui allegantur in argumento, pofuerunt fcientiam unionis objectivè, & ideò non curavit de illis Auctor.

Appellatur autem fcientia unionis, vel unitorum fubjectivè, quæ f confequitur ad unitas naturas (ut divina ad divină, & humana ad humanam & quæ confequeretur ad ipfam unionem naturarum, quam Auctor monftrat non dari.

¶ Scientia autem unionis, vel unitorum objectivè vocatur, quæ de unione,vel unitis eft,ut objecto. Et talis fcientia unionis datur in Chrifto, quia fcitur à Chrifto unio, ut illi dicebant, sed non, nisi scientia divina, vel humana, ut auctor in litera explanat .

ARTICULUS SECUNDUS.
Utrum Christus habuerit fcientiam, quam habent Beati,
vel comprehenfores .

D SECUNDUM fic proce- 70
ditur. Videtur, quòd in
Chrifto non fuerit Icientia
beatorum, vel comprehen-

ta in Dei vifione con- forum. Scientia enim beatorum eft per
fiftens Chrifto homi- participationem divini luminis, fecun-
ni conveniret excellen- dum illud Pfal. 35. In lumine tuo videbi-
PROB.I.Quia Chri- mus lumen:fed Chriftus non habuit lume
ftus homo reducit ho- divinum, tanquam participatum, fed
mines ad finem beatitu- ipfam divinitatem in fe habuit fubftan-
dinis in vifione Dei con- tialiter manentem, fecundum illud Co-
fiftentis, ut patet Heb.2. loff. 2. In Chrifto inhabitat omnis plenitu-
Et reducens ad actum

[blocks in formation]

80

90

caufam femper effe po

tiorem caufato.

¶ NOT. Semper præfupponuntur, & fubin

do divinitatis corporaliter. ergo in Chri- telliguntur in probatio

fto non fuit fcientia beatorum.

nis hujus, ficut & fequétium, propofitionibus prædicta de Chrifto:puta, quòd fua humanitas

fit ad falutem noftram

2. Prætereà. Scientia beatorum eos
beatos facit, fecundum illud Joan. 17.
Hæc eft vita æterna, ut cognofcant te fo- operandam divinitatis
lum verum Deum, & quem mififti Jefum inftrumentum liberum,
Chriftum: fed homo ille fuit beatus ex & conjunctum, q. 2. ar.
hoc ipfo, quòd fuit Deo unitus in perfo- 6. ad quartum, & quaf.
7.art. 1. ad tertium,ité,
na, fecundum illud Pfal. 64. Beatus, quòd fit caput hominū,
quem elegisti, & affumpfifti. non ergo o- & Angelorum. q.8. art.
portet, ponere in ipfo fcientiam beato- 1.4. His prædictis nam-
que fubintellectis,ut de-
cet clariùs appare-
bit: & quòd reducens a-
liquid de potentia ad actum beatitudinis debet effe actu beatum ; & quòd
caufam talem effe oportet excellentiffimè potiorem. Pro regula verò uni-
verfali deferviat tibi notabile hoc, fcilicet, quòd in articulis fequentibus

rum.

femper, & ubique, nifi aliud in contrarium obftet,præmiffa anteriorum ar-
ticulorum doctrina fubintelligi debet. Ideò enim tàm artificiofum illorum
ordinem fic contexuit Angelicus doctor.

1. DE MINORI, Tanquam participatum. Refp. In anima refpectu
unionis in perfona divi-

Nam divinitas unita eft

cætera, ut in tex.

ות

10

20

na. §. Tunc nihil,& ca- 3. Prætereà. Scientia duplex homini

tera. Ex hoc enim non competit, una fecundum fuam naturam,
fit; quòd Chriftus non
habuerit lumen divinu, alia fupra naturam. Scientia autem bea-
tamquam participatum torum, quæ in divină vifione confiftit,
in anima, refpectu clare non eft fecundum naturam hominis.
vifionis effentia divinæ. fed fupra ejus naturam. In Chrifto autë
humanitati Chrifti, & fuit alia fupernaturalis fcientia multò
altior, f. fcientia divina. non ergo opor-
II. DE MAJORI. tuit in Chrifto effe fcientiam beatorum.
Eos beatos, R. Beatitu-
dine creata.§. In quo se¶SED CONTR A. Scientia beatorum
fu etiam procedit pro- in Dei cognitione confiftit : fed ipfe ple-
batio illa fecundu Joan. nè cognovit Deum, etiam fecundum
.17. Tunc nihil, & cæt.
quòd homo, fecundum illud Joa. 8. Scio
Nam beatitudo, de qua
minor loquitur, tranfit eum, & fermonem ejus fervo. ergo in
extra propofitum, &i- Chrifto fuit fcientia beatorum.
deò non rectè fubfumi- RESPONDEO dicendum, quòd
tur ipfa propofitio mi-
nor fub illa majori. Ex illud, quod eft in potentia, reducitur in
unione enim in perfo- actum per id, quod eft actu: oportet .n.
na homo ille eft beatus effe calidum id, per quod alia calefiunt.
beatitudine increata, Homo autem eft in potentia ad fcientia
III.DE MAJORI. beatorum (quæ in Dei vifione confiftit) 3°
Alia fupra naturam. & ad cam ordinatur, ficut ad finem :eft.
R. Vel aliqualiter, vel enim creatura rationalis capax illius bea-
totaliter. §. Tunc nihil,
& cat. Nam cum hoc, tæ cognitionis, inquantum eft ad imagi-
quòd ponitur fcientia nem Dei. Ad hunc autem finem beatitu-
beata in Chrifto, ftat fi- dinis homines reducuntur per Chrifti
mul veritas iftius majo- humanitatem, fecundum illud Heb. 2.
ris,fcilicet, quòd fcien-
sia duplex homini com- Decebat eum, propter quem omnia, & per
petat, una fecundum fua quem omnia, qui multos filios in gloriam
naturam, alia fupra na- adduxerat, auctorem falutis eorum per paf-
turam. Utraque enim
harum fcientiarum, fci- fionem confummari. Et idcò oportuit, quòd
licet, beata, & divina eft cognitio beata in Dei vifione confiftens ex-
fupra naturam: quamvis

&c. ut in tex.

quo modo eft fecundum naturam, ftante, quòd alio modo fit fupra: multo magis id de fide,& charitate verificabitur. Quatenùs ergo fides, & charitas funt fecundam naturam hominum; eatenus dixit ly posse habere fide, · ficut poffe habere charitatem, naturæ eft hominum: quatenus verò eædem virtutes funt fupra natu

cellentiffimè Christo homini conveniret, ram hominum, eatenus quia femper caufam oportet effe potio- fubjunxit ly habere aute gratiæ eft fideliй. Ex his tame rectè è textu dedu

rem caufato.

AD PRIMUM ergo dicendum,quòd etis, prudens ipfe lector divinitas unita eft. humanitati Chrifti videbit, non effe inferefecundum perfonam, non fecundum ef- du: quod vifio beata fit naturalis homini: aut fentiam, vel naturam: fed cum unitate quod fides, & charitas perfonæ remanet diftinctio naturarum. fint ei naturales. Quòd Et idcò anima Chrifti, quæ eft pars hu- enim effe fic fecundum natură, ut in textu, non manæ naturæ per aliquod lumen par- fit idem, quod effe natuticipatum à natura divina, perfecta eft rale, habetur, omiffis aad fcientiam beatam,qua Deus per effen- liis, ex hoc: quòd, licèt

tiam videtur.

S. D. dixerit eam fic effe fecundum naturā, fem

Ad fecundum dicendum, quòd ex per tamen vigilanter abipfaunione homo ille eft beatus beatitu- ftinuit à dicendo, quòd dine increata, ficut ex unione eft Deus: effet naturalis, immò in fed præter beatitudinem increatam o- tacitè contrariú expreftextura argumenti,quafi portuit in natura humana Chrifti effe fit. Nam ibi, poftquam quandam beatitudinem creatam, per in minori de fciétia beaquam anima ejus in ultimo fine humana toru locutus fuerat, annectit ly in Christo aute naturæ conftitueretur. fuit alia fupernaturalis Ad tertium dicendum, quòd vifio, fcientia multò altior.Ne feu fciétia beata eft quodammodò fupra igitur in vanum dicatur naturam animæ rationalis,inquantum,f. ergo fcientia beatorum ly alia, inferat prudens. propria virtute ad cã pervenire non pot- fecundum textu huc, eft eft. Alio verò modo eft fecundum na- fupernaturalis,&ulteriùs turam ipfius, inquantum, f. fecundum ad primum propofitum retrogrediatur dicens.ernatura fuam eft capax ejus, prout, fci- go elle fic, ut in textu 40 licet, eft ad imaginem Dei facta, ut fu refponfali dicitur, fecuprà dictum est:fed fcientia increata eft duin naturam non eft iomnibus modis fupra naturam animæ dem, quod effe naturale. *In corp.a. APPENDIX.

diverfimode. Vifio fiquidem, feu fcientia beata eft quodämodò fupra, &c.
ut in tex. Ex quo manifefte prudens lector elicere poterit verum fenfum au-
&toritatis D. Aug. in lib. de prædettin. fanctor, dicentis:Poffe habere fidem,
ficut poffe habere charitatem naturæ eft hominum; habere autem gratie
eft fidelium. Hoc eft, fecundum textum hunc, & quidem à fortiori. Fides, 50
& charitas funt quodammodò fupra naturam animæ rationalis, inquan-
tum, fcilicet, propria virtute ad eas pervenire non poteft; funt verò etiam
fecundum naturam ipfius, inquantum, fcilicet anima rationalis fecundum
naturam fuam eft capax carum, prout, fcilicet, eft ad imaginem Dei facta.
Dixi ly a fortiori; quia, fi de vifione beata verum eft hoc, fcilicet, quòd ali-

Comment, Titulus clarus eft.

Annat.

[ocr errors]

humanæ.

Exart, habes primio. U-il pru S.

X primò:

nem oftendas, meritò effe à fcripturis infinuatum, quòd Chriftus habuit fcientiam comprehenforum, ut per hoc, quod dicitur Joan. 8.fecundum quòd cft in argum. contr. Pro cujus captu exponitur ly fcio eum, ideft, plena fcientia, quanta, fcilicet, alicui animæ communicari poteft. Et hanc expofitionem fubindicat idem Euangelifta cap. 1. per ly vidimus gloriam ejus, quafi unigeniti à patre, plenum gratia, & veritatis. Ac fi dixerit. Plenam veritatis cognitionem habet, fecundum quòd caro, ideft, fecundu quòd homo eft, & tam plenam, quantam condecet unigenitum à patre. Et hoc eft: Chriftum hominem fuiffe comprehenforem in fummo ab inftanti illo, quo verbum caro factum est. Secundo vides: quomodò &c.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

In corpore articuli una eft conclufio. In Chrißo eft fcientia beata confiftens in vifione Dei excellentiffime. Conclufio ifta habet duas partes. Prima eft, quòd in Chrifto eft fcientia beata, fecunda, quòd excellentiffimè. Probatur in litera primò prima pars. Omne, quod eft in poten- 60 tia, reducitur in actum per aliquod ens actu: homo eft in potentia ad fcientiam beatam in Dei vifione confiftentem, & reducitur in actum iftum per Chrifti humanitatem, ergo in Chrifto eft fcientia beata. Major probatur in calido. Minor quoad primam partem probatur, quia homo eft capax illius beatitudinis: quia eft ad imaginem Dei, & ad illam ordinatur, ut ad finem, Quoad fecundam verò auctoritate Apoftoli. Decebat eum, &c. Deinde in calce corporis articuli probatur fecunda pars conclufionis, fcilicet, quòd excellentiffimè, quia femper caufam oportet effe perfectiorem caufato.

¶Adverte novitie, quòd, quia propofitiones evidentes, ac ufitatæ, tam-
quam ftatim perceptæ truncatæ quandoque dicuntur, idcò Auctor Majo-
rem fic attulit, non curans limitare cam, ut debet intelligi, fcilicet, fi re-
ducitur ad actum, neque enim omne, quod eft in potentia, reducitur ad
actum(quùm multa fint in potentia, quæ nunquam erunt) fed omne, quod
eft in potentia, fi reducitur ad actum, oportet, quòd reducatur ad actum
per aliquod ens actu: hoc enim intendit litera, & hoc folum eft ad propo-
fitum. Et proptereà in Minore ponuntur tot conditiones, fcilicet,quòd ho-
mo eft in potentia,& quòd ordinatur ad illam,ut finem,ex hoc enim often-
dit neceffitatem, quòd potentia eft reducenda ad actum, licèt non in fin-
gulis hominibus: quia impoffibile eft, quòd potentia ad finem fit fruftra
in tota univerfali fpecie.

¶ Num ex eo, quòd Chriftus efficit beatitudinem
noftram, fequatur ipfum aciu effe beatum.

Quafio Circa hunc litera proceflum dubium occurrit, quia propofitio illa fun-
potcstia it actual cit in actus quam-
vis fit veriffima in caufis principalibus, non tamen eft vera in caufis inftru-
mentalibus, ut ex Alex. patet. 12. Metaph. & ad fenfum patet, inftrumenta
non effe talia in actu, qualia fiunt ab ipfis, ut femina in naturalibus, & or-
gana artificum teftantur. Humanitas autem Chrifti non eft efficiens prin-
cipale, fed inftrumentale refpectu noftræ beatitudinis. non igitur fequi-
tur ex fua efficientia, quòd fit actu beata, quamvis de facto beata fit. non
eft ergo efficax proceffus litera.

70

80

୨୦

Eccl

& 05.

Ad hoc dicitur, quòd inftrumentum cft duplex, quoddam purè inftru- Reft. Q mentum, ut organa artium, & femina, & hujufmodi: quoddam ita inftrumentum, quòd eft etiam caufa fui, ficut fervus eft organum domini, ita tamen, quod libero arbitrio fuorum motuum caufa eft. Quamvis autem primum inftrumentorum genus non habeat actu, quod inftrumentaliter efficit, fecundum tamen inftrumentorum genus, quatenus fui dominium habet admixtum, actu habet, quod in aliis efficit. Et quia Chriftus homo fic eft inftrumentum Dei, ut liber fit, liberè cooperetur, & efficiat nos beatos, ideò in litera illatum eft, quod ipfe eft actu beatus.

¶ In probatione fecunde partis conclufionis nota novitic, quòd Auctor plus concludit, quàm probet explicitè ratio allata: quia ratio non probat explicitè nifi, quòd Chriftus eft perfectius beatus, quam alii homines, & tamen concluditur, quod eft beatus excellentiifime. Licuit autem hoc gratia materiæ, quoniam jam declaratum eft, Chriftum effe caput omnium beatorum tam hominum, quam angelorum, ac per hoc fubintelligendo nunc, quòd Chriftus eft caufà efficiens beatitudinem noftram, ut caput beatorum, optimè infertur, quod eft excellentiffimè beatus, utpote caufa, ut caput .

¶ In refponfione ad tertium ejufdem articuli nota diftinétionem de fupra naturam, vel fecundum naturam; quoniam hinc habes intellectum diverforum dictorum de beatitudine noftra, cùm invenies, quod eft natu ralis, aut quòd eft fupernaturalis. Verumtamen efto cautus, ut benè notes in fecundo membro ly inquantum, fcilicet fecundum naturam fuam eft capax ejus: quoniam eft conditio hæc diminuens à fimpliciter ad fecundum quid, non enim, quia homo cft capax illius vifionis, fequitur.ergo eft illi naturalis, aut habet illam potentiam natur alem: quia plus requiritur ad naturalitatem fimpliciter, & ad potentiam naturalem, fcilicet, naturalis inclinatio in illum actum, fed folum fequitur, quod habet naturam, quæ potest elevari in illum actum. In hoc enim differt homo abanimalbus, f. ex hoc ipfo, quod eft intellectualis animæ, quòd bruta non poflunt elevari in actum videndi Deum, homo autem poteft elevari in illum, quod hinc provenit, quia intellectualitas eft capax vifionis illius, pars autem fenfitiva tantum non eft illius capax. Quocirca vitio Dei eft aliquo modo naturalis animæ noftræ, fed fecundum quid, quia eft capax ex fùa natura illius : non eft autem fimpliciter naturalis illi, aut alteri cuicumque creaturæ, fed foli Deo.

inner.

AR

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][merged small]

66

Inf. 9.12. 4.1.Cor. Et 3.4.14.9.2. 4.3.7.3.

Et

aver. q. 20.

Suarez 9. 9. art. 3. in

Comment,

Medina q. 9. ar. 3.

SUPER QUÆS. IX.

ART. III.

ONCL.Præter fcie

CONC

tiam increatam eft

ARTICULUS TERTIU S.
Utrum Christus habuerit fcientiam inditam,vel infufam.

[ocr errors]

D TERTIUM fic proceditur. Videtur,quòd in Chrifto non fit alia fcientia indita vel infufa præter fcientiam beatam. Omnis 4. in Chrifto fecundu ejus enim alia fcientia comparatur ad fcienart... animam fcientia creara, tiam beatam, ficut imperfectum ad perEt opufc.. tu beata,qua cognofcit cap. 116. verbum, & res in verbo: fectum : fed, præfente cognitione perfetùm infufa, feu indita, eta, excluditur cognitio imperfecta, ficper quam cognofcit res ut manifefta vifio faciei excludit aniin propria natura per fpecies intelligibiles hu- gmaticam vifionem fidei, ut patet 1. ad manæ menti proportio Cor. 13. Cùm igitur in Chrifto fuerit fcientia beata, ut dictum eft, videtur, quòd non potuerit in eo effe alia fcientia

[ocr errors]

81.

natas,

*Art.prec. ¶ PROB. 1. Quia præ-
fupponitur ex ar.1. & 2.
Secunda autem pars, f. indita.

tura humana affumpta

fibilis cognoviffet res in

tùm infufa, &c. proba- 2. Prætereà.Imperfectior modus cog-
tur. Quia decebat,ut na- nitionis difponit ad perfectiorem, ficut
à verbo non effet imper- opinio, quæ eft per fyllogifmum diale
fecta (ut patét ar. 1.)& cticum, difponit ad fcientiam, quæ eft
tunc fuiffet imperfecta, per fyllogifmum demonftrativum. Ha
nifi intellectus fuus pof- bita autem perfectione, non eft ulteriùs
propria natura per fpe- neceffaria difpofitio, ficut, habito termi-
cies intelligibiles fibi in- no, non eft neceffarius motus. Cùm er-
fufas,feu inditas,cùm ta-
lis intellectus fit in poté go cognitio quæcumque alia creata có-
tia ad õia intelligibilia. paretur ad cognitionem beatam, ficut
NOT. Pro intelligé imperfectum ad perfectum, & ficut dif-
tia probationis fecunde pofitio ad terminum, videtur, quòd,
partis adverte, quòd na- cùm Chriftus habuerit cognitione bea-
turæ imperfectio repu-
tatur non tantu, fi defi- tam, non fuerit ei neceffarium habere a-
ciat fibi aliquod effentia- liam cognitionem.
lium, puta, anima, vel
corpus, vel utriufq; unio

ut patet ibid. ly fed cog
nitio, quæ est per fpe-
cies, &c.

II. DE MINORI.

* Lib. 2. c. 8.
tum. 3.

ti angelica in principio creationis rerú, No eft ulterius neceffa
ut patet per Aug. 2. fuper Gen. ad litera* ria difpofitio. R. U via
Et ideò, ficut in Angelis fecundum eun- 5. Tunc nihil,&c. Nam,
ad perfectionem ipfam.
dem Auguft.* ponitur duplex cognitio licèt in Chrifto fimul cu li.11.de clo
(una f. matutina, per quam cognofcunt fcientia beata non fit Dei c..
res in verbo, & alia vefpertina, per qua fcientia indita, ut via ad me to.<. Er
beatitudinem, ut argui lib. 3. p.
cognofcunt res in propria natura per tur; cum illa tamen eft
fpecies fibi inditas) ita præter fcientiam hæc, tanquam per bea-
10 divinam increatam eft in Chrifto fecundum titudinem confirmata,
ejus animam fcientia beata, qua cognofcit Difpofition. fe habet ad
perfectionem dupliciter,
verbum, &res in verbo,& fcientia infu- &c. ut in tex.
fa, five indita, per quam cognofcit res in
propria natura per fpecies intelligibiles hu-
mana menti proportionatas.

[merged small][merged small][ocr errors][ocr errors]

¶ 3. Prætereà. Sicut materia corporaadinvicem, fed etiam, fi lis eft in potentia ad formam fenfibilem, deficiat fibi aliquod, ita intellectus poffibilis eft in potentia quafi accidentalium,i. ad formam intelligibilem: fed materia complementum actuale potensialitatis naturalis corporalis nó poteft fimul recipere duas potentiarum animæ fue, formas fenfibiles, unam perfectiorem, de quo in text. Imper- & aliam minùs perfectam. ergo neque fectio .n. partiu redudat anima poteft fimul recipere duplicem in totum, ficut & illarü fcientiam, unam perfectiorem, & aliam fectum judicetur totum, minùs perfectam, & fic idé, quod priùs. fi partes ipfius taliter ¶ SED CONTRA eft, quod dicitur imperfecta fint, & per- Col. 2. quòd in Chrifto funt omnes thefectum, fi perfectæ.Rur sum adverte, quòd hac fauri fapientia, & fcientia abfconditi. de caufa oportuit, intelRESPONDEO dicendum, quòd, so *Ar..bu- lectum poffibilem ani- ficut dictum eft,* decebat, ut natura hujus quef. mæ Chrifti non folùm mana affumpta à verbo Dei imperfecognofcere actualiter res

perfectio adeò,ut imper

in propria natura per eta non effet. Omne autem, quod eft in fpecies intelligibiles, fed potentia, eft imperfectum, nifi reducaetiã cognofcere ftatim, tur ad actum. Intellectus autem poffiideft, ab inftanti con- bilis humanus eft in potentia ad omnia ceptionis Chrifti, alioquin natura affupta fuif- intelligibilia. Reducitur autem in actum fet imperfecta pro ali- per fpecies intelligibiles, quæ funt quæquo tunc, quoadufque dam forma completivæ ipfius, ut patet 3. ex. cognoviffet actu illa, ad 11.38. quæ intellectus ipfe erat ex his, quæ dicuntur in 3. de Anima.

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]
[blocks in formation]

fe

1

in argum cont. Item Ge.

2.

Utilitas

Ad fecundum dicendum, quòd dif.
fit fcientia beata.1.q. 12
pofitio fe habet ad perfectionem duplici-
ar. 2. 9. Cognitio enim
ter. Uno modo, ficut via ducens ad perfe- beata eft ipfius divinæ
&tionem.alio modo, ficut effectus à perfe- effentie, &c. ut in tex.
&tione procedens. Per calorem .n. difpo-
nitur materia ad fufcipiendam formam APPENDIX
ignis, qua tamen adveniente, calor non
EX art. habes primo:
ceffat, fed remanet, quafi quidam effe-
quomodò per ratio- pros, Eul.
nem oftendas,meritò ef-
tus talis formæ. Et fimiliter opinio ex à fcripturis infinuatü:
fyllogifmo dialectico caufata eft via ad quòd i Chrifto fuit fcie
fcientiam, quæ per demonftrationem ac- tia indita, five infufa. Ut
quiritur, qua tamen acquifita, poteft Colof.2. fecundum quòd
remanere cognitio, que eft per fyllo- per ly omne, quad vo-
gifmum dialecticum, quafi confequens cavit Adam anima vi-
fcientiam demonftrativam, quæ eft per ventis, ipfum eft nomen
caufam: quia ille, qui cognofcit cau- ejus. His enim verbis de-
notarur: quòd nomina
fam, ex hoc etiam magis poteft cog- impofita rebus ab Ada-
nofcere figna probabilia, ex quib. pro- mo erat coveniétia reb.
cedit dialecticus fyllogifmus. Et fimili- ipfis: & confequenter,
ter in Chrifto fimul cum fcientia beati- quòd ipfe habuit cogni
tionem rerum nó fuper-
tudinis manet fcientia indita, non quafi ficiariam, fed perfectam.
via ad beatitudinem, fed quafi per beati- Nam alicui rei nome ab
tudinem confirmata.
aliquo impofitu fibi con-
veniens non eft; nifi fe-
Ad tertium dicendum, quòd cogni- cundum proprietate rei
tio beata non fit per d fpeciem, quæ fit ipfius ei conveniat:&co-
fimilitudo divine effentiæ, vel eorum,
fequenter,nifi tale nomé
in divina effentia cognofcuntur, ut talis impofitio non fiat
imponens dummodò
patet ex his, qug in prima parte dicta sit,* à cafu)cognitionem pro- pp. 1.
fed talis cognitio eft ipfius divinæ effen- prietatis ejufdem rei 47. 2.
tiæ immediatè per hoc, quòd ipfa effen- cognofcat. Cùm igitur
tia divina unitur menti beatæ, ficut in- dam non fuerit à cafu,
impofitio omniú ab A-
telligibile intelligenti, quæ quidem ef- & fuerit rebus ipfis con-
fentia divina eft forma excedens propor- veniens : oporter dicere,
tionem cujuslibet creature. Unde nihil quòd fcriptura per illam
fententiam denotavit :
prohibet, quin cum hac forma fuperex-
cedente fimul infint rationali menti fpe-
cies intelligibiles proportionatæ fuæ na-

quæ

turæ.

quòd Ada habuit cog-
nitionem perfectam re-
rum naturaliam, i, cog-

nitionem ipfarũ quoad
earu proprietates. Quia
verò ifta ejus fcientia nō

nobis 1. 9.84. ar. 6. hoc eft, haberi pro impreffione à verbo, utpote ab
ipfo creatas intellectui poffibili creado infufas. Propter hoc fcientia fic
ab ipfo intellectu habita vocatur & infufa, quia per fpecies infufas habe-
tur, & indita, quia per fpecies in principio fue creationis fibi concrea-
tas. His itaque annotatis,atque ibi fubintellectis clara redditur illa ejufdē
probationis pars,f.& tüc fuiflet iperfecta,nifi intellectus fuus poffibilis cog-
noviffet res in propria natura per fpecies itelligibiles fibi ifufas, feu inditas.
1. DE MINORI. Cognitio imperfecta. B. Includens aliquid oppo-
fitum cognitioni perfecta. S. In quo fenfu procedit probatio ibi fubjú-
Ata: quoniam vifio imperfecta fidei, & cæt, ut in tex. Tunc nihil, &c. 80 cum Roman.quinto. Secundò vides: quomodò ex his, &c.

fuit experimentalis, i. per viam fenfus, quod longũ tempus expofcit,
acquifita, cùm à principio fuæ creationis eam habuerit, ut inde colli-
gitur: ideò eam fuiffe inditam, feu illi infufam, dicere neceffarium eft.
Argumentari itaq; fcholaftice vult fic. in Adamo fuit fcientia indita,
qua intellectus fuus poffibilis cognovit res in propria ipfarum natura
per fpecies fibi infufas. ergo multò magis utique talis fcientia fuit in
Chrifto. Nam fcientia indita ponitur in Adamo, quia fuit principium ho-
minum, ut patet 1. q. 80. ar. 3. & Chriftus eft caput omnium hominum
9. 8. ar. 3. magis, quàm Adamus, ut habetur ex primo Corinth. 15.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

IN
N titulo tertii art. ponitur diftinctio terminorum illorum, videlicet, in-
dita, vel infufa,ut fatisfiat diverfimodè illam appellantibus. Scientia si-
quidem ifta, quia fimul cum natura animæ datur, indita vocatur:quia verò
non acquiritur, nec ex vi naturæ animæ ipfam comitatur, fed Deo alia
actione creante animam, & alia actione influente fcientiam, quamvis fi-
mul tempore habetur, ideò infufa nuncupatur. Et reverà infufa vocanda

eft, fi propriè loquendum eft. Angelorum autem fcientia indita propriè
vocatur, quia comes eft naturæ, ut illius proprietas naturalis, eademque
actione,qua verbum Dei creat angelicam naturam, imprimit in illa fpecies
intelligibiles perfectivas intellectus angelici. Poteft nihilominus graria
materiæ, f. animæ Chrifti dici fcientia indita, pro quanto comitatur natu-
raliter animam Chrifti, non ut creatam, fed ut affumptam à verbo, ficut

D.485.

་་

[ocr errors]

Comment.

Annotat.

& gratia habitualis: eft enim unigenitus à patre plenus non folùm gratiæ,
fed veritatis.

In corp. art, unica eft conclufio refponfiva quæfito dupliciter probata.
Conclufio eft. Oportet in Chrifto ponere fcientiam inditam. Probatur primò
ex vitanda imperfectione naturæ affumptæ. Decebat, ut natura humana
affumpta à verbo Dei imperfecta non effet. ergo oportet in Chrifto po-
nere fcientiam inditam. Probatur confequentia, quia aliter intellectus
ejus poffibilis fuiffet imperfectus. Probatur hoc,quia omne, quod eft in pot-
entia, eft imperfectum, nifi reducatur in actum: fed intellectus poffibilis
humanus eft in potentia, & reducitur in actum per fpecies intelligibiles.
ergo effet imperfectus, fi non haberet fpecies intelligibiles, quod eft habe- 10
re fcientiam inditam. Et hoc explanatur in litera apponendo conclufio-
nem, inquantum per verbum Dei impreffæ funt fpecies intelligibiles,&c.&
declaratur ex fubjuncto exemplo in angelis. Deinde probatur à fimili ex
auctoritate Aug. Sicut in angelis ponitur duplex cognitio, matutina, &
vefpertina, ita in Chrifto utraque. Litera clara eft.

Adverte hic,quòd natura humana affumpta à verbo debet abfq; imper-
fectione poni ex parte animæ. nam ex parte corporis nihil prohibet imper-
fectionem affirmare in illa in fui principio, quia minoratus eft paulò mi-
nùs ab angelis propter corpus paffibile: fcientia autem ad animam fpectat.
Dub. Circa probationem conclufionis dubium occurrit,quia ratio allata pro-
cedit de potentia naturali intellectus poffibilis, quæ perficitur per fpecies 20
Object. intelligibiles naturales (de quibus allata auctoritas Philofophi loquitur) ac
per hoc de imperfectione naturali. Conclufio autem loquitur de fcientia
tàm naturali, quàm revelata, ut patet in 1.4.q. 11.inferiùs,ubi de illa fcien-
tia tractatur.excedit ergo conclufio rationem, immò nec confonat conclu-
fioni, quia, ut in fequenti habetur art. alterius rationis eft fcientia infufa
Chrifto, ab illa, quæ eft naturalis,de qua loquitur auctoritas allata Arift.
Refak Dab. Ad hoc dicitur, quòd proculdubiò litera non arctatur ad imperfectio-
nem, & potentiam naturalem intellectus poffibilis, fed in communi loqui-
tur de potentia intellectus noftri ad actum fibi commenfuratum,& fimili-
ter de imperfectione privativa actus proportionati intellectui humano poffi-
bili,& hoc five fecundu ftatu naturæ, five fecundü ftatu gratiæ ita, quod in-
tedit lit.quòd,quia in intellectu humano fecüdü effe naturę e potétia natu-
ralis ad fciendu oĩa naturalia per actus comenfuratos fibi, & fimiliter fecu-
dum effe gratiæ ad fciendum omnia ecclefiaftica per actus commenfuratos
fibi, & omne, quod eft in potentia,eft imperfectum,nifi reducatur in actum,
ideò effet imperfectus, nifi ponatur reductus in actum omnium intelligibi-

[ocr errors]

67 Inf.q. 12.8. 2.07.15. ar. 8. Et o

pu 2. c.215. Et 3 d. 14. ar.3.q.s. ad 3.4.18.a.

J. Bonav.3.fent. dift.14.

ar.3.q.2.

Durand.3.fent.d.14.9.4.
Suarez.9.ar.4.difp.25.
Medina 9.9. ar.4.

SUPER QU. IX.

ART. IV.

30

40

lium tam fpectantium ad ordinem naturæ, quàm fpectantium ad ordinem
ecclefiæ, five militantis, five triumphantis per actus proportionatos ipfi
humano intellectui. Auctoritas autem Ariftotelis eft allata directè ad mō-
ftrandum, quod intellectus humanus eft in potentia ad fciendum omnia
per fpecies intelligibiles, ut actus commenfuratos fibi, ut per hoc habeatur
intentum, quòd, ficuc in effe naturali effet imperfectus intellectus, nifi effet
reductus in actum commenfuratum fibi, f.fcientiam per fpecies, quantum-
cumque illamet fciat in verbo actu omninò fuperexcedente omnem facul-
tatem naturæ, ita in efle ecclefiaftico effet imperfectus, nifi noffet omnia
per actus commenfuratos fibi, quamtumcumque eadem noverit in verbo.
Confonat ergo ratio conclufioni, & probat cam, five ifta fcientia infufa
cum fuis fpeciebus fit alterius, five ejufdem rationis cum illa,de qua loqui-
tur Arift. quoniam, ut patet ex dictis, non arctatur ad naturalem fcientia, &
multò minùs ad talem imodum naturalitatis,qualis eft in fcientia,de qua lo-
quitur Arift. Hoc aut dixerim, quia anima habet duplicem fcientiam natu-
ralem: alteram fecundum ftatum conjunctionis ad corpus, de qua locutus
eft Arift. alteram fecundum ftatum feparationis à corpore, quam non no-
vit Arift. Præfens autem tàm ratio, quàm conclufio non arctatur ad actum
commenfuratum naturæ intellectus poffibilis fecundum iftum, vel illum
ftatum, fed in communi, indiftinétèque de potentia intellectus poffibilis
humani ad actum fibi commenfuratum loquitur, quem effe fpecies intelli-
gibiles ex eo, quòd in ifto apparet ftatu, ex auctoritate Arift.probat.
In refponfione ad fecundum difcerne verba literæ ex induftria mutata,
dum primo proponitur cognitio ex dialectico fyllogifmo acquifita, ut via Annotat.
fub nomine opinionis, & deindè refumitur eadem cognitio, ut confe-
quens, non fub nomine opinionis, fed fub nomine cognitionis. Oportuit
autem fic dicere: quia cum fcientia alicujus conclufionis non poteft fimul
ftare in eodem fubjecto & opinio ejufdem, fed benè poteft cognitio ejufdem
per medium probabile ftare in codem fubjecto. Addit fiquidem opinio fu-
per cognitionem per medium probabile formidinem in fubjecto refpectu
alterius partis, quæ repugnat fubjecto excludenti formidinem, quale eft
fciens demonftrativè. unde cognitio dialectica ante demonftrativam ha-
bens rationem opinionis, poft demonftrativam fcientiam non habet ra-
tionem opinionis, fed remanet folùm cognitio dialectica, ceffante illa con-
ditione formidinis ex parte fubjecti.

In refponfione ad.3. ejufdem artic. nota, quòd, qualiter fpecies infufe fint humana menti commenfuratæ, inferius patebit, qualiter autem divina eflentia fit fpecies fuperexcedens, clarum eft.

ARTICULUS S QUARTU Utrum Christus habuerit aliquam fcientiam acquifitam. D QUARTUM fic proceditur. Videtur, quòd in Chrifto non fuerit aliqua fcientia experimentalis acquifita. Quicquid enim Chrifto conveniens fuit, ONCL. In Chrifto excellentifsimè habuit: fed Chriftus non fuit fcientia acqui- habuit excellentifsimè fcientiam acquifi3. ad . E fita, quam quidam exmerit.q.10. petimentalem nomi- tam, non enim inftitit ftudio literarum, ar. 3. ad 1. nant, & hæc eft propriè quo perfectifsimè fcientia acquiritur: difcientia fecundum in- citur enim Jo. 7. Mirabantur Judæi dicentellectum humanum tes: Quomodò hic literas fcit, cùm non diEXAM. Ly fcientia dicerit? ergo videtur, quòd in Chrifto acquifita,q.q.exp. nomi- non fuerit aliqua fcientia acquifita. nant. Hoc eft. Scientia ¶ 2.Prætereà. Ei, quod cft plenum, non per fpecies intelligibiles poteft aliquid fuperaddi: fed potentia atis actione ex phantaf- nima Chrifti fuit impleta per fpecies inmatibus abstractas,& in telligibiles divinitùs inditas,ut dictu est. * · intellectu poffibili rece*.pr. ptas. Hinc patet, quid nima aliqua fpecies acquifitæ. Art.pl. ptas. Hinc patet, quid ergo non potuerunt fupervenire cjus aquæratur in titulo per

totaliter.

media intellectus agen

ibidem diceretur:utrum

ex ordine articulorum

[ocr errors]

60

ly fcientia experimen¶3.Prætereà. In co, qui jam habet habitalis. Eft.n. hoc, ac fi tum fcientiæ, per ca, quæ à fenfu acciin Chrifto fuerit fcien- pit, non acquiritur novus habitus (quia tia per fpecies intelligi- fic dua formæ ejufdem fpeciei fimul efbiles ab intellectu agen- fent in codem) fed habitus, qui priùs te ex phantafmatibus incrat, confirmatur, & augetur.ergo, abstractas habita. Quafi cùm Chriftus habuerit habitum fcientiæ dicatur. Poftquam con- indita, non videtur, quòd per ca, quæ clufum eft articulo ter- fenfu percepit, aliquam aliam fcientiam tio, quòd intellectus acquifierit. poffibilis animæ Chrifti cognovit res in fua SED CONTRA eft, quod Hebr. 5. 70 ipforú natura per fpe- dicitur. Cùm eßet filius Dei, didicit ex his, inter. cies fibi infufas: nunc quæ pafsus eft,obedientiam, Gl.* ideft, exZin bid inquirendum reftat, u- pertus est. Fuit ergo in Chrifto aliqua poffibiliscognofceret res experimentalis fcientia, quæ eft fcientia in propria ipfarum na- acquifita.

trum idem intellectus

jusq.q. abftractas.

S.

tura per fpecies ex pha- RESPONDEO dicendum,quòd,ut tafmatibus vigore lumi*Art..bu nis intellectus agentis ex fuprà dictis patet,* nihil corum , quæ Deus in noftra natura plantavit, defuit PROB. 1. Quia fi humanæ naturæ affumptæ à Dei verbo. fcientia fic acquifita no Manifeftum eft autem, quòd in humana queretur inconveniens natura Deus plantavit non folùm intelhoc, fcilicet, quòd in- lectum poffibilem, fed etiam intellectum tellectus agens animæ agentem. Unde neceffe eft dicere, quòd ejus non habuiflet pro in anima Chrifti fuit non folùm intellepriam operationem, i.

fuiffet in Chrifto ; fe

non feciffet fpecies intelligibiles actu per abftractionem à phantafmati-
bus: & confequenter intellectus agens in Chrifto fuiffet fruftrà. Secunda

[ocr errors]
[merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]

ctus pofsibilis, fed etiam intellectus a-
gens. Si autem in aliis Deus, & natura ni-
hil fruftrà faciunt (ut Philofoph.dicit in 1.
de Cal. *) multò minùs in anima Chrifti
nis intellectus agentis lib. 1. de
aliquid fuit fruftrà. Fruftrà autem eft
cùm utrumque, fcilicet, Cate..
&li. 1,te.
quod non habet propriam operationem, tum intellectus poffibi-
59.10.2
cùm omnis res fit propter fuam operatio- lis, tum lumen intelle-
nem, ut dicitur in 2.de Cal. Propria au- dam homini connatu- * lib. 2. de
tus agentis fit quod
tem operatio intellectus agentis eft face- rale.
re fpecies intelligibiles actu, abftrahendo 1. MINOR. Chriftus 10.2.
cas a phantafmatibus, unde dicitur* in 3. fime fcientiam acquifi»ide A-
non habuit excellentif
de Anima, quòd intellectus agens cft tam.R. Negatur. §. Ad ni.re.12.10.
quo eft omnia facere. Sic igitur necef- probationem dicitur: 2.
fe eft dicere, quòd in Chrifto fucrint a- quod non probat nega
liqua fpecies intelligibiles per d actio- tum. Scientia enim per
ftudium literarum ha- D ̧1118.
nem intellectus agentis in intellectu poffi- bita non eft excellentif
bili ejus receptæ, quod eft effe in ipfo timè acquifita,cùm ma-
fcientiam acquifitam, quam quidam ex- gis per difciplinam,
quàm per propriam in-
perimentalem nominant.
ventionem aggenere-
¶Et ideò, quamvis aliter alibi * fcripfe- tur in ftudente literis 3. Sent. d.
rim, dicendum eft, in Chrifto fuiffe fcien- ipfis. Unde argumen- 14.art.3.4.
tiam acquifitam, quæ propriè eft fcien- tum facit ad oppofi- 3.
tia fecundum modum humanum, non cet, monitrando, quod
tum, inquantum foili-
folùm ex parte fubjecti recipientis, fed Chriftus non inititit
etiam ex parte caufæ agentis. Nam talis ftudio literarum, com-
monftrat quòd ipfe
fcientia ponitur in Chrifto fecundum lu-
non habuit fcientiam
men intellectus agentis, quod eft ani- acquifitam minus ex-
mæ humanæ connaturale. Scientia autem cellenter. Quòd verò
infufa attribuitur animæ humanæ fecun- abfolutè talem fcien-
tiam non habuerit,
dum lumen defuper infufum, qui mo- quod erat ejufdem at-
dus cognofcendi eft proportionatus na- gumenti propofitum,
turæ angelicę. Scientia verò beata, per non probat: quoniam
quam ipfa Dei effentia videtur, eft pro- tantum unus modus ac-
procedit, ac fi eflet
pria, & connaturalis foli Deo, ut in I. quirendi fcientiam,cum
parte dictum eft.*
tamen ipfius acquiren- *pp.q. .
AD PRIMUM ergo dicendú, q, cùm dæ fint duo modi, ut ait.
patet in tex. Pro cujus
duplex fit modus acquirendi fcientiam
> ultimis confirmandis
fcilicet, inveniendo, & addifcendo, mo- meliùs, ac declarandis
dus, qui eft per inventionem, eft præci- nota Concilium rider.
puus: modus autem, qui eft per difcipli- terit: Christum Jefum à
fefl. 6.can.25. Si quis di
nam,eft fecundarius. Unde dicitur in 1. Deo hominibus datum
Ethic. * Ille quidem eft optimus, qui o- fuiffe, ut redemptorem, *lib. 1. c. 4.
mnia per feipfum intelligit, bonus autem cui fidant, non etiam, in fi..
rurfus eft ille, qui benè dicenti obedit. ut legislatorem

[merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small]
[ocr errors][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors]
[merged small][ocr errors]

Annotat.

fecundum quòd eft plenum. §. Tunc nihil, &c. Cum hoc enim ftat, quòd
pleno fecundum confiderationem aliam,fcilicet, qua non eft plenum, pof-
fit aliquid fuperaddi : Et fic fuit in Chrifto. Nam humana mens duplicem,
&c. ut in tex.

III.DE ANTECED. Et ideò Chrifto magis competebat ha-
Qui jam habet habitum bere fcientiam acquifitam per inventio-
fcientiæ. B. Acquisitũ.
5. Tunc nihil,&c. Nam nem, quàm per difciplinam, præfertim
in habente habitu fcie- cùm ipfe daretur à Deo omnibus in do-
tiæ infufum poteft per &torem, fecundum illud Joel. 2. Latami-
ea, quæ fenfu percipiet, niin domino Deo veftro, quia dedit vobis 10
generari habitus fcien-
tie acquifitus. Ad pro- doctorem justitie.
bationem in contrariú,

f. quia fic duæ formæ c

fti fcientia impleretur, non quia prima
plenitudo menti humanæ fufficeret fe-
cundum feipfam, fed oportebat eam
perfici etiam fecundum comparatione
ad phantafmata.

d

dictum fuerit. Ex his, quæ paffus eft, cognovit experimentaliter per feipsu,
quàm difficile fit obedire. Chriftum ergo didicifle obedientiam ex his, qua
paffus fuit, eft ipfum experimento tot, tantarumque paffionum fuarum,
9.46. ar. 5.6.7.cogno
ville, quod laboriofum
valde eft in omnibus
fimpliciter,ac veraciter,
ut decet, obedire.Quòd
autem ly didicit dicat
fcientiam acquifitam,
feu experimentale, pa-
tet ex ipfo Apoftoli co- D, 1183.
textu, fcilicet, cùm effet
filius Dei.Ac fi apertiùs
dixiffet. Chriftus, ut fi-
lius Dei, cognovit ab
æterno fimplici intelli-
gentia,quòd valdè labo D.1109.
riofum eft in tàm arduis
rebus obedire ufque ad D.69.
fed, inquätü homo,cog-
nitionem de hoc acqui-
fivit in tepore ex horu,
quæ paffus eft,experien
tia. Item infinuatur per
dictum Luc. 2, Jesus
proficiebat fapientia. Hoc enim cu neque de divina, neque de beata, neque
de infufa Chrifti fcientia intelligi poffit, quafi aliqua itarum trium fecundu
feipfam augmentetur, intelligendu neceffariò eft de fcientia experimento
acquifita: & confequenter per hoc fupponit Euangelifta, talem scientiam
fuiffe in Chrifto. Secundò vides: quomodò, &c.

Ad fecundum dicendum, quòd hu-
juldem fpeciei fimul ef- mana mens duplicem habet refpectum.
fent in codem, refpon- Unum quidem ad fuperiora,& fecundum
detur:negando illam in hunc refpectum anima Chrifti fuit ple-
propofito hoc. Alia.n. na per fcientiam inditam. Alius autem
ratio eft de habitu ac-
quifito, &c, ut in tex.
refpectus ejus eft ad inferiora, ideft, ad
phantafmata, , quæ funt nata movere 20
APPENDIX. mentem humanam per virtutem intelle-

EX artic. habes pri- ctus agentis. Oportuit autem, quòd et-
iam fecundum húc refpectu anima Chri-

mo: quomodò per

rationem oftendas, me

ritò à fcripturis effe infinuatum, quòd in Chrifto fuit fcientia per experien-
tiam acquifita, ut per hoc, quod dicitur Hebræ . §. didicit, &c. fecundum
quòd cum expofitione eft in argumen, contr. Ubi ly didicit non dicit difci-
plinam, quafi, quòd Chriftus acquifierit scientiam hanc per disciplinam :
fed dicit inventionem propriam ex rebus experimento comprobatis. Ac fi

Ad tertium dicendum, quòd alia ratio eft de habitu acquifito, & de habitu infufo. Nam habitus fcientiæ acquiritur per comparationem humana mentis ad phantafmata,unde fecundum eande rationem non poteft alius d'habitus iteratò acquiri: fed habitus fcientiæ infufæ eft d'alterius rationis, utpote à fuperiori defcendens in animam, non fecundum proportionem phantafmatum. Et ideò non eft eadem ratio de utroque

habitu.

Commentaria Cardinalis Cajetani.

Ntitulo adverte, quòd aliud fonat, & aliò tendit. Nam fonat scientiam experimentalem acquifitam, quæ communiter fe habet ad actualem experientiam, quam quis acquirere poteft, vel ad habitualem fcientiam intellectus experientia acquifitam, tendit autem ad perfcrutationem huComment. jus fecundi membii, quia de hoc tantùm eft difficultas.

In corpore articuli eft unica conclufio refponfiva quæfito, in ChriFto eft fcientia acquifita. Probatur dupliciter. primò. Nihil eorum, quæ Deus in humana natura plantavit, defuit humanitati affumptæ à verbo Dei.ergo in anima Chrifti fuit non folùm intellectus poffibilis, fed etiam intellectus agens, ergo non fuit in Chrifto intellectus agens fruftrà, ergo habuit propriam operationem. ergo in Chrifto fuerunt aliquæ fpecies intelligibiles per actionem intellectus agentis in intellectu ejus poffibili receptæ.ergo in ipfo fuit fcientia acquifita. Prima confequentia probatur, quia in humana natura Deus plantavit non folum intellectum poffibilem, fed etiam intellectū agentem. Secunda verò,quia Deus,& natura in aliis nihil faciunt fruftrà, ex 1. Cali. Tertia autem, quia fruftrà eft, quod nó hét propria operationé.probatur,quia õis res eft propter propriam operatione ex 2. Cali. Quarta deinceps, quia propria operatio intellectus agentis eft facere fpecies intelligibiles in actu, abftrahendo eas à phantafmatibus. Quinta demùm, quia hoc eft effe in Chrifto fcientiam acquifitam, quam quidam experimentalem nominant. Secundò probatur conclufio connaturalitate talis fcientiæ, feu modi fciendi ad naturam humanam. Et confiftit vis rationis in hoc, ex quo in Chrifto ponitur fcientia connaturalis foli Deo, fcilicet, beata, & fcientia connaturalis angelis, fcilicet,infufa, confequens eft, ut ponatur in illo fcientia connaturalis undique naturæ humanæ, fcilicet, fcientia acquifita, quæ eft connaturalis homini ex parte agentis, & patientis, ac per hoc fcientia propriè eft fecundum humanum modum, & totaliter humana.

[ocr errors]

Object.

06.

¶Num fruftrà fit, quod propria caret operatione.

30

[ocr errors]
[ocr errors]

N hoc proceffu duso occurrunt dubia. Primum circa illam propofitio-
nem. Fruftrà eft, quod caret propria operatione, poteft enim habere
duplicem fenfum, vel quòd intelligatur de genere, vel fpecie,vel quòd in-
telligatur de quolibet individuo. Nam, fi in primo intelligitur fenfu, vera
eft, fruftrà enim effet potens operari natura aliqua generica, vel fpecifica, fi 60
fecundu totam latitudine generis, vel fpeciei careret propria operatio-
ne, fed in hoc fenfu non infert conclufionem literæ, quæ de uno individuo
humanitatis Chrifti eft. Si autem in fecundo fenfu intelligitur, tunc eft
fenfus, quòd fruftrà eft potentia, quæ in quolibet individuo caret propria
operatione. Et fic eft quidem ad propofitum, fed eft falfa, inquit Scotus in
3.quæstio.14.diftinct.3.Senten. quoniam ftat, quòd potentia in aliquo pre-
veniatur ab alio fuperiore agente; & proptereà careat propria operatio-
ne, & ipfa non eft fruftrà, quia eft ad integritatem, perfectionemque natu-
ræ. Affertque inftantias in beatis, in quibus eft intellectus agens: & fic pof-
fent acquirere fcientiam. Et fimiliter eft potentia augmentativa, & fic pof-
fent augeri, &c.

¶Num propria operatio intellectus agentis fit facere fpecies
intelligibiles in actu.

Luet. 2. Secundum dubium eft circa eande propofitione junctam minori, quoniă
Fruftrà eft, quod caret omni propria operatione. Et tunc minor eft falla,
fcilicet, quòd omnis propria operatio intellectus agentis eft facere fpecies
intelligibiles in actu, cùm præter hanc operationem habeat alias fibi pro-
prias operationes, fcilicet, facere evidentiam propofitionum per fe nota-
rum, & mediante ifta evidentia facere evidentiam omnium, quæ per pri-
ma principia cognofcuntur. Si verò non eft fermo de omni propria opera-
tione, fed de quacumque, propria tamen (ita, quòd fenfus fit. Fruftra eft,
quod caret aliqua operatione fibi propria) tunc effet ad propofitum, fed
eft falfa, quia non eft fruftrà, quod caret una propria operatione, & habet
aliam propriam operationem: effet enim propter illam, quam habet, ope-
rationem: ficut mutus non fruftrà habet os,& linguam, quia, quamvis non
habeat locutionem, habet tamen aliam operationem, puta fumere, & di-
fcernere alimentum.

70

morte,& morte crucis :

¶Num indita, vel infufa fcientia in Chrifto fuerit unius ratio-
nis a fcientia acquifita.

N eodem corpore circa conclufionem principalem occurrunt primò
in
Quasi. 3.
quidem arguit dupliciter, primo ex dictis ( ut ipfe ait )opinantis, fcilicet, Obje?. 1.
Auctoris fecundo contra conclufionem in fe. Sed quoniam omnes obje-
&tiones ejus confiftunt in hoc, quod fcientia infufa, & acquifita funt ejuf-
dem rationis, aut diftinguuntur, ficut matutina, & vefpertina, aut fecun- Ob. 2.
dum originem (quia una à Deo, altera ab intellectu agente apud nos: fic-
ut homo genitus, & homo creatus) quorum nullum Auctor etiam fo-
mniavit, ut expresse in hoc codem articulo refpondendo ad tertium docet,
ideò omittendas cenfui. Durandus verò probat, probabile effe, fcientiam ob. Dur.
infufam, & acquifitam effe unius rationis, quia oculi nati, & oculi reftitu-
ti, vel dati à Deo, funt unius rationis. Probareque nititur indignum effe
Chrifto, quòd acquifierit fcientiam à fenfibilibus, ficut non decuit ipfum
difcere ab homine: quia æquivalent hæc duo, quùm homo docens non fe
habeat, nifi, ut proponens objectum.

Refol. 41.

¶Ad horum evidentiam feito, quòd fcientiam effe, & vocari infufam, Notand, ad
contingit dupliciter, hoc eft, per fe, vel per accidens. Scientia eft, & voca-
tur infufa per fe, cujus naturalis generatio eft infufio, qualis eft fcientia
angelorum: per accidens autem infufa eft, cui accidit, quòd habita fit per
infufionem, ut fcientia Ada. Scientia autem acquifita, non nifi per se in-
venitur, cujus fcilicet naturalis generatio eft acquifitio, quoniam non pot-
eft fcientia ex fuo genere infufa acquiri, ficut e contra poteft fcientia ex
fuo genere acquifita infundi, quia agens fuperius poteft prævenire inferio-
rem caufam, inferius autem agens non poteft fuperioris ordinis effectum
producere. Unde fcientia, quæ nata eft haberi per lumen intellectus agen-
tis,five habeatur per acquifitionem, five per infufionem, eft, & vocatur,
per fe loquendo, fcientia acquifita, quia ex fuo genere eft fcientia acquifi-
ta. Et propterea fcientia naturalium, quam habuit Adam, fuit scientia ac-
quifita ex fuo genere, & per fe, quamvis ipfe non acquifierit illam, fed
fuerit fibi a Deo infufa. Scientia autem infufa in Chrifto conclufa in præ-
cedenti artic. eft infufa ex fuo genere, & non eft, ficut Adæ fcientia, fed fic-
ut fcientia angelica, ut in hoc articulo dicitur.

Intellige igitur hunc titulum de fcientia tàm infufa, quàm acquisita
ex fuo genere, feu per fe, & non per accidens ab actu infufionis, vel actua-
lis acquifitionis, & tunc illucefcet altitudo veritatis hujus literæ tàm ma❤
lè intellectæ. Noli ergo proponere ante mentis oculos, Chriftum velut
Adam plenum fcientiæ acquifibilis ex fuo genere, fed infufæ per accidens,
quia, fi fic Chriftum imaginatus fueris, proceffus litera corruet, & tamen
fic eft imaginatus Chriftus à non intelligentibus hanc literam, & obji-
cientibus. Neque enim in Adam fruftra fuit intellectus agens, ficut nec
potentia augmentativa, fed imaginari Chriftum plenum fcientiæ infufæ ex
fuo genere eft,ficut imaginari tabulam rafam,quoad fcientia acquisitam ex.
fuo genere, & tunc proceflu literæ utere, dicendo, quòd fi in Christo non
effet fcientia acquifita ex fuo genere (dico autem, non effet omninò, f.
nec per fe, nec per accidens, hoc eft, nec per acquifitionem, quæ eft per
fe generatio ejus, nec per infufionem, quæ eft per accidens generatio
ejus) fi, inquam, in Chrifto non effet omninò fcientia acquifita, intelle-
&tus agens eflet in ipfo fruftrà, quia nihil eflet impediens, aut tollens quo-
vis modo operationem ejus, & tamen non poffet habere operationem
fuam. In Adam fiquidem caruit operatione fua principali, quia non erat
ibi patiens difpofitum ad recipiendum: quia erat jam in actu ab alio agen-
te reductum, nec erat ampliùs in potentia ad recipiendum intelligibilia
ab intellectu agente, ficut potentia augmentativa non poterat augere,
quia corpus ejus jam erat actu perfectum in quantitate naturali.

¶ Ad primum igitur dubium dicitur, quod propofitio illa : fruftrà eft,
quod caret propria operatione, non eft arctanda ad genus, fpeciem, aut in- Refol. Q.1.
dividuum quodlibet, vel aliquod, fed abfolutè fumenda eft. Et fanè debet &0.
intelligi, fcilicet, fubintellectis conditionibus generalibus, quæ, quùm
de operibus eft fermo, fubintelliguntur, fcilicet, quandò, ubi, & in quo,&c.
debet operari ita, quòd fenfus eft, quòd fruftrà eft, quod caret operatione,
quando debet illam habere. Et fic propofitio ifta efficaciter in litera pro-
batur ex hoc, quòd unumquodque eft propter fuam operationem, fruftrà
fiquidem eft, quod finem fuum non affequitur, quandò debet, & per hoc

[ocr errors]
« VorigeDoorgaan »