cum toto exercitu, et Saxoniam, sicut prius, habuit A suas injurias oblivioni perpetuæ tradere. At ille, in incerto. Nam postquam recessit, Saxones iterum congregantur, Deumque quod eos misericorditer castigans, non penitus opprimi permiserit, humili devotione collaudant, et se invicem, quatenus unas nimiter pro sua libertate tota virtute pugnent, adhortantur; Deique misericordiam non ex toto sivi sublatam inde 206 conjectant, quia 207 quasi paterna pietate flagellati, ad recipiendam virtutem discessu regis oportunum tempus acceperant. 208 suæ promissionis oblitus, nec Deo pro victoria quam sic leviter acceperat dignas laudes humiliter reddidit, nec illam quam tunc habebat gloriam umquam se disperditarum 1 credidit. Quod si regi regum se tunc humiliter substerneret et in victos misericordiam Dei ostenderet, non solum quos vicerat Saxones, sed omnes quibus imperabat gentes, timere se pariter et amare faceret, et ad illas etiam nationes quæ sibi non subjacebant, gloriæ suæ famiam cunctis laudandam transmitteret. Quia vero crudelitatis antiquæ non immemor, timeri tantum nec amari curabat, nec Saxones sibi fideles nec alias sui regni nationes devotas habebat, et ingentemn apud exteras gentes laudem, quam posset habere, perdebat. Amicis enim non minus quam hostibus crudelis fuit, nisi quod in amicos crudelitatem prius exercebat, ut hostes ex hoc cognoscerent, quid sibi futurum sperarent. 56. Ekkiberti 219 denique marchionis, qui Saxo. nibus nullum fecerat auxilium, sed regi, utpote valde propinquo genere, toto animo favebat, possessiones prius invadit, easque Othelrico, cuidam de suis consiliariis, donavit. Hic Othelricus de Godesheim oriundus fuit, et quia Dei timorem penitus abjecerat, Godeshaz 215 (34) agnomen habebat, quia vere ex odio Dei venerat, quod ille regi familiariter adhærebat regisque mentem pro suo velle disponebat. Deinde nostrorum bona captivorum, que ipsis manere debebant integra si fides fuisset ei integra, C suis parasitis largitur ; et quæ suis principibus in nos bona promisit, cuncta mentitur. Tunc urbes et castella vel quascunque munitiones adhuc habebat Saxonia, suis sequacibus commendavit; et ut per totam regionem tyrannidem exercerent imperavit. 54. Interea rex totum exercitum iterum congregabat, ut Octobri mense Saxoniam ingressus, fruges, quas Julio mense multas in agris viderat, aut utendo aut comburendo consumeret, populumque totum vel rebellem gladio devorandum daret, vel humilem perpetuæ B servituti subjiceret. Econtra Saxones magno jam periculo facti prudentes, cum non minore venerunt exercitu, jam non sicut antea fugaces terga daturi, sed fortiter pro sua libertate pugnaturi, ita ut eam vel Dei auxilio firmiter retinerent, vel cum vita simul amitterent. Ergo ambo exercitus in loco qui dicitur Everha (33) convenerunt, et a se non loco sed animo longe fuerunt. Tamen exercitus regis ad prælium non ut antea promptus erat, quia non, sicut audierat, inbelles esse Saxones expertus fuerat, et magna sibi pars de priori multitudine deerat. Nam Berchtoldus et Rodulfus duces postquam a priori sunt prælio reversi, divina pietate compuncti, quadragesimas publice 209 jejunaverunt, et amplius se pro rege contra Saxonum innocentiam non esse pugnaturos, fideliter Deo voverunt. Tunc illi 210 ad Saxones miserunt; et accepta dataque fide, ad secretum consilium principes ex utraque parte convenerunt. Ibi illi nostris in sua fide promiserunt, quod si se sponte tradendo regi vellent honorem facere et tota Saxonia quieta staret in pace, et ipsi nec in dura nec in longa forent captivitate. Fama quoque testante comperimus, quod rex suis jurasset principibus, ut si hoc ad henorem suum perficerent, in principio Novembris proximi omnes ad sua cum pace et gratia sua dimitteret. Igitur omnes episcopi nostri, duces, comites, ceterique majores 2", manu fidei ab illis accepta, regiæ potestati se sponte tradiderunt (Oct. 25), totumque populum suum valde tristem in patriam redire jusserunt. 211 219 ad 57. Natalis dominici festivitatem, ubi 1076 annus ab incarnatione Domini inchoatur, convocatis 216 se saarum partium episcopis 17, animo non festivo Goslariæ celebravit, quia festum salutis humanæ principium Ottonis occisione nefanda contaminare disposait; quem Christus ad honorem suæ nativitatis cadem gratia mirabiliter eripuit, qua ad liberandum genus humanum ipso tempore Deus homo fieri voluit. Nam ipsum ducem Roperto 19 Bavenbergensi episcopo servandum commiserat, et episcopus eum in castello quodam, dum ipse pergeret ad curtem regiam, militibus suis custodiendum tradiderat. At rex illuc episcopo nesciente misit, ducemque ad se duci præcepit, ita ut, temporum vicibus mutatis, per noctes irent et per dies noctium vice quiescerent. Cumque in media nocte a quatuor armatis inermis ipse duVARIÆ LECTIONES. 55. Distributis ergo per custodias principibus nostris, rex omisso exercitu Saxoniam cum magna gloria ingreditur, et ab his qui domi erant cum məjore gloria suscipitur. Nam sperabant eum, sicut promiserat, cum pace et pietate venire, omnesque 206 idem 1. 207 quod 2. xonum et Thuringorum 2. marchionis de Bruneswic 2. 216 convacatis 1. 217 (34) Id est dium Dei. D 209 908 ita 2. perpetuo 1. 218 210 Hi 2. 11 majores Sa213 Erriberti 1. 1b. Ekberti godeshez 1. godeshetz 1b. Roperte 1. Roberto 2. quam 1. 219 221 clus Goslariam venisset, et illi per curtem ad sil- A pietati, quia dum hanc quæ maxime nos affligebat vam tendere voluissent, tunc primum intellexit, quod in silva se 220 occidere jussi fuissent. Igitur cos rogat, ut sibi ad monasterium orare liceat. Quod ci cum fuisset negatum, subito unius ipsorum gladium comprehendit per capulum, et cum ense nudo, invitis illis, ad episcopi sui custodis cubiculum 222 pervenit, et cum magno strepitu episcopo expergefacto, rem quæ secum agebatur innotuit, eumque ut se a furtivæ casu mortis eriperet oravit. Quod cum per oppidum divulgatum fuisset, rex eam sicut voluerat, non præsumpsit perdere, sed eum libere per curiam quo vellet ire permisit. Sed ille, sicut erat vir in omnibus prudens, ad consilia regis frequenter accessit, et sapientia sua brevi tempore promeruit, ut quicquid ad honorem regis pertineret, ejus consilio maxime rex ipse disponeret. Denique quem nuper habebat hostem sævissimum, eum nunc cœpit habere consiliatorem fidelissimum (an. 1076). B 58. Nos autem ubi principes illos, qui nostros habebant in custodia, Goslaria esse comperimus, litteras eis supplicationum pro principum nostrorum liberatione transmisimus, quæque civitas sive provincia pro sui episcopi sive primatis ereptione. Ex quibus unam tantum placuit epistolam subnectere : 59. Domno Udoni, ovium Christi sanctarum sanctissimo pastori, clerus et populus Magedaburgensis 223 ecclesiæ devotionem fidelissimam utriusque hominis. Quod tanti viri notitiam familiariter et gratiam nulla nobis adhuc nostræ servitutis exhi bitione quæsivimus, nosmetipsos inter nos vehementer accusamus, et nulla nos servitute nostra vobis 2 vel notos esse factos eo magis erubescimus, quo non promeriti tanta pietatis vestræ solatia in multis nostris tribulationibus accepimus. Ex omnibus enim tribulationibus, quas vel longus jam nos usus ferre sapienter edocuit, vel quas ipsa novitas quo insolitas, eo nobis graviores reddit, nulla nobis umquam gravior incubuit, quam quod nostro domino archiepiscopo 16, immo patre piissimo, per tam longæ captivitatis ærumpnam carere contigit, his præcipue tempestuosis temporibus, in quibus nobis esset maxime necessarius. Sed quia, sicut ex ipsius legatione cognovimus, multa vestræ pietatis humanitate fruitur, ita ut se non dolore captivitatis D aflici, sed a labore, quo plurimo fatigatus erat multa dulcedine vestra refici fateatur, omnium quas 227 nos patimur afflictionum libenter obliti, dum caput nostrum gaudere cognoscimus, dolorem membrorum, vel si magnus sit, nullum putamus. Paternitatis igitur vestræ pedibus omnes unanimiter devoto corde prostrati, plurimas plurime referimus gratias vestræ 220 rbi. 1. 226 se furtim o. 2. 321 930 Val. 1. 227 appr. 2. curam misericordia vestra mitigastis 229, omnes alias sollicitudines nos ventis in Creticum 229 inare portandas tradere fecistis. Quod si divina favente clementia solidum nobis hoc gaudium vestra paternitas effecerit et ad sua citius redire dominum nostrum suis suorumque supplicationibus adjuverit, numquam vos priora nobis beneficia præstitisse pœnitebit, dum et ipsum dominum nostrum vobis amicum semper ad omnia paratissimum, nosque omnes non minus devotos habebitis et subjectos, quam clerum sive populum proprium. Ad quod perficiendum si vestra sublimitas eo quo speramus studio voluerit eniti, sine multo labore credimus id posse fieri, quia hoc certum tenemus, quod ipse tenetur innocens captivus et sola suæ salus ecclesiæ fuit ei causa traditionis suæ. Omnipotens igitur Deus diu vos in hac vita conservet, Ecclesiæ suæ solatium, et post hanc vitam tribuat vobis sempiternum beatæ vitæ præmium. Valete 250. › cu 60. Cum ergo rex urbes et omnes in Saxonia munitiones suorum fidelium præsidiis occupasset, et nichil sibi, quominus in Saxonia faceret cuncta quæ vellet, putaret obstare, transivit a nobis in medio quadragesima (1076), obsides multos secum ducens, et apud nos, qui tributa de regionibus nostris exigerent relinquens. Cumque suos fines intrasset, et duces ejus ceterique qui fortiter in prælio pugnaverant dona triumphalia expectarent, ille munus quod fere cunctis suis fidelibus largiri solitus erat (35), C etiam nunc in præmio virtutis dare parabat; dolensque quod ex principibus in prælio non ad votum suum cecidissent, vitam, quam per ignaviam eos servasse credebat, eis per sævitiam auferri 231 piebat. Nam ut solus omnium dominus esset, nullum in regno suo dominum vivere vellet. Itaque cum tribus fortissimis viris armatis quandam domum desertam medio noctis intravit, et illuc unum ex militibus Rodulfi ducis secreto introduxit. Qui visis gladiis sibi timuit, quia quo effugeret non habuit. sed cum rex multis eum promissionibus oneraret, si Rodulfum ducem, ubi primum sibi daretur opportunitas, occideret, non amore promissorum sed timore gladiorum præsentium, hoc se facturum quasi lætus promisit, suamque promissionem juramento confirmavit. Mane autem facto, cum dux de virtute et fide multum laudatus a rege, cum multa suavitate dimissus abiret, ille correptis armis velociter insequitur, et lancea protensa per mediam turbam festinans, alto clamore se ducem occidere minitatur. A militibus vero circumdatus et causam terroris interrogatus, totam seriem negotii quod in VARIE LECTIONES. 223 226 222 hospitium 2. ** nobis 1. magdeb. 1. 218 insolitos 1. arquos 1.228 mitigasti 1, 229 ila emendavi ex llora!. Od. 1. 26. v. mercium 1. in Ercium ed, 221 auferre 1 (55) Id est mortem. NOTE. nocte gestum fuerat exponit, armisque projectis A tenus tales per quos 238 ecclesia pacata regeretur, ipsi duci, quid et qua vi coactus jurasset, inno tescit. 232 61. Alio tempore, cum idem dux reginam in manu sua a monasterio duceret, rex sagittario cuida:n præcepit, ut cum juxta reginam sagitta transfigeret. Sed ab eodem sagittario præmonitus dux, reginam non perduxit, sed inventa qualibet causa festinus ab ea recessit. ipse in eorum locum poneret. Sed regis legatos ad apostolicum fama præcesserat, eique seriem rerum gestarum totam veraciter indicaverat. Misit ergo regi litteras, quibus eum de multis, aliis criminibus arguebat, et ut episcopos a captivitate dimissos, ecclesiis bonisque suis integre restitutis, remitteret, orabat, et post hæc 239 concilium in eo loco quo venire posset apostolicus congregaret, ubi episcopi 62. Tertia vice cum causæ quædam 33 intra cu- vel, si digui essent, episcopalem perderent dignitabiculum regis agerentur, et actionibus illis dux cum tem, vel injuriam quas erant passi canonicam recipaucis suis interesset, nunciatum est ei quod duo perent satisfactionem. Quod'si in his sacris canoniregis famuli januam cum nudis gladiis obsiderent, bus noluisset rex obediens existere 20 et excommuqui ducem egredientem ex utroque latere perfodenicatos a societate sua repellere, se eum velut putre rent. Itaque suos cum gladiis occultis occulte fecit admembrum anathematis gladio ab unitate sanctæ venire, et aliquos ex ipsis cubiculum fecit intrare, B matris Ecclesiæ minabatur abscindere. Qua legatione plurimos vero præ foribus stare. Cumque omnia sisuscepta, et venientibus suis quos miserat apostolico cut jusserat essent disposita, cum suis accedens ad confirmata, tristis valde fuit, quia in apostolica januam Tales, inquit, janitores, domne rex, in vedignitate malitiæ suæ, sicut sperabat 211, auxilium stro cubiculo nollem modo vidisse, nec umquam postnon invenit. hac amplius volo videre. Hæc locutus et abiit cum magno furore, et dixit, quod et implevit, quod numquam 23 vellet ulterius ad regis curiam venire. 63. Eodem vel 235 simili dolo etiam Bertholdum ducem 236 quærebat perdere, quia hi duo magis videbantur ejus malitiæ obsistere. Et quare de duobus tantum ejus sævitiam commemoro, qui nullum de principibus possum asserere securum tali periculo? Quadam namque die dum ipse cum suis scurris moraretur in cubiculo, et episcopi ceterique primates excubarent in vestibulo, fertur illis dixisse qui conscii et fautores erant suæ nequitia: Ecce isti sunt, qui regni mei divitias habent, et me meosque omnes in paupertate reliquerunt. Quod si illi de medio fuissent ablati, ego cunctique mei familiares cito possemus divites fieri. Quapropter, si viri estis et divitias habere cupitis, istos nunc inermes armati fortiter invadite, et omnia quæ illi possident accipite. Habebat autem in cubili suo semper multas secures lato ferro splendentes, quibus nec clipeus nec galea resistere poterat virtute aliqua. Quod nisi Anno Coloniensis præsul ab uno qui cum ceteris facinus erat acturus paulo ante fuisset submonitus, ea die fuisset perpetratum miserabile facinus. C 244 65. Rex igitur cum suis deceptoribus una Wormatiam venit, et cum singulis vel 242 binis consilium inivit, qualiter dignam vicem rependeret 243 illi contumeliæ, quam omnes audierant Romanum pontificem sibi fecisse, quod eum se minatus sit excommunicaturum ***, cum tale quid cunctis temporibus fuisset inauditum. Cumque multa multis modis diu volutarent, tandem quibusdam eorum placuit, ut episcoporum concilio facto, papam quasi Simoniacum communi consensu dampnaret, eoque deposito, rex in loco ejus unum de suis amicis constitueret, qui omnia quæ regi fuissent placita, tota voluntate perficeret. Hoc igitur inito confirmatoque consilio, fecit omnes suos episcopos convenire, et coegit eos Hildebrando, qui Romanus pontifex vocaretur et non esset, subjectionem et obedientiam interdicere; et hoc ut post nullus eorum posset negare, fecit unumquemque eorum nomine suo prænotato manu propria abnegationem Hildebrando chartis *** singulis inscribere hoc modo: Ego N 246. civitatis N. episcopus, Hildebrando subjectionem et obedientiam ex hac hora et demceps interdico, et eum posthac apostolicum 247 nec habebo nec vocabo. Quod quidem pauci fecerunt ex animo, qui et auctores ipsi fuere consilio; plures vero litteras quidem abrenunciationis mortis timore scripserunt sed invitos se fecisse per hoc ostenderunt, quia cum primum datur eis oportunitas, apostolico supplices confessionis litteras dirigunt, et se reos ei agnoscunt, sed expurgationem necessitatis obtendunt. Deinde per totam Italiam misit epistolas, magnis donis et majoribus promissis illius terræ principes in favorem suæ partis inclinans. Itaque nostrates 8 episcopi solummodo scripto, illi renuntiabant etiam 49 juramento. Romanos etiam quam plurimos pecunia VARIE LECTIONES. 64. Verum ut ad priora paulisper revertar, ubi D primates nostri deditionem fecerunt, omnes semitas quæ per montes ducunt in Italiam, rex claudi præcepit, nec ulli homini viam patere permisit, ne rei veritas ad apostolicum prius veniret, quam ipse per legatos in suum favorem ipsum apostolicum traduceret. Deinde misit Romano pontifici legatos, qui ei intimarent, quod episcopi Saxoniæ sui ordinis obliti, contra se in prælio congressi 237 fuissent, eumque rogarent, ut cos, sicut infideles perjuros et belli civilis auctores, gradu sacerdotali deponeret, qua 234 deest 1. 135 et 1 236 B. d. de Zaringe 2. 237 congessi 1. sperarat 2. 242 ita 2 illis 1 1b 243 ita edd. recte; repelleret 1. 247 assensu, corrupit, et ut Hildebrandum ab apostolicæ sedis A triciatus, Deo tribuente et jurato Romanorum honore dejiceren', talibus litteris oravit. Ipsi quoque debetur, ut descendas, edico. › apostolico plenas contumeliis litteras direxit, in Hæc series nostræ epistolæ ad Hildebrandum quibus, ut apostolicum nomen et sedem cito relin- mionachum. Quam idcirco et vobis scripsimus, ut queret, minaciter præcepit. Hoc autem exemplum et vobis nostra voluntas, et nobis, immo Deo et est literarum : nobis, vestra satisfaciat caritas. Exsurgite 256 igitur in eum, fidelissimi, et sit primus in fide primus in ejus dampnatione. Non autem ut sanguinem ejus fundatis dicimus, quippe cum major sibi sit post depositionem pœna vita quam mors, sed ut eum, si nolit descendere, cogatis, et alium communi omnium episcoporum et vestro consilio a nobis electum in apostolicam sedem recipiatis, qui quod iste in ecclesia vulneravit, curare et velit et possit. › 66. Heinricus (36) Dei gratia rex, universa sanctæ Romanæ ecclesiæ clero et populo, gratiam salutem et omne bonum. Hæc fides firma et incon 250 cussa creditur, quæ semper et ea lem et præsenti servatur et absenti, nec diuturna ejus cui debetur absentia, nec longi temporis tædio immutatur. Quam talem vos nobis servare scimus et gratias agimus, et nt eadem perseveret petimus, videlicet ut, sicut facitis, amicis nostris amici, inimicis nostris inimici jugiter existatis. Inter quos scilicet Hildebrandum monachum notantes, vos in ejus inimicitiam excitamus, quia hunc et ecclesiæ invasorem et oppressorem, et Romanæ rei publicæ vel regni nostri insidiatorem deprehendimus 281, ut in subsequenti epistola sibi a nobis directa pernoscere in promtu est $52: Heinricus Dei gratia rex Hildebrando. Cum bactenus ex te ea quæ patris sunt expectarem, tibique in omnibus magna fidelium nostrorum indignatione obedirem, percepi a te 253 vicissitudinem, qualem oportebat ab eo, qui vitæ regnique nostri pernitiosissimus hostis esset. Nam cum in primis omnem hereditariam dignitatem, quæ michi ab illa sede debebatur superbo ausu rapuisses, longius inde pogrediens, regnum Italia pessimis artibus alienare temptasti. Nec hoc contentus, in reverentissimos episcopos, qui nobis velut dulcissima membra uniti sunt, manum mittere non timuisti, eosque superbissimis injuriis acerbissimisque contumeliis contra divina et humana jura, ut ipsi aiunt, exagitasti 25. Quæ omnia cum ego quadam patientia dissimularem, tu hoc non patientiam sed ignaviam æstimans 255, in ipsum caput insurgere ausus es, mandans quæ nosti, scilicet, ut tuis verbis utar, quod aut tu morereris aut michi animam regnumque tolleres. Hanc inauditam contumaciam ego non verbis sed re confutandam dijudicans, generalem conventum omnium regni primatum ipsis supplicantibus habui. Ubi cum 257 67. Heinricus (37), non usurpative sed pia Dei B ordinatione rex, Hildebrando, jam non apostolico sed falso monacho. Hanc talem pro confusione Jua salutationem promeruisti, qui nullum in ecclesia ordinem præteristi, quem confusionis non honoris, maledictionis non benedictionis, participem non feceris. Ut enim de multis pauca et egregia loquamur, rectores sanctæ ecelesiæ, videlicet archiepiscopos, episcopos, presbyteros, non modo non tangere sicut christos Domini timuisti, quin sicut servos, nescientes quid faciat dominus eorum, sub pedibus tuis calcasti; in quorum conculcatione tibi favorem ab ore vulgi comparasti; quos omnes nichil scire, te autem solum omnia nosse judicasti. Qua utique scientia non ad ædificationem, sed ad destructionem uti studuisti, ut jure 258 beatum Gregorium, cujus nomen tibi vendicasti, de te prophetasse credamus sic dicentem: Ex affluentia subjectorum plerumque animus prælati extollitur, et æstimat se plus omnibus nosse, cum se videt plus omnibus posse. Et nos quidem haec omnia sustinuimus, dum apostolicæ sedis honorem servare studuimus. Sed tu humilitatem nostram timorem fore intellexisti, ideoque et in ipsam regiam potestatem nobis a Deo concessam exsurgere non timuisti, quam te nobis auferre 259 ausus es minari, quasi nos a te regnum acceperimus, quasi in tua et non in Dei manu sit regnum vel imperium; qui Dominus noster Jesus Christus nos ad regnum, te autem non vocavit ad sacerdotium. Tu enim his gradibus C ea quæ hactenus metu et reverentia tacebantur in D ascendisti: scilicet astutia, quod monachica promedium deducta fuissent, veris assertionibus illorum, quas ex ipsorum litteris audies, palam factum est, te nullatenus in apostolica sede posse persistere. Quorum sententiæ, quia justa et probabilis coram Deo hominibusque videbatur, ego quoque assentens, omne tibi papatus jus, quod habere visus es, abrenuntio, atque ut a sede Urbis, cujus michi pa fessio abhominatur, pecuniam, pecunia favorem, favore ferrum, ferro sedem pacis adisti, et de sede pacis pacem turbasti, dum subditos in prælatos armasti, dum episcopos nostros a Deo vocatos, tu, non vocatus, spernendos docuisti, dum laicis ministerium eorum super sacerdotes usurpasti, ut ipsi deponant 6 vel contempпent 261, qui ipsos a manu VARIE LECTIONES. 250 inconcussa 1. 251 ita 2 compreh. 1. existimans 2. Exurgite 1 constanter. ponent 1. contempnant quos ipsi 2 261 (36) V. Legum T. II, p. 46. 978 Domini per impositionem manuum episcoporum do- A tumeliam sanctæ et apostolicæ sedis elatam, qualem cendos 162 acceperant. Me quoque, qui 263 licet indignus inter christos ad regnum sum unctus, tetigisti, quem sanctorum Patrum traditio soli Deo judicandum docuit, nec pro aliquo crimine, nisi a fide, quod absit, exorbitaverimus, deponendum asseruit, eum etiam Julianum apostatam prudentia sanctorum episcoporum non sibi sed soli Deo judicandum deponendumque commiserit. Ipse 264 verus papa beatus Petrus clamat: Deum timete, regem honorificate. Tu autem quia Deum non times, me, constitutum ejus, inhonoras. Unde beatus Paulus, ubi angelo de cœlo, si prædicaverit alia, non pepercit, te quoque in terris alia docentem non excepit. Ait enim Si quis, vel ego, vel etiam angelus e cœlo, præter id quod evangelizavimus, vobis evangelizaverit, anathema sit. › Tu ergo hoc anathemale et omnium episcoporum nostrorum judicio et nostro dampnatus descende, vindicatam sedem apostolicam relinque! Alius in solium 265 beati Petri ascendat, qui nulla violentiam *86 religione palliet, sed heati Petri sanam doctrinam doceat. Ego enim 267 Heinricus 268 rex Dei gratia, cum omnibus episcopis nostris tibi dicimus: Descende, descende 269.) 68. Quæ litteræ cum domno papæ, in basilica Lateranensi sanctæ synodo præsidenti, fuissent allatæ, et coram synodo palam recitatæ, tanta fit in ccclesia commotio, ut idem legatus, nisi inter apostolici pedes defensionem invenisset, membratim laniatus interisset miserabiliter. Sequenti vero die domnus papa coram ipsa 270 synodo declaravit, quotiens et quanta mansuetudine regem de magnis criminibus corripuisset, ut 271 episcopos a captivitate solveret quarta suavitate rogasset, apostolica auctoritate jussisset; et pro paterna dulcedine quantam superbiæ amaritudinem recepisset. Deinde cunctis acclamantibus ne talis contumelia remaneret inulta, omnium consilio et consensu Heinricum synodali judicio dampnavit, regisque nomine et honore privatum anathematis gladio percussit, litterasque in regnum Theutonicorum misit, quarum hic exemplar supponere placuit : B vestri patres nec viderunt nec audierunt umquam 273, nec scripturarum series aliquando a paganis vel hæreticis docet emersam. Cujus mali etsi quod *7* umquam post fundatam ecclesiam 975 et propagatam fidem Christi processisset exemplum, omnibus tamen fidelibus pro tanto contemptu et conculcatione apostolicæ, immo divinæ auctoritatis, dolendum foret et gemendum. Quapropter si beato Petro claves regni cœlorum a domino 276 nostro Jesu Christo traditas 277 creditis, et vobis per manus ipsius ad æternæ vitæ gaudia introitum parare cupitis, cogitandum vobis est, quantum nunc de irrogata sibi contumelia 279 dolere debeatis. Nisi enim hic, ubi per discrimina temptationum vestra fides et corda probantur, socii passionum efficiamini, procul dubio non estis digni, ut participes futuræ consolationis, et filii regni, cœlestem coronam et gloriam sortiamini. Rogamus igitur caritatem vestram, ut instanter divinam misericordiam implorare studeatis, quatenus aut corda impiorum ad pœnitentiam vertat, aut reprimendo eorum nefanda consilia, quam insipientes et stulti sint qui petram fundatam 240 in Christo evertere et divina privilegia 281 violare co nantur, ostendat 289. 70. Beate Petre apostolorum princeps, inclina quæso 283 pias aures tuas nobis, et audi me servum tuum, quem ab infantia nutristi, et usque ad hang diem de manu iniquorum liberasti, qui me pro tua fidelitate oderunt et odiunt. Tu michi testis es, et domina mea mater Dei 28, et beatus Paulus, frater tuus, inter omnes sanctos, quod tua sancta Romana ecclesia me invitum ad sua gubernacula traxit, et ego non rapinam arbitratus sum ad sedem tuam ascendere, potiusque volui vitam meam finire in peregrinatione quam locum tuum pro gloria mundi, pro seculari ingenio arripere. Et ideo 285 ex gratia, non ex meis operibus credo, quod placuit tibi et placet, ut populus christianus tibi specialiter commissus, michi obediat specialiter pro vice tua michi commissa, et michi tua gratia est potestas a Deo data ligandi et solvendi in cœlo et in terra. Hac itaque fiducia fretus, pro ecclesiæ tuæ honore et defensione, ex parte omnipotentis Dei Patris et 286 Lua 69. Gregorius 27 episcopus (GREG. VII, Regist. I, 6), servus servorum Dei, omnibus qui se cupiunt annumerari inter oves quas Christus beato Petro D Filii et Spiritus sancti, per tuam potestatem et au commisit, salutem et apostolicam benedictionem. Audistis, fratres, novam et inauditam præsumptionem, audistis scismaticorum sceleratam et nomen Domini in beato Petro blasphemantium garrulitatem et audaciam; audistis superbiam ad injuriam et con 2. ctoritatem Heinrico regi filio Heinrici imperatoris, qui contra tuam ecclesiam inaudita superbia insurrexit, totius regni Theutonicorum et Italiæ gubernacula contradico, et omnes Christianos a vinculo juramenti, quod sibi fecerunt vel facient, absolvo, VARIE LECTIONES. 26 episcopalium docendi 2. 263 deest 1. 264 I. quoque 2 271 965 sedem 2. 266 violencia 1. 267 drest 270 ipso 277 1. 168 N. 1. 269 Editio Freheri altera addit ex Lehmanni Chron. Spirensi, quæ jam supra cap. 63. lege. bantur: Subscriptio episcoporum singulorum. Ego N. civitatis N. episcopus Hildebrandi sectationem et obedientiam ex hac hora et deinceps interdico et eum posthac apostolicum nec habebo nec vocabo. utque 2. 272 N. 1. 23 ila Regest. quam 1. 274 aliquod R. 275 deest. R. 276 d. deo r. R. patere R. 279 injuria R. p. a christo fund. R. 281 privilegio 1. 289 R. add. : Qualiter autem aut pro quibus causis beatus Petrus anathematis vinculo regem alligaverit, in chartula quæ huic inclusa est, plene potestis cognoscere. Reliqua desunt. Devositio ilta 111, 5. extat. quæsumus 2. 18 Domini 2. 285 in deo 2. 285 deest 1. 1. 278 280 283 |