bus suis: Post mortem meam Deus visitabit vos, et A (1 Cor. x, 13). De loco isto ossa mea asportate, id est ascendere vos faciet de terra ista ad terram quam juravit Abraham, Isaac et Jacob. Dum tot filiorum, id est incrementorum numerositate tenditur, inter miseriarum, quod est Ægyptus, circumstantias positis virtutibus 181 propriis discretive eloquitur. Post mortem, inquit, meam, cum scilicet carnalitatum surculos intelligibilitatis meæ vivacitate succidero, tum a Deo visitabimini superni amoris conceptu plenario, et de terrenis his quibus irretimini imaginibus per Abraham, quod est paternitas spiritus, et Isaac, quod est spei gloria risus, sed et Jacob, supplantationem videlicet totius noxii actus, sublevabimini ad illam quæ non dejectionem sed soliditatem significat terram, quam promittit Deus de præsenti sæculo nequam, quod spiritualiter est Sodoma et Ægyptus, quidquid intellectualis virtutis habetis ad intentionem supernæ æternitatis attollite; nec habeatis hic manentem civitatem, sed futuram, cujus Deus est fabricator, inquirite (Hebr. x111, 14). Ossa profecto habet in Egypto quisquis fortia quæ agit non pro Deo operatur, sed pro sæculo. De his in psalmo Deus, inquit, dissipabit ossa corum qui hominibus placent (Psal. cxL, 7). Ossa namque rolur virtutis, et carnes significant pondus fragilitatis. Postmodum ergo jam per observantiam Decalogi, ut præmissum est, ad certitudinem æternæ perfectio. nis attingens, totius terrenitatis concupiscentiæ moritur. Centenarius plane a sinistra transit in dexteram, a mitibus possidendam (Matth. v, 4), puritatem B quia plenitudo interior divine multiplicata legis effescilicet ad Deum contuendum stabilem et inconvulsam. Superbis plane Deus resistit, mitibus autem dat gratiam (Jac. iv, 6). Cum namque vivimus spiritu, et per spiritum ipsum ad superna gaudia spei beatæ ambulamus incessu (Gal. v, 25), sine dubio supplantandæ nequitia prospero potimur effectu, a quibus tribus ac si patronis principalibus, merito exigitur sanctitatis gratia a Deo, quodam divini juris objectu. Qui enim in se piis actibus divinam resculpit imaginem, justa et prorsus felici violentia Dei quodammodo sibi promissam, et jure debitam vindicat sanctitudinem. Sancti, inquit, estote, quoniam sanctus sum (Lev. 11, 44, xix, 2). - VERS. 24, 25. Cumque adjurasset cos, atque dixisset: Deus visitabit vos, asportale ossa mea vobiscum de loco isto, mortuus est, expletis centum decem vitæ suæ annis. Et conditus aromatibus, reposils est in loco in Egypto. Adjurat, cum ad rectitudinis jura interiores status instituit et advocat, ut cum tentationum infirmitate torquentur, Deus, inquit, vos visitat, ut cum tentatione proventum faciat C FINIS. ctibus, a præsenti sæculo ad futurum, totis contemplando altissima transit affectibus. Reponitur conditus aromatibus in loco in Ægypto, quia contra carnis corruptiones, virtutum custodia munitus, inter præsentis sæculi procellas sub humilitatis stabilitate deponitur. Reponitur etiam solet dici pro eo quod est, absconditur. Et quisquis humilis esse cupit, ab omni profecto spectabilitate se occulit. Ipsum quoque positionis nomen hoc innuit. Unde psalmus : Qui posuit, inquit, id est deposuit, animam meam ad vitam (Psal. LXV,9); multi enim elevantur ad mortem. Locus nempe electorum in præsenti humilitas. Unde est Auro locus est, in quo confletur (Job. xxvin). Et : In valle lacrymarum in loco quem posuit (Psal. LXXXIII, 7). Licet ergo totius fragremus sanctitatis aromatibus, ne favorum vulgarium aura jactemur, loci hujus modicitate stringamur, quia etsi Josephi, id est intellectualitatis auctoritas ad alta feratur,. nosse tamen omnimodis debet, quia adhuc in sæculi hujus Ægypto moratur, ubi facile, nisi sibi Deus provideat, in deteriora flectatur. VEN. GUIBERTI ABBATIS AD TROPOLOGIAS IN PROPHETAS OSEE ET AMOS AC LAMENTATIONES JEREMIÆ PROCEMIUM 182 Amantissimo Patri et venerabili domino, uniD versa charitatis affectione colendo, totius sanctæ interioritatis vero cultori ac vera discretionis magistro NORBERTO, frater GUIBERTUS, monachus nomine, peccator operibus, prosperis sui suorumque gaudere successibus. Arduum nimis et magistris veteribus horrescendum præsentis prophetiæ pelagus aggressuri, ad te, li gare coneris. Deralissime doctor, tanti ausus causas tuæ conscii A præter rationem aut exempla Scripturarum investinumilitatis inferimus. Cujus verba excusationis non ambigo quod modestia tua ea mente suscipiat qua a me intentione apud tuas sobrias aures promi constat. Difficultatem plane hujus voluminis beatus Hieronymus (Præfat. in Osee) tanta mysteriorum nebulositate multiplicat ut Origenem, post apostolos in doctrina supremum, et Apollinarem Laodicenum, Pierium quoque, Eusebium etiam Cæsariensem, ad extremum etiam Dydimum videntem, quibus suo tempore inter divinos oratores famosior nullus fuit, noc ipsum fateatur aggressos exponere, et neminein corumdem valuisse cœpta perficere. B In quo mihi conatu videtur simultatis apud exteros quidpiam generari, qui longe alia quam tanta sacramenta exigunt, hæc æstimant intentione patrari. Sed bi qui talia opinantur, si aqua, quod illi facere voluerunt, et quod nos subinde prosequi nisi sumus, libra perpenderent, ab omni procul dubio vecordia Bujus injuste suspicionis al sisterent, cum enim legunt eumdem beatum Hieronymum magnis of scuritatibus involuta hujus libri dixisse sequentia. Intantum, inquit, ut et nos qui explanare conamur, et prudens lector simul attendat, quia si non veritatem, quod difficillimum est, saltem suspicionem verisimilium investigare valeamus, forsitan mihi nævos non minimæ temeritatis inurent, qui materias viris extimescendas insignibus videar velut impudenter adorsus. Sed si quanta sit inter allegorias, imo inter c ipsas litteræ explanationes, et moralitatem, quæ inde elicitur, discrepantia attenderent, profecto sua adversum nos judicia continerent. Longe enim securius de nostrarum passionum, quas experimur intra nos, natura tractamus, quam de mysteriis Christi et Ecclesiæ, in quibus, nisi simus circumspecti, facile exorbitare valemus. In tropologia enim eo solo proviso ut litteræ obscuritas ad integrum nostris ingeniis elucescat, interioris hominis status prosecutione tutissima sine erroris timore disquiritur, si cautum tamen apud nos constet, ne noster videlicet intellectus a litteræ concordia violenter intorqueri sinatur. Nisi enim litteram patenter agnoscas, frustra te in studio allegoriæ exquirendæ vel mortalitatis exerceas, et multum in hac discussione falleris, si quidquam Porro si de tantarum rerum præsumptione me ab aliquo dijudicari contingat, indubie sciat me solo Dei instinctu certissime hæc penetrasse mysteria. Et testor Deum, qui aspirare non distulit, nulio meo præcedente exercitio, nulla providentia, nisi quantum inter scribendum dictandumque exceptoris mei brevis admodum patiebatur mora. Hactenus enim non tans perpetuitate legendi quam nimia continuatione scribendi, utpote qui non solum dictator exstiteram, sed et laboris indefessi notarius, oculorum meorum aciem undecunque obtuderam, unde ad hoc mea immoderantia me redegit, ut exceptore adhibito, quod mihi nunquam moris fuerat, sola memoria, sola voce, sine manu, sine oculis præsens opusculum cogerct explicari. In quo pii moderatio lectoris attendat ut, si insolito mihi modo dictantem minus aliqua competenter dixisse repererit, eo mihi intuitu indulgere non differat, quo minus alienæ dum mea scribit manui, quam meæ quondam facere consueveram institisse cognoscit. Dum enim mea manu propria scriptitarem, et crebro contuitu inter scribendum eadem dicta reviserem, facillimum mihi erat et omissa retexere, et dum notarii mei fastidia nulla ex mora revereor, verborum curialitati secure mihimet ipsi morosus intendo. Tanto enim liberius ad animum 183 dicenda recolligo, quanto minus pro circumspicienda sententia dictandi lentitudinem mihi soli vacuus erubesco. Ex his ergo, quae in aliis difficilibus quibusque sum Scripturis expertus, divinis adminiculis et hoc opus adorior, non dubius quia, qui in minori sui amoris notitia tot præstitit, in suæ contemplatione legis meæ intentioni subsidia, melius jam intendenti, et devotius aspirato, nou negabit animo majestas divina potiora de se tractandi atque cogitandi consilia. Quia igitur quo nomine censeatur opusculum quæri potest miải videtur, quandoquidem commentariolos meos in Geneseos libro ita vocaverim, Moralia non debere vocari, sed vel manente sensu, lingua immutata, Tropologias in prophetis posse conjicio appellari. VEN. GUIBERTI TROPOLOGIÆ IN PROPHETAS OSEE ET AMOS AC LAMENTATIONES JEREMIÆ LIBER PRIMUS TROPOLOGIE IN PROPHETAM OSEE CAPUT PRIMUM. VERS. 1. Verbum Domini quod factum est ad Osee filiium Beeri. Verbum hoc non elementarium, nec interius aliqua intellectuali ratiocinatione per sententiarum membra distinctum intelligere debemus, quod non sit aliud quam lumen illud quod illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum (Joan. 1, 9), quodque a Psalmista dicitur: Signatum est super nos lumen tui vultus (Psal. iv, 7). › Est autem rationis motus ad Dei dignoscentiam, bonique malique discretionem solis post Deum angelis hominibusque insitus. Hoc verbum Domini est, quia ab ipsa Sapientia creatrice, quæ loquitur : Ego in altissimis habito (Eccli. xxiv, 7). Ab initio et ante sæcula intra angelos et homines et ipsa dicta sapientia creata est (Ibid., 14). Hoc verbum fit, cum illud interni tractatus diligentia subtili distributione quasi per corporea lineamenta dispertit. Fit quoque ad Osee, cum ad solam capacitatem intellectualitatis pertingit humanæ. Ad Osee, inquam, fit, dum ad spiritum nostrum, in quo salutiferi consilii summa est, erudiendum singulari dignitate se colligit. Osee enim salvator, Domini interpretatur. Et cui magis spes humanæ salutis post Dominum intenditur quam illi verbo, quod pedibus nostris, juxta psalmum, quasi lucerna præscribitur? (Psal. cxvin, 105). Unde et Domini dicitur, quia quod nos docendo salvat, soli illuminanti potius quam lunæ illuminatæ imputatur. Is Osee filius est Beeri, quia salvationis suæ gloriam non haurit alias quam de ipso proprio fonte Dei, Becri namque puteus meus dicitur. Salvator itaque filius putei sui est, quia quidquid interius suggerendo salubre ministrat ex afluentia aquarum viventium quæ fluunt impetu de Libano est (Cant. iv, 15). ‹ In diebus Oziæ, Joathan, Achaz, Ezechiæ regum Juda. Ozias fortitudo Domini, Joathan consummatio A vel perfectio, Achaz virtus, Ezechias imperium Domini sonant. Verbum ergo per bonæ voluntatis retractationem quasi substantiale effectum regum Juda, id est confessionis dies efficit, dum per peccati emissionem virtutibus admissis menti claritates ostendit. Principium enim bonorum confessio malorum; si enim Ozias Domini est fortitudo, quid fortius quam injustitias in quibus erubescimus confiteri adversum nos Domino? (Psal. xxxi, 5.) B C Deinde, juxta quod Joathan innuit, quoniam non solum bonum est confiteri, sed etiam consequenter psallere (Psal. xc1, 2), si in boni exhibitione operis consummamur atque perficimur, juxta quod Achaz suo signat nomine. Virtus necessaria est, quia dum bona in nobis exuberant, honorum ambitio et laudis - appetentia, quæ tunc importune ingerit, summa vi propellenda est. Quo facto, juxta quod Ezechias interpretatur plene Dominus imperat, quia qui sic se habet, competenter valet dicere: Tuus sum ego, salvum me fac (Psal. cxvii, 94), › præsertim cum sinistræ partis nil in se quod dominetur admittat. VERS. 2. Et in diebus Jeroboam filii Joas ‹ regis Israel. Principium loquendi Domino in Osee. ▸ Notandum quod superius verbum dixit factum ad Osee, modo principium loquendi 184 non ad Osee, sed in Osee. Ad Osee Dominus loquitur, cum aut per divina eloquia, aut per aliquam exterius exhibitam occasionem mens nostra compungitur; in Osee, vero cum sua ipsius contemplatione et piæ cogitationis spontanea augmentatione succenditur. Jeroboam temporalis, Joas sperans interpretatur, Israel princeps est Deo, vel directus Dei. Per Israel ergo affectus noster carnalis accipitur, qui nunquam nisi cum Deo, id est ratione comite principatur, nunquam per se dirigitur, quia nec ab Apostolo bonum in carne propria reperitur (Rom. vi, 19). Hic Jeroboam et Joas habet reges, quia temporalis commodi et spei mundanæ, quæ ex eo semper gi- A stum opus est quidquid ex humilitatis semente gnitur, dominio frequenter vel exactione deprimitur. Qui duo habent dies, quia non nisi hujus sæculi explorant prosperitates. Quatuor ergo Judæ reges, et duo Israelis sunt, quia unde ratio regitur, vel quod ratio reget, quadrum et ideo solidum est; in quo autem affectualiter intumescimus, quanto extra unitatem est, tanto divisioni et invidentia pronum est. Quandiu itaque temporalia, et spes temporalium animo imperant, quamvis quatuor præcedentium regum magna potentia sit, tamen mentis status utrobique alternantes duobus aliquoties molliter obsecundant. Unde principium habet Dominus in Osee loquendi, cum in interiori homine habent quatuor contra duos primas ex aliqua re occasiones altercandi. Hinc es! quod sequitur. Et dixit Dominus ad Osee: Vade, sume tibi uxorem fornicationum, et fac filios fornicationum, • quia fornicans fornicabitur terra a Domino.› Ad Osee Dominus dicit, cum causas interioris actus ab exteriori ingerit. Vade, inquit, ne majora de te sentias quam competit, sciens quia, dum advivis, caro adversus spiritum concupiscit (Gal. v, 17), sed sume tibi uxorem fornicationum, id est ascribe tibi voluntatem, sine qua nec bonum nec malum fit, lascivientem per volutabra delectationum, et fac filios fornicationum, opera videlicet diversorum exces suum. Hæc est uxor quæ in Evangelii parabola cum filiis suis jubetur vendi (Matth. XVI, 25), hoc est extra libertatem arbitrii in reprobum sensum abduci. Sume, inquit, uxorem, et fac filios, id est firmiter tibi propone non bona quæ cogitas et exerces, sed cogitationum libidines et luxus externos; nec id injuria, fornicans enim interius, et quasi apostatans consuetudinarie, exterius etiam fornicatur (Prov. vi, 12), ore, ut Salomon ait, gradiens perverso. Terra, id est corporalis appetitus, a Domino. · creatur. Nec enim virtus dicitur, quæ non humilitate conditur. Reddensque causas, adhuc, inquit, modicum, et visitabo sanguinem Jezrahel super domum Jehu, id est parva erit internæ mora quietis, cum ulcisci cœpero sanguinem, quod est peccatum vitiatæ humilitatis, et hoc super domum Jehu, id est stabilitatem conscientiæ, quæ ex Dei desiderio quamdam molitur immobilitatem, in qua diu sibi non licet consistere. Fit enim silentium in cœlo, sed vix nedia hora. Notandum autem quod non aliud sit vocare filium quam æstimare opus proprium. Verbum, quod est visitare, cum sit frequentativum, bifariam in Scripturis accipitur, ut est: Visitabo in virga (Psal. B LXXXVIII, 33). › Et: Visita nos in salutari (Psa.. cv, 4), et assiduitatem divinæ introrsum correctionis insinuat. C VERS. 3. - Et abiit, et accepit Gomer filiam Debelaim, et concepit, et peperit filium. Abiit, cum a sui boni actus consideratione, fiduciaque recedit. Gomer interpretatur lacus, id est cisterna, Debelaim palatæ eorum. Sunt autem palatæ carice recentes, inter duas palas premendo in modum laterum compactæ. Gomer accipit, cum solam lasciviam D quasi laticem, quæ intra se latet, attendit, Et hæc est filia Debelaim, quia venenosam dulcedinem mundialis, quæ per palas signatur, voluptas ob sui dila tationem gignit. Concipit tamen, et parit non filiam, sed filium, quia dum in suis sibi vilescit obtutibus, non consequitur effeminata mollities, sed masculina, ut sic dixerim virtus. VERS. 4. Et dixit Dominus ad eum: Voca nomen ejus Jezrahel, quoniam adhuc modicum, et visitabo sanguinem Jezrahel super domum Jehu, et quiescere faciam regnum domus Israel. › Dominus ad eum dicit, cam quod super suo statu pensare debeat, ostendit. Jezrahel interpretatur semen Dei. Semen ergo Dei vocari filius præcipitur, quia robu D VERS. 6. Et concepit adhuc et peperit filiam. Et dixit ei. Voca nomen ejus Absque misericordia; quia non addam ultra misereri domui Israel, sed oblivione obliviscar corum. Adhuc concipit, filiamque parit, cum post rigidiorem statum ad infirmiora non solum cogitanda sed etiam peragenda sese deflectit. A Deo tamen imperatur ut nomen ejus Absque misericordia vocetur, quia semper ex rationis sibi deliberatione ingeritur, ne erga carnis macerationem aliqua falsa pietate moliatur. Solent enim qui vigilant cerebro suo timere; qui flent, oculis; qui jejunant, corpori universo. Non quod horum nimietas inhibenda non sit, sed quod, si nimium levigentur, obsit. Cui concinit illud: ‹ Pelles, inquit, tabernaculorum tuorum extende, no parcas (Isai. LIV, 2). Quod est dicere: Exempla sanctorum, quorum auctoritate muniris, in tuo opere sine ulla retractatione propaga. Non se additurum Deus misereri Israel pollicetur, dum per instinctum suum contra se indurari edocet eos, qui pro se æternam parcimoniam profitentur, sed obli vione oblivisci eorum, dum quod in suæ conversionis initiis semel obliterarant a cordibus, perpetua sub- A divini timoris est, et condimento divinæ sapientiæ ductione dimoveant. Sciendum autem quod gemi- fatuitas interna salitur. Sal enim, ut dicunt, ex nationes verborum, ut est, vita vivere, morte mori, et cætera his similia, vernacula Hebræorum locutio magis quam typus aliquis sit. VERS. 7. Et domui Juda miserebor, et sal vabo eos in Domino Deo suo, et non salvabo eos in arcu, et gladio, et in bello, et in equis, et in. equitibus. Israel, et Juda habent domus, quia diversos ab invicem habent status. Domui ergo Juda miseretur, quia eos, quibus piæ confessionis indulget gratiam, reveretur. Salvat eos in Domino Deo suo, quod et ipsum Hebraica locutio est, quod est in seipso, dum ex eo quod dominari eum sciunt, timent; ex eo quod Deum norunt, se eum habituros in præmio ex amore sperant. Quod totum nil aliud est quam timore primum, dehinc amore salvari. Domino enim timor, ut Aggeus: Si ego Dominus, ubi timor meus? (Mal. 1, 6.) › Deo autem ac si patri amor attinet. Unde isdem: Si ego, inquit, pater, ubi honor meus? (Ibid.) › Et non salvat eos in arcu, quia nullo suæ rigidæ intentionis labore consolidat, nec gladio discretionis observat, neque in bello, quia cum vitiis frequens dimical, non in equis, in quo scilicet carnis petulantiam frænat, non in equi· tibus, ubi omni superbiæ ac animalitati superequitat, quidquam salutiferum eis præstat. Quod totum est: Non volentis, neque currentis, sed miserentis est Dei (Rom. ix, 16), › ut non quis in exercitio, sed Dei nitatur auxilio. 9. B C VERS. 8, Et ablactavit eam, quæ erat Absque misericordia. Et concepit, et peperit filium. Et dixit: Voca nomen ejus : Non populus ‹ meus, quia vos non populus meus, et ego non ero ‹ vester Deus. › Filia ablactatur, cum a lenocinio pravæ remissionis absistitur. Nosmet namque lactamus, cum nos nobis bonis male parcendo laboribus intra nos adulamur. Concipit deinde, et parit filium, cum de experientia propriæ fragilitatis in fortiorem emergit statum. Vocari nomen ejus Non populus meus jubet, quia quantumlibet in bono opere exerceatur, etiam cum summa gesserit inutilia apud se censeri docet, ne scilicet securitatem piorum studiorum ei populus pariat, etsi ad hoc multa etiam irreprehensibilitate desudal. Unde est: Servi in- D utiles sumus, quod debuimus facere fecimus (Luc. xvii, 10). › Et : ‹ Nescit homo utrum amore an odio sil dignus (Eccle. ix, 1). Affectando autem concipimus, efficiendo parimus. Vos non populus meus dicit, quia mentis obtutibus peccati semper con. sideratione prælata ne reprobus inveniatur, cujusque tumorem reflare non desinit. Unde et non ero vester Deus subjungitur, ut semper omnis quælibet Dona agens de sua sorte futura debere metuere doceatur. VERS. 10. -Et erit numerus filiorum Israel ‹ quasi arena maris, quæ sine mensura est, et non (numerabitur. Filiorum Israel numerus quasi arena maris est, cum affectualis levitas sub pondere maritima arena conficitur; quæ tamen sine mensura est, et non numeratur, quia quocunque superni metus artificio cogitationum inanium minutiæ deprimantur, nunquam tamen ad integrum cohiberi, aut comprehendi possunt ab eo ipso qui patitur. Mensuram autem accipe ad excursum appetitus, numerum vero ad crebras revolutiones interni qui fit cogitando rotatus. Et erit, in loco ubi dicetur eis, Non populus meus vos, dicetur eis: Filii Dei viventis. Erit, inquit, idem quod dicam, pro certo constabit. Est autem Hebraici moris, sicut et illud quod quibusdam propheticis verbis præscribitur, semper, ut scilicet se æterna, non volubilia denuntiare significent. Locus autem noster, Dei timor est. Sicut enim gaudium effusio mentis est, ita timor restrictio. Unde est: Hæc recordatus sum, et 186 effudi in me animam meam (Psal. XLI, 5), etc. Et In valle, inquit, lacrymarum in loco quem posui (Psal. LXXXIII, 7), qui non est alius quam timor et humilitas. In hoc, inquam, loco, ubi spiritualis mentem populositas pene exsortes a Deo nos nobis videri efficit. Filii Dei viventis dicuntur, quia ex nostri recompensatione quem patimur in observanda humilitate laboris, is sæpissime fructus accedit, ut tantarum nube remota turbarum infinita redeat, et plusquam sperari valuerit placiditas animorum, ut jam mens de æterna salute periclitari non timeat, sed jam spe in superna homo sublatus Christo cum Apostolo conregnet atque consedeat (Ephes. 11, 6). Hoc modo status nostri, qui juxta psalmum, descenderant in abyssos, ascendunt usque ad cœlos (Psal. cvi, 26). Filii Dei dicuntur, sed viventis, quod vigilanter est additum, ut qui mortem de interioris pugnæ præstolabantur eventu, Deo adhærendo de immortalis vitæ spe jam certificentur accessu. VERS. 11. Et congregabuntur filii Juda et filii Israel pariter, et ponent sibimet caput unum, ‹et ascendent de terra, quia magnus dies Jezrabel. › Filii Juda, et filii Israel pariter congregantur, cum piæ confessionis alacritas, et affectualium motuum stoliditas sub unius Dei timoris vinculo glomerantur, dum quidquid vulgi nugacis, quod introrsum perstrepit, scurrilitate dispergitur, sanctæ confessionis cohibitione frenatur. Unum caput sibi ponunt, quando sub una ratione magistra se congerunt, unde et ascendunt de terra, quia illustrante eadem a Deo primum ipso lustrata terræ, id est carnis, excedunt desideria. Et hoc fit, quia Jezrahel dies magnus existit, magna scilicet claritas divini seminis, id est inspirationis, per quam vera humilitas mentibus insinuatur, ignoscit; non enim sese quispiam nisi ex magno Dei amore in præsenti contemnit. CAPUT II. VERS. 1. -Dicite fratribus vestris : Populus meus, et sorori vestræ: Misericordiam consecuta › |