1011 (989). Heinricus imperavit 22 ann.,
1012 (990). Kilianus abbas Scoltorum in Colonia
ebiit 19. Kal. Jan.

1013 (991). Helias successit, ann. 20.

́ ́.029 (1007). Brian rex Hiberniæ parasceve paschæ occissus est.

1035 (1013). Benedictus papa.

1038 (1016). Benedictus papa obiit 7. Idus April. Johannes papa successit. B

1039 (1017). Heinricus imperator obiit 2. Id. Juli.
1040 (1018). Cuonradus ann. 15.

1018 (1026). Cuonradus imperator obiit Non. Julii.
1049 (1027). Heinricus ann. 17, m. 4.
1067 (1045). Benedictus papa.

1068 (1046). Clemens papa obiit 7. Idus Oct.

1069 (1047). Damasus papa obiit.

1070 (1048). Leo papa.

C

D

VARIE LECTIONES.

14 nativis 1. 1o sec. manu in marg. suppl. 1. nihil horum 2. 13 magistra 2.

NOTÆ.

Marianum cum Chronicon conderet universale, non A Galatas (57), liber Hebraic ram Qurstienam (58), tam historiam quam chronologiam tractare voluisse jam dixi. Ideoque præsertim in annis a Christo nato recte definiendis aliisque ejusmodi quæstionibus fuit Occupatus, res ipsas vero ex aliorum libris breviter descripsit, et eas tantum quæ ad propositum facere videbantur paulo accuratius et longius exposuit. Nihilominus satis multa volumina congessit et perlegit, quibus ducibus antiquorum temporum historiam narravit. Quantum invenire potui, hæc ipsi ad manus fuerunt subsidia (44) Scriptura sacra, Josephi Opera (45) et Eusebii Historia ecclesiastica (46) ex translatione Rufini (47); ejusdem Chronicon ab Hieronymo translatum et continuatum (48); ex Hieronymi vero operibus genuinis vel spuriis hæc : epistola ad Damasum (49) et Vitalem (50), adversus I Helvidium (51), ad Paulinum (52), ad Paulam et Eustochium (53),fcommentarii in Ezechielem (54), Zachariam (55), Matthæum (56) et Epistolam ad

Vita S. Paula (59) et Martyrologium quod ipsïus nomine inscriptum erat (60): «Certamina apostolorum, (61); Clementis liber Recognitionum (62); Ambrosius (in Lucam?) (C3); Augustinus de Trinitate (64) et præsertim liber De consensu evangelistarum (65); Maximi homiliæ (66); passio S. Valentini (67) a.... rumque sanctorum; Orosii Historia (68); Prospert, Cassiodori, Isidori (Meliti [69]), Beda Chronica; Historia tripartita (70); Isidori Etymologia (71); Jordanis liber de regnorum successione (72); Bedæ opera, tam Chronologica quam theologica: li ri De ratione temporum et de temporibus (73), commentarii in Genesim (74), Dan elem (75), Ev. ng l ́a (76), in acta apostolorum (77) necnon retractationes in hunc librum (78) martyrologium (79); S. Luciani (epistola 80); Dionysii et Theophili epistolæ de ratior e paschali, quas integras descripsit (81); Paschasiai epistola ejusdem argumenti (82), Victorii epistola

NOTE.

tertia decima, quinto die mensis Julii, Gregorius papa coram sacratissimo beati Petri apostoli corpore cum episcopis omnibus Romanæ Ecclesiæ et presbiteris residens adstantibus diaconibus et c'ero dixit: In sancta hac Romana ecclesia, cui divina dispensatio preesse me voluit, dudum consuetudo est valde reprehensibilis exorta, ut quidam ad sacri altaris ministerium cantores eleganter et in diaconatus ordine constituti modolatione vocis inserviant, quos ad predicationis officium elemosinarumque studium vacare congruebat. Unde fit plerumque [u! (a)] ad sacrum ministerium dum blanda vox queritur, queri congrua vita neglegatur et cantor minister Domini moribus stimuletur, cum populum vocibus delectat. Qua de re presenti decreto constituo ut in sede hac sacri altaris ministri cantare non debeant, solumque evangelicæ lectionis officium inter missarum solemnia exsolvant; psalmos vero ac 'reliquas lectiones censeo per subdiaconos, vel si necessitas exigit; per minores ordines exhiberi. Si quis autem contra hoc decretum meum venire temptaverit, anathema sit. Et responderunt omnes Anathema sit, et reliqua.

(44) Quæ de fontibus Mariani Semler dixit (Beitrage p. 88, 142), cum ad textum interpolatum spcctent, nullius momenti sunt. Equideni tertii libri fontes ubique in margine indicavi, librum 1 et 11, tam in Francofurtensi quam Cottoniano codice perJegi, et quamvis interdum editionem Struvianamafferam, codicum tamen semper rationem habui, ne Mariano obtruderem quæ sint continuatoris.

C

(45) A. 53 sqq. Quæ ex ejusdem libro contra Appionem p. 486, (ed. Struv.) afferuntur, ex Beda de- D scripta esse videntur.

(46) 11, 32; 11, 49; m, a. 67, etc.

(47) Rufinus etiam 11, 23, affertur; Ursinus nescio quis II, 62.

148) cf. a. 341. Priorem partem Eusebii nomine

affert.

(68) p. 526 (1, 21); п, 6, 18, 19, etc. Tertio libro hune sæpissime adhibuit.

(69) A 551, dicit: sicut in chronica Istidori episcopi vel in eapositione Melliti habetur; alibi vero Isidorum nominat, a. 263, 321. Codicem quo Marianus usus est agnovimus illum Parisienseni 4860, qui olim Moguntinus fuisse videtur; Chronica continet Hicronymi, Prosperi, Cassiodori, Jordanis, Melliti (hoc nomine Isidori librum inscribit), Belx; Dionysii, Paschasini aliorumque epistolas paschales, denique Annales Augienses cum coeva illa notitia Wilhelmi archiepiscopi Moguntini, quæ omnia a Mariano exscrip:a videmus. In Prosperi Chronico Marianus textum qualem hic repetinius (eumdem quem Canisius ex cod. Augustano edidit) sequitur ubique, exceptis tantum annis 456, 477, ubi vulgarem lectionem sequitur. Simili codice, ex quo hic fortasse descriptus erat, etiam Hermannum Augiensem usum esse, facile est demonstratu.

(70) A.341 sqq., quam Theodoro episcopo tribuit. (71) P. 511 (1, 19); 11, 8.

(72) Ipsum nominal a. 496 etc.

(73) Cf. a. 725 (703), 747 (725). Liber Historiæ ccclesiasticæ Anglorum nonnunquam secunda manu laudatur; v. a. 168, 201, 416, 451, 445 n.

(74) 1, 10.

(75) P. 511 (1, 22).

(76) Lib. 11, passim.

(77) A. 40, sqq.

(78) A. 37, 67.

(79) A. 67 (80).

(80) A. 437. Edita est a Surio Act. SS. Aug.,

d. 3.

(81) I, I, 3; cf. a. 459, 548, V, n. 26.

(82) A. 439, 466, V. n 26.

refert se commendabunt, alii quod abbatum monachorumque Scottorum peregrinationes variaque ab ipsis gesta fideliter narrantur gratum acceptumque habebunt; sed ipsam historiam Germanicam non magnum ex hoc libro percepturam esse fructum, omnes libenter concedent. Sed tenendum est Marianum nullo modo sui temporis historiam conscribere voluisse, sed id unum egisse ut brevissimum rerum conspectum secundum annos recte, ut sibi videretur, dispositum ederet. Quare iis qui simile propositum habebant, maxime se commendabat, præsertim Sigeberto illi, celeberrimo sui temporis scriptori, qui non solum Mariani computandi rationem valde approbavit, sed etiam in chronographiam suam multa ex illo transtulit (99-100), codice procul dubio usus Gemblacensi, cujus supra mentionem feci (101).

ad Hilarium papam (82); Leonis M. epistolæ A tam Latine quam Irice de ejus terræ principibus (83); Gregorii M. Dialogus (84) et homiliæ in Evangelia (85); Vita Gregorii Magni (85); Vita S. Martini auctore Sulpitio Severo (86); Vita S. Elifii (86*). Vita S. Mauri (87); Vita S. Columbani (87*); fortasse etiam gesta S. Patricii (88); Adonis Martyrologium, ex quo paparum passiones descripsit (88'); Habuit etiam Librum Pontificalem, ex quo præsertim secundis curis multa libro inseruit (89), fortasse aliam quoque pontificum Romanorum historiam (90), certe breviorem catalogum usque ad sæc. x deductum (91). Paparum decretales epistolas ex collectione canonum Pseudo-Isidoriana sumpsisse videtur (92). Denique prima Chronici parte Pauli Diaconi tam Romanam (93) quam Langobardorum Historiam adhibuit. Magna igitur solertia priscorum B temporum res investigasse eum apparet, fortasse etiam Plinium Secundum ipse evolvit (94); ubi vero ad tempora suis propiora devenit, tot fontibus minime uti potuit, sed præter Einhardi Vitam Caroli Magni, Thegani Vitam Ludovici Pii, Reginonis Chronicon (95), denique Annales Augienses (96) et Hersfeldenses (97) nullos habuit quos sequeretur. Etiam Marianus horum annorum historiæ nihil addidit nisi catalogum archiepiscoporum Moguntinorum et abbatum Fuldensium, quem ex monumentis domesticis facile colligere vel componere poterat. Nam his fontibus destitutus, nihil fere nisi brevem imperatorum, paparum (98), archiepiscoporum Moguntinorum et abbatum Fuldensium præbet notitiam; præterea inde a sæculo xi tam regum quam abbatum C fundamento posuit, iis tantum quæ ad res Anglicas

(87) A. 611.

In Germania Marianum a medii ævi scriptoribus raro tantum exscriptum reperi, primum in Annalibus quos dicunt Wirziburgensibus, qui in monasterio S. Albani Moguntino, ubi Mariani opus paulo post ipsius mortem recensitum atque auctum esse jam monui, ex chronico Wirziburgensi et Mariano (102) conflati sunt; postea in Annalibus S. Dysibodi, de quibus supra satis dixi.

At in Angliam translatum Mariani Chronicon, magnam apud ejus terræ scriptores auctoritatem assocutum est. Primus enim Florentius Wigorniensis, cum novum chronicon scribendum susciperet, illud

spectabant, additis (103); codicem secutus, nisi fallor, ipsum Cottonianum, certe ipsi valde similem, quippe cujus continuationem pariter atque ipsum

NOTE.

II, 49. Gregorius in Mar

(88) A. 394, sqq. Vitam S. Patricii antiquiorem tripertitam cum Mariano conferre nequivi.

(88) Usus sum editione Romana a. 1745. fol. Quaedam quæ hic in Appendicem rejiciuntur Marianus exscripsit.

(89) Etiam alteram paparum seriem hoc duce postea adjecit.

(90) Ita a. 338 non ipsum librum pontificalem ipsi ad manus fuisse putarim. Fortasse omnia quæ prima manu de pontificibus Romanis scripta sunt ex tali libro sumpsit.

(91) Hunc catalogum fol. 16 descripsit. Inde error ortus est a. 987 (965) sqq.

(92) Equidem conciliorum collectionem regiam Parisiensem a. 1715 adhibui.

(93) II, 19, 26. Tertio libro hanc omnibus fere paginis affert, a. 384 ad ipsum Eutropium tunc vivum provocat. Fortasse etiam historiam miscellam adhibuit. (94) I, 10.

(95 Continuationem non habuit.

(96) V. n. 69.

PATROL. CXLVII.

D

(97) Cf. quæ dixi Archiv. vi, p. 674. Fortasse etiam a. 934 (912), 937 (915) his usus est. Postea vero ne minima quidem eorum vestigia reperi.

(98) Eorum ordinem miro modo turbavit; sed errorem, inde natum quod post Joannem XII sex papas secunda manu interposuit (quorum tres priores, Joannem, Stephanum, Stephanum, nescio unde accepit, tres sequentes vero, Marinum, Agapitum, Octavianum, quos jam semel enumeraverat, secundo posuit), ipse sensi!. De his, inquit a. 987 (965), papis dubitamus. Etiam antea a. 907 (885) Marinum et a. 912 (890) Basilium ordini intrusit.

(99-100) Hæc jam antea satis acute perspexit et exposuit v. cl. Hirsch De vita et scriptis Sigeberti p. 113-122. In Bethmanni editione, quæ typis impressa erat antequam hunc finire potui laborem, quædam que ex Mariano sumpta sunt non indicantur. Adde a. 1077. Hildibrandus contradicant, imperator — depopulatur, a.1079, Heinricus-designat, ubi pauca tantum verba Sigebertus de suo adjecit. Etiam quæ a. 4085 de Gregorii morte narrantur, ex codice Mariani Gemblacensi sumpta esse videntur: v. infra, adan. 1105.

(101) Col. 604 6.6.

(102) Ex Mariano sunt a. 782, 792, 794 (Fastradi obiit), 798, 801, 803,805, 813,824, 846, 855 (Rabanus, etc.), 863, 868 (Visa est, etc.), 879, 891 (Sunderoldus, etc.), (927, 936, 953, 968, 970?) 1001 (apud Mogontiacum), 1011 et 1020, quæ de archiepiscopis Mog. leguntur.

(105) De his cf. Lappenberg Hist. Angl. I, p. Lv.

20

obtrusa videmus, in codice 3 leguntur, cujus scriptorem neutiquam Marianum transcribere sed novum chronicon condere voluisse primo patet aspectu.

textum fideliter descripserit. Florentius (1118) A falso accusatus est (113). Nam quæcunque Mariano usque ad a. 1117 (1159) historiam deduxit, quam alii - 1131 (1153) el 1154 (1178) continuarunt (104); ita vero Mariani vestigia sequi videbatur, ut Florentii Chronicon illius plerumque nomine inscribatur (105). Jam ame Florentium præsertim Robertus Herfordensis, qui sæculo x1 exeunte floruit (106), Mariani opus adhibuit, non integrum tamen exscripsit sed in compendium redegit; quod nonnunquam Mariani nomine ornatur (107) Willelmum Malmesburiensem et Matthæum Westmonasteriensem Mariani opus summis laudibus extulisse jam dixi; attamen an ipsum excripserint (108) dubito. Excerpta vero alia ex Mariano facta in bibliothecis Anglicis sæpius inveniuntur (109), quæ librum illum, quamvis non genuinum, Mariani tamen labores continentem, in plurimorum manibus versatum fuisse ostendunt.

Itaque Mariani Chronicon hucusque ineditum jure dicamus. Quod ut integrum edatur, multi nobiscum optabunt (114); neque tamen in hac scriptorum rerum Germanicarum collectione fieri potuit, cui nonnisi tertium tibrum inserendum duximus, quippe qui, disquisitionibus longioribus secundo libro absolutis, rerum gestarum contineat narrationem inde a Christo nato incipientem, et multas ob causas nobis aliisque utilem.

In bac vero editione adornanda quam accuratissime codicem secutus sum Romanum, cujus ultimam partem (inde ab a. 741) jam ante aliquot annos V. cl. Heyse cum editis contulerat, quem nunz autem vir doctissimus et amicissimus Giesebrecht, dum Romæ versatur nova ad historiam Gregorii VII historiam illusirandam subsidia collecturus, accuratissime examinavit, et partin descripsit, partim edito textui emendando adhibuit Quæ prima manus scripserit Mariano deberi, ipsi persuasum esse lectores latere nolo; et quamvis vix et ne vix quidem adducar ut idem statuam, accura issime tamen et religiosissime tantum non omnia verba ex codice exprimenda curavi; et quæcunque s enda manu sive in textu sive in margine addita sunt uneis inclusi (115). Singularem coicis orthograNOTE.

Sæculo xv exeunte Trithemius Mariani Chronicon vidit (1410); fortasse etiam Aventinus (111), præter ecs vero, quod sciam, in Germania nemo, donec Heroldus, codicem Francofurtanum nactus, prima: ejus partem sub Mariani nomine ederet: Mariani Scoti chronica, adjecimus Martini Poloni Historiam - Omnia nunc primum in lucem edita Basileæ apud J Oporinum (in fine legitur: per J Parcum 1559) fol. min.; quam editionem Pistorius (I, p. 266; ed. Struve 1, p. 448) secutus esi (112). Heroldus librum non ea qua par erat diligentia et religione edidit, sed textum additionibus arbitrariis auxisse

:

(104) Ita fortasse Ordericus hunc librum vidit, qui C dicit (1.) Joannem Wigornensem jussu Wistani episcopi acta fere centum annorum contexuisse et Mariani Chronicis inseruisse in quibus multa de Romanis et Francis et Alamannis aliisque gentibus que agnovit utiliter et compendiose narratione digna reseravit. Hunc se Wigorna in Anglia vidisse te statur. (105) Ita codices plerique qui in bibliothecis Anglicis exstant Florentium continent; cum contin. 1131 (1154): Londin. Lambeth Arch. VII, 83. Oxford Corpus Christi Arch. IV, 112; VII, 94 (utroque codice in nova editione Fiorentii (v. infra) Petric usus est). Bodlei. 2468. Arch. IV, 112; VII, 90; → et contin. — 1154 (1178) : Bodlei. 2182. Arch. VII, 90. De codice Cantabrigiensi s. x1 (Arch. HI, 442. Arch. VII, 86) et Middlehillensi (Arch. VII, 96) nihil compertum habeo; neque illum novi Oxoniensem coll. Magdalen., in quo Rogerius de Hoveden (de cujus opere cf. Lappenberg . I. p. LX1) Marianum continuasse dicitur (Arch. VII, 95). Etiam Henrici Hunto- D donensis Historiam Mari ni nomine inscriptam invemiri, codex ostendit Londiniensis; Arundel 45 (Arch. VIII, p. 754).

(106) Cf. Willelmum Malmesbur., IV.

(107) In codice Cottoniano ita: Incipit liber Mariani Scotti genere exceptum de evangelistarum voluminibus sive doctoribus; in Bodleiano vero rectius ita : Incipit exceptio Rodberti Herefordensis episcopi de chronica Mariniani. Hæc ex apographo Vratislaviensi sumpsi. Cf. Stenzel Arch. IV, p. 148.

(108) Quod Matthæum fecisse Lappenberg 1. 1., p. LXV, contendit.

(109) Cf. quæ collegit Stenzel Arch. IV, p. 116.— Angli cujusdam, collegii Mertonensis in academia Oxoniensi alumni, opus contra Mariani errores scriptum, quod ex Pithoco (de SS. Anglis) laudant Vossius, i.

1., et Struvius, p. 417, recentioris ævi esse videtur. (140) Non solam librorum initia enotavit (de SS. eccl., c. 40), sed etiam ex ipso Chronico quædam exscripsit; v. Chr. Hirs., a. 104, de Aninchado Scoto (Quæ vero ibidem de Claro monacho affert ad Marianum provocans: Multa de hoc sanctissimo viro in suis compilationibus Marianus Sco!us monachus Fuldensis et alia miracula de sanctis qui suo tempore claruerunt, ibi minime leguntur), a. 1062. Male (De SS. eccl., 1. 1.) libros de concordantia evangelistarum et de computo a Chronico discernit, cum nonnisi partes istius efficiant. Ille tamen interdum separatim descriptus esse vi letur. Talem enim affert codicem Cave (SS. ecel. Basil. 1745, II, p. 144) Cotton. E. 4, n. 26, nume ita adustum, ut præter Bedam de ratione temporis nihil discerni possit (Catal. of the Cotton. mss., p. 40).

(111) V. supra n. 25.

(112) Excerpta inde sumpta v. ap. Bouquet V, 368-370; VI, 227; VII, 241; VIII. 269; XI, 75.

(113) Etiam a Stenzelio, Frank. Kaiser 1. p. 455. (114) De Mariani editione cogitarant Miræus, Schottus, Usserius, Vossius, Wadingus, Hasius; cf. locos a Stenzelio collectos, Arch. IV, p. 196-117. Et ipsum ill. Stenzelium ab hoc consilio recessisse, mecum omnes dolebunt.

(115) Hinc inde etiam quæ prima manus postea adjecit, sed tum in notis monui hæ ubi et a quo scripta sint. Sed manus secunda in margine superiore et inferiore ea quoque scripsit que cum Chronico nullo modo cohæreat, sed in alium usum ab auc ore notata sunt, præsertim excerpta ex decretalibus pontificum Romanorum epistols. Hæc onisi. Quod ne lectores mirentur, unum alterumve locum afferam : f. 101, ubi tertius liber incipit hæc legantur vin Id. Aug., feria 2: Ecce ego pluam panem

phiam Mariano tribuendam esse, et ipse puto, A fortasse sic ab auctore pronuntiatum est). Certam

eamque corrigere nolui. Quæ ne lectorem nimis
offendat, quædam hoc loco monenda sunt. Scribi-
tur modo duplex littera pro simplici (occuli, deffe-
clio, martirologgium, civille, tulli, appollogeticum,
præsertim ss pros: cassus, Cassar, Dionissius, divis-
sio, misser, occissus, vissus, quassi, ressurrectio, du-
centissimus, millessimus et alia multa, etiam uu pro
u: manuis, Asiniuus, ii pro i : imbrii); modo sim-
plex pro duplici (efectus, Apia, suplicium, occurere,
misio, pasio, possesio, posidet, grasari, scripsise,
disperaset); b pro v (Libius, labaretur); vpro b (fave,
-vit pro -bit); st pro z (Stacheus, pro Zacheus,
Sienno pro Zeno), et z pro st (evangeliza, Zeppanus
pro Stephanis); e pro i (prespeter, demedius, mar-
teribus, exteterunt), et i pro e (disertum, disperare, B
comidebant, moriretur, inspiciret, terrimotus); etiam
ie vel ei pro i vel e (scribiens, preleio); nonnunquam
e vel i additur (thermeæ, pupilice i. e. publice). Sin-
gularis est litteræ a usus, quæ pro e, i, o et inter-
dum sine ulla causa ponitur (Alaxandria, Gallianus
et Galleianus, adjactio, centias, muliare, libare;
aparatione pro apparitione, margano pro margine;
Constantinapolis, videabaris, conhoartatur, Ticia-
num, Nicomedenasis pro Nicomediensis, Laudacia
pro Laodicea). Ut in ultimo vocabulo ita etiam
alibi u pro o ponitur consulatus pro consolatus), nisi
hæc magis calami errori tribueris. Certe alia quæ in-
veniuntur vel hoc modo explicaverim vel verborum ab-
breviandorum causa scripta esse putarim, ea præser-
tim ubi syllaba antecedenti similis omittitur (testa, va- C
sta, pro testata, vastata, depuli pro deputati, superstio
pro superstitio). In aliis tamen ita sibi constat ut hæc
consilio sic scripta esse negari vix possit (e. c, sungis
linga; eugenium pro evangelium sæpius legitur et

regulam sequitur, ubi pro ii in genitivo, ablativo, etc,
i dicit (Juli, Antoni, Arri, Dionissi, euangeli, demedi
pro dimidii; operaris). Sed leguntur etiam quæ con-
tra leges linguæ Latinæ valde peccant et quæ num
auctori an scribæ imputem dubius hæreo. Quare
id consilii tenui ut nonnisi fœdissimos et apertissi-
mos errores emendarem, præterea codicis lectione
servata hinc inde indicarem quæ legi debeant; id
quod fontibus ubique indagatis et collatis etiam
alibi facere poteram, sed ne longior essem præter
misi. Ideo etiam quæ codices 2 et 3 emendaverunt
rarius indicavi. Additiones codicis 3 afferre nolui,
quæ vero in 2, 2*, 2**, leguntur necnon continuatio-
nem brevem ex 2 edidi. Codicis enim Cottoniani
(2) exemplum partim V. D. Faerberus impensis
societatis nostræ fecit, partim jam ab Ussero in
usus J. Vossii descriptum, et nunc in bibliotheca
universitatis Vratislaviensis asservatum, inde bene-
volentia V. Cl. Elvenich bibliothecæ præfecti acce
pimus. Idem volumen (116) continet Heroldi edi-
tionem ex codice Gemblacensi (2*) a Schottio, post
etiam e Francofurtano (3), ut videtur, sed satis
negligenter emendatam. Leodiensem (2**) Bethman.
nus noster accuratius descripsit, et quæ maximi
momenti erant cum editis con/paravit. Francofur-
tensem (3) V. cl. Bohmerus benevole Hannoveram
transmisit, ita ut hoc libro ipse uti potuerim (117);
sed rarius ejus habui rationem, alio quodam hujus
collectionis volumine Annales S. Dysibodi inde
editurus, qui huc non pertinere videbantur. Quæ
vero in Florentii Chronico ejusque continuatione
(118) ad historiam Germanicam illustrandam fa-
ciunt, hoc loco addere placuit.
Dabam Kiliæ Kal. Maii 1844.

NOTE.

de celo, et reliqua. B. Per hoc quod dicitur in sexto
die colligent duplum, ostenditur quod in dominico
die primum manna datum est de celo, a dominico
enim die sextus est sabbatum, panis ergo vivus domi-
nico die quasi pluia in vellus (1. pluvia in tellus) de-
scendit; fol.106; in marg. superiore: Pars quinta
K. XXXIV. Innocentii pape K. LII. Ut si quis ca-
thecuminus habuerit uxorem, et defuncta ea post ba-
ptismum acceperit alteram, clericus esse non poterit.
Nuptiarum copula, quia Dei mandato perficitur, non
est peccatum, et ideo solvi inter peccata in baptismo
non potest. Bigamus et nisi unius uxoris virginis vir
secundum apostolum ad presbeteratum vel ad clerica-D
tum admiti non potest. In canone apostolorum K.
XVII. in parte Va K. XXXII. Si quis post baptisma
secundis fuerit nuptiis copulatus aut concubinam
habuerit, non potest esse episcopus, non presbiter,
nec diaconus, aut prorsus ex numero eorum quimini-
sterio sacro deserviunt. Ibidem in marg. inferiore :
Gregorius in vita sua sic: Si in sacro ordine consti-
tutus feminæ te permixtione esse recolis maculatum,
sacerdotis honore deposito ad ministrandum nullo
modo presumus accedere, sciturus in animæ tuæ pe-
riculo ministrare et Deo nostro te sine dubio reddere
rationem, si hujus sceleris conscius, in eo quo es

G. WAITZ.

ordine, celans veritatem permanere volueris. Item Gregorius: Florentium diaconum æclesiæ Ravennatis, qui electus ab omnibus memoratur, si tactis sacrosanctis evangeliis, sicut nobis nuntiatum est, jusjurandum præbuit, etc.

(116) Ex Vossii libraria in Blondelli, postea in Burmanni venit bibliothecam, inde Francofurtum ad Viadrum, denique Vratislaviam. De quo egerunt Hausen, De antiquissimo codice chronici Mariani Scotti Gemblacensi exemploque ejus Schottiano ad edendum parato. Dessaviæ 1782, 4, et accuratius Stenzel; Arch. II, p. 105-111.

(117) Præterea Mariani codices nullos novi Anglicos qui Florentium vel alios posterioris temporis chronographos continent, supra recensui. Gallici qui hoc nomine inscribuntur, Robertum Antissiodorensem S. Mariani monachum continent; cf. Archiv. VII, p. 195. Huc etiam liber comitis Forbin. (Arch. I, p. 64) pertinere videtur.

(118) Usus sum éditione Francofurtensi 1601, fol. Nova editio a Petri curata (Materials for the history of Brit. I.), quam unquam prodituram esse jam vix sperandum est, a V. Cl. Lappenberg mecum communicata est, sed ultra a. 1066 non procedit.