Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

celebretur. (253) Processio ad crucem in vesperis, A succentoribus dicto finiantur. (260) Post vesperas et et matutinis, et missa fiat.

Ascensio Domini ita veneretur. (254) In vesperis cantor chorum regat; duo clerici cappati responsorium canant, qui cantaverint chorum regant. Hymnus sequatur, Magnificat cum trina antiphonæ repetitione 73 finiatur. Oratione dieta, vesperæ cum Benedicamus finiantur. Processio ad missam tantum fiat. In matutinis omnes campanæ ut in Pascha pulsentur, invitatorium a quatuor clericis cappatis cantetur; hymnus sequatur; novem psalmi cum totidem antiphonis, novem lectiones cum totidem responsoriis celebrentur. Unumquodque responsorium bini clerici canant. Secundo, quinto, octavo, el ad Te Deum laudamus altare incensetur. Matuti

B

næ laudes cum hymno, et trina antiphonæ repeti- "
tione ad Benedictus, cum Benedicamus finiantur.
(255) Post tertiam processio fiat. Postea omnes pro
posse ecclesiæ ornati officium cum laudibus et se-
quentia celebrent. Vesperas ut in vigilia agant. Hu-
jus solemnitatis octavus dies non celeberrime, ut
Paschæ, colitur, sed tantum...... [f. deest ut fe-
stum apostoli] celebrabitur : quæ non solum octo,
sed decem diebus recolitur, ad instar apostolorum,
qui post ascensionem Domini semper in cœlum
mentibus intenti, adventum præstolabantur Spiri-
tus sancti. Siquidem omnibus his octo diebus, Te
Deum laudamus, et Gloria in excelsis Deo, et duo
Alleluia cantabuntur. Ab Ascensionis die usque ad
Dominicam in qua (256) historia, Deus omnium,
cantatur, (257) Actus apostolorum 74 legantur,
deinde libri Regum sequantur.

C

matutinas ipsa die memoriam resurrectionis peragant ad crucifixum.

DE PENTECOSTE, QUALITER CELEBRETUR. In solemnitate Pentecostes totum officium noctis et diei ut in die Pascha, absque officio sepulcri, sine gradali et fontis processione, ser ~ur. autem cum hymnis et responsoriis dicantur. Celabratio hebdomade fiat, ut paschalis septimanæ. (261) Dies octavus, ut primus celeberrime agatur, et idem officium noctis et diei ex toto compleatur. Hi qui ab episcopo accipiunt manus impositionem, septem diebus debent observare chrismatis unctionem; est enim septiformis gratiæ Spiritus sanctus, diebus colitur. Hoc tantum distat inter Pascha et et ejus celebritas atqué mysterium jure septem Pentecosten, quod in matutinis Paschae nullus hymnus, in hoc duo cantantur. Et 76 hora tertia sonantibus cunctis campaniis. Post Deus in adjutorium, (262) hymnus a tribus clericis cappatis altare incensantibus inchoetur; ecclesia tota illuminetur, et clerici omnes pro posse ecclesiæ induantur, et donec hymnus cantatur, (263) flores diversi coloris ad instar charismatum Spiritus sancti desursum immittantur, et sic tota hora festive celebretur. Processio ipso die fiat ut in die Pascha. In crastino et per totam hebdomadam [f., si] (264) alicujus sancti festivitas evenerit, de sancto cantetur. Sin autem, matutinæ dicantur cum psalmis [f. lectionibus et] responsoriis. (265) Missa in tertia feria de angelis, et in cæteris diebus missæ institutæ in libro officiali. Proxima Dominica cum novem psalmis et antiphonis, cum novem lectionibus et responsoriis celebretur in honore sanctæ Trinitatis, eadem celsitudine qua dies ascensionis; sed (266) Epistola legatur Vidi ostium, et Erat homo ex Pharisæis Evangelium. In crastino (267) incipiatur Regum cum suis responsoriis historia, et Paralipomenon, quæ legatur usque ad Kalendas Augusti et per totam hebdomadam cantetur missa Dominicalis. A Kalendis ipsis liber Ecclesiastes usque ad decimum octavum Kalendas Septembris. Ab ipso die liber 77 Job usque ad Kalendas: et a Kalendis Septembris usque ad medium mensem (268) liber Tobiæ et

In vigilia Pentecostes ut in Sabbato Paschæ, absque cerei benedictione, et vesperis in missa celebretur. (258) Octava hora diei populus ad ecclesiam conveniat. Prima lectio Tentavit Deus major legat. Ilanc ideo sequitur cantus, quia per fidem, quæ [f. add. præ cæteris [f. add. in] Abraham laudatur, sempiterna lætitia acquiritur. Tractus, Cantemus Domino, a duobus clericis cantetur; post sacerdos orationem, Deus, qui in Abrahæ famuli, dicat: et secundam lectionem, Audi Israel, aliquis major legat. Tractus Attende cœlum, ut primus, cantetur : quem oratio, Deus, qui nobis per prophetarum ora, sequatur. Item legatur Apprehendent septem, tertia D Esdræ. Ab ipsa die, usque ad Kalendas Octobris,

lectio et post tractu, Vinea facta, cantato, dicatur Deus qui nos ad celebrandam præsentem. Finita oratione, quarta vero lectio Nuntiavit Moyses legatur. Tractus Sicut cervus, et oratio postea, Omnipotens sempiterne, Deus, qui hanc solemnitatem, sequatur. Post totum officium ut in Sabbato [f. sancto] peragatur; sed et Agnus Dei, et communio cantetur, et (259) pax accipiatur. In vesperis cantor indutus chorum regat, responsorium a duobus clericis cappatis, scilicet Apparuerunt 75 cantetur, et iidem succentores postea habeantur. Psalmi quinque cum una antiphona cantentur, dicto capitulo et hymno Magnificat cum trina antiphonæ repetitione cantetur, et oratione sacerdotis, cum Benedicamus, a

Esther et Judith, et ab ipsis Kalendis liber Macha→ bæorum usque ad Kalendas Novembris: a quibus usque ad adventum Ezechiel, Daniel et duodecim prophetarum. Ab ipso tempore, quo celebratio santæ Trinitatis, usque ad Adventum Domini, in Dominicis et ferialibus diebus ordo ecclesiasticus servetur ut supra inter octavum [scil. diem] Epiphaniæ et Septuagesimam prænotavimus, excepto quod post vesperas cantetur vigilia mortuorum, et (269) post matutinas tantum laudes defunctorum. Ad processionem crucis de cruce cantetur (270) in vesperis Sabbati, et Dominicalibus matutinis: ubi finita ejusdem oratione, memoria, sicut placuerit, celebretur resurrectionis et processio diei a crucifixo aon

divertat; sed fuita processionali antiphona, cantor A rari, sed præcipue illud, quo Dominus noster Jesus autiphonam aut responsorium incipiat, quod ante crucem finiat. Inde revertentes ad chorum, sancti, cujus ecclesia fuerit, antiphona cantetur, et sic tertia dicatur, et officium diei compleatur.

Quatuor tempora ut tempus Quadragesimæ celebrentur. In Sabbato autem quando 78 ordines dantur, cantor chorum regat. Ad unamquamque orationem, præter ultimam, diaconus Flectamus genua dicat, scilicet lectionem trium puerorum, qui solum Deum adorantes, coram statua Nabuchodonosor genu flectere respuerunt. (271) Ultimam benedictio non sequitur (272) propter Dominicæ noctis honorem, in qua ipsa die officium missæ completur, Quia vero quatuor elementis, scilicet igne, aere, terra et aqua subsistimus, dignum est ut Quatuor Temporum jejunii maceratione omnia corporis vitia temporum varietatis administratione in nobis pullulantia resecemus. Et tribus diebus unumquodque jejunium colimus ; quia toto corde, tota anima, tota virtute, quibus sanctam Trinitatem, unum Deum, eo docente, diligere jubemur, nos his quatuor elementis subsistentes in beneplacito suo regere debemus. Quod quia non absque re fit quod primum prima Sabbati primi mensis, secundum secunda Sabbati quarti, tertium tertia Sabbati septimi celebratur; quartum vero non in quarta Sabbati decimi, in qua Nativitas Domini celebratur, sed ob ejus reverentiam in præcedenti colitur, ut in divinis sanctorum Patrum paginis reperitur, ad evitandum fastidium nostro operi inserere 79 omisimus. In his itaque temporibus, in Sabbatis post nonam, (273) in missa vespertinali quidem hora, quæ pars est Dominicæ resurrectionis, a beato Leone summo pontifice, cæterisque sanctis Patribus, ordinum consecratio fieri constituitur, quæ jejunis a jejunantibus conferatur. (274) Ante nonam vero fieri sacra auctoritate prohibetur. Et iterum unumquodque tempus tribus diebus jejunamus, quod tribus consistit mensibus. (275) In die vero Dominica episcoporum ordinatio celebretur. In ipsa enim creatus et redemplus est mundus; in ipsa super apostolos descendit Spiritus sanctus. Unumquodque gradale unus clericus ante altare canat. Responsorium, Benedicite, et tractus a binis clericis cantetur, et in fine missæ, Humiliate capita, non dicatur. Quatuor Temporum in quarta feria dua lectiones leguntur; quoniam hi qui ordinandi sunt, ut notitiam legis et prophetarum habeant, admoneri debent, et secundum apostolum fulgere doctrina et sermone (1 Tim. v, 17).

DE FESTIVITATIBUS SANCTORUM. Oportet nos festivitates sanctorum discernere qualiter celebrentur, ne sint nobis fastidiosa, si superflue agimus; aut si nimis reticemus, eorum juvamine careamus. 80 Quibus quamvis una in regno Dei sit gloria, tamen secundum ordinis primatum, aut corporum affinitatem, sunt nobis eorum festa celebranda. In primis festa beatæ ac gloriosæ virginis genitricis Dei Mariæ celeberrimo studio decet venc

B

Christus secum eam in suum clarissimum solium transvexit. In vigilia hora nona missa festive cum una cappa in choro celebretur. Omnis jejunet popu lus. In hac igitur festivitate (276) in vesperis binæ et bine pulsentur campana. In vespertinis psalmis quinque antiphone cantentur. Capitulo dicto (277) responsorium duo cappati canant, et iidem ex utraque parte chorum regant cum cantore, donec Dominum benedicant. Hymnus dicatur; cum duobus thuribulis altare incensetur. Magnificat cum trina antiphonæ repetitione dicatur. In matutinorum initio omnes campanæ pulsentur. Quatuor clerici invitatorium cantent, bini unumquodque responsorium. (278) Diaconus cappa indutus cum processione pergat ad pronuntiandum Evangelium : secundo, et quinto, et octavo [add. responsorio], et ad Te Deum laudamus altare incensetur. In noet. et mat. hymni dicantur. Ad Benedictus antiphona ter repetatur. Post tertiam 81 ad processionem in claustro, aut ubi defuerit, in circuitu ecclesiæ pergant. Officium missæ festive celebretur. (279) Omnes clerici pro posse ecclesiæ induantur, et missa cum laude et sequentia festive celebretur. (280) Clerus, et cui ex populo placuerit, communicetur. Diei vesperæ fiant ut vigiliæ. Omnes ergo dies usque ad octavum more Dominicali celebrentur, excepto quod (281) in nocturnis quatuor lectiones legantur. Te Deum laudamus cantetur. Dies octavus ut apostolica festa celebretur. Eodem modo et nativitas ejusdem, et purificatio, et annuntiatio, et sancti, cujus ecclesia fuerit. et (282) omnium sanctorum: sed et aliæ ejus festivitates absque vigiliis et octavis, et sancti ejusdem vigilia, si confessor fuerit, omnium sanctorum, octavis. In crastino omnium sanctorum fiat festiva celebratio omnium mortuorum, in qua (283) non dicatur hymnus aut invitatorium. Bini clerici cantent unumquodque responsorium : (284) duo regant chorum, duo cappati gradale, quatuor cantent tractumu. Ma-tutinæ, et (285) horæ diei nullomodo prætermittantur, sed has ferialiter dictas agenda mortuorum festiva sequatur. Prima dicta, tres psalmi, scilicet Ad Dominum 82 cum tribularer, Levavi, Lætatus sum, in tono dicantur, et versu dicto, Kyrie eleison cantetur. Oratione Dominica finita cum primo tanD tum cap. Requiem æternam, oratio sequatur. Eodem modo in cæteris horis, exceptis [f. vesperis] et matutinis. In tertia, Ad te levavi, Nisi quia Dominus, Qui confidunt, versiculus erit: A porta inferi. In sexta, In convertendo, Nisi Dominus ædificaverit, Beati omnes, . Non intres in judicium. In nona, Sæpe expugnaverunt, De profundis, Domine, non est, versiculus In memoria æterna. (286) In completorio, Deus misereatur, Deus in adjutorium, Domine, exaudi orationem meam, auribus, versiculus: Requiem æternam. i

C

(287) Festivitas nativitatis sancti Joannis Baptistæ, et passiones apostolorum Petri et Pauli, et Andreæ, et in monte Gargano memoria beati Mi

tunica, duo in albis, qui candelabra, et unus, qui thuribulum deferat. Gradale duo in albis canant, et duo cum cappis Alleluia.

chaelis, et sancti Martini depositio, uno modo cele- A induantur. Diaconus dalmatica, 85 subdiaconus brentur. In his solemnitatibus campanæ binæ et binæ pulsentur :.quinque psalmi in vesperis cum una antiphona tantum cantentur. Responsorium duo cappati canant, qui postea chorum regant, donec Dominum benedicant. Cum uno thuribulo altare incensetur. (288) Invitatorium in matutinis a tribus clericis cantetur. Responsoria bini et bini cantent. in nocturnis et laudibus 83 hymnus cantetur. Processio non fiat. Unaquaque die usque ad octavum, nisi major festivitas interciderit, de illis cantetur, et tota matutina dicatur. (289) Dies octavus ut dies Dominica celebretur.

Solemnitates cæterorum apostolorum, et evangelistarum, et exaltationis sanctæ crucis, et decollatio

sancti Joannis, et (290) dedicatio sancti Michaelis in Mari, et ad Vincula sancti Petri; et conversio sancti Pauli, et sanctorum martyrum Laurentii, Mauritii, Dionysii, Nicasii, sanctorumque confessorum; ordinatio Gregorii, Augustini, Hieronymi, Nicolai, Gildaldi; translatio sancti Benedicti, æquali ordine celebrentur. In horum festivitatibus (291) in vesperis et matutinis chorus non regatur. Responsorium a duobus clericis cappatis cantetur. Ad Te Deum laudamus, et ad Benedictus, altare incensetur. Invitatorium duo cappati canant: unumquodque tertium responsorium a binis cantetur : (292) officium cuir. laudibus et sequentia celebretur : et quotidie usque ad octavum eorum tantum memoria recitetur. In octavo die, nisi alicujus sancti festivitas evenerit, de ipsis cantetur, et matutina dicatur. Hæ sanctorum festivitates, quæ more Dominicali 84 celebrantur, excepto quod (293) matutina non dicatur: Silvestri, Sebastiani, Vincentii, Agnetis, Cæciliæ, Agathæ, cathedra sancti Petri, Gervasii; translatio sancti Martini, Wandregisili, Germani; inventio sancti Stephani, Remigii, Georgii, Leodegarii, (294) Romani, Audoeni, Brictii, Lucia virginis, et aliæ quæ placuerint, et omnium sanctorum pontificum qui huic Ecclesiæ præfuerunt.

DE DIE DOMINICO.

B

C

Dies Dominicus ita celebretur. In sabbato psalmis diei cum antiphonis suis cantatis, et dicto capiLulo (295) responsorium a duobus clericis absque cappis cantetur, quod hymnus sequatur. Et ad D Magnificat, altare incensetur. In matutinis invitatorium a duobus absque cappis cantetur, quod hymnus sequatur. Novem lectiones et novem responsoria dicantur; Te Deum laudamus, excepto adventu et quadragesima, dicatur. Hymnus in nocturnis et laudibus dicatur. (296) In matutinis, exceptis præfatis temporibus, una tantum antiphona cantetur ; post primam processio fiat, ut prædictum est. Officium auobus cantoribus celebretur. Ministri ita

Quia vero de divinis mysteriis tractavimus, oportet discernere quibus sacris indumentis ministraturi induantur. Amictus igitur primum est indumentum quod ideo collo circumdamus, quatenus vox, quæ per collum egreditur, ab omni prava locutione muniatur : ut juxta Prophetam cor nostrum custodiamus, ne in lingua nostra delinquamus. Secundum, camisia linea, quæ alba, vel poderis, vel talaris nuncupatur...... nodum corporis arcta totum corpus absque...... quem nimio labore perducitur, mentis et corporis munditia designatur, quæ multo jejunii, et vigiliarum, et orationum, bonorumque operum exercitio acquiritur. Per stricturam...... cor, cunclaque membra corporis...... talarem vero longitudinem...... consummationem, per rugarum devitationem, quibus...... complexiones...... puritas fidei catholicæ, per...... Per stolam, quæ dicitur orarium, jugum Domini suave, et onus ejus leve, per quod designatur...... stolæ puritas...... Per longitudinem usque ad pedes virtus 86 humilitatis. Per balteum quo lumbi restringuntur, castitas designatur...... Deinde sequitur tunica, de qua dixit Dominus ad Aaron: Facies tibi tunicam hyacinthinam (Exod. XXVII, 31). Hæc vero sub dalmatica induitur, et...... nominatur. Hyacinthus vero rarus est, nec densitate obtensus, nec rutilat æqualiter sereno enim cœlo fit perspicuus, et pallidus est, varius, et quasi ætherei coloris. Per æthereum et varium colorem designat vitam sacerdotalem, quæ supernis solum incessanter intenta desideriis, conversationem juxta Apostolum debet semper habere in cœlis (Philipp. m, 20). Per coloris mutationem fraternam compassionem, ut Apostolus ait, Gaudere cum gaudentibus (Rom.x11, 15). Quod propria est pontifici, significat rationem sublimium non patere nisi perfectis. Per hoc quod est vestis interior, et non cingitur, virtutes animæ soli Deo cognitas sine intermissione semper habendas. Per dalmaticam vero, quæ candid...... [f, candida est, et] lineis coccineis ante et retro a summo usque deorsum decoratur...... munditia cum utriusque Testamenti prædicatione, et Dei proximique dilectione, designatur, quibus fulgere debent sacerdotes atque diaconi. Per duodecim fimbrias, quas utræque lineæ 87 in se continent, duodecim rami virtutum, qui ex charitatis radice......: quos etiam Apostolus enumerat, dicens: Charitas patiens, benigna est (1 Cor. xii, 4), et reliqua. Tertia vero linea, quæ.....

Reliqua desiderantur in codice Salicosano (Gall, de Saulceuse), unde hæc excerpta sunt.

OBSERVATIONES

AD LIBRUM

DE OFFICIIS ECCLESIASTICIS.

B

88 (1) Domino vere sancto, et meritis honorando, A majores proferri possunt, Carolus Calvus Francorum Maurilio, Operisær statim ex inscriptione deprchenditur. Cum enim Joannes noster Abrincenses infulas ante annum Christi 1061 non inierit, ut superius observavimus, Maurilius autem in pontificatu annum 1067 haud excesserit, extra dubium est librum qui superstisti dicatus est, intra illius septennii tempus scriptum fuisse. De Maurilio notæ sanctitatis antistite (qui primarium Deiparæ templum perfecit et dicavit) præter ea quæ exstant apud vulgatos auctores, Guillelmum Pictavinum in gestis Guillelmi ducis, Willelmum Gemeticensem I. VII Hist. Norman., c. 24 et 38; Ordericum Vitalem eccles. Hist. 1. ¡y et v, Willelmum Malmesburiensem De gestis regum Angl. lib., et alios, consulenda sunt gesta archiepiscoporum Rotomagensium ex ms. codice cburneo ecclesia metropolitana; quibus, quod hac parte prolixiora sint, omissis, duo notatu digna buic loco inseruisse non pigeât. 1. In antiquo libro pontificali ejusdem ecclesiæ formulam exstare professionis fidei de veritate carnis et sanguinis Christi in Eucharistia contra Berengarium ejusque successores in concilio provinciali, præsidente huic sanctæ sedi (verba sunt formula) venerabilis memoriæ Maurilio, latam, quam integram hic describere supervacaneum duximus, quod religiosissimi D. archiepiscopi beneficio, una cam doctissimis ejus scriptis in lucem jam prodierit. 89 2. Locum illum, qui Maurilii primum, deinde Guillelmi cardinalis de Stotevilla, sepulcro qondam illustris, nunc mutata rerum facie vacuus in navi basilicæ visitur, clero Rotomagensi semper venerationi fuisse, hacque de causa solere statis diebus thurificari. Ejus autem rei ratio non modo ex antistitis sanctitate petenda est, cujus ille tantam posteris opinionem reliquit, ut loens is vulgo S. Maurilii tumba diceretur: verum etiam ex antiqua traditione, qua sibi persuasum habuere majores nostri altare maximum antiquitus ibidem fuisse constituLum, ut aperte indicant litteræ canonicorum Rotomagensium ad eumdem cardinalem, quarum exemplar in ecclesiæ scriniis asservatur. JOANNES Pre

rex in diplomate pro rebus ejusdem ecclesiæ: Riculfus venerabilis Rotomagensis archiepiscopus detulit serenitati nostræ præceptum avi nostri divo memoria domni imperatoris Karoli, in quo continebatur, quod ad petitionem sanctæ recordationis domni archiepiscopi Kemigii prædecessoris sui quasdam villas viris sanctæ suæ metropolis ecclesiæ Rotomagensis canonicis in aula S. Mariæ Domino deservientibus, etc., delegasset. Ricardus Normanniæ dux in charta pro monasterio Fiscannensi : Accitis totius. nostræ diœcesis episcopis, Roberto scilicet sanctæ RoLomagensis ecclesiæ archiepiscopo, necnon et Radulfo. sanctæ Bajocensis ecclesiæ præsule, etc. Robertus Normanniæ dux cognomento magnificus, et Robertus Rotomagensis archiepiscopus in charta de rebus. ejusdem ecclesiæ: Placuit nobis res sanctæ ecclesiæ Rotomagensis, quæ capitalis et metropolis est regni nostri, etc., confirmare. Philippus 1 Francorum rex in diplomate archivi archiepiscopalis dato anno Christi 1091: Concedo abbatiam S. Mellonis de. Pontisara domno Willelmo Rotomagensi archiepiscopo, et omnibus successoribus suis, et dono in fea:um, ut eam de me et successoribus meis perpetuo teneant ad honorem et exaltationem 90 sanctæ Rotomagensis ecclesiæ. Ludovicus XII rex in litteris concessionis duorum modiorum salis in gratiam canonicorum Rotomagensium datis Blasiis anno Christi 1506: His denique temporibus huic sanctæ ecclesiæ Rotomagensi præest, volente Deo creatore, Georgius de C Ambasia noster consanguineus carissimus, sanciæ sedis apostolicæ et Romanæ ecclesiæ cardinalis, legatusque de latere nobis probatissimus, nostrique imperii. patricius et consiliarius fidelissimus. PR.

[blocks in formation]

(3) Joannes Abrincacensis. Sic Bajocacensis, et Parisiacensis, pro Bajocensi et Parisiensi passim ejus ævi scriptoribus. Rectius forte Abrincatensis, ut apud Ordericum ecclesiast. hist. lib. 1, iv, vi et XIL. Porro de Joanne, præter testimonia superius ad libri limen allata vide eumdem Ordericum lib. iv et v, et Matthæum West monasteriensem ad annum Christi 1073 et 1079, quibus adderem anonymum S. Audoeni monachum, nisi Joanni parum æquus videretur. PR. (4) Postquam de metropolitana sede stillare videbimus. Concilium Rotomagense celebratum sub Waltero de Constantiis archiepiscopo A. C. juxta veterem Galliæ calculum 1189, 3 idus Februarii can. 1 Antiquorum Patrum nostrorum vestigiis.

adhærentes in primis decernimus, ut omnes suffraga- A tulares. Item statuimus, quod quicunque ad missam,

neæ ecclesiæ nostræ in legendo et psallendo usum hujus sacrosanctæ ecclesiæ metropolitana imitentur. PR.

(5) Item concilium oletanum x1, can. 3. Juxta Carthaginense concilium.Quartum scilicet,can. 44 et 45, quorum alter ad tonsuram, alter ad habitum pertinet. Prioris mentem ne quis suo arbitrio interpretaretur, placuit concilio iv Toletano tonsuræ formam disertis verbis ita præscribere can. 41: Omnes clerici, vel lectores sicut levitæ et sacerdotes, delonso superius toto capite, inferius solam circuli coronam relinquant : non sicut hucusque in Galliciæ partibus facere lectores videntur, qui prolixis, ut laici, comis, in solo capitis apice modicum circulum tondent. Ritus enim iste in Hispania hucusque hæreticorum fuit. Unde B oportet ut pro amputando ecclesiæ scandalo, hoc signum dedecoris auferatur, et una sit tonsura, vei habitus, sicut totius Hispaniæ est usus. Qui autem hoc non custodierit, fidei catholicæ reus erit. AstipuHatur huic instituto omnium fere locorum et temporum consensus, 91 ut mirum non sit, si tam severe in ejus contemptores ecclesiasticae leges animadverterint. Testantur id antiqua provinciæ nostræ decreta, atque in primis concilium Rotomagense sub Waltero can. 5: Sacerdotes et clerici coronas habeant patulas et decentem crinium circumferentiam. Istius constitutionis transgressores ab ecclesiasticis beneficiis suspendantur. Qui vero beneficia non habuerint, et ila comam nutrierint, privilegio careant clericali.` Præcepta nova Petri de Colle-medio archiepiscopi, G qui sedere cœpit anno Christi 1237: Cum in tonsura et maxime habitu differre debeant a laicis sacerdotes, in quibus plures invenimus istis temporibus delinquentes, præcipimus quod omnes coronam magnam habeant, et tonsuram altam et bene rotundam. Et qui in his de cætero invenietur culpabilis, gravius punietur. Concilium apud Pontem-Audomari habitum anno Christ 1267. [sedente archiepiscopo Olone Rigaltio], clericos, etiam uxoratos, ad deferendum tonsuram et habitum clerico congruentem trinis monitionibus adigi præcipit, et addit: Denique si post præmissas monitiones aliqui clerici in apostasia tonsuræ et ha bitus permanserint et contingat quod pro suis excessibus a secularibus judicibus capiantur, in criminibus comprehensi; non præcipiemus eos per censuras eccle- D siasticas liberari. Eadem fere sanxit concilium aliud ibidem anno Christi 1279 (Collect. conciliorum Rotomag., pag. 276) celebratum. Tepescente demum disciplina, canonici Rotomagenses in capitulo generali anno Christi 1311 hæc de tonsura et habitu statuerunt: Ut quanto ecclesia nostra cæteras nobilitale præcellit, sic ejus ecclesiastici servitores majori honestate a cæteris distinguantur : statuimus ut universi canonici, capellani, et clerici chori nostri tonsuram amodo deferant congruentem, in quantitate fere similem tonsuræ puerorum de altari, a quibus circa hoc antique consuetudinis servatur honestas. Nec quisquam prædiciorum amodo consulitios deferat so

evangelium et epistolam, in tabula scriptus fuerit, tonsuram ac barbam se radi faciat : alioquin in officio suo nequeat ad altare, donec rasus fuerit, ministrare: decernentes ut hoc statutum, et omnia alia edita in hoc capitulo generali, inter illa statuta numerentur, quæ quilibet canonicus in sua receptione jurat servare. Plura de tonsura Isidorus De ecclesiast. offic. 92 lib. 1, cap. 4; Albinus Flaccus Alcuiuus, lib. De div. offic.; Amalarius item De ecclesiast. offic., lib. 1, cap. 5; Rabanus Maurus De institut. clericorum lib. 1, cap. 3; Rupertus abbas Tuitiensis De div. offic., lib. 1, cap. 25; concilium Agathense can. 20; Stephanus II papa in responsis in Carisiaco villa ad annum Christi 754, can. 18; concilium Aquisgranense A. C. 816, lib. 1, qui est de institutione canonicorum, cap. 1; Coyacense anno Christi 1050; West-monasteriense anno Christi 1175; Eboracense anno Christi 1195; Oxoniense anno Christi 1222; Londinense anno Christi 1237; Ravenn. 1, anno Christi 1286, rubr. 3; Ravenn. 1, anno Christi 1314, rubr. 10; Ravenn, IV, anno Christi 1317, rubr. 4; ac demum Patrum ætate Rotomagense anno Christi 1581, tit. De episc. et capit., § 7, et tit. De curat. et aliorum offic., § 9, et Remense anno Christi 1385 tit. De clericis in gen., § 18. PR.

(6) Variis nec rubeis utantur indumentis. Plurimis conciliorum decretis idem fuit prohibitum. Unde autem heteromallon rubeum in cappis hiemalibus canonicorum sumpserit exordium non liquet, huic enim instituto repugnat.

(7) Quod capul nostrum ex apostolica doctrina in superiori parte radimus. Primis temporibus radere caput minus usitatum fuisse videtur quam tondere, nam S. Hieronymus in caput XLIV Ezechielis ait : Perspicue demonstratur ne rasis capitibus sicut sacerdotes cultoresque Isidis et Serapis nos esse debere; hujusque usus moralem rationem affert S. Gregorius lib. Pastoralis, cap. 7, et lib. 1 Regist., ep. 21. Ex apostolica autem doctrina dicitur descendere, sive quia tonsuram gestamus exemplo S. Petri, ut habet ordo Romanus; isque ita in memoriam Dominicæ passionis attonsus est, ut legitur apud Bedam lib. v list., c. 22, sive quia cam Petrus instituit, ut tradunt Gregorius Turonensis lib. 1 De mirac., cap. 28, concilium Triburiense can. 20, et Gemma animæ lib. 1, c. 195.

(8) Per coronam capillorum, quam in inferiori parie por:amus. Hinc planum est clericos circulum crinium in modum coronæ olim deferre solitos, sient hodie gestant Franciscani. Idem quoque præcipitur in synodo Ebroicensi a. 1576, cap. 3, de vita et honestate curatorum et aliorum ecclesiasticorum, art. 3, et in Rituali seu Manuali Rotomagensi 93 1651 edito, part. 1, pag. 383, in hunc modum: Clerici professionis suæ memores Dominica coronæ signum in capite religiose deferant ac nunquam dimittant. Qui secus fecerint, tanquam ecclesiastica desertores militiæ, sacrorumque canonum contemptores districtæ,

« VorigeDoorgaan »