༩

indignationis penes alios et invidiæ generatur. Deus ergo hoc eis exstat, cujus efficientiæ causam præstat, unde psalmus, cum perverso pervertendum eum clamat (Psal. xvii, 26). Leana enim crudele et petulum est animal. In via quoque Assyriorum quasi pardus est eis, cum lata et spatiosa sectantibus ob morborum suorum varietatem, quibus aliis placere gestiunt, pœnas permittit luere subitaneæ præcipitationis. Pardus enim et varium et ex nimio cursu in mortem præceps animal est.

hente esse mox desinit. Ros itidem sole incalescente A voluptas menti luxurianti innascitur, crudelitas etiam disparere consuevit. Quod expositione non indiget, quia in ipsis hypocritarum eventibus pene indesinenter elucet. ‹ Sicut pulvis turbine raptus ex area, et sicut fumus de fumario.› Area nostra sancla Ecclesia est, vel cujuslibet conversationis religiosa professio. Ex hac area pulvis turbine rapitur, cum mentium instabilitas ad illicitos actus, diaboli flatu acta, a proposito dimovetur. Sicut quoque fumus de fumario sunt, quia, cum per favores alta petierint repente dispereunt. Sicut quoque fumus intuentium, imo circumstantium, oculos aggravat et perstringit, ita non modo simplicium, sed et argutorum intelligentias simulata aliquoties virtus obducit. His rite hypocritæ comparantur, qui lapsibus inopinatis ad subitum a suo tumore reflantur.

VERS. 4. Ego autem Dominus Deus tuus qui eduxi te de terra Ægypti, et Deum absque me nescies, et salvator non est præter me. › Sunt multi qui bona ex veritate proponunt, et aliquandiu in hoc ipso persistunt, at cum laudari se audiunt, ad appetitum gloriæ mutata intentione se transferunt. Est ergo ac si his diceret: Meminisse debueratis, quod vos olim de tenebrarum potestate in regnum dilectionis meæ transtulerim (Col. 1, 13), me semel cognito omnis Deus recens a vobis debuerat excludi, et salus vetra, quam providentia vestra studioque ascribitis, mibi potissimum debuisact ascribi, quia si velitis salvari me prætermisso, fallimini. Absque Deo scit Deum, cui magis quam Deus coli adjacet vitium. VERS. 5, 6. Ego cognovi te in deserto, in terra solitudinis. Juxta pascua sua, et adimpleti sunt, et saturati, et elevaverunt cor suum, et obliti sunt mei. In deserto eos cognovit, quandiu videlicet sæcularem exosam habuere frequentiam eos approbavit. Nosse enim Dei approbare est. In terra solitudinis cognoscitur quisquis instabilitate mentis secun habitantis (terra enim in æternum stat) (Eccle. 1, 4) a Deo gratanter acceptatur. Notandum quod de secunda persona, more Hebraico, ad tertiam personam transit. Juxta pascua sua cognoscuntur qui in divinæ lectionis pabulo fi eliter ac humiliter oblectantur. At vero implentur, cum fastus ex scientia copiositate concipitur. Saturantur cum aut fastidio, aut superbia sacra volumina quasi scientissimi nec respectare dignantur, et ut, juxta psalmum, dieam: Omnem escam anima eorum abominatur (Psal. cv1,18). Cor suum elevant, cum sapientiam suam ubique percelebrant. Cor enim pro sapientia in Scripturis ponitur, quia loquitur Deus pacem in his qui convertuntur ad cor (Psal. LXXXIV. 9), sin alias, vel certe quia corde sapimus. Dei obliviscuntur, in quorum cordibus confusa omnia sine rationis auctoritate feruntur.

VERS. 7. Et ero eis quasi leæna, sicut pardus in via As yriorum. Est eis Deus quasi leana, dum ex bono secundum quod videbatur opere, el, quod quantum ad ipsum opus pertinet, Dei erat,

B

VERS. 8. -Occurram eis quasi ursa raptis catulis. Quasi ursa raptis catulis eis Deus occurrit cum insecutiones atque molestias ab his qui eos laudare solebant, et etiam sui operis vilipensiones immittit. Ursa enim raptis fetibus ferocior est, et nihil est quod magis eorum mentem obruat quam quod quis eos ab operum suorum laude privat. Quasi ursa ergo occurrere dicitur, cum eis judicium secundum convenientiam naturæ bestialis exeritur. Et dirumpam interiora jecoris eorum: et consumam eos ibi quasi leo, bestia agri scindet eos. Secundum physicos jecore amamus. Deus ergo jecoris eorum interiora disrumpit, cum occulti amoris petulantias quibus insolens animus oblectatur quasi quodammodo exenterans undecunque patefacit. Ibi eos quasi leo consumit, dum statum eorum, qui sibi aliquid esse videbantur, ibi, id est in hac carnalis lapsus fœditate exinanit. Et hoc facit quasi leo, assultu videlicet aperto, non a canda, id est latenter, ut draco. C Nihil enim magis contiguum rigori superbiæ, quam sub hac liquefieri solere mollitie. Per agrum incompositus 220 et Christiana urbanitatis nescius animus intelligitur. Per bestiam, cujus feralis et indomita natura dignoscitur, appetitus. Bestia agri ergo eos scin it, cum, velint nolint, corporalis appetitus ingenitæ concupiscentiæ ipsos impatientes efficiens, quasi eviscerando, quales apud se habeantur, ostendi'

recaleficat quidquid ibi torpidum, quidquid sine motu piæ rationalitatis est. Si cœlum vocatur anima justi, non immerito iniquus quilibet nomine designatur inferni. Fit ergo Deus morsus inferni, cum per suæ aspira ionis illapsum prægustandum se exhibet peccatoris cujuslibet cordi.

Et judices tui, de quibus dixisti : Da mihi reges A mortis est, cum mentium insensibilitatibus illabendo ac principes. Ac si dicat: Et hi sunt quos in extremo examine pro spontanea pauperie, pro sæculi abrenuntiatione, sessuros cum Domino jactitabas. Dicitur autem hoc pro parte eorum qui scienter hypocritis favent, et tali disciplinæ obtentu favorum gestiunt applicari. Judices, inquam, tui, ut opinaris, non Dei. De his dixisti : Da mihi reges et principes, id est, de talibus optasti ut tibi principarentur et regerent, qui in suo te discipulatu obsequia diligere, et affectare laudes imbuerent. Quod etiam nunc crebro perspicimus, ut non solum hypocritarum, sed etiam probabilium virorum contuberniis se immergant, ut quodammodo eidem qui eis exhibetur honori communicent.

--
-

B

VERS. 15.

Consolatio abscondita est ab oculis meis. Quia ipse inter fratres dividit. Superius de contritione filiorum dixerat, nunc de eadem subinferendo replicat. Consolatio absconditur ab oculis Dei, cum inter adversa præsentis sæculi, vel quælibet alia flagella Dei, nullum temporale solatium patiuntur in se admittere sancti viri. Per oculos enim Dei sancti intelliguntur et docti, qui viam provident Ecclesiæ corpori, vel etiam illustrata a Deo claritas intellectualis nostri ingenii. Omnis ergo consolatio ab his absconditur, quia prosperari in hac via, aut inter divina verbera ad modicum respirare in talibus omnimodis aversantur. Ideo cum Rachel noluit consolari (Matth. 11, 18), quia justis ineffabilia sciunt præmia præparari, cum etiam ipse infernus, qui jam ex parte quasi mordendo libavit, quam suavis sit Dominus inter fratres dividat, id est beatæ portionis mercedem inter eos qui sancti sunt et vocantur, accipiat. Adducet urentem ventum Dominus de deserto ascendentem et siccabit venas ejus, et desolabit fontem ejus, et ipse diripiet the‹ saurum omnis vasis desiderabilis. Ne ergo terreatur, aut 221 pro aliqua difficultate desperet

VERS. 12. Colligata est iniquitas Ephraim, absconditum peccatum ejus. Vulgares quilibet peccatores ad confessionis gratiam facillime pertrahuntur, hypocrita vix aut nunquam ; quia qui ad hoc laborat, ut sanctitatis nomine honoretur, nunquam ad hoc ut foedum de se quidpiam confiteatur inducitur. Iniquitas ergo Ephraim colligatur, quia nunquam ullius puritatis eloquio ab obstinato corde Cille quondam, qui modo Deum prægustavit, infernus,

resolvitur. Peccatum illius absconditur, quia via ejus minime Deo revelatur, quippe a quo nihil prorsus, sed a solo mundo separatur.

VERS. 13. Dolores parturientis venient ei; ipse filius non sapiens. Dolores parturientis ei veniunt, cum acutissime titillationes carnis uterum mentis ejus abrumpunt. Sed inter hæc ipse filius non sapiens est, quia cum filium Dei se vulgo cantitari gaudeat, ipse tamen non sapiens est, quia Deum Patrem in nullo lætificat. Filius enim sapiens, juxta Salomonem, lætificat patrem (Prov. x, 1). Nunc enim non stabit in contritione filiorum. (VERS. 14.) De manu mortis liberabo eos, de morte redimam ‹eos. Nunc, id est, in præsenti, quandiu scilicet hodie dicitur, in contritione filiorum non stat, quia eos Dominus, cum in labore hominum non sint (Psal. LXXII, 5), cum hominibus, utpote quos non recipit, ut filios non flagellat (Hebr. x11, 6). Filios enim in hoc mundo conterit, quos ad æternitatem subrigendos elegit. Hos de manu mortis liberat, quos de perpetratione peccati nunc salvat. Peccatum enim intravit mundum, et per peccatum mors (Rom. v, 12), effectum pro causa posuit. Quos autem de manumortis liberat, etiam de morte redimit, cum quos opere exuerat, pariter a mortifero quoque ab ejus lem pœna perpetuæ mortis absolvit.

Ero mors tua, o mors, ero morsus tuus, inferne. > Exponit quomodo cos de morte liberet. Deus mors

D

quia adducet Dominus ventum urentem, spiritum videlicet quiquid fœdi est interius humoris exsiccantem, qui ventus de deserto ascendit, de mente scilicet, cui exsilium, imo solitudo est mundus,emergit; quem sponsa in Canticis ad perflandum hortum suum evocans ut veniat ex nomine petit (Cant. Iv, 16). Is siccat ejus venas, cum cogitationis meatus obstruit per quam veteres olim permittebat illabi lascivias. Fontem ejus desolat, cum originem mundanæ intentionis sub unius desiderii simplicitate conflagrat. Quasi enim frequentia est inhabitantium, ubi multiplicitas est appetituum. Fons ergo desolatur, cum sæculi memoria usu cogitationum neutiquam frequentatur. Tunc primum ipse de inferno cœlum factus thesaurum omnis vasis desiderabilis diripit, cum eum, in quo sunt omnes thesauri sapientiæ Christum (Col. 11, 3), a cujus vestimentis myrrha, et gutta, et casia profluunt (Psal. XLIV, 9), scilicet genus omne virtutum purificato jam corde constringit. Et notandum quod dicitur diripit; diripere enim in diversas partes rapere est. Thesaurum ergo omnis vasis desiderabilis diripit, qui omnium sanctorum, vel virtutum, qui in Christo censentur, exempla quaquaversum in se contrahit.

poralem attinet, animos. Super equum non ascendimus, cum sæcularis excellentiae nobilitatem respuimus. Opera manuum nostrarum ultra deos non dicimus, cum ad spectaculum nostræ bonæ conversationis, tanquam ad alicujus idololatrix cultum, nequaquam lenocinium ridiculæ vulgaritatis asciscimus. Præterierat me divinæ testificatio locutionis, quod utique per equum significetur fastus glorie temporalis, ut est Ab increpatione Dei Jacob, dormitaverunt qui ascenderunt equos (Psal. Lxxv, 7). Ejus qui in eo est Deus miseretur pupilli, quia, postquam mens a præsentis sæculi se omnimoda consolatione deponit, et quasi diaboli patris ultro fomentum, sub quo nutriebatur, amittit, et se

nis perversa illa custodia, quoniam in non custo- A nulla spe jam occupat, quantum ad salutem temdiendo interiorem Deum suum, ac si vigilanter diceret: Non quemlibet externum, sed judicem internum provocavit ad amaritudinem. In gladio pereat, parvuli eorum elidantur, et fetæ ejus discindantur. › Samaria in gladio perit, cum ipsa subtilis in sui observatione vigilantia deseritur, a constipatorum suorum, qui ei adulabantur, frequentia. Sæpe enim evenit ut talis deprehendatur astutia, unde in gladio signatur discordia. Parvuli eorum eliduntur, cum allisi ad petram a suæ hebitudinis duritia confringuntur. Parvuli sunt qui adhuc ad id officii rudes sunt. Fetæ ejus discinduntur, cum hi qui diuturno sunt studio hujus artis imbuti, et spem concepere jam lucri, quo obtentu hæc faciant, rimis, ut sic dicam, patenti- B 222 misericordis Dei jam visceribus intromittit; bus, et ad quid aspirent publice exponuntur. De fetis his in Evangelio dicitur: Væ prægnantibus et mammantibus (Luc. XXI, 25)!

VERS. 2. < Convertere. Israel, ad Dominum ‹ Deum tuum, quoniam corruisti in iniquitate ‹ tua. » Ad eos quibus imprecatus fuerat facit apostropham. Ac si dicat: Quoniam in iniquitate, qua cum Deo dirigi volebas, et Altissimo similis fieri, dum illum, qui ei debebatur honorem tibi arrogabas, corruisti, id est ab inani spe decidisti. Ad Dominum Deum tuum, ad eum videlicet non cui suppar sis, sed cujus subjaces ditioni, et qui, secundum quod Deus, arcani tui judex est et simulationis testis, tandem convertere.

VERS. 3.

Tollite vobiscum verba, et convertimini ad Dominum. Verba in Scripturis et sæcularibus et nostris, pro nugis et fabulis poni solent. Unde Ovidius: Verba dat omnis amor. › Et David ad fratrem se culpantem: Nunquid, inquit, non verbum est? (1 Reg. XVII, 29.) Tollit verba qui vulgi se laudantis despuit lenocinia. Sed quia nil tollit qui se pariter non tollit, vobiscum additur, ut falsitas operum cum verborum adulationibus abigatur. Ad Dominum convertuntur, cum ad ei jam placendum ex toto vertuntur. Hoc enim con præpositio præmissa significat. Dicite ei : Omnem aufer iniquitatem, et accipe bonum ; et ‹ reddemus vitulos labiorum nostrorum. › Dominus rogatur ut auferat iniquitatem, cum de exhibito bono opere, duplicitate remota, debitam petitur puritatem. Accipere bonum quoque petitur, boni scilicet exercitii studia, quorum laude et gloria fraudabatur. Labiorum nostrorum vitulos reddimus, illos videlicet quos adorandos ut immolarentur homines impie clamabamus, dum petulantiam internæ levitatis, qua de populari obsequio gaudebamus, quam etiam nostris ipsorum labiis incitare solebamus, per confessionem Deo representamus.

VERS. 4. Assur non salvabit nos, super equum non ascendemus, nec dicemus ultra : Dii ‹ nostri opera manuum nostrarum, quia ejus, qui in te est misereberis pupilli. Assur non salvat nos, cum regia cognitio, et aulica promotio, nostros

C

D

ejus profecto tunc miseretur, quia aliena benignitas non speratur.

VERS. 5. Sanabo contritiones eorum, diligam eos spontanee. Contritiones eorum sanat, dum veternorum detrimenta peccatorum restituendo compensat. Spontanee eos diligit, cum non superfi cie tenus, sed sibi integre et perseveranter astringit. Cui illud evangelicum paulo subrespicit. Cum enim Dominum quidam sciscitaretur adolescens quibus vitam æternam actibus mereretur, et ipse ei legis mandata prætenderet, juvenis hæc eadem ab ineunte ævo se servasse respondit. Ubi subjungitur quod Jesus intuitus dilexerit eum. Cui tamen cum postmodum de mundi abrenuntiatione novæ legis scita proponeret, tristis abscessisse mox dicitur, quoniam multa possidens dives esset (Matth. xix, 16-22). Hunc ergo amorem, et illam Achab regis pertìdi perfunctoriam, quam pro demisso capite Dominus olim laudaverit humilitatem, hæc, inquam, utraque utrum spontanea, sicut hic legitur, dilectione dignatus sit, conjicere velim. Si spontaneum est quod nullo cogente, nullis causis subjacentibus fit, majus in Deo mihi videtur, quam si ex merito sit. Quod enim merito refertur, debitum est, quod autem gratis ingenitum. Cum quis obsequium amat, cessante officio lentescere solet affectus, gratuitum autem, ea qua cœpit ultroneitate perdurat. Spontanee ergo mihi videtur dictus diligi, qui sine præcedentia boni cujuspiam dignoscitur allegi. Perfunclorium autem in Deo nil est, aut vicissitudini obnoxium, ut quod semel dilexerit, suboriente causa cassari mox possit, sed quod dicitur dilexisse, ostendit juvenem conversatione forinseca, ab his qui eum viderent diligi potuisse. Cui sensui accidit quod dicitur Intuitus eum Jesus. Nec frustra, nec enim eum non noverat. Cui simile est quod de fide centurionis dicitur admiratus (Matth. vi, 10). Et quid in centurione mirabatur quem nihil non a se habere noverat, nisi quod dignus miraculo homo idem monstrabatur? Sequitur: Quia aversus est,› inquit, furor meus ab eis. Ab eis furor Dei avertitur, cum cordis hactenus impœnitentis obstinatio dimovetur. In nullo enim magis Deus contra

hominem furit quam cum pravæ conscientiæ duri- A est, florent cum ad supernæ patriæ lætitiam indesitiam non emollit.

C

num æqua sorte deducti non dispariter nomen por- A tione suscepimus. Ipse igitur, cujus munditiam sor