ACTA ARCHIEPISCOPORUM ROTOMAGENSIUM. Galliæ provinciæ sunt decem et octo: quarum A una existit Lugdunensis, quæ vocatur secunda, in qua est nobilis et ampla civitas, quæ vocatur Rodomus vel Rotomagus, super fluvium Sequanæ sit. Hujus civitatis ecclesia in honore beatæ et gloriosæ Dei Genitricis semper virginis Mariæ est consecrata. Hæc vero est metropolis: sex enim sub se civitates episcopales continet, scilicet primam civitatem Bajocatarum, secundam civitatem Abrincatarum, tertiam civitatem Evatinorum, quæ dicitur Ebroicas; quartam civitatem Salanum quæ vocatur Sagium; quintam civitatem Lexoviorum, sextam civitatem Constantinorum. In præfata civitate Rotomagens! exstitit egregius Millonus in ordine primus. Nonnullos horum posi io verborum pertubat, non satis idonee speculan- B tes, quoniam eorum velle, scilicet beatissimum Nigasium prænominatæ civitatis primum antistitem exstitisse, nullatenus hac re pugnatur, si expositione quantulumcunque subtili fulciatur. Attendant igitur tam clerici quam monachi ne errent, qualiter scripluras perspicacius indagantes, utrumque posse haud inconvenienter stare dijudicent. Decenter, inquam, inquiunt, qui Mallonum in sede Rotomagensi fuisse primum asserunt. Nullus enim eum praeivit, quantum ad archiepiscopatus usumfruclum: nec tamen niale prædicant, qui beatum Nigasium ejusdem sedis archiepiscopum fuisse pri mum comprobant. Quippe jam non paucis reor manifestatum esse, hunc Romæ a beato papa Clemente Rotomagensium urbis antistitem ordinatum fuisse C nondum jugo pastorali crjuspiam obnoxie. Nec est frivolum, se firmum et ratum, prout sua testatur passio, cum beato sociatum Dionysio, permissione Clementis pape hunc eumdem ad oras Gallicas condescend ssc; et priusquam ad suam, quam Romæ, sicut diximus, acceperat, sedem posset pervenire; martyrium truncato capite, tamen vicinius circa fines Northmannicos cum Quirino et Scuviculo pertulisse. Quo fit ut de utroque, sed alio et alio modo, vera prædicatione prædicetur primus, de Nigasio quidem secundum ordinationem; de Mallono secundum loci inhabitationem. Ut sie dicatur, Nigasius fuit Rotomagensis urbis antistes primus ordinatus : at Mallonus fuit primus in sede localus. D Mac:abat Domino se cnper sacra litando, Perpetuam pacem deposcens atque salutem. Ut charos fratres, servabat dulciter hostes. Hic humilis, sobrius, necnon et corde pudicus. Sordibus immunis, virtutum lampade fulsit. Obiit in Christo x Kalendas Novembris. Beato vero Mallono Avidiamus successit, qui sub beato papa Silvestro et Constantino imperatore præfatam rexit Ecclesiam. Is vero prudens et strenuus pastor fuit in populo, qui Arelatensi concilio primo, quod eodem tempore quo Nicæna synodus habita est, congregatum in canonibus invenitur, cum Materno Coloniensi episcopo interfuit. Fuit namque hic beatus pontifex ingenio probus, moribus, insignis, subditorum sibi saluti providus. Huic successit Severus, Severo Eusebius, Eusebio Marcellinus, Marcellino Petrus, Petro Victricius. Fuit vero hic in regali curia nutritus cum beato Innocentio papa, ut in ejusdem papæ epistola de castitate conservanda et aliis institutis Christianæ religionis, eidem Victricio missa, invenitur. Ait enim inter cætera: Præterea frequenter quidam ex fratribus nostris curiales, vel quibuslibet publicis functionibus occupatos, clericos facere contendunt : quibus postea major tristitia cum de revocandis eis aliquid ab imperatore præcipitur, quam gratia nascitur. Sit certe in exemplum sollicitudo et tristitia fratrum, quam sæpe pertulimus imperatore præsente, cum pro ipsis prius rogaremus, quod ipse nobiscum positus cognovisti. Quibus non solum inferiores clerici ex curialibus, verum etiam in sacerdotium constituti, ingenti molestia ut redderentur instabat. Erat enim pastor gloriosissimus in persequendis populi criminibus rigidus, viduarum et orphanorum pater mitissimus, misericors pauperibus, cunctis compatiens infirmis et dolentibus. Cui successit Innocentius, Innocentio sanctus Evodus, Evodo Silvester, Silvestro Malsonus, Malsono Germanus, Germano Crescentius, Crescentio vero beatus Gildardus, frater beati Medardi, quorum vitam magnifico stylo beatus Fortunatus scripsit Una enim die nati fuerunt, una etiam die ordinati, una quoque die migraverunt ad Christum. Gildardo successit beatus Flavius, cujus pontifieatus tempore constructa est ecclesia in honore beati Petri apostoli in suburbio urbis Rotomagensis, anno primo Clotharii regis Francorum, nobiliter ædificata, in qua corpus beati Audoeni successoris sui sepulturæ traditum est. Hic vero beatus Flavius anno quingentesimo... Dominicæ Incarnationis multis virtutibus præditus, divini amoris flagrantia accensus, dapsilis pauperibus, Rotomagensem rexit Eccleciam. Huic successit Prætextatus, vir magnæ sanctitatis et omnibus iniquis odiosus. Hic vero fuit tempore Chilperici regis, filii Clotharii, qui vir nimiæ cru sanctus Hugo, qui venerabilis vitæ et magnæ honestatis fuit, ut vita ejus testatur. Hugoni Ratbertus, vir prudens et strenuus. Ratherto Grimo. Hic namque vir magnæ nobilitatis et probitatis exstitit, populumque sibi creditum tam bonorum exemplis, quam prædicationibus optime gubernavit, ecclesiamque sanctæ Dei Genitricis Mariæ, cujus sedi præsederat, propriis prædiis ac pluribus beneficiis augmentavit. Fontanas enim super fluvium Itonam sitas cum omnibus suis appendiciis dedit. Grimoni successit Rainfredus, vir nobili progenie ortus, et litterarum studiis imbutus, qui ecclesiam propriis beneficiis augmentavit. Dedit enim ei in territorio Vilcassino villam quæ dicitur Cramisiacum, et quamplurima beneficia ex nobilibus viris ad opus suæ ecclesiæ acquisivit. delitatis cum Fredegunde impia uxore sua ingenti A Ranilandus, vir venerabilis et honestus. Ranilando contra pontificemn odio exarsit. Causa vero odji nihil aliud fuit nisi quia fratrem suum Sigibertum regem, qui fraude Chilperici occisus fuit, multum dilexerat, et eamdem dilectionem Childeberto filio ejus et matri Brunichildi servabat. Hac de causa iratus Chilperious sibi calumniam imposuit, scilicet quod inagnam partem thesauri fratris sui Sigiberti apud se reconditam habuerat, quam postquam Childebertus nepos ejus litem contra eum inierat, ei reddiderat. Ideo in tantum persecutus est eum, quod eum ab episcopatu destitutum expulit, et in quamdam insulam in Constantinensi pago in mari sitam exsulavit, et in loco ejus Melantium archidiaconum episcopum ordinari fecit. Modus expulsionis suæ talis fuit. Rex concilium episcopos suos convocare fe- B cit, cui vir magnæ auctoritatis et probitatis Gregorius archiepiscopus Turonensis interfuit. Hic vero nec cailidæ machinationi, qua episcopus deceptus est, nec injuste destitutioni assensum præbuit. Rex vero impia calliditate quibusdam episcopis... mandavit ei, quod si quæ sibi objecerat in concilio, recognosceret, et inde coram rege prostratus se reum proclamaret, omnino ei dimitteret. Qui hortatu impiorum episcoporum deceptus, fraudulentis regis mandatis acquievit. Tunc rex clamare coepit: Audistis eum crimine convictum, nunc super hoc certam sententiam definite. Et ita deposuerunt eum, et in præfatum exsilium rex retrudere jussit. Mortuo vero rege, omnium primatum et coepiscoporum consilio et judicio, nolente Fredegunde regina, ad propriam ecclesiam est revocatus, et deposito Melantio in propriam sedem inthronizatus. Melantius vero in familiaritate Fredegundis impiissimæ reginæ permansit, quæ beato Prætextato semper inimicata et insidiata est in tantum, ut pretio quorumdam mentes cum præfato Melantio corrumperet: ita ut, sicut beatus Gregorius Turonensis in scriptis suis narrat, nocte sancta Paschæ, in loco pontificali, ubi stare consueverat, gladiis eum percuterent, et ita interficerent. Qui mox ut vulnera sensit, ad altare cucurrit, et illud amplexatus, viatico Dominici corporis et sanguinis se muniens, animam Deo reddidit. Corpus vero ejus omnes principes patriæ cum magno ejulatu et lamentatione de tanti pastoris patrocinii desolatione con- D dolentes, sepulturæ honorificæ tradiderunt. Postea vero Melantius, qui tempore sui exsulatus episcopatum usurpaverat, consilio et ingenio præfatæ reginæ in eadem sede est restitutus. Huic successit præsul Hildulfus, vir prudens et honestus. Hildulfo beatus Romanus, nobilis ortu et virtute præclarus. Beato Romano sanctus Audoenus, claris natalibus ortus, et virtutum magnitudine exceisus. Beato Audoeno successit inclytus Ansbertus venerabilis præsul, et sanctis operibus gloriosus. Horum vero trium ac beati Gildardi memoriam tantum tetigimus, quia eorum gesta a probatissimis viris luculenter apud nos conscripta babentur. Ansberio successit venerabilis Grippo. Gripponi C Rainfredo successit beatæ memoriæ Remigius. Hic fuit filius Caroli, qui major domus regiæ appellatus est, frater Carlomanni, qui relicta parte regni quam possidebat, in monte Soracte monachus effectus est, ubi ecclesiam in honore S. Silvestri construxit, et inde ad monasterium S. Benedicti in monte Casino transiit. Fuit etiam idem Remigius frater Pippini, quem Stephanus papa regem consecravit. Hic vero Pippinus precibus Carlomanni monachi, fratris sui, mandavit Remigio præfato archiepiscopo, ut ad locum qui dicitur Floriacus pergeret, et corpus Benedicti, qui ibi requiescebat, legatis Carlomanni redderet. Cumque ad locum veniret, et abbatem qui tunc temporis monasterium regebat, et Medo dicebatur, vocaret, regis edicta edisserens, cum legatis, Carlomanni ecclesiam ingressus est. Cumque sepulcrum beati viri appropinquassent, repentina cæcitate multati sunt. Proinde terrore valido concussi, ante præfatum abbatem fratresque loci illius solotenus prosternuntur, misericordiam deprecantes, quatenus pro eis Dominum exorarent ut eis indulgeret: promittitque beatus Remigius quod nunquam sancti corpus inde amplius transferret. Quid plura ? Illico sunt exauditi, et beatus Remigius cum suis sodalibus pristinam sanitatem recipit. Precatus est autem præfatum abbatem ut corporis beati viri reliquias illis exhiberet, ne locus in quo Deo devote servierat, tanto patrocinio cassaretur : qui libenter acquievit. Sicque legatis remeantibus ad propria, beatus Remigius rediit ad sua. Ipse vero quamplura Ecclesiæ suæ acquisivit beneficia, et de suis propriis largitus est multa. Super gregem sibi commissum vir nobilissimus pervigil, necnon moribus et opere clarus exstitit, et beato fine quievit. Beato Remigio Mainardus venerabilis pontifex successit; Mainardo Guillebertus, qui tempore Caroli Magni imperatoris pontificatum decenter et honorifice rexit. Guilleberto Rainowardus, pontificali ordine dignus. Rainowardo Gunbaldus, nobilis prosapia et bonorum operum clarus instantia. Gunbaldo successit Paulus, præsul mitis et prudentissimus. Paulo successit Wanilo, antistes Dco devotus, et in cun ctis reverentissimus. Waniloni successit Adalardus, A Anglorum, assistente præfati papæ legato, scilieet repos Gunbaldi archiepiscopi, qui religiosus in cunctis operibus fuit. Adalardo Riculfus, vir nobilis, et multis dives prædiis, quibus ecclesiam sibi commissam hæreditavit. Fuit autem tempore Caroli regis patris Ludovici regis, cujus fuit filius rex Lotharius, in quo progenies Caroli Magni a regno funditus exstirpatur. Hugo enim dux, qui cognominatus est Magnus, regnum sibi usurpavit et rex consecratus est. Cui successit Rotbertus in regimine, filius ejus, rex Deo devolus. Præfatus vero Ricu!fus chartas ecclesiæ supradictum regem fecit regali sanctione corroborare. Riculfo successit Joannes, devotus et religiosus antistes Joanni Witto, vir honorabilis, et reverentissimus pastor. Wittoni Franco, prudens pontifex et bonus populi auxiliator. Hujus enim tempore Rollo dux Danorum patriam invasit, quæ vocatur Francia, nunc vero Normannia eorum nomine insignita. Cujus mentis feritatem tam divinis eloquiis quam devotis servitiis ita dilinivit, ut terram sibi acquisitam cum pace et justitia regeret. Postea prædicatione præfati pontificis legem Christianam suscipiens, ab eodem baptizatus est, et in fide catholica perseverans bono fine migravit ad Christum. Franconi successit Gunbardus, vir sapiens et in cunctis providus. Gunhardo successit Hugo. Hic vero fuit prosapia clarus, sed ignobilis cunctis operibus. Monachus enim apud Sanclum Dionysium erat, quando Willelmus filius Rollonis, dux Normannorum, ei episcopatum tradidit; sed postpositis sanctæ regulæ institutis, carnis petuJantia se omnino contulit. Filios enim quamplures procreavit, ecclesiam et res ecclesiæ destruxit. Todiniacum enim qui in dominicatu archiepiscopi erat, cum omnibus appendiciis suis fratri suo Radulfo, potentissimo viro, filio Hugonis de Calvacamp, dedit, et ita a dominicatu archiepiscopatus usque in præsens alienavit. C Hermenfrido Sedunensi episcopo, cæterisque comprovincialibus episcopis, in Lexoviensi ecclesia ab episcopatu eum destituit, deditque postea illi quamdam insulam in Constantiniensi pago in mari sitam, in qua pluribus annis, non quidem ut decuit, vixit; postea vero, quo autem divino judicio, ignoratur, in mari submersus est. Malgerio destituto elegit dux Willelmus quendam monachum, nouine Maurilium, qui nobili prosapia ex Remensi pago exortus, et in ejusdem civitatis ecclesia educatus, inde in Leodicensi Ecclesia omni liberalium artium peritia imbutus, Halverstatensis ecclesiæ scholasticus effectus est; qui iocus in Saxonia ditissimus habetur, in quo pluribus annis honorifice vixit. Postea vero succensus amore cœlestis patriæ, cuncta quæ mundi sunt fastidiens, monasticam vitam appetiit: sicque Fiscamnense cœnobium adiens, monachus ibi effectus est, in quo sancte multo tempore vixit, cæterisque exemplum sanctitatis exhibuit. Denique igne divini amoris exæstuans, acriorem vitam eligens, licentia ab abbate qui ecclesiæ præerat accepta, Italiam petiit; eremique cultor solitariam vitam ducens, opere manuum vixit. Defuncto itaque abbate Florentinensis ecclesiæ, quæ in honore beatæ Mariæ semper virginis constructa est, elegit eum marchio Bonifacius, vir nobilis et potentissimus; et ita licet invitus, bonorum tamen virorum admonitionibus superatus, abbas ejusdem loci ordinatus est: ubi multo tempore subditos pro posse suo sancte et regulariter rexit. Sed quia vita justorum est detrimentum pessimorum, monachi, qui tempore prædecessoris sui indisciplinate vixerant, constantiam regule Patris Benedicti, qua eos regulariter constrinxerat, ferre nolentes, sed in omnibus bonis operibus sibi resistentes, detrimentum vitæ ei machinati sunt. Et quia pluribus annis in boc laborans, nullo modo se in eis vidit proficere, saluti propriæ prospiciens, abbatiam deseruit, et ad proprium locum, scilicet Fiscamnum, rediit, in quo sancte usquequo in episcopatu inthronizatus est, vixit. Hic ecclesiam a Rotberto archiepiscopo incœptam complevit, et astante Willelmo Normannorum duce, postea Anglorum rege, cum omnibus suffraganeis suis, concilium in Rotomagensi ecclesia de castitate Huic successit Rotbertus, vir nobilissimus et potentissimus, Richardi primi filius. Hic vir magnæ pietatis ei honestatis fuit, et in mundialibus divitiis adeo laudatus a sæcularibus viris; sed carnis fragilitate superatus, quamplures filios procreavit. Plura etiam ecclesiæ bona fecit. Ecclesiam enim præsentem miro opere et magnitudine ædificare cœpit. Ante obitum suum, gratia Dei præveniente, vitam suam D conservanda et cæteris sanctorum Patrum institucorrexit. Feminam enim reliquit, et de hoc cæterisque pravis actibus suis pœnitentiam egit; et sic bono fine, in quantum humana fragilitas capere potest, quievit. Rotberto successit Malgerius nepos ejus filius enim Richardi fratris sui fuit. Qui quia non electione meriti, sed carnali parentum amore et adulatorum suffragio in pueritia sedem adeptus est pontificalem omni destitutus tutela, potius acquievit carni et sanguini quam divinis mandatis. Voluptatem enim per omnia sequens, ornamenta ecclesiæ cæteraque beneficia pueriliter erogavit. Et ideo auctore papa Leone Villelmus dux Normannorum, postea cffectus rex tionibus pastorum incuria negligenter postpositis, viriliter restituendis religiose celebravit. Postea perfecta ecclesia, dedicavit cam, astante Willelmo Normannorum duce, anno 1063 Dominicæ Incarnationis, regnante Henrico nobilissimo rege Francorum, astantibus etiam comprovincialibus episcopis, scilicet Odone Bajocensi, Joanne Abrincensi, Hugone Lexoviensi, Guillelmo Ebroacensi, Ivone Sagiensi, Gaufrido Constantiniensi, cæterisque venerabilibus abbatibus; præsidente etiam sedi apostolicæ papa Victore II. Multa etiam bona de Christianæ legis et ecclesiasticæ religionis restitutione fecit. Jejuniis et orationibus et eleemosynis usque ad ultimum diem Destituta Rotomagensi Ecclesia pastore, etc. › Vide in Alexandro 11 papa ad annum 1073 Patrologia, tom. CXLVI. insistens, v Idus Augusti animam Deo reddidit. A ALEXANDER Episcopus servus servorum Dei, JOANNI Abrincensium venerabili episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Joannes vero episcopus apostolica legatione recepta, et omnium comprovincialium episcoporum, cunctorumque etiam ejusdem ecclesiæ canonicorum electione communi consensu facta, metropolitanam adeptus est sedem. Hic vero fuit progenie nobilis, liberalibus imbutus disciplinis. Is alias satis stre nuus, etc. Hanc de Joanne notitiam integram ex Gallia Christiana dedimus in proœmio ad Joannem, usque ad verba quibus clauditur: « Et honorifice in ipsa ecclesia tumulatur v Idus Septembris. › Pergunt Acta : Successit huic imo præcessit (nam duobus ante obitum ejus mensibus intronizatus est) Domnus Guillermus, cœnobii Cadomensis abbas, cum apostolica auctoritate, tum regio munere, tum denique communi electione, vir sane et generis nobilitate cluens, Bet morum prærogativa præpollens. ANNO DOMINI MLXXIX. ARNULFUS CLERICUS MEDIOLANENSIS. NOTITIA IN ARNULFUM. [Apud Pertz, Monumenta Germaniæ historica, Script. tom. VIII, pag. 1, proœm. ad Arnulfi Gesta archiepiscoporum Mediolanensium, edente W. Waltenbach.] nuerunt, ex genere capitaneis inferiore sumptos esse, et per se verisimile est, et Widonis monstral electio, cui id ipsum quod de vassorum ordine esset (6), maximas excitavit molestias. Accedit quod ipse Arnulfus nobilitatem generis non uno loco manifesto prodit cum et causæ nobilium aperte faveat (7), et humiliter natos appellet quos alii tanquam nobiles præficant (8), milites scil. minores, de capitaneis autem cum moderatione loquatur (9), quorum sublimitatem ex imo loco mirabundus suspicit Andreas monachus, qui Arialdi Vitam scripsit. Quod si observaveris, multæ evanescent difficultates, cum pugnare inter se videantur æqualium scriptorum assertiones, qui tamen, verbis usi diversis, in rebus consentiant. Arnulfus Mediolanensis rerum quæ sæculo xi ad a. C ex quo inter Italia (5) principes primum locum obtiusque 1077 Mediolani acciderunt, scripsit historiam, oculatus ipse testis, præmissa brevi rerum post a. 925 gestarum narratione. De ipso nihil præter ea quæ ex hoc opere concludere licet, habemus compertum. Nomen et genus 1, 8, indicavit, ubi de Arnulfo I archiepiscopo (970-974) locutus, hæc addit: cujus æquivocus existo gestorum scriptor ego præsentium, fratris vero illius pronepos verus. Itaque cum Mediolanensium ordines ita inter se essent distincti ut capitaneorum æstimatio duplo major esset quam vassorum, vassos pari intervallo sequerentur negotiatores, deinde reliqua multitudo (1), Arnulfum primo ordini accenseri par est. Nam cum decumanorum primicerius de populo natus esset (2), inter ordinarios regum principum et capitaneorum D — Clericusne an laicus fuerit Arnulfus, certo testi clericorum semper occupatus, a laicis tanquam ab A breviter perstrinxit, libris nullis adjutus, sed audita tantum, ut ipse ait, utcunque exsufllans (15). Veniam igitur libenter tribuemus, si in his quandoque erravit, cum res scitu dignas solus servaverit et scienter a vero declinavisse nusquam argui possit. Auctorum. autem idoneorum copia viro tam nobili genere orto deesse non poterat. Cum ita viam sibi munivisset, post a. 1018 ea quæ ipse videndo cognovit, ex abundanti, ut ait, eructare studuit. Adhibuit autem ad scribendum acta synodi Romanæ a. 1027 (16), constitutiones a legatis Romanis Mediolani facias (17), et epistolas pontificum (18); litteras vero parti adversæ Roma directas commemorat quidem ш, 17; iv, 2, sed inspexisse non videtur. Omnia vero quæ ex his servata sunt fidem ejus confirmant, et cum a Lan extraneis aversus, vetant ne pro laico ipsum habeamus. A. 1077 legationi a populo Mediolanensium ad papam directæ, quo Ecclesiæ Romanæ reconciliarentur, sese interfuisse narrat v, 9. Neque enim ipse a causa cæterorum immunis fuerat, clericis favens conjugatis, sed tunc de præteritis, inquit, satisfaciens, in futuro castigari promisit. Nimirum homo verecundus et suo ipse judicio diffisus, res autem novas et Herlembaldi furorem aversatus, antea cum plurimis sui ordinis viris senserat, quamvis non omnia eorum gesta sibi probari fateretur (11); postremo autem arctiorem Ecclesiæ disciplinam ipse probavit. Sed cum magni momenti et quam maxime memorabiles ei turbæ illæ viderentur, quibus totus Ecclesiæ Mediolanensis status immutatus est, post B dulfo, ejusdem partis scriptore, sæpissime recedat, Attonis electionem a. 1072 factam ad eas litteris consignandas se convertit, non cupiditate famæ, se ne rerum memoria intercide: et, que civibus suis postea foret pretiosa. Ad præsens enim sub modio recondi opus voluit, suo postea tempore promendum, sed fines urbis nunquam excessurum (12). Tamen hoc statim tempore vulgatum fuisse videtur, cum tres priores libri, quos solos tunc absolverat, per se descripti sint, quanquam Landulfum nullam ejus notitiam habuisse appare'. Arnulfus autem postea et quartum librum addidit et quintum, licet non uno tempore scriptos, cum a priore sententia sensim recederet, donec tandem, ut diximus, Romanæ reconciliaretur Ecclesiæ. Simul initio operis præmisit præfatiunculam si modo ab ipso venit cum nominibus regum et archiepiscoporum, et in prioribus aliqua mutavit, quæ non magui sunt momenti, ejusmodi tamen ut auctoris manum prodant (13). Substitit ipso illo a. 1077, cum longo schismati finis esset impositus: grandevus ipse cum res post a. 1018 gestas videndo se cognovisse dicat. Fides Arnulfi editoribus Palatin's satis mala visa est, cum hominem hereticum pro mendaci haberent, neglecta accuratiore inquisitione; sed jam in Muratorii præfatione satis accurate scripsisse dicitur, quod quam verum esset, singula perscrutatus Giulini expertus est. Neque vero minus judicium ejus laudandum videtur, cum simplici modo quæ audivit primo, deinde visa retulerit (14), spretis vulgi fabel'is, quas cupide Landulfus conquisivit. Exordium sumpsit a regno Hugonis Italiæ regis, et quæ post hec ad sua usque tempora in regno acciderunt, Mediolanensia tamen potissimum respiciens, libro I (41) III, 14. (12) I, 1. (13) 1, 3, 6, 9, 11, 16, 20; 11, 8, 12, 16; III, 2, 8, 14, 22. (14) Ipse 1, 1, pollicetur verbis prolatam communibus simplicem gestorum narrationem, quæ nostri reges nostrique gessere pontifices, nostri quoque concives in urbe Mediolano vel extra, compatriotæ vero nostri in regno Italico, quæ ipse vidi vel quemadmodum a viden bus vel paulo ulterius audivi. (15) II, 1, Seme, 3, privilegia Ecclesiæ citat. (15) II, 5. C ubique fere in rerum gestarum narratione consentit cum Andrea abbate postea Vallis Umbrose, Arialdi discipulo et fautore fervidissimo, et cum Bonizone (19) parti pontificia prorsus addicto. Quod profecto summum est bonæ ejus fidei documentum, cum nusquam dissimulaverit sibi Arialdi et reliquorum motus vehementer displicere; ita tamen cautus et moderatus, ut vel de Landulfo judicium ferre recusaret (20) et clericos ex parte in culpa fuisse concederet (21). Neque enim meliori cleri disciplinæ repugnabat, ne Romano quidem pontifici se volebat opponere, sed res tumultarie gestas, laicorum de clericis judicia, et subjugationem Ecclesiæ Mediolanensis abominatur (22). Pacem autem per legatos Romanos a. 1067. compositam laudat 1, 21. Hæc igitur scripsit cum adhuc turbæ ilke durarent (23), Vivente Herlembaldo (24) et Alexandro II (25), nondum consecrato Gotofredo (26), id est ante ver anni 1073. Deinceps silentiunt servare sibi proposuerat, sed cum turbæ modum viderentur excedere, tamen calamum resumpsit, ne memoria rerun periret. Addidit igitur librum IV, quo narrationem ad Herlembaldi mortem (1075) deduxit, fiuem schismatis ut tunc putabat. Finito autem opere ingenue protestatur se solo veritatis studio ductum scripsisse, neque a doctrina eorum qui venalitatem ordinum sacrorum et incontinentiam sacerdotum impugnarent dissentire, sed modum quo omnia gesta essent improbare. Et cum hoc jam pugnet cum D nonnullis quæ antea protulit, sequenti capite 13 diserte addit se aliter nunc quam prius sentire, atque erubescere cum scriptis scribenda conferat: nec barbarismos in verbis egisse, sed aliorum dicta vel |