435

eis acriter vulneraverunt, aliquos etiam occiderunt. Nam arma curialium in hospitiis derelicta, dum ipsi circa regem frequentes essent, urbani præripuerant, et ne illi, quorum erant, ea invenire possent effecerant. Rex talia videns, volebat se periculo dare, et vel suos eripere vel cum eis simul occumbere; sed qui circa eum erant, totum hunc tumultum propter eum fuisse inceptum cognoverunt, et ideo eum de palatio *** descendere non permiserunt. Contraxerunt ergo se curiales et omnis exercitus in majorem ecclesiam Sancti Martini, et ibi conglobati, consiliis armisque muniti, subito cum magno impetu exierunt, et urbanos aut occiderunt aut ceperunt, præter eos qui fugæ se credentes, timore pernicitatem præbente abierunt velociter. In crastino vero omnes ex urbe majores ante regem supplices venerunt, et de malitia quam fecerant, supplicia quæ rex volebat accipere dederunt, et ut posthac imperpetuum fideles ei manerent, juraverunt.

ral, promissionibus singillatim præmissis, eligeretur, A cli, curiales inermes incurrunt armati, et multos ex ipsa electio non Sincera, sed hæresis simoniacæ veneno polluta videretur. Tamen quædam sunt ibi causæ specialiter exceptæ, quas, quia injuste viguerant, deberel emendare; scilicet ut episcopatus non pro pretio nec pro amicitia daret, sed unicuique ecclesiæ de suis electionem, sicut jubent canones, permitteret. Hoc etiam ibi consensu communi comprobatum, Romani pontificis auctoritate est corroboratum, ut regia potestas nulli per hæreditatem, sicut ante fuit consuetudo, cederet, sed filius regis, etiam si valde dignus esset, potius 432 per electionem spontaneam quam per successionis lineam rex proveniret; si vero non esset dignus regis filius, vel si nollet eum populus, quem regem facere vellet haberet in potestate populus. His omnibus legaliter constitutis, Ro- B dulfum electum regem Mogontinam cum magno honore deducunt, et ei dum consecrationem regis accipiebat, venerabiliter et fortiter, sicut mox apparebat, assistunt. Consecratur autem a Sigifrido Magontinæ civitatis archiepiscopo, præsentibus et adjuvantibus aliis quamplurimis anno Domini 1077, 7 Kal. Aprilis.

433

C

92. Ipso vero die consecrationis ejus pene contigit miserandum facinus, ut fieret dies unus principium et finis regni ipsius, et de eo vere possit nasci proverbium, quia tam vigil rex esset, ut in regno suo numquam vidisset somnum. Namque cum ipsa die ejus unctionis in introitu missæ invitaretur sub nomine lerusalem tota fidelium ecclesia ad lætitiam spiritualem, et inde habeat omnis fere ecclesia, etiam in religiosis personis, ipso die ludendi non spernendam consuetudinem prandio novi regis finito, juvenes ejus ad ludum venere communem, causam ob duplicem, cum regie consecrationis, tum 434 magis antiquæ consuetudinis. Urbani vero videntes hunc ludum, in crudelem sunt accensi zelum; et quia magis favebant exregi quam regi, cogitabant illum ludum turbare, et semen aliquod, unde seditio nasceretur, inmittere, ad quam sedandam dum rex procederet, modo quolibet occisus interiret. Miserunt ergo quosdam suos juvenes, ut curialium ludo se miscerent, et aliquam qualibet arte materiam belli construerent. Itaque unus ex ipsis cujusdam nobilis ex curia crusinam (40) gulis D (41) ornatam quasi furtim præcidit, et quasi furtum volens abscondere recessit, et tamen malebat deprehendi, ut acciperet quod accepit. Nam ille cujus honesta vestis erat dehonestata, ut illum qui sure vestis partem gestabat insecutus est, colaphum ei tantum dedit, suique vestimenti particulam recepit. Tunc urbani in subsidiis ad hoc ipsum colle

43 deest 1. 1b. saa ita 1. 1b. 434 438 no 1. nomen 1b. 439 nulle 1.

(40) Germanice Krause, collare.

93. Sed rex non habens eis fidem, civitatem dimisit, et ad Suevos abiit; ibique parum moratus, ad Saxoniam transivit. Nam Dominicæ resurrectionis festivitate apud Augustam civitatem celebrata, in Pentecosten ad Erpesfort venit, et inde non parva Saxonum multitudine cum regali honore deductus, apostolorum principum principalem 37 in urbe Merseburgensi devotione multa celebravit. Quo cum de cunctis Saxoniæ partibus majores et mediocres convenissent, regemque, sicut a principibus erat eleclus, unanimiter in regno confirmassent, dixit rex sibi non videri decens vel utile, Saxones quasi plena pace politos domi quietos sedere; suasitque illis ut, exercitu collecto, hostiles ultro partes invaderent, quatinus aliquid fortiter agendo, et a se desidia, qua notati erant, notam 38 abjicerent, et hosti, qui de victoria superbus tumebat, arrogantiam minuerent. Quod et ipsi læti fecerunt.

94. Igitur in Augusto mense cum magno exercitu rex Rodulfus urbem Wirtzeburg obsedit, ad quam expugnandam machinas diversi generis parari jussit. Quæ dum parabantur, ipse sicut rex Christianus, Deum timens, secum cogitabat, quia si urbs capta fuisset, ab ecclesiis vel ecclesiasticis rebus diruendis vel diripiendis vulgus semel intromissum nec ipse rex revocare posset. Ergo lentus ibi sedebat, el occasiones diversas ne pugnaretur ad urbem quærendo, integrum fere mensem nihil proficiens ibi manebat; maluitque gloriosam, quasi urbem capere non posset, habere contumeliam, quam periculosam, ut urbe destructa nulli 439 sacræ rei parceretur, adquirere gloriam.

(41) Pelliculis murium pretiosis, quás nonnunquam rabricata fuisse legimus.

PATROL. CXLVII.

18

445

95. Interea Heinricus exrex, exercitu nec magao A robore virtutis invenit. Quid in narrando moram nec forti congregato-nam maxima pars ejus ex mercatoribus erat obviam nostris ire paravit; pigroque progrediens incessu, Bawarios et Boemios, quos sibi in auxilium venire sperabat, frustra expectavit. Quo rex Rodulfus audito, lætus obsidionem dimisit, hostique savo sævior occurrere festinavit. Ad fluvium itaque qui vocatur Neckar exercitus ambo convenerunt, et in diversa ripa animo pugnandi diverso castra posuerunt. Nam nostri dederunt illis optionem, ut vel ipsi longius a litore recedentes sibi facultatem transeundi concederent, vel ipsi nos.ræ ripa spatio securi accepto, cum nostris pugnaturi transirent. Illi vero, quamvis multis, ut utrumlibet facerent, convitiis essent exagitati, neutrum facere yoluerunt. Cum autem multos ibi dies sedissent, et B illis nostri locum ad se veniendi sæpe frustra dedissent, tandem illi nec se nostris 440 pares, nec auxiJium quod sperabant venire videntes, cum militari non possent virtute, astutia temptabant a se bellum istud amovere. Fecerunt enim cum nostris pacem sequestram, qua, si posset fieri, per mutua colloquia pervenirent ad pacem perpetuam. Ad se invicem igitur veniendi securitate concessa, dixerant illi, quid opus esset nostris secum ferro decernere, cum ipsi parati essent rem verbis agere; et si quidem nostram causam justitia commendaret, se relict domino suo nostris associari, ea condi ione, ut si sua causa melior esse probaretur, nostrates illis eadem lege conjungi non dedignarentur. Quod cum nostri laudassent, et ipse rex noster se, ut pax inter eos fidelis fieret, Libenter a regno descensurum promisisset, constituto die, quo ad hanc causam terminandam, neutro rege præsente, venirent, ab invicem 'ambo exercitus discesserunt; et ecce illi magnam turbam ex Bawariis et Boemiis, quos jam diu expectaverant, advenire viderunt. Quo coguito, Heinricus nimis lit ketus; factaque pacis oblitus, jam ostros a tergo minus cautos invaderet, si principes illi, qui pacis faciende mediatores vel auctores fuerant, fidem suam contaminare non timerent. Itaque nostrates domum cum pace reversi, annum fuerunt integrum nec lædentes aliquem nec ab aliquo lasi.

facio, cum illi nullam fecissent in agendo? Prolium incipitur fortiter (Aug. 7), immo crudeliter; ex utraque parte pugnatur, et hinc et inde fuit diversus eventus pugnæ; fugiunt isti, fugiunt illi; nostri capiuntur sed eripiuntur, hostes interficiuntur. Ex nostris itaque primi fecerunt fugam, qui numquam venire debuissent a pugnam, episcopi scilicet unius nominis, sed, ut ita dicam, non unius *** ominis; uterque enim Werinherus vocatur. Sed Magedaburgensis ab incolis illius patriæ interceptus, miserabiliter occiditur; Merseburgensis vero despoliatus, in patriam nudus revertitur. Quod illi ne non ad contumeliam, quisquis hoc legit, sel dixisse putet ad gloriam; quia ab ipsius ore non semel audivi, quod ipsam nuditatem non tolerasse nollet pro pondere quolibet auri vel argenti. In eadem fuga sunt capti Bernhardus Romanæ sedis archidiaconus, Sigifridus archipræsul Magontinus, Adalbertus Wormatiensis episcopus. Sed dus illos non longe post eripuit Dei clementia, tertius iste perductus est in Heinrici crudelis tyrauni præsentiam; qui tamen longe po-t, invito tyranno, divina liberatur misericordia. Quos omnes, quia melius sciebant psalmos cantare eo quod nutriti sub religione essent, quam legiones armatas ad bella disponere, solo visu præliantium versos in fugam, tanta multitudo sequitur, ut rex totum exercitum penitus fugae se dedisse arbitraretur. Quos cum rex nec victoriam certam promittendo, nec servitutem C perpetuam nisi fuissent reversi minando, potuisset revocare, solum se relictum cum paucis existimans, cœpit ipse etiam paulatim revertendo Saxoniæ finbus appropinquare.

441

96. Sequenti vero anno, qui erat ab Incarnatione Domini 1078, iterum Saxonicus congregatur exercitus, et missa legatione Suevos obviam sibi venire rogaverunt, ut utriusque populi virtute conjuncta, omnes sibi adversantes vel ad se transire compellerent vel sibi fœderari nolentes dira bellorum tribulatione fatigarent. Quod cognoscens *** Heinricus, robore congregato intervenit medius; nec est passus ut uterque in unum conveniret exercitus. Exercitus ergo Saxonicus ad Methelrikestad 3 venit, ibique Heinricum cum non parvo

Moris. 1. 441

D

97. Interea nostri, qui fortes hostibus se primo miscuerant, nihil de post terga relictis scientes, adversariis fortibus fortes resistebant, minus vero fortibus fortius insistentes, cos fugæ præsidium petere compellebant. Ibi quidam de nostris adversarium sibi videns obvium, velut suum salutavit socium, dicens : Sancte Petre! › quod nomen Saxones pro symbolo tencbant omnes in ore. Ille vero nimiam superbus et tantum deridere nomen exorsus, in ejus vertice librato mucrone 49: Hoc, inquit, tibi tuus Petrus mittit pro munere! et nondum sermonem finierat totum, cum gladium Saxonis alterius in cerebro habebat, dicentis: ‹ Et hoc habeas munus ex parte tui Heinrici, tyranni insanicntis. >

98. Hardwigus 80 tune Magontini prasulis archicapellanus, in eodem die post annum urbem Magedaburgensem archipræsul ingressurus ab hostium multitudine, ne ullus ei locus esset evadendi est circumdatus (an. 1078, Aug. 7). Cui cum illi velud capto illudentes dicerent, quia libentius VARIE LECTIONES.

412 congregatus 1. agnoscens 2. **methelrikesta lt 1. methelrichestad 2. macheltikestad 1b. c. Dresd. *** minus 1. ita 1b. deest 1. **6 eps 1. * deest 1. **s fortes 1. crunone 1. 450 Herderigus 1. Hardewicus 1. $5 circumvallatus 1b.

:

cam tunc in gratia domini sui, sicut olim fuit, A diis vastaverunt, quia incole illi pridie nostros fu

99. Willehalmus 3, Geronis comitis filius, cum temere paucis se comitantibus iret, ab Everhardo 455, qui de magnitudine barbæ agnomen habebat, ex improviso capitur, et Heinrico domino suo ina- B gna pars triumphi præsentandus a militibus suis ducitur; ipse vero non longe, quasi ne ab aliquibus eripiatur prospiciens, insequitur. Et ecce copiæ Saxonum majores illi de latere veniunt, et cum non multum repugnantem citius occidunt. Quod videntes illi qui 456 Willehalmum ducebant, ejus obliti, ad suum dominum festinabant. Ille vero, sui non oblitus, quanta potuit velocitate ad suos est

101. Fridericus autem, collectis ad se de diversis partibus a prælio revertentibus, noctem illam in p honorem, non libertatem, sed solam vitam, quam

vis vel hac essent indigni, postulare. Quibus verbis, sicut ipse callidus dictaverat, peroratis, illi qui, hæc credula nimis aure perceperant, inani spe jam totam Saxoniam possidebant, et quasi jam possidentes, inani spe decepti, animo tumescebant. Tota igitur festinatione, quo spes eos traliebat, sequi properabant; nec exercitum valde magnum VARIE LECTIONES.

482 ita corrigo; an 1. 1b. 483 Willehelmus comes de Camburh, patrem habens Geronem, patruum vero Dedonem marchionem 2. * paucissie 1. 35 E. Barbato principe prænobili 2. 458 somerschenburg. 45. 459 videbat 1. 463 rediderunt 1. 46% soxonica 1. 465 peniteret 1. 468 ita 2. iligm (indignam) 1.

NOTE.

esse volebant, ne singuli eo minus illius regionis A montes proficisci nequivimus. Quocirca monemus

467

aceiperent, quo plures illam divisuri fuissent; quia matura fert ut tanto fiat partium minor quantitas, quanto fuerit earundem partium numerosior pluralitas. Venientes ergo ad silvam quæ Thuringos separat a Francia, audiebant, quod et verum erat, quia Saxones ex altera parte silvæ cum tanta multitudine sederent, quantam prius numquam sint auditi collegisse. Nam de militibus armatis milia fere sexaginta habebant, qui vel fortiter mori vel terram suam tueri volebant. Quod auditum cum primo non crederent, postquam missis exploratu ribus nimis verum essse cognoscebant, multo magis redire, timore cogente, quam venire, spe trahente, properabant. Sed Heinricus exrex, ne tantum frustra congregasset exercitum, cum eodem agmine B Suevos petiit; ubi nec ecclesiis nec atriis ecclesia. rum pepercit, et inter sacras profanasque res nullam differentiam fecit, ut illorum avaritiam insaturabilem saturaret quos Saxoniam pollicendo fefellerat. Ibi, quod anticipando jam narravi (c. 76), Treverensis archipræsul Udo subitanea morte miserabiliter obiit, dum, timore Dei postposito, manibus profanis in sacras res licenter ire permisit.

104. (An. 1079.) Interea domnus apostolicus, apostolici vigoris oblitus, qua causa nescimus, multum est a priore sententia utatus. Nam qui prius Heinricum cum omnibus suis adjutoribus apostolica severitate excommunicaverat, eique reguandi potestatem potenter interdixerat, et omnes qui ei fidelitatem jurassent, a juramenti nodis apostolica auctoritate absolverat, et electionem novi regis consensu suo confi maverat, nunc per litteras mandavit, ut concilio facto rex uterque convocatus audiatur, et quem justitia regnare permiserit, altero deposito tutus in regno confirmetur. Quarum litterarum, ut planius quod dico possit intelligi, subtus exemplum ponere curavi; quæ venerunt inense Februario anno Domini 1079 468.

469

195. Gregorius episcopus Servus servorum Dei (Greg. VII, Registr. 1v, 23), carissimis in Christo filiis Bernhardo 70 diacono, et Bernhardo 471 abbati, salutem et apostolicam benedictionem.

Fraternitati vestræ notum esse non ambigimus, quia ideo ab Urbe, conlisi de *7* Dei misericordia et adjutorio beati Petri, egressi sumus, ut ad Theutonicorum partes, composituri inter eos ad honorem Dei et utilitatem sanctæ ecclesiæ pacem, transiremus. Sed quia defuerunt, qui nos secundum quod dispositum erat conducerent, impediti adventa regis in Italiam, in Langobardia 73, inter inimicos Christianæ religionis, non sine magno periculo remansimus, et adhuc, sicut desideravimus, ultra

vos, et ex parte beati Pe.ri præcipimus, ut falti auctoritate hujus 7 nostri præcepti, nostraque vice ab eodem apostolorum principe accincti, utrumque regem, Heinricum videlicet atque Rodulfuur, commoneatis, quatenus nobis viam illic secure transeundi aperiant, et adjutorium atque ducatum per tales personas, de quibus vos bere confidat s, præbeant, ut iter nobis, Christo protegente, pateat, Desideramus enim cam consilio clericorum atque laicorum ejusdem regni qui Deum timent et diligunt, causam inter cos Deo favente discutere, et cujus parti magis ad regni gubernacula justitia faveat, demonstrare. Scitis enim quia nostri officii et apostolicæ sedis est providentiæ, majora negotia ecclesiarum discutere, et dictante justitia diffinire. Hoc autem quod inter eos agitur negotium, tantæ dignitatis est tantique periculi, ut si a nobis aliqua fuerit occasione neglectum, non solum illis et nobis, sed etiam universali ecclesiæ magnum et lamentabile pariat detrimentum. Quapropter si alteruter prædictorum regum huic nostræ voluntati ac deliberationi parere et al vestra 475 monita locum dare rennuerit, suamque superbiam atque cupiditatis faces contra honorem Dei omnipotentis accendens, ad desolationem totius Romani imperii anhelare temptaverit, omnibus modis omnique ingenio usque ad mortem, si oportet, nostra vice resistite 7, immo beati Petri auctoritate ei totius regni gubernacula contradicendo, tam illum quam C omnes sibi consentientes a communione eorporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi et a liminibus sanciæ ecclesiæ separate, illud semper habentes in memoria, quia scelus idololatriæ incurrit qui apostolicæ sedi obedire contempnit, et quod beatus Gregorius, doctor sanctus et humillimus, decrevit, reges a suis dignitati us cadere, si temerario ausu præsumerent contra sedis apostolicæ jussa venire. Alteri vero, qui nostræ jussioni humiliter paruerit et obedientiam universali matri, sicut decet christianum regem, exhibuerit, convocato concilio 77 omnium clericorum et laicorum quos advocare poteritis, consilium et adjutorium in omnibus præbele, et in regia dignitate per auctoritatem beatorum apostolorum Petri et Pauli nostra vice confirmate, omnibusque episcopis, abbatibus, clericis ac laicis in toto regno habitantibus, ut ei fideliter, sicut regi oportet, obediant, ex parte omnipotentis Dei præcipite 478.›

D

476

106. Gregorius episcopus (GREG. VII, Registr. Iv, 21) servus servorum Dei, dilectis 79 in Christe fratribus archiepiscopis, episcopis, ducibus, comitibus, et universis Christi fidelibus, clericis et laicis, VARIE LECTIONES.

487 turingos sæpius 1. 468 MLXXVIII. ed. Et vere epistolæ duæ capy. 105 et 106. editæ anno 1078. Saxonibus innotuisse videntur. Sed Bruno epistolas has inferioribus adjungit. ε deest 1. 470 B. 1. Bernhardo Romanæ ecclesiæ d. 2. B. 1. Bernhardo Massiliensi abbati 2. 472 deest 1. $73 longobardia 1. 476 resiste 1. $77 cousilo ft. 478 Data Carpinetæ 2. Kal. Jun. 479 d. in c. f. desunt Reg. ¡V, 24.

7 deest 1. -75 aut vestra aut nostra 1. ind. 15. Registr, G. VII. addit (a. 1077.)

491

ab Urbe exivimus, in magno pe:iculo inter inimicos Christianæ fidei mansimus, et tamen neutro prædictorum regum, neque terrore neque amore flexi, aliquod contra justitiam adjutorium promisimus. Magis enim volumus mortem, si oportet 49, subire, quam propria voluntate devicti, ut Ecclesia Dei ad confusionem veniat, consentire. Ad hoc enim nos ordinatos et in apostolica sede constitutos esse cognoscimus, ut in hac vita, non quæ nostra, sed quæ Jesu Christi sunt, quæramus, et per multos. labores patrum vestigia sequentes, ad futuram el æternam quietem, Deo miserante tendamus 49. ► 107. Acceptis his litteris, Bernhardus 93 cardinalis, quod sibi injunctum est, exequitur. At nostrates cum ipsas litteras accepissent, a magna spe quan in apostolica petra posuerant, exciderunt, quia prius coelum stare vel terram crediderant cœli modo moveri, quam cathedram Petri amittere constantiam Petri. Hlas ergo litteras ei remiserunt, quibus eum ancillæ, præsentis scilicet vitæ, perterritum timore, quasi voce galli clamantis excitare, el respectu Christi confortatum ad pristinæ virtutem Constantiæ revocare voluerunt:

18.

tam majoribus quam minoribus in regno Theuto- A Scitis autem, fratres carissimi, quia ex quo tempore nicorum consistentibus, salutem et apostolicam benedictionem. Notum fieri vobis volumus, fratres carissimi, quia legatis nostris, Bernhardo 480 videlicet sanctæ Romanæ Ecclesiae fideli filio et diacono, itemque Bernhardo 81 abbati 482 Massiliensis monasterii religioso præcipimus, ut utrumque regem, Heinricum videlicet et Rodulfum, aut per se aut per idoneos nuntios, admoneant, quatenus viam michi pro discutiendo negotio, quod peccatis facientibus inter eos ortum est, ad vos, Deo favente, secure veniendi præbeant. In magna enim tristitia et dolore cor nostrum fluctuat, si per unius hominis superbiam tot milia hominum Christianorum temporali et æternæ morti traduntur, et Christiana religio confunditur, et 483 Roma- B num imperium ad perditionem perducitur. Uterque namque rex a nobis, immo ab apostolica sede, cui licet indigni præsidemus, adjutorium requirit, et nos de misericordia omnipotentis Dei et adjutorio beati Petri confidentes, parati sumus cum vestro consilio, qui Deum timetis et Christianam fidem diligitis, æquitatem causæ utrimque decernere, et ei præbere auxilium, cui justitia ad regni gubernacula favere 48 dinoseitur. Quapropter si alteruter eorum superbia inflatus, aliquo ingenio, quominus ad vos venire possimus, obstiterit, et de sua injustitia timens judicium sancti Spiritus refugerit inobediens factus, resistendo sanctæ et universali matri Ecclesiæ, hanc velud membrum Antichristi et desolaterem Christianæ religionis contempnite, et sententiam quam nostri legati contra eum nostra vice dederint conservate, scientes quia Deus superbis resistit, bumilibus autem dat gratiam (Jac. IV, 6). Alteri vero qui se 486 humiliter habuerit, et judicium, decretum vero a Spiritu sancio, per nos autem prolatum, non conter pserit,-indubitanter enim credimus, ubicumqr58 duo vel tres in nomine Domini congregati fuerint, quod præsentia ejus illuminantur (Matth. xvi, 20)-illi, inquam, servitium et reverentiam secundum quod nostri præfati legati decreverint exhibite, adnitentes et modis omnibus ei obsequentes, ut regiam dignitatem honeste possit obtinere et sanctæ Ecclesiæ jam pene labenti succurrere. Non enim a corde vestro 89 debet excidere, quod D qui apostolicæ sedi obedire contempnit, scelus idololatria incurrit, et quod beatus Gregorius, doctor sanctus et humillimus, reges decrevit a suis dignitatibus cadere et participatione corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Christi carere, si præsumerent apostolicæ sedis decreta contempnere. Si enim cœlestia et spiritualia sedes beati Petri solvit et judicat, quanto magis terrena et secularia?

485

487

C

Domno apostolico et venerabili papæ Gregorio, beati Petri fideles et sui, tantum servitutis quantum oppressi valent. Multas jam huic sancta sedi pro diversis calamitatibus nostris querimonies exposuimus. Quod autem nondum aliquid justitia vel consolationis consecuti sumus, non tam vesira sanctitati quam nostris peccatis imputamus. Si igitur nostro consilio et propria deliberatione rem, pro qua tanta mala nos invenerunt, aggressi 495 fuissemus, minus moleste ferendum esset, si ad succurrendum nobis vestra gravitas se tardius erigeret. Nunc autem sarcinam illam quam sola vestra auctoritate jubento suscepimus, eadem quoque manum supponente levigari oportuit. Testis est excellentia vestra et litteræ vestræ, quas in testimonium habemus, quia neque 1oo consilio nostro nec etiam pro causa nostra, sed pro illatis sedi apostolicæ injuriis regem nostrum regia dignitate privastis, nobisque omnibus terribili interminatione, ne ei sicut regi serviamus, interdixistis, et omnes Christianos a vinculo juramenti, quod ei fecerunt vel facient, absolvistis, deinde eum vinculo anathematis alligastis. In his omnibus vestræ paternitati cum magno periculo nostro 497, sicut nurc patet, obedivimus; et quia eidem deposito ad *9* depositionem vestram cum ceteris concordare noluimus, tantan in nobis 99 crudelitatem exercuit, ut quamplures ex nostris, amissa omni substantia, animam in hoc certamine posuissent, et filios suos exheredes et ex divitibus pauperes reliquissent.

VARIE LECTIONES.

480 B. 1. Bernardo Reg. 481 B. 1. Bernardo Reg. 482 a. rel. m. m. Reg. 483 Romanumque Reg. 48% favore 1. 485 deest 1. 486 h. se R. 487 vos 1. et R. 488 c. quod ubicumque R., ubi infra quod deest. nostro R. 490 si hoc op. R. 491 S. vest. R. 492 R. addit: Data Carpinetæ secundo Kalendas Juniaindictione decima quinta. 49 deest 1.95 agressi 1. nec pro c. 2

489

49 B. 1.

496

497 deest 1. 498 deest 1.

429

LOS 2.