Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

conciliationi et sermoni subjungebatur. De convo- A ms. et in Missalibus ad usum Ecclesiæ Rotoma

catione et absolutione pœnitentium vide Ordinem Romanum, Alcuinum, lib. De div. offic., De Cœna Domini, Amalarium, lib. 1, c. 12 et Rupertum, lib. v, c. 19. PR.

B

(179) Tam clerus quam populus prostrati absolutionem accipiant. Duplex hac die absolutio ex Ordinario ms. habetur prima cleri et populi post Laudes, altera publice pœnitentium post Nonam, sic enim legitur, p. 76: Puer unus alta voce dicat: Mortem autem crucis. Tunc chorus cum silentio dicat: Pater noster. Sed libera. Amen. Psalmus Miserere mei, Deus. Oratio: Respice, quæsumus, Domine, quilibet per se Amen tantum. Tunc aperiatur lucerna. Hoc finito septem psalmi penitentiales dicantur. Antiphona: Ne reminiscaris. Psalmus: Domine, ne in furore, et cæteri psalmi. Kyrie eleison, Christe eleison. Kyrie eleison. Pater noster. Et ne nos. ŷ Mitte eis, Domine. Convertere, Domine. Fiat misericordia. Domine Deus virtutum. Domine, exaudi. Dominus vobiscum. Oratio: Adesto, Domine, supplicationibus. Oratio: Deus qui humani. Alia oratio: Domine, sancte Pater. Postea dominus archiepiscopus, vel ejus vicarius populum absolvat : Absolvimus vos vice beati Petri. Postea eos benedical. Secundam absolutionem quæ est pœnitentium 132 ex eodem Ordinario ms. exhibemus post observationes nostras una cum sermone archidiaconi ad archiepiscopum Rotomagensem, pro reconciliatione publice pœnitentium nondum edito, ex veteri ms. codice bibliothecae cathedralis ecclesiæ Roto- C magensis 700 annorum.

(180) Quod in his tribus diebus novus ignis accenditur. De triduano ignis accendendi ritu legendus Ordo Romanus, et Rupertus, lib. v, cap. 28. PR.

Ignis ille benedictus in ecclesia cathedrali, et in quibusdam parochiis Sabbato sancto populo distribuitur, ut ex eo ignis in Christianorum domibus accendatur. De quo vide Ordinarium ms. canonicorum S. Laudi Rotomagensis.

(181) Si episcopus fuerit, Gloria in excelsis cantetur; sin autem non. Idem docet Durandus, Ra. tion. div. offic., 1. vi, c. 75, De officio missæ ipsius quintæ feriæ. Item Ordinarium Rotomagense n.s. Ista die in parochiali ecclesia. Gloria in excelsis non dicatur. Hodie tamen dicitur in omnibus ecclesiis parochialibus diœcesis Rotomagensis. In ecclesia cathedrali fit in missa consecratio chrismatis, cujus ritum et cæremonias describimus ex Ordinariis miss. ecclesiæ cathedralis Rotomag. et Bigot. post processiones solemnes.

(182) Usque missam noctis Dominice. Hæc enim nissa quæ Sabbato sancto dicitur, juxta sacrorum canonum et Patrum decreta in nocte dicenda foret, cum ad noctem Dominicæ, resurrectionis pertineat.

(183) Sacerdos manibus tenens calicem, ant. Calicem incipiat. Sic constanter legitur in Libro officiali

D

gensis an. 1513, 1516, 1527, 1558, 1576 et 1604. Deinde dicantur Vespera demissa voce, presbyter tenens calicem in manibus incipiat hanc antiphonam : Calicem, etc. Hodie ab uno e majoribus chori inchoatur.

(184) Loco earum percutiantur tabulæ. Ita Alcuinus in libro De div. offic., tit. De Coena Domini: Reticetur sonus signorum atque campanarum, pro hoc enim humilior sonus lignorum ad congregandum populum assumitur. Item Amalarius De Coena Domini: Nec non etiam altitudo si norum quæ fiebat etiam per vasa area deponitur, et lignorum usus usquequa➡ que humilior æris sono necessario pulsatur ut conveniat populus ad ecclesiam. Item Rupertus, Div. offic., l. v, c. 29 : Ligneo malleolo in tabula suspenso el personante, populumque ad ecclesiam invitante 133 significamus. Item Joannes Belethus, De divinis officiis, c. 100: Ad officium Tenebrarum non campanis pulsandum est, sed ligneis tabulis; et Guill. Durandus, Ration. div. offic., l. vi, c. 71 : Et non ulterius pulsant campanis, fit tamen signum cum tabula,...... ligni quidem usus humilior æris sono hoc ostendit, et inde Ecclesia Orientalis usum adhuc tenet lignorum, et ut populus humilior reddatur. Quibus concordat Missale Romanum 200 circiter annorum, et 1658 in die Conxe Facto signo cum tabula conveniunt.

(185) Sex psalmi. Hodie canuntur tantum quinque, et prætermittitur Benedictus; sed Vespera altera oratione a communione diversa concluduntur. In ecclesia cathedrali chorus regitur a duobus cantoribus de secunda sede in cappis violacei coloris, et ad Magnificat altare thurificatur triplici ductu a celebrante cappa induto, qui et Vesperas oratione complet.

(186) Ipsa die clerus et populus communicetur. Idem in Ordinario ms. et in Rituali Rotomagensi, an. 1651, p. 1, pag. 400, præcipitur ut feria quinta in Cœna Domini omnis clerus, etiam presbyteri de manu præsidentis seu præpositi in missa solemni communionem accipiant, memores institutionis sacra mensæ, in qua Dominus discipulos manu propria sui corporis compotes fecit; et in Missali Romano 200 annorum Deinde fratres immediate communicant, et postea completur missa.

(187) Medietas hostiarum absque vino in cratino reservetur. Ordo Romanus: Missa expleta, communicent ordine constituto, et servent de sancta usque in crastinum. Alcuinus, De Coena Domini. De eodem vero die legitur in Ordinibus, quod reservandum sit de corpore Domini ad communicandum in crastinum. Consonant quæ legere est apud utrumque, ad ferian 6 Parasceves, omnes scilicet ea die communicare. cum silentio. Amalarius tamen, lib. 1, cap. 13 ex responsione Romani archidiaconi, observat contrariam fuisse Romanæ Ecclesiæ praxim. In ea (inquit) statione, ubi apostolicus salutat crucem, nemo ibi communicat. PR,

(189) Iterum communicentur. Obtinuerat is usus A offic., 1. v, c. 22. De mandato pauperum, et in Mis

ante Joannem, nam et Theodulfus Aurelianensis episcopus In Coena Domini (inquit) et in Parasceve, in vigilia Pasche, et in die resurrectionis Domini, penitus ab omnibus communicandum. Capitul., c. 41; viguitque post cum, nam Joannes 134 Belethus libro De div. offic., c. 99, dicit ab omnibus religiosis, quibus necessitas est, communicari. Ordinarium autem ms. canonicorum regul. S. Laudi Rotomagensis: Ilis quatuor diebus nullus se, nisi rationabili causa, a communione debet subtrahere.

(189) Nudantes altaria. De nudatione altarium usque ad Sabbatum sanctum legendus Ordo Romanus De Coena Domini; Amalarius, 1. 1, De ecclesiast. offic., c. De Coena Domini; Gemma animæ De antiq. ritu miss., 1. 1, c. 85, etc. Quapropter B qui his diebus privatas missas celebrant presbyteri, videant quam parum veteri instituto et ecclesiastica hoc congruat disciplinæ.

(190) Sola aqua parietes et pavimenta. Quod parietes et pavimentum aqua lavari debeant docet Alcuinus, lib. De div. offic., in Coena Domini: Eodem die altaria templi et parietes sive pavimenta ecclesiæ lavantur. Alcuino astipulantur Joannes Belethus De div. offic., c. 103, et G. Durandus, l. vi, c. 76. In Ecclesia vero Rotomagensi altaria tantum vino et aqua lavantur.

(191) In quadam domo conveniant, et Dominico exemplo mandatum faciant. In navi ecclesiæ mandatum fit pauperum, nec hodie clericorum. De mandato pauperum sic præcipit synodus autumnalis an. 1641, art. 4 : Ut feria quinta in Coena Domini mandatum Dominicum in singulis (si fieri potest) ecclesiis, maxime vero in congregation bus clericorum et monachorum, religiose peragatur, pauperum pedes lavando, tergendo, deosculando, eisque ministrando cum omni humilitate, sicut in hac sancta metropolitana ecclesia, omnium nostræ provinciæ ecclesiarum matre ac magistra, laudabiliter observatur. Advertant autem sacerdotes hanc pedum lotionem non posse omitti cum mandatum sit Dominicum, et a Domino institutum, ideoque ab omnibus, præcipue pastoribus, exemplo Dominico fideliter est peragendum.

(192) In refectorium pergant. Idem legitur in Ordinario ms. canonicorum S. Laudi. Verum cum hodie in ecclesia cathedrali commune non habeatur refectorium, in capitulum pergunt, ut præscribit Ordinarium ms. et Processionale Rotomagense, et ibi legitur Evangelium Joannis a principio cap. x u-que ad finem xiv.

(195) Unicuique fratrum episcopus phialam vini exhibeat. Vide 135 post observationes ca quæ de mandato præscribunt Ordinaria mss. Ecclesia Rotomag. et canonicorum S. Laudi.

(194) Mandatum pauperum mandatum fratrum præcedat. Duplex enim in Ecclesia Rotomagensi olim mandatum, ut legitur in Ordinario et in Libro officiali Rotomag. mss.; et apud Rupertum, De div.

C

D

sali Romano 200 annorum: Post nudationem altarium, hora competenti facto signo cum tabula conve niunt fratres ad faciendum mandatum, majores abluunt pedes minoribus, tergunt el osculantur. De mandato pauperum et clericorum fit mentio in Processionali Rotomagensi anni 1588 in hunc modum : Post prandium mandatum pauperum fiat, et mandatum clericorum ita celebretur. Sacerdos indutus alba cum diacono et subdiacono Dominico exemplo mandatum servat, et quantum placuerit de majoribus in albis pedes cæterorum lavent. Perspicue omnino et fuse de duplici mandato disserit Ordinarium canonicorum sancti Laudi Rotomagensis, feria quinta in Coena Domini.

(195) Omnes horæ, exceptis matutinis. Ordinarium ecclesiæ metropolitanæ : Horæ hujus diei cum silentio in quatuor angulis chori dicantur more Judæorum, de morte Domini consilium capientium. PR.

Sic Liber officialis Rotomagensis ms.

(196) Psalterium cum litania communiter dicant. Per psalterium hic intelligi possunt septem psalmi pœnitentiales cum litania, qui qualibet sexta feria per Quadragesimam post Laudes recitari solent, vel forsan psalterium psalmorum, de quo supra egimus. Forte satius dixerimus integrum psalterium, sic enim præscribit Ordinarium canonicorum S. Laudi Rotomagensis: Ipsa die singuli simul totum ex ordine psalterium in claustro dicant.

(197) A lectione libri Exodi inchoetur. Nunc incipit a lectione Osec.

(198) Duo diaconi nudent altare sindonibus. Ordinarium Rotomagense et Liber officialis mss.: Duo clerici nudent altare sindonibus, et Ordinarium mss. S. Laudi Rotomag. Ordo Romanus: Duo acolythi. Missalia Ecclesiæ Rotomagensis an. 1516, 1527, 1538 et 1576. Hic subtrahantur duæ mappæ a duabus partibus altaris desuper positæ. Hodie non extrahuntur in diosesi Rotomagensi.

136 (199) Excepta voce Domini quæ in aliis dicatur. Restituendus hic locus ex Ordinario et duobus libris officialibus mss. ad usum Ecclesiæ Rotomagensis, in quibus legitur: Diaconus in alba ante altare legat Passionem more lectionis, excepta voce Domini quæ more Evangelii legatur.

(200) Duo sacerdotes casulis induti, etc. Hæc et sequentia codem tenore continentur in Ordinario Rotomagensi post observationes nostras.

(201) Uniuscujusque venter in terra hæreat. Sic Alcuinus lib. De divin. offic., tit. De feria sexta quæ et Parasceve: Quando hanc crucem adoramus omne corpus nostrum hæreat terræ,..... prosternimur corpore ante crucem mente ante Dominum. Item Amalarius, De ecclesiast. officiis, 1. 1, c. 14. De adoratione sanctæ crucis, et Guill. Durandus, Ration. div. offic. 1. vi, c. 77. De die Parasceves. Idem quo que habetur in Ordinario et libris officialibus Rotonag. mss. in officio diei Parasceves. Vide Ordina

rium ms. canonicorum regularium S. Laudi Roto- A magensis in eadem feria sexta.

(202) Vino et aqua lavetur. Hujus lotionis mentio fit in Ordinario et in libro officiali Rotomag. mss. bibliotheca Bigotianæ, in quibus sic legitur: Chorus finiat antiphonam, qua cantata crux parvula in commemoratione sanguinis et aquæ fluentis de latere Redemptoris aqua et vino lavetur, de quo post communionem sacram clerus bibat et populus, et ad opus infirmorum reservetur, et in Processionali Rotomagensi an. 1588: Cruce adorata a clero et populo, lavetur vino et aqua, et tollatur in altum, et cantetur hæc antiphona sequens: Super omnia, etc.

(203) De quo post sacram communionem clerus bibat et populus. Secus apud alios teste Micrologo, qui notat ex Ordinis Romani præscripto in Pa

rasceve vinum non consecratum cum Dominica oratione et Dominici corporis immissione consecrari (rectius dixisset sanctificari) ut populus plene possit communicare. PR.

(204) Ministri crucis casulis induti, etc. Hæc et sequentia in Libro officiali Rotomag. ms. habentur isdem plane verbis. Vide post observationes Ordinarium de Ollicio hujus diei.

B

(205) A majore ad minorem omnes communicentur. In Ordinario ms. et in Missalibus Rotomag. 1513, 1516, 1527, 1538, 1576 et 1604 hæc leguntur: Communicetur qui voluerit 137 sicut hesterna die. In Ordine Romano: Communicent omnes cum silentio. in Libro officiali Rotomag. ms.: Communicet et omnes fratres sine osculo pacis. In Ordinario ca- C nonicorum S. Laudi Rotomagensis: Se et cæteros

cum silentio communicet.

(206) Ad refectionem panis et aquæ pergant. Hæc jejunii severa observatio, quæ in Ordinario et Libro officiali Rotomag. mss. habetur, non tantum apud nostrates viguit, verum etiam in aliis regionibus, ut ex Ordine Romano, et Alcuino constat; sic enim lib. De div. offic., tit. De Coena Domini scribit: Ab hac nocte usque Ad Sabbatum nonnulli servi Dei imitantes apostolos jejuni permanent; aliqui vero contenti sunt pane tantum et herbis; atque leguminibus, seu sicera. Idem confirmat Durandus, Ration. div. offic., lib vi., cap. 77. De Parasceve, ubi ait: In Parasceve uno solo cibo vescimur. Ordinarium vero

ms. canonicorum regularium S. Laudi Rotoma- D gensis In mensa nonnisi panis et aqua, et herbæ crudæ apponantur. Post prandium autem non sigillatim Completorium, sed in communi mediocri voce cantatur, sicut et in die Coena Domini.

(207) Nona hora diei. Concilium Rotomagense sub Joanne nostro celebratum A. C. (juxta Orderici calculum) 1072. can. 21: Item statutum est ut Sabbato Pascha officium ante Nonum non incipiatur. Ad noctem enim Dominicæ resurrectionis respicit, ob cujus reverentiam Gloria in excelsis Deo, et Alleluia cantatur, quod etiam in officii initio, cerei scili cet benedictione, monstratur, Idem paulo post inculcatum est in concilio Arvernensi. PR.

Idem docet Durandus, Ration: divin. offic. lib. vi, c. 78. Verum Hugo a S. Victore, De speciali miss. observat., l. 1, c. 21, hodiernun morem improbat. Vere (inquit) antiqui jam fere transacto die Sabbati officium hoc celebrabant, sed nicdernorum debilitas ad epulas festinans tempus prævenit consi

lutum.

(208) Percussis tabulis. Quibus utuntur in plerisque parochialibus ecclesiis, sed in cathedrali portæ ecclesiæ malleo ligneo percutiuntur.

(209) Cantante clero : Dominus. Qui sequitur hiatus suppleri potest ex ordinario ecclesiæ metropolitanæ, in quo hac die multa notatu digna præscribuntur. In his, ut benedictus ignis non exstinguatur, donec benedictus cereus eo 138 accendatur : sit vero juxta Romanum Ordinem alius cereus, qui a benedicto cereo illuminatus, ad fontes per septem dies deferatur, et loco instituto in fontes mittatur. Addit Ordinarium Per cereum Christi designatur humanitas: lumen in cera, divinitas virginea carne obumbrata : ignis in cereo novus ardens, nova doctrina a Christo in apostolos, ab apostolis in mundun resplendens. Item ut dum lectiones et litania cantabuntur, presby ert catechizent infantes. Item ut si nullus infans fuerit ad baptizandum, non mittatur de chrismate et oleo in fontes; si autem fuerit, tunc mittatur. PR.

Eadem omnino leguntur in Libro officiali ms. ad usum Ecclesiæ Rotomagensis ex bibliotheca Bigotiana.

Hic notandum occurrit quod annus ab Incarna tione Domini in cereo paschali inscribi debet, cujus inscriptionis meminere, Rupertus Tuitiensis, lib. vi De divin. offic., cap. 29; Honorius, Gem. animæ, De antiq. tit. miss., lib. 1, cap 102; B. Lanfrancus in Decretis pag. 266; Guillelmus Durandus, Ration., 1. vi, c. 80, et Joannes Belethus, litro De div. offic., c. 108, in eum, qui sequitur, modum : Annotatur quidem in cereo paschali annus ab Incarnatione Domini, inscribuntur quoque cereo paschali indictio, vel æra, atque epacta. Hæc in ecclesia cathedrali tantummodo serventur, in qua tabula paschali a cancellario inscribitur, et cereo paschali affigitur, quam suo loco dabimus pro anno præsenti 1678 ex eodem cereo cathedralis ecclesiæ depromplam.

(210) Alba licet baptizatis uti. Sie Alcuinus, in epistola ad Oduinum presbyterum, et Rabanus Maurus, lib. 1 De institut: cleric; cap. 29. Item Gemma animæ, lib. 1, c, 243: Baptizati autem ideo vestes albas portant, quia amissam innocentiam se recepisse insinuant.

:

(211) Quod per septem dies albe vestes portantur, Alcuinus, libro De divin. offic., tit De Sabbato sancti Paschæ Omni autem die usque in octavas ad missam veniant et communicent. Item Rabanus, 1. 11, De institut. cleric., c. 39: Septem dies albas vocitamus propter eos qui in sancta nocte baptizati albis per totam hebdomadam utuntur vestibus, et per septem dies in angelico castitatis habitu, et luminibus cœlestis

[ocr errors]

claritatis, sanctis assistere sacrificiis solent. Idem A Ecclesiæ an. 1516, 1527, 1558 et 1576. Communipræcipit concilium Rotomagense sub Malgerto anno catis quibus placuerit, Vesperæ sic incipiantur, etc. 1050 celebratum, 139 can. 19 : Ut baptizati in eadem ecclesia in qua regenerationis gratiam acceperunt, et in qua parochiani existunt per octavos dies in Albis represententur cum cereis ardentibus.

(212) Per octavam qua vestes deponuntur. Sic Alcuinus, De Sabbato in Albis : Hodie albati qui in Sabbato sancto baptizati fuerunt, vestibus albis exuuntur. Amalarins, De Sabbato in Albis, cap. 51: Qui in Christo baptizati sunt et sunt agni novelli, et hodie revertuntur ad fontes ut exuant se albis.

(213) Duobus aliis tertium litaniam incipientibus. Hodie hæc litania a tribus cappatis de majori sede canitur in choro finienda, ut ex Ordinario et libris officialibus Rotomag. mss. colligitur: prima vero a B septem pueris, secunda a quinque clericis de secunda sede in superpelliceis; quæ tres litaniæ describuntur in Ordine Romano et a sacrorum rituum expositoribus.

:

(214) Post Gloria in excelsis, altare incensetur. Ordinarium Interim archiepiscopus, vel sacerdos cum diacono et subdiacono, candelabris et thuribulis veniat, et confessione humiliter dicta alte incipiat: Gloria in excelsis Deo, absque tropis ; et prosternat se omnis chorus.

Et addit: Et interim omnes campana pulsentur, et dehine per omnes abbatias et parochias totius civitatis. Secus apud nos, nam (ut supra diximus) altare thurificatur dum Kyrie eleison a choro cantatur; et chorus, dum Gloria in excelsis dicitur, ab C acolytho incensatur.

(215) Duo cappati in pulpito Alleluia, Confitemini celebre cantent. Joanni consonat Liber officialis ms. ad usum Ecclesix Rotomagensis. Sed in ecclesia cathedrali Alleluia cum versu a duobus canonicis cantoribus qui cantaverint litaniam in cappis canitur in pulpito, alii duo canonici de majori quoque sede cappis induti tractum ante altare succinunt, et lecto Evangelio in sacristiam recedunt.

(216) Communicato clero et populo. Ordinarium : Communicatis presbyteris et aliis quibus placuerit, Vespera sic incipiantur; et Liler officials Rotomagensis ms. Communicato cléro et populo, etc. Miramur nonnullos recentiores a Patrum institutis adeo p abhorrere, ut sacram communionem in hc missa, quod nocturna sit, populo dari non probent. Certe religiosa illa consuetudo, si alio unquam tempore, hac potissimum nocte observanda videtur, qua mysticum Christianorum Pascha colitur. PR.

140 Quod Rabanus, De institut. clericorum, 1. 11, c. 38, non solum omnibus licitum, sed etiam quasi necessarium ostendit: Post baptismum vero et fitanias sequitur sancta missarum celebratio, et communicatio corporis et sanguinis Domini, cujus participatione quicunque fidelium se hac nocte abstinuerit, nescio quomodo dicam illum Christianum, exce¡ tis his qui pro capital bus criminibus excommunicati pœnitentiam gerunt. Item Missalia Rotomagensis

(217) Magnificat cantato et altari incensato. Idem habetur in Libro officiali Rotomagensi ms. sed hodie nec altare nec chorus thurificatur, ut etiam præscribit Missale Ecclesiæ Sarisberiensis in Anglia, an. 1555. Non thurificetur altare neque chorus.

(218) Hoc peracto quoddam responsorium cantetur. Nullum responsorium canitur, sed dicto Deo gratias, quisque domum revertitur, ut notat Ordinarium Rotomagense ms. Ite missa est festive dicatur, et benedictione accepta recedant; et Ordinarium ms. canonicorum S. Laudi Rotomagensis: Dicto Ite missa est a diacono, missa et Vesperæ pariter finiantur.

(219) Post prandium. Prandium appellat non meridianam comestionem, sed unicam. Primis Ecclesiæ temporibus huic celebritati tota nox impendebatur. Decrescente postea baptizandorum multitudine, officium etnoctis initium contrahi cœpit, quod Vesperæ, prandium, et Completorium subsequebantur. Romæ serior fuit Vesperarum quam prandii introductio. Nam anonymus Romani Ordinis scriptor (quisquis ille fuit) observat sua ætate, in hac nocte de vespertinali synaxi apud Romanos 'nihil actum, neque ante missam, neque post missam; et paulo post subdit, eodem die domnum papam et cæteros Romanos ova manducare, et formaticum, id est Caseum. PR.

(220) Decima hora noctis, etc. Illud sublatum est in Ecclesia Rotomagensi.

(221) Diaconus dalmaticatus evangelicam lectionem pronuntiet. Nunc cappatus, incensato altari, candelabris et thuribulo præcedentibus, pronuntiat Evangelium.

(222) Unumquodque responsorium a binis clericis indutis canteiur. 141 In Ecclesia Rotomagensi hodie primum et secundum respons. a tribus in cappis canuntur, tertium vero a quatuor qui cantaverint invitatorium, quod in festis triplicibus temporis paschalis observatur.

(225) Post tertium responsorium officium sepulcri celebretur. De officio sepulcri fuse disserit Joannes Belethus, lib. De div. offic, c. 113, et Guill. Durandus, lib. vi, c. 87; et concordant cum nostro sepulcri officio, quod videas in fine post nostras observationes.

(224) Finita oratione. Hic inserenda videtur processio ad crucifixum, quam mirum hac die vel tunc in usu non fuisse, vel certe a Joanne, qui similium ad sequentes dies meminit, prætermissam. Eam describit Ordinarium, docetque solemni benedictione terminari consuevisse. Hoc finito (inquit) benedicantur ab archiepiscopo, si præsens fuerit; et osculetur omnes fratres, dicens ad singulos: Resurrexit Dominus. PR.

Hunc ritum in Græcia tam cleras quam populus religiose tenet, quisque enim in die sancto Pascine sic salutem dicit : Χριστος ἀνέστι.

(225) Post capitulum. Sic quoque Ordinarium & in ajutorium, sed dicto Pater noster, sic incipiantur ; Rotomagense mus. Dehinc in capitulo, et ibi legatur Kyrie eleison, etc. lectio de Martyrologio ab uno puero, et sequatur ỳ Pretiosa est in conspectu Domini. Oratio Sancta Maria, isti sancti, et omnes alii, etc. Per omnia secula sæculorum. Amen. Tum postea legatur ab uno canonico diacono de expositione Evangelii

(226) Tertia cantata processio per claustrum. Processionem sic disponit Ordinarium Rotomagense ms. Sequitur processio per atrium in cappis, sacerdos el diaconus in Albis, et subdiaconus tunicam habeat cum cruce, candelabris et signis. Cantor incipiat : Maria Magdalene, cum versu el regressu; quo finito tres de majori sede cantent: Salve, festa dies, usque ad stationem. In statione cantor incipiat Sedit angelus. Tres de majoribus (nunc quatuor) in pulpito ✈ Crucifixum in cruce [al., carne]. Nolite. Ad introitum chori dominus archiepiscopus, si præsens fuerit, si non, cantor, incipiat : Christus resurgens, cum D'cant nunc Judæi; quo finito dominus archiepiscopus, si præsens fuerit, benedicat populum, et statim incipiatur missa. Et dominus archiepiscopus, si præsens fuerit, habeat secum septem diaconos et totidem subdiaconos revestitos, 142 de quibus duodecim sint de secunda sede, etc. Ad processionem omnes de choro sunt in cappis cum celebrante, diaconus dalmatica indutus, et subdiaconus tunica, cujus vice acolythus crucem defert tunica indutus.

B

(227) Officium diei celeberrime compleant. Ordinarium sæpe laudatum: Archiepiscopus, si præsens C fuerit, faciat benedictionem super populum ante Agnus Dei. Finito Agnus Dei, omnes qui voluerint, communicent. PR.

Tres benedictiones episcopales olim in missa fieri solitas describimus ex ms. Pontificali bibliothecæ cathedralis Rotomagensis, quas in missis pontificalibus revocari optat rituale Rotomagense, p. 1, p. 503.

(229) Per Kyrie eleison Vesperas incipiant. Pius ille ritus, quem germanæ antiquitatis ignorantia nostro demum sæculo abolevit, e Romanis fontibus ad nos emanaverat. Ordo Romanus : Die sancto Pascha conveniente schola temporius cum episcopis el diaconibus ad sanctum Joannem in ecclesia majore ad locum crucifixi, incipiunt, Kyrie eleison, et veniunt usque ad altare: ascendentibus diaconibus in pogium, 143 episcopi el presbyteri statuuntur in locis suis, et scholæ ante altare. Finito Kyrie eleison, innuit archidiaconus primo scholæ : et ille inclinans se illi, incipiat Alleluia cum psalmo : Dixit Dominus Domino meo, etc. Alcuinus lib. De divin. offic. Eadem die ad Vesperas ad sanctum Joannem congregalur maturius universus gradus ecclesiasticus in ecclesia majore, in loco qui vocatur crucifixio: ibique inchoat schola Kyrie eleison, et eo concentu perveniunt usque ad altare, etc. Pa.

(230) Benedicamus Domino ab his qui Alleluia cantarunt dicatur. Nunc a tribus de secunda sede in superpelliceis.

(231) Psalmum Laudate, pueri, Dominum, cantantes ad fontes pergant. Iste processionis ritus laudabiliter observatur in cathedrali et plurimis parochialibus ecclesiis hujus civitatis, qui in ordinario ms., p. 88, describitur disertis hisce verbis : Unus de majoribus incipiat: Alleluia, et unus de regentibus chorum incipiat: Laudate, pueri, Dominum, laudate nomen Domini, Alleluia. Sit nomen Domini benedictum, etc. Alleluia: et sic cantando psalmum eat processio ad fontes cum diacono el subdiacono, et ampullæ a duobus presbyteris albatis, et cereo benedicto, quem ferat unus diaconus (dalmaticatus) de secunda sede, et chorus psalmum finiat, et dicat Alleluia quatuor, et Hæc dies sine Alleluia, et versu. Et post cantetur ante altare S. Joannis : Alleluia, Laudate, pueri et reiteretur Alleluia; quo finito sacerdos dicat: Oremus. Deus, qui ecclesiam tuam. Per Christum Dominum. Festive unus de majori sede incipiat : Alleluia, et unus de regentibus chorum psal. In exitu Israel de Ægypto, Alleluia, y Facta est Judæa sanctificatio ejus, etc. Alleluia, alle

(228) Cum processione, etc. In his omnibus concordat. Ordinarium Rotomagense ms. ; sic autem habet in die Paschæ, pag. 88. Ad Vesperas tres de majori sede in cappis cantent ad processionem : Salve, festa dies, cum diacono et subdiacono revestitis, cruce, candelabris, thuribulis et signis; descendat processio per dextram alam ecclesiæ, usque ad occidentalem portam ecclesiæ, el processione ordinata in navi D luia; ŷ Mare vidit et fugit, etc. alleluia, alleluia, alle

ecclesiæ unus de cantoribus incipiat: Kyrie eleison, et processio ad chorum redeat cantando: Christe eleison; et finito Kyrie eleison, incipiatur ab uno de majori sede ant. Alleluia. Illi qui cantaverint ad processionem Salve, festa dies, regant chorum, et unus ex illis incipiat in dextro choro psal. Dixit Dominus, psal. Confitebor, psal. Beatus vir. Ant. Alleluia quatuor. Eadem legere est in libro officiali Rotomagensi ms; et apud Durandum Ration., lib. vi, c. 89. De ista processione ante Vesperas, et de Kyrie eleison, nihil hodie fit in Ecclesia Rotomagensi, licet habeantur in Breviariis ad usum Rotomagensis Ecclesiæ an. 1491 et 1578 editis; et in Breviario Dominicanorum: Ad Vesperas non dicatur Deus PATROL. CXLVII.

luia. Et sic ad finem perducatur, et in fine psalmi dicatur Gloria Patri, Alleluia. Sicut erat, Alleluia, alleluia. Surrexit Dominus de sepulcro, Alleluia, alleluia, alleluia. Et cantando psalmum descendat processio per aliam alam ecclesiæ ad occidentalem portam ecclesiæ; et processione in navi ecclesiæ statuta, et ultimo versu psalmi finito, tres (nunc, duo) de majori sede in pulpito cantent Alleluia, ŷ Redemptionem, non reiteretur Alleluia in fine; quo finito sacerdos dicat versum: Dicite in nationibus. Oremus. Deus, qui pro nobis Filium. Sequatur memoria ibidem beatæ Mariæ, antiphona: Paradisi porta. Post partum. Oremus. Gratiam tuam 144 quæsumus, Domine Ad introitum chori memoria omnium san4

« VorigeDoorgaan »