rolog. ad hanc diem) in eam partem propensior A nium, dum sanctus ille antistes capsulam apa videtur, ut una cum carne assumpta sit in cœlum.> Quod inter alios (quos eo loci apud eumdem Baronium legeris) Beda Ephemeride mens. Aug. 18 Kalend. Octava et decima mundi lux, flosque Maria Angelico comitata choro petit æthera Virgo. Atque id quidem affabre sciteque probat Guibertus noster. (11) Cap. III, § II. Caput Baptiste Dominici cum Constantinopolitani habere se dicant, Angeriacenses Monachi idem se habere testantur. Hisce de S. Joannis capite controversiis haud immoror; etenim nil certi quit statui, nisi quod omnia incerta; nec non et a doctioribus ante me multis ultro citroque disputatum est: ea de re lubens calamum subtraho, ac sileo. Consule Baronium Annal. Eccles. ad annum 391 et 1025 ac not. in Martyrolog. Roma. die 29 Augusti. Cæterum novissime omnium, de variis agens inventionibus, ac translationibus 566 capitis sanctiss. præcursoris Henricus, Spondanus observat. ad an. 1024 epito. Annal. Eccles. subdit ista: ‹ Denique quod diversæ Ecclesiæ gloriantur de possessione ejusdem capitis, ita rem definitam voluit Robertus le Viseur, theologus Paris. et canonic. Ambia. qui peculiarem ea de re tractatum habuit, ut Angeliaci fuerit pars cranii missa a Constantino Copronymo imp. ad Pipinum regem Franc. ejusdem Angeriacensis cœnobii conditorem; Romæ in ecclesia S. Silvestri pars altera cranii; Augustæ prætoriæ in finibus subalpinorum, maxilla altera; altera Lugduni; Ambiani vero, excepto mento, a labio superiori usque ad partem frontis. › Et paucis interjectis: Cum de his nil usquequaque certum asseri posse videatur, de his interim liceat (una cum Baronio in litteris ad eumdem Robertum rescriptis) quod olim prætores edicto proposito iis qui se rem aliquam possidere affirmarent : ‹ Possidete uti possidetis. Laudanda vero pietas eorum qui his sacrosanctis pignoribus cupiunt sibi peculiare tanti præcursoris patrocinium adsciscere. › Quo tempore illæ sanctæ Joannis reliquiæ Ambianum translate fuerint (nullæ enim Guiberti ævo inibi exstabant) vis nosse? inspice præfatum Roberti le Viseur Tra ctatum. (12) CAP. II, § 11. Plane decessor meus Ambianensis cum corpus Firmini martyris, etc. Duo sæculi hujus auctores, contraria de sancto Firmino asserentes, occurrunt: Guibertus abbas Novigentinus, et Nicolaus S. Crispini Suessionensis monachus. Ille vir gravis et maturæ ætatis; hic ado lescens, qui vix pubertatis annos excesserat cum. scriberet alter coætaneus; suppar alter; insignis doctrina ac dignitate primus; secundus simplex cœnobita, et notus solummodo ex Vita sancti Godefridi Ambian. ep. quam et relatione quorumdam contexuit. Utri fidem adhibebo? Guibertone abbati, nullum de corpore S. Firmini repertum testimo B C ruisset, attestanti? An monacho Suessionensi, corpus in eadem capsula inventum ipsissimum essa S. Firmini asseveranter probare conanti? Rem discutiamus; erit, spero, lectori haud ingratum Sic itaque se res habet hic apud Guibertum. Plane decessor meus Ambianensis episcop. cum corpus Firmini mart. ut putat, quatenus de theca in thecam efferret, nullum inibi pitacium, ne unius quidem litteræ testimonium, quis ibidem jaceret, invenit. Qua de re urbis episcopus plumbeæ laminæ mox inscripsit, quod illic conderetur Firminius martyr Ambianorum episcop. › Hæc ille. Nicolaus vero lib. 11, cap. 26, Vitæ sancti Godefridi, posteaquam retulit B. Godefridum multos ante dies populum, uti munera ad capsulam conficiendam offerrent, præpararentque sese ad reliquiarum translationem, adhortatum fuisse, hæc subdit: Postquam loculus accurate confectus fuit, ad eam diem, quo erant transferendæ reliquiæ, tantus eo advenit hominum cœtus, ut tota Europa confluxisse videri posset. Tum episcopus cum aliis sacerdotibus accessit ad locum, ubi cœlestis ille servabatur thesaurus, sacrasque reliquias, cum multo tremore omnibus visendas exposuit, etc., deinde populum dimittit. Huic autem spectaculo non interfuere, qui Ambianensis urbis suburbana loca habitant. Accedunt igitur ad Godefridum, orant ut ipsis quoque B. Firmini sacras reliquias ostendat. At ille valde admirans: Ubi, inquit, nudiustertius fuistis, quando mea manu cas omnibus comtemplandas exhibui? Afferunt alii alia, etc. Flectitur tandem vir pius et in celebritate Omnium Sanctorum, præmisso jejunio, ait se precibus satisfacturum. Quod effecisse, necne, nil retexit auctor. Verumenimvero quid ejuscemodi Nicolai sermonibus colliget lector eruditus, nisi (mea 'quidem sententia) istos ex industria compositos uti fucun faceret, obnubilaret veritatem? At hæc omnia vincit, seque tandem profert in apricum. Ecquæ amabo illius narrationis connexio? Testatur credulus ille Nicolaus tot populos Ambianum, quo sacra Firmini pignora venerarentur, convenisse, Ut tota Europa confluxisse videri posset. Deinde Huic autem spectaculo (non interfuere, qui Ambianensis urbis suburbana loca habitant. Qui oro te suaderi potest ut tota Europa ad reliquiarum patroni Ambianorum ostensionem confluxisse videri posset, ac suburbani nihilominus occlusas continuo habuissent aures, fuissent oculis capti, inebriative obdormissent toto die. Nutabunda utique narratio! Ac proinde Guibertus, sin testis oculatus, vel coavus potiori jure audiendus est; vir sane justi verique amantissimus, qui nemini, ubi vitium, ubi falsitatem, ubi catholicæ fidei corruptelam, ubi labem ecclesiasticæ libertatis reperit, ni parcere, ni! dissimulare nescit; quemadmodum luce meridiana clarius scripta ipsius evolventi patescet. Quo demum in loco pretiosum Firmini pignus parum munita contra regis impetum videbatur. Castrum autem illud, et natura loci, et manuali artificio, et bellatorum audacia fortissimum, et velut inexpugnabile putabatur. Sed non est prudentia, non est sapientia, non est consilium contra Dominum (Prov. xxi, 30). requiescat, paucis declarat abbas noster. Nec A tulerunt: Quod idcirco factum est, quia civitas mora, › scribit ipse, ‹ in monasterio Sancti Dionysii (in Francia) idem actitatur. Parata ab abbate ornatiori capsa dum inde extollitur, dum cum membris caput evolvitur, membranula in martyris naribus reperitur in qua quod esset Firminus Ambianensis martyr expromitur. At ne auctor gratis, seu bile mota isthæc asserere quis credat, antiquam libet eruere translationem, Dagoberto I, Francorum rege præcipiente factam, e Piquiniacensi castro in Sandionysianam ecclesiam. 567 Tempore gloriosi ac piissimi regis Francorum Dagoberti, Hunnorum gens corde ferocissima, procera corpore, bellis assueta, plus de propriis viribus quam de divino præsumens adjutorio, circumjacentes provincias sibi tyrannice subjuga- B bat; nec istud ei sufficiens videbatur, sed audiens præcellentem regni Francorum regisque gloriam, idem regnum ausu temerario suo dominatui submittere proposuit: initoque consilio cum Flandrensibus eos sibi ad propositi consortium facinoris conciliat, freta pariter civium urbis Arabianensium auxilio et consensu. Et ecce præparatis ad bella necessariis, casus sibi futuri nescia, cum suis complicibus versus Franciam movet castra. Quod quidem pervigilem regis Dagoberti providentiam latere non potuit. Qui convocans fidelissimam sibi Francorum militiam totum de divino, et specialis sui Francorumque protectoris Macharii, scilicet Dionysii sociorumque ejus patrocinio, celeriter suis occurrit adversariis ad locum, qui Leo tunc temporis dicebatur. Quid plura? venit dies certaminis, et diu multumque hinc inde certatum est. Hunnis cum sociis complicibus acriter decertantibus fervore et desiderio consummandæ, prout æstimabant, nequitiæ, Francis econtrario pro patriæ libertate. Interea divina clementia, quæ superbis resistit, humilibus autem dat gratiam, regis Francorumque fidem et animi pietatem misericorditer respiciens, et perfidam Hunnorum superbiam, istorum brachia confortavit, adversarios intantum humilians, ut vix saltem unus evaderet qui belli eventum ad patriam reportaret; et facta est in eodem loco a Francis tanta strages, tantaque Hunnorum sanguinis effusio, ut idem locus qui prius Leo vocabatur, ex tunc et deinceps gentis illius idiomate diceretur Lyons-en-santez, quod Latine leo in stagno sanguinis potest dici. Hunnis ut dictum est penitus interemptis, nec sic tamen Dagoberti regis ira deferbuit, donec de civibus urbis Ambianensium, qui Hunnorum contra se tyrannidi consenserant, condignam acciperet ul tionem: quod eosdem cives non latuit, qui non immerito vehementer tremefacti, propria eos remordente conscientia, qua se judice nemo nocens absolvitur, communicato inter se consilio, episcopus ejusdem civitatis, et clerus, et populus, corpus gloriosi martyris, et episcopi ejusdem urbis Firmini, aliasque reliquias cum thesauris ecclesiæ, ad quoddam municipium, quod Pinquigniacum dicitur, trans C D Rex igitur cum Francorum exercitu, prædictam adiens civitatem, paucis obstantibus, sine multa difficultate ingreditur; hostes cum regia indignatione aggreditur; quosdam interficit, aliis carcerali custodiæ mancipatis, nonnulli vero fugæ præsidio mortis periculum evaserunt. Rex igitur Dagobertus, gloriosa de hostibus potitus victoria, ne, quod absit, ad gloriosos protectores suos Macharium, scilicet Dionysium sociosque ejus, reus ingratitudinis remearet, divino tactus speramine, hoc deliberavit apud se, quod munus eis, omni thesauro pretiosius, in recompensationem ab eis impensi sibi manifesti patrocinii reportaret. Unde dispositis ex parte regia in præfata civitate custodiis, versus Piquigniacum vertit exercitum, ubi certissime ab incolis didicerat, propter metum regiæ majestatis, venerabile corpus sanctissimi martyris et episcopi Firmini, cum aliis fuisse reliquiis occultatum. Sed quid facerent custodes municipii ejusdem, nisi quod ipsa rerum necessitas facere compellebat? arma deponunt, se et sua regiæ voluntati subjiciunt, ipse vero misericorditer erga ipsos se habuit, sicut regiam in tali articulo decuit dignitatem. Subjecto sibi præfato municipio, rex providus et discretus, ut opere compleret quod antea mente conceperat, jure victoris utens, cujus sunt omnia quæ fuerant devictorum, accedit ad locum ubi pretiosas sanctorum reliquias repositas fuisse didicerat, corpusque venerabile sanctissimi martyris et episcopi Firmini, cum omni reverentia levat de latebris, indignum judicans ossa tanti martyris diutius in tenebris occultari. Deinde convocatis magnatibus Francorum exercitus, eis auctoritate regia præcepit, ut inde sacratissimum corpus cum honore debito summoque, ad dilectam sibi præ cæteris ecclesiam transferrent, ipso cum suis familiaribus humiliter subsequente. Venerabilis autem conventus ejusdem Ecclesiæ audiens regem cum nobili triumpho revertentem de prælio, secumque pretiosas deferentem reliquias, occurrit ei solemniter, ipsumque cum hymnis et laudibus, sicut regiam majestatem decuerat, in ecclesiam introduxit. Rex vero sacratissimi corpus martyris, quod secum detulerat, veluti thesaurum impretiabilem, super altare sanctorum Martyrum propriis manibus devotus obtulit; quod conventug cum ineffabili gaudio suscipiens, super altare Sancta Trinitatis, quod in choro monachorum situm est, sublimiter et honorifice collocavit.. 568 Hucusque vetus codex ins. Bibliothecæ S. Victoris Paris. Et hanc profecto translationem Nicolaum Gillium a Francis. Belforestro adaucium mi ́nime latuerat de Dagoberto I agens; qui, Ambianen- A mum rediit episcopus, convocato clero exponit eis, sibus subactis, captoque Pequiniacensi castro, corpus S. Firmini, ait ille, cum aliis lipsanis ac thesanris transportavit; et ea ecclesiæ S. Dionysii obtulit, quæ etiamnum cernuntur ibidem. » Quæ cum ita sint, an non fides pluribus in locis est Nicolao Sues. deneganda (quanquam omnia B. Godefridi gesta in dubium revocare nefas fuerit) quippe qui ex solo vulgi rumore, sive ex cerebro attexuerit plura? quibus reclamatum fuisse suo ipse prologo ad lectorem conqueri videtur: « Quod si quis impudenter oblatrare, et carpere nos velit, cur non tam visa quam audita referamus, etc., epistola nuncupatoria, cum quæ de S. Godefrido verba facturus erat, plurima ex parte minimi pensi fore suboleret, Rohardum affatur ad hunc modum: A tanti viri piis laudibus exprimendis hinc me revocabat ætatis immaturæ debilitas (ut enim a relatione 'obstétricis insertum memoriæ retinebam, non amplius quam quinque lustrorum ambitum attigeram) Irinc vero bumilis scientiola maxime retraliehat. Nam ut de reliquis taceam nondum complexionem syllabarum, nondum ipsius alphabeti elementa plane cognoveram, etc. Parergon de privilegiis abbatiæ S. Valerici. Atque ut sole clarius innotescat quam turpiter Nicolaus erraverit, nostraque de sancto Firmino solida sit assertio huic loco conveniens, quae is ipse tam belle lib. 11, c. 9, describit, radicitus excutere; cum maxime plerosque magni nominis hac in relatione (volentes nescio) eæcutisse legerim. Nempe in 'synodo Remensi suppositilia quædam privilegia, quæ confecerant monachi S. Valerici dioecesis Ambian. fuisse deprehensa. Et sane miratus sunr vehementer, ubi acta S. Godefridi a Nicolao delineata percurri, Lot summe eruditionis viros, tam aperto errori subscripsisse, quin et ejuscemodi fabulam inseruisse conciliis. Sed juvat auctorem audire, renique ipsam ad limam et incudem revocare. mu99 ditenida d monachos Sancti Valerici jactaré immunitatem suam, quod et non sint subjecti Ecclesiæ Ambianensi, seque ab eis cum ignominia repulsum. Id illi audientes valde cómmoti sunt, missisque litteris, accersunt abbatem. Venit ille: sed auri sacra famés quid non mortalia cogis pectora? Non pauci ab abbate largitione corrupti eum adversus episcopum et matrein Ecclesiam acerrime tuebantur. Id vir beatus “animadvertens, ad archiepiscopuin Remensem causam rejiciendam statuit. Quasi vero abbas a juré episcopali, ac synodali lege exemplus (saltem id prætendebat) adeo facile mandatis episcopi, canontcorunique obtemperasset: hoc enim facto causa excidisset; ac propterea commentitia Nicolai verba quis non videat? Capite subséquenti, Remis celeberrimum procerum Galliæ, conventum tunc habitum contendit. Adfuit etiam venerabilis Ambianorum episcopus Godefridus. Procedit in medium abbas cum mona chis suis, accusat episcopum Godefrid. quod magna ipsum injuria affecerit, profert litteras commentitias, nulli, præterquam Romano pontifici, ipsos 'esse subjectos. Leguntur litteræ jubente archiepiscopo, moxque insultatur episcopo ab illis qui muneribus depravati erant, etc., ille (Godefridus) parum fidens litteris, quas recitarant, petit eas sibi dari inspiciendas. Accurate igitur illas contemplans et Veste sua leviter abstergens, fraudem deprehendit, C exclamansque: Huc quæso, inquit, oculos omnes advertite en membranas et atramentum scripturamque plane recentia, nec Rowano more obsignatá rem esse, ut ait Godefridus, comperiunt, etc. Monachi pudefacti, ad Romanum pontificem provocant, Romamqué illico proficiscuntur. Quis color in hoc sermone? Certe quidem puerilia a puero depicta continet: ut puta, Remis celeberrimun procerum Galliæ conventum habitum, › cujus nequidem vestigium hactenus reliquere scriptores, nulfumque in cartophylacio Remensi inspicere est mo numentum. . Deinde si celeberrimus Galliæ procerum exstitit ille conventus, cur oro te, Guibertus noster e Remensi metropoli pendens, Vir religiosus, et magna མ་་་་ Narrationem suo (imo Surii Carthusiani) stylo prosequitur lib. 11, cap.9 : « Cum aliquando vir beatus dioecesim suam visitaret, ad B. Valerici monasterium venit. Id ubi abbas Lambertus et mona chi perceperunt, illico ad cryptam properant, ubi ille residebat rogans qua' causa eo accesserit? Re-auctoritatis, ut fert Martyrologium Laudunense antispondet vir Dei & Hi presbyteri (illi enim circumstabant) longe ab Ambianorum civitate separati, orant me, ut calices et lintea, in quibus divina tractantur mysteria, ipsis consecrem. Tum illi magno furore perciti, et vix manus cohibentes : Nunquanr, aiunt, illus Ambianorum episcopus hie consecrationis alicujus ministerium exsecutus est. Cernens vir beatus immodice illos commotos, etc., abiit inde, etc. En dissidii causam : calicum ac linteorum in ecclesia Sancti Valerici consecratio, non monachorum perversi mores, uti perperam Vitæ sancti Bernardi Clarevall. Interpres Gallicus lib. v, cap. 25, aflirmavit. " Ulterius progrediamur. cap. 40. Postquam do quius; quique 569 aliquando regi Ludovico adhære- nostro, anno pontificatus domni Marini universalis papæ primo, indictione prima. › Præterea haud verisimile est abbatem, qui pote- A manum, etc, regnante in perpetuum Domino Deo stati suberat nulli, præterquam Romani pontificis (ut antehac de Ambianensi episcopo dixi), pseudoconventum Remensem, ad tuendum jus suum el querimoniam de S. Godefrido habendam, petiisse. Age vero, qui fieri potest, ut B. episcopus, Veste sua leviter abstergens, membranas et attramentum scripturamque plane recentia, nec Romano more obsignata demonstrarit? Recens quippe in membranis exarata non levi abstersione queunt deleri, imo inhærent tenacius, difficilius obliterantur. Si autem infers debuisse rugas, tinearum blatarumque rixas, præ se ferre membranas, imperitum te profers; centum siquidem annorum ætatem prope non excedebant; Benedicto scilicet papa VII B (ut quidem conjicio, cum papæ nomen monachus Suessionensis tacuerit ex industria,) sedente Romæ, quo tempore instauratum constat Sancti Valerici monasterium ab Hugone duce, post rege Francorum, atque ipso petente indulta privilegia. At quæ id ætatis habent membranæ (potissimum quod ejusce momenti religiose et sollicite asservari soleant) vices ac detrimenta temporum sentisse nequeunt agnosci, quemadmodum in dies experimento discimus. Sed, inquies, monachorum immunitates, Nec Romano more obsignatas, meritoque rejiciendas › animadverterunt episcopi. (Et hic cardo, vel in mente Nicolai, totius difficultatis.) Quid ita? Ridesne, an serio loqueris? Prius utique constantem traditione continuata morem Ecclesiæ Romanæ, in obsignandis subsignandisve litteris probandum fuerat exstitisse; ast potius maris aquas ebibes quam istud demonstres. Contra passim mutasse stylum summos pontifices affatim suppetunt exempla, ex innumeris propemodum pauca, lector, ne stomachum moveamus, seligamus. Concil. Gal. tom. II, pag. 75, privilegio Remensi, quod Tilpino inscripsit Adrianus papa, sie finem imposuit: Bene vale. › Subscriptio privilegii S. Dionysii, ibidem pag. 114: C Scriptum per manum Christophori notarii et scriniari sedis nostræ, in mense Junio, indict. Ix. Bene valete. Dat. Kal. Juliis per manum Anastasii primicerii, regnante Domino nostro et Salvatore Jesu D Christo cum Deo Patre omnipotente et Spiritu sanclo per infinita sæcula, anno, Deo propitio, pontificatus domini nostri in apostolica sacratissima Beati Petri sede xv, indict. Ix, tom. III. Indidem pag. 217: Scriptum per manus Zachariæ notarii regionarii, et scrinarii S. R. E. in mense Aprili, indict. xi. Bene vale. Dat. iv Kal. Maii, per manus Tyberii primicerii sanctæ sedis apostolicæ, imperante piissimo domino imp. Augusto Ludovico, a Beo coronato, magno, pacifico, imperii an. xiv, indict. x1. Pag. 481. Data 1 Kal. Septembris, indict. xi, Trecis. Pag. 485. Scriptum per manus › etc., ut in superioribus, sed imperatoris mentio non habetur. Pag. denique 521: Scriptum per PATROL CLVI. Subsequentium quoque pontificum subscriptionum formulas referamus. Sergii papæ IV: Scriptum per manus Joannis scriniarii S. R. E. in mense Junio, ind. x. Datum xv Kal. Julii per manum, etc., anno, Domino propitio, pontificatus domini Sergii IV papæ, in sacratissima sede B. Petri apostoli, ind. x. Et post alia, item altera. ‹ Scriptum per manus, etc. Datum per manus, etc., pontificatus domini nostri Benedicti summi pontif., et universalis octavi papæ, in sacratiss. sede B. Petri apost. IV, imperii domini Henrici imp. Aug. anno tertio, etc. Has videbis subscriptiones tom. II Annal. Baronii, ad ann. 1012, et Bullarii tom. I, pag. 50 in Gregorio VII. Datum Laurenti, 1 Non. Septemb., indict. incipiente xv. Item pag. 52, ex privilegio Vallisumbrose congregationi indulto': Datum Romæ per manus Joannis S. R. E. diac. cardinal.. anno Dominicæ Incarnat. 1090, indict. XIII, vin Id. April. Et pag. 53 Ego Paschalis cathol. Ecclesiæ episcopus. › : Ego Lambertus Ostiensis episcopus interfui et subscripsi, etc. <Datum Laterani per manus Joan. S. R. E. diac. card. ac bibliothecarii, vi Kal. Jan., etc. Coævus autem erat Paschalis S. Godefrido; et hæc quidem subscriptionis formula longe discrepat a superioribus. Ex his itaque omnibus liquet Romanos pontifices variasse suas obsignandi formulas; atque adeo Nicolaum stolide scripsisse, idcirco synodi Remensis Patres privilegium Sanvallericensium amandasse, quod nec Romano more fuerit obsignatum. Insuper illo sancti Godefridi atque anterioribus sæculis, 570 pontifices summi, nec non reges ac principes, diplomata epistolarum instar (unde litteræ, rescriptum nuncupantur) sæpiuscule transmittere solebant. Neque ita tum frequens usus fuit, velut sequioribus B. Godefridi maxime temporibus, bullas, sive icones plumbeas apostolicis litteris afligere; quod ex supra positis exemplis perspicuum habetur. Diutule notioribus immorati, ad cætera refellenda prosequamur. Pergit Nicolaus cap. 14: Monachi vero Romam veniunt, munera largiuntur, redeunt ad sua læti et alacres, omnibus pro voto impetratis a Romano pontifice, etc. Ridicula! Semel, iterum et tertio Sancti Valerici abbatem insimulat hic auctor, canonicos Ambianenses, Remensis conventus celeberrimi præsules, atque ipsummet maximum Ecclesiæ hierarcham, pecuniis, muneribus corrupisse ac delinisse, quo veritatem susdeque haberent, et molestia sanctum virum afficerent, privarent jure ac proinde corrupti omnes et abominabiles fuerint facti, ut cum Psalmista loquar. Quasi coenobiarcha ille immensis Crosi opibus affluxisset, ut quavis occasione sic pecunias effunderet. 33 juvat omnino privilegii subscriptionem qua de agitur, quæque.ansam Nicolao præbuit fabricare sabellam, adjicere. De bullatis Paschalis II litteris, quippe vel consensu adversariorum sine dubio a Romana sede sunt emissæ nil attexendum. Alexandri vero III integram, utpote quæ universam (ut antea monuimus) dirimit litem, describemus sententiam. Habent igitur hancce Benedicti papæ litteræ subscriptionem. Deinde in animum facile quis induxerit, abbatem A sunt immunitates monachorum, ingestam perspicio, et monachos, insigni techna eorum (quod vult Nicolaus) Remis propalata, adeo frontem et os perfricuisse, ut extemplo Romam ierint, a Romano pontifice quidquid expostulassent obtinuerint negotio perfacili? nec ullus ex celeberrimo conventu perversis hominibus occurreret, neque tanti facinoris præmonuisset summum pastorem ; quin et actutum ipse, ignota prorsus causa, assensum monachis præbuerit, et ab obedientia eos exemerit episcopali. Apage hæc deliramenta! Capite vero 15, 16, 20 ct 21, Romam ea de causa petiisse sanctum Godefridum, atque a pontifice maximo repulsam passum biographus enarrat; sed Bario, quo venerat voti solvendi causa, ubi Romam redivisset, de ejus prudentia, eraditione, sanctitate, jam certior factus Paschalis papa, ab illo veniam, quod male cum excepisset, exposcit. Tum Paschalis pontifex (infit Nicolaus cap. 21) litteras ei tradit, quibus inter alia continebatur, abbatem Sancti Valerici cum monachis suis, Ambianensi episcopo, perinde atque patri et pastori, in omnibus parere debere. Ille igitur, etc. Itane vero? Unde igitur in ventilanda toties et refricanda de privilegiis monachorum Sanvallericensium controversia, hactenus Ambianenses episcopi in medium producere Romani pontificis quas prætendit ille litteras nequiverunt? Hac scilicet via universæ prorsus sopitæ, imo et exstinctæ permansissent discordiæ. Ergo Paschalis litteras B. Godefrido nusquam datas, nemo, mea sententia, qui non advertat. B C Postremo tandem historicus ille opinatissimus fabulæ suæ colophonem addidit in hunc modum, cap. 24 Abbate Sancti Valerici rursus accito B. episcopus profert litteras Paschalis pontificis, dat eas Simoni præposito palam recitandas, etc. Ad pedes B. Godefridi se abjiciunt (abbas et monachi) veniam perperam gestorum petunt, nec difficulter impetrant, congrua eis multa irrogata. Ex eo tempore abbatia S. Valerici paret episcopo Ambianensi. › Quod si ita se res habet, quare non multo post tempore gravissima lis est, Ambianenses inter atque Sanvallericenses, excitata? Quam ob rem arbitris in partibus (ut aiunt) a summo judice Alexandro delegatis, et rationibus ab ipsis utrinque auditis ac n ponderatis (quod mox sumus commonstraturi) pontifex demum, post varias ac prolixas partium disceplationes, abbatem et monachos S. Valerici, quia post hominum memoriam a jure episcopali exemptos arbitri compererant, in possessione retinuit. Atque adeo evidentissime Nicolai conclusionem : Ex eo tempore abbatia S. Valerici paret episcopo Ambianensi, › supposititiam, nisi impotens animi, puto, ibit inficias. Tametsi parergon istud omnibus mihi videar numeris absolvisse, et aperte boni illius viri, fictitiam, quam haud dubie ab impostoribus acceperat, diJuisse narratiunculam; tamen quod crambem toties recoctam ab osoribus illis, quibus minime stomacho Scriptum per manum Hugonis notarii regionarii, et scriniarii S. R. E. in mense Aprili, indict. IX. Bene valete. Datum Kal. Aprilis per manum Stephani episcopi S. R. E., primo pontificatus Benedicti sanctissimi septimi papæ in sede B. Petri septimo, imp. domno Ottone, a Domino coronato, magno imperatore xi, indict. nona. Amen. › Insultabunt forsan æmuli, occlamitabuntque, imperii Ottonis II octavum duntaxat annum (cui septimus quadrat Benedicti papæ VII) fore computandum. Quibus ego non meis pretium operæ fuerit respon dere, at illustriss. cardinalis Baronii verbis, qui, cum sua minime referat, 571 audiendus est, toin. I videlicet Annal. ad an. 974 sub finem, hanc perite remoræ umbram expedit: Defuncto Ottone, inquit, ejus filius Otto junior solus incepit imperare, qui jam cum patre inchoaverat annum sextum : nam ipse in diplomatibus hunc annum numerat sui imperii (ut apparebit inferius) sextum, etc. Itaque ad annum 981: Exstat hoc eodem anno datum diploma Ottonis II imperatoris, etc. In fine autem: Joannes cancellarius, ad vicem Petri Papiensis episcopi archicancellarii, recognovi et subscripsi. Datum v Id. Aug., anno D. Incarnat. nongentesimo octogesimo primo, indict. 1x, regni vero domini Ottonis XXI, imperii vero VIII, indict. nona. Inest sigillum ejusdem, aliaque diplomata ejusdem generis privilegia continentia ibidem exstant, ut illud datum sexto idus Octob. hoc eodem anno Redemptoris 981, indictione x, inchoata imperii a tempore coronationis decimo quarto, per manus ejusdem Joannis cancellarii. Hactenus Baronii verba. Quibus ac similibus constat hoc præsertim sæculo, cum imperatores, tum reges Francorum, imperii sive regni annos a die inaugurationis solitos auspicari nonnunquam. Sequitur tandem Sententia decretoria Alexandri papæ III. Alexander episcopus, servus servorum Dei, dilectis filiis Asselino abbati, et fratribus Sancti Wallerici, salutem et apostolicam benedictionem. Dignum est et rationi conveniens ut, cum ad sedem apostolicam quæstiones aliquæ deferuntur, etc. Reliqua vide infra in Alexandro III, ad an. 1181 Ad hæc pertinet privilegium ejusdem summi pont. datum eodem anno. Quod inter alia continet quæ sequuntur : Ad exemplar prædecessorum nostrorum piæ recordationis 572 Benedicti, et |