Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HỌC TOMO CXLVII CONTINENTUR.

[ocr errors]

JOANNES ABRINCENSIS PRIMUM EPISCOPUS, POSTMODUM ARCHIEPISCOPUS ROTHOMAGENSIS. Liber de officiis ecclesiasticis, col. 27.

ARNULFUS CLERICUS MEDIOLANENSIS.

Gesta episcoporum Mediolanensium, col. 286.

THEODERICUS PADERBRUNNENSIS CANONICUS,

Commentatio in Orationem Dominicam, col. 334,

[blocks in formation]
[ocr errors][merged small]

APPENDIX.

[ocr errors]

Præfatio Joannis hominis Dei, col. 478. Chronicon Fiscamnense, col. 479. Fiscamnensium, col. 483.

[blocks in formation]

Catalogus archiepiscoporum Mediolanensium, col. 954. Joannis Petri Puricelli dissertatio,: 979, S. GERALDUS SILVÆ MAJORIS PRIMUS ABBAS.

Vita S. Adalardi abbatis, col. 1046.

Vita S. Bertini, col. 1084.

FOLCARDUS SITHIVENSIS MONACHUS.
Vita S. Joannis Beverlacensis, col. 1161.
OPUSCULA DUBIA.

Vita S. Audomari, co. 177. Vita S. Oswaldi, col, 1187.
EUSEBIUS BRUNO ANDEGAVENSIS EPISCOPUS.

Epistola ad Berengarium, çol. 1201.

GEBUINUS LUGDUNENSIS ARCHIEPISCOPUS. Epistola ad Rodulphum Turonensem archiepiscopum, col. 1209.

GUALTERIUS MELDENSIS EPISCOPUS.

Epistola ad Rodulphum Turonensem archiepiscopum, col. 1213.

Carmina, col. 1219.
S. Christine, col. 1269.

Carmina, col. 1283.

ALPHANUS SALERNITANUS ARCHIEPISCOPUS.

Sermo in evang. Cum transiret Jesus, etc., col. 1269. Vita et passio

GUAIFERIUS CASINENSIS MONACHUS.

[ocr errors]
[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small]

JOANNES

ABRINCENSIS PRIMUM EPISCOPUS

POSTMODUM

ARCHIEPISCOPUS ROTOMAGENSIS.

NOTITIA HISTORICA.

(Gallia Christiana novæ editionis, tom. XI, pag. 31.)

Mortuo Maurilio, clerus Rotomagensis Lanfran- A quatenus exemplariter correpti, et posteris similibus

cum Cadomensem abbatem sibi archiepiscopum elegit, qui, teste Orderico Vitali, recusavit, totisque sategit viribus et apud eumdem clerum, et apud Normannorum ducem Guillelmum, et apud summum pontificem Alexandrum II, ut Ecclesiæ viduæ præficeretur Joannes episcopus Abrincensis; quod et assecutus est, Romam ordinationis hujus licentiam petendi causa a duce missus, unde pallium cum licentia deportavit.

Joannes vero episcopus apostolica legatione recepta, et omnium comprovincialium episcoporum cunctorumque etiam ejusdem Ecclesix canonicorum electione Comuni consensu facta, metropolitanam adeptus est sedem, quemadmodum legitur in actis archiep. Rotom. Transiit igitur a sede Abrincensi, unde et plerumque Joannis Abrincensis nomen sortitus est, ad sedem Rotomagensem Joannes, filius Radulfi comitis Baiocarum et Ibreii, fratris uterini Richardi Normaniæ ducis, cujus archiepiscopi in curiam x

Kalendas Martii 1070 tracta est causa de cella S. Audoeni de Gisortio inter monachos Sancti Leutfredi et Majoris Monasterii. Anno 1072 in majori basilica sua concilium habuit cum suis suffraganeis pro restituenda ecclesiastica disciplina.

Hic vero, ex actis archiepiscoporum Rotomag., fuit vir progenie nobilis, liberalibus imbutus disciplinis. Is alias satis strenuus, animi fuit impatientissimus. Crudescebat in eo hic morbus, et, ut ita dixerim, exaggerabatur tum carnis nobilitate, tum prælationis dignitate. Solent enim hæc duo plerumque positos in culmine in flexum usque superbiæ, ipso potentiæ fastigio lenocinante, corrumpere : adeo ut normæ obliti justitiæ, unde animi sui furorem videntur pascere, hoc zelo justitiæ velint deputare. Evenit autem aliquando, ut hi tales, non pastores, sed crudeles exactores, occulto Dei judicio coram ipsis. quos injuste vexaverunt, corripiantur : PATROL. CXLVII.

B

sint terrori, et parvulis spei. Quod totum in hoc de quo agitur Joanne archiepiscopo divina censura exhibuit in eo, quem is adversus sancti Audoeni cœnobitas inconsulte tumultum exercuit. Quod non derogatorie, non insultatorie, sed consultorie censuimus scribere. Primo, quia insolitum, incredibile, et quasi monstro simile, tantum tumultum, tantam turbam eo die sine sanguine accidisse. Secundo, ut loco nobilissimo, et ab omni jure seu consuetudine archipræsulum hujus urbis privilegio Caroli Magni libero sit memoriale, quo se probent nec in magnis excessibus ipsorum aliquid justitiæ debere. Causa erat, qua Guillelmus Nortmannorum comes et Anglorum rex gloriosus Cenomannis cum expeditione sua morabatur. Aderant ei inter reliquos proceres iste Joannes sedis hujus archiepiscopus, ut vir excellentis ingenii, et non mediocris consilii: Nicolaus quoque reverendus abbas supradicti cœnobii. Imminebant celeberrima totisque votis excipienda sanctissimi Audoeni dies natalitia: et quia moris est ut archiepiscopus ipsa die inibi missarum solemnia celebret, non pro ulla quidem vel ipsius jentaculi vicissitudine, sed quasi in recompensationem consecrationis suæ, quam nonnisi in præfata ecclesia cuivis sedis memoratæ licet accipere; missione a rege petita redibat concite, abbate prænominato interim ad occupatiora remanente. Quid plura? adest dies veneranda, clerici majoris ecclesiæ solito eo conveniunt: et quia præmisso nuntio venC turum se mandaverat, solemne missarum interim differtur. Post aliquandiu vero e communi consilio, ne quid tantæ die subtraheretur, dum veniat, initiatur. Tanta vero morositate, tanta id factum est devotione; ut non mirum totis animis hostem humani generis ad hanc lætitiam turbandam exarsisse: qui maximo sibi lucro credidit accedere, sic illud veneno suæ nequitiæ tempus inficere, quod interim 1

nempe insensibiliter furentium nubilum velut fumus ascendens, divinæ gratiæ serenum turbabat: hinc manum Domini reatu ipsorum ad feriendum provocatam sanctus Audoenus meritis suis protegendo continebat. Dicto nil subripit quod retragetur : tantum ratio ipsa a toto pendens suffragatur. Ipsi sane, cujus patientia sit Altissimus redditor, æstimare licuisset, ni se in sua pertinacia continens a consideratione rationis animum revocasset. Sed animositatis ejus immanitas non destitit eo usque, quo se invehens irruit in se. Igitur vicecomes civitatis archiepiscopum sic circumventum ut audivit, veritus ne quid inconsultius adversus ipsum ageretur, et ipse post noxæ argueretur; militarem manum cogit, regis bannum omnibus prætendit, suppetias accurrit; jam nil reluctantem, imo sibi penitus diffidentem periculo eximit. lis tumultuum dementiis exacta est dies tantæ celebritatis.

sibi dolebat deperire. Finito itaque Kyrie cum duo- A ratur; jure hoc in ipsa nube portendebatur. Hline bus rhythmis, exacto Gloria in excelsis Deo, quod incoeptum ab abbate Richardo Sagiensi chorus celeberrime fuerat exsecutus cum laudibus suis (id vero totum expendebatur in præstolatione archipræsulis), ecce accurrit ut turbo tempestatis, omnem confun. dens gratiam illius celebritatis. Hic namque totam mentis indignationem animo concipiens, quod non usquequaque fuisset exspectatus, torvis oculis, ore furibundo cunctis maledixit; conversusque ad ipsos monachos excommunicavit, ex auctoritate Dei et sua officium præsens interdicens cessare fecit, abbatem ab altari evellens, divini officium ministerii prohibuit. Mororis erat plenum et stuporis cernere tantæ festum lætitiæ, tot et tantas voces eam præconantes in subitum silentium obmutuisse. Ipse ad B complendum se officium præparat: clericis suis, ut a loco incœpto peragerent, imperat. Nihil hic reticendum fore censemus, quod dum alteri parti favendo dissimulamus, alteri totum derogando imputare videamur. Verum falsi astipulatione non indiget. Fratres, etsi decorem sibi tanti gaudii præripi dolentes, pontificali tamen auctoritati cedunt, festivis se oruatibus exuunt, satis cum tumultu ecclesiam egrediuntur; huc quidam, pars il'o, alii alio succedunt, invicem et ad suos super suo pudore mærentes conqueruntur. Cum subito quidam mororis impatiens, dubium quidem an ex ipsis, vel corum famulis, plus furoris, minus consilii animo colligens, turrim properat, majus ecclesiæ signum pulsat. Hinc forum otior advolat: archiepiscopum sancti Audoeni glebam ad majorem ecclesiam asportare velle proclamat. Prosiliunt omnes e domibus, alius gladium, hic bipennem, diversi quod primum manibus occurrerat, arripiunt; ecclesiam cum furore irrumpunt. Quidam curiositate acti, celata monasterii conscendunt, quædam ex tabulatis auferunt: quid sic furens populus agere vellet, rimantur. Plurimi ejus intentionis erant, ut quia eis tantæ continuationem lætitiæ interrupisset, nec sibi perficere liceret. Archiepiscopus circumcirca furentium se turmis appeti expavescens, plus tamen desuper imninentes metuens, ab altari ad valvas monasterii fugam arripuit vix elapsus infra ambitum earum ipsis prius clausis se recepit undique circum se D sedilia et formas aggerari fecit. Nonnulli tamen partis ipsius arreptis candelabris, cereis et perticis, in monachos efferati, sed ab eis non segniter excepti, pudet dicere, quam fœdo exemplo res eo die debuit determinari. Constitit satis ipso die meritum sancti omnibus adfuisse, qui hinc sævientium manus comprimendo, hinc archiepiscopum cum suis eo periculo eximendo, tantum nefas non parvo cunctis miraculo potuit avertere. Nam tanta subito nubis caligo id spatium sanctuarii, quod loculi sanctorum continebantur, obtinuit, ut vix vel a curiosis oculorum acie corripi potuerit. Rei congruit miraculum. Quia enim sacræ Scripturæ diversis in locis per nubem nunc delinquentium cæcitas, nunc Domini protectio figu

:

Estimet qui valet quae facies tunc fuerit curia cœlestis, quam indigne tulerit sui præcellentissimi civis Audoeni sic confusam, sic fœdatam, sic præreptam diem sua remunerationis. Estimet quid exstiterit miseriæ, tantum patronum nil penitus in filiis suis quod Domini faciem placaturus offerret, eo die accepisse. Nos ignorantes divini secretum consilii omittimus, de hominibus humana pensamus. In tanta multitudine discreta sexu, ætate et ordine, non credimus defuisse, et qui mente carnati se minus nocuisse poenituerint, dum nil medium, quin C tam speciali gaudio privati forent, attenderint; et qui sanioris consilii, peccatis suis eam turbam imputaverint, vota sua prærepta gemuerint, a suo patrono veniam suspirantes super suis actibus erubuerint. Fratres in crastinum de suis elgunt, per quos abbati suo quod factum fuerat, innotesceret, et regem super hoc suggesturus adiret; sed archiepiscopi nuntius præcesserat, invidiam omnem in monachos retorserat sic infecto negotio reditum est. Rex licet post ipsius archiepiscopi et quorumdam aulicorum instinctu animo in monachos motus; rem tamen ex æquo pensans, hinc immoderatam arrogantiam, hinc inconsultum tumultum justis librationibus præponderat. Jubet igitur statim ecclesiam ab archiepiscopo reconciliari. Quod cum satis irato et reluctanti animo abnueret, rex Michaeli episcopo Abrincatensi loci reconciliationem injunxit; pudorem vero suum, in futuro vindictam prætendens, dissimulavit. Quatuor igitur monachos loci, quos et factionis auctores audierat, totidem aliorum cœnobiorum abbatibus commisit, quatenus et archiepiscopo satisfaceret, et illi in peregrinatione sua luerent, quod minus consulte peccassent. Non multo post tamen, et rationis consideratione, et petitu abbatis ipsorum flexus, in præsentiam sui eos revocavit, et Ecclesiæ reconciliatos reddidit. Ia his omnibus semper apud ipsum cautum exstitit, ne quid sibi archiepiscopus, quasi sub ecclesiastico vigore, in causis hujus ecclesiæ insolenter arroga

verit. Imo postquam gemino fratrum eorumdern ▲ patu dedit, et ad quamaam patrimonii sui villam,

exsilio satisfecit, rem in consilium ponit, concilium cogit; quod abbatiam suam irato et tumultuanti animo intrasset; quod totius turbæ causa et materia exstitisset; quod loci reconciliationem sibi denegas→ set, judicio primatum suorum trecentas libras exegit. Delicti satis hæc vindicta exsolvisset, si intime facti pœnituisset, Dominique patientiam non negligendam putassel. Sed animi rancorem nec tunc primum adversus Sancti Audɔeni cœnobitas occcperat, et hoc modo potuit potius exaggerari, quam leniri. Trium annorum spatium evolutam erat, et semper repulsam sui dolore continuo secum corrodebat, congruenti sane exemplo suspensus, velut evangelicæ illius ficulnea fructus. Unde sic quidam,

Exspectata tribus fructum non attulit annis.

[ocr errors]

C

Cum post id temporis redeunte eadem festivitate, paucis ante mensibus paralysi percussus, sed ab hac infirmitate jam respirans, ad solemnitatem venit, et quia per se missam celebrare non potuit, Gisleberto Ebroacensi episcopo vices suas commisit: ipse in medio cantorum specie præcentoris stetit. Ut vero evangelium cœpit legi, horribile dictu! sic ab intimis humoribus in secretiorem meatum profluentibus est subito angustiatus, ut raptim urina procurrens, lineam usque superpellicialem indumentum omne infecerit, pavimentum etiam quo stabat, per quam humectaverit. Hinc post fidelium oblationes, cum amplius dissimulare non posset, ecclesiam egressus, pudore non oportet dici quantum et morore confusus, ad sua reversus est. Quod ut primum ad aures populi percrebuit, quis estimare, quis dicere suffecerit, in quas et quantas voces se derepente sparserie! Omnes tamen in commune Domini magnificentiam sanctique Audoeni meritum personabant : jure hunc ab integritate præsentis lætitiæ sic ignominiose repulsum, quam olim indigne nimis perturbaverat, acclamabant. Nemo nobis succensere habet, si vera dicimus, quia nemini examen judicis omnium, in cujus manus horrendum est incidere, improperandum scimus, et ex aliena culpa pœnam incurrere valde formidamus. Sed enim judicia Domini, quæ velut abyssus multa sunt, mirari, ipsum in tam sancto viro prædicare, quo affectu pietatis D iisdem devote sibi famulantes protegendo semper foveat, plus est sacrilegii ingrato silentio tegere, quam ut dicatur, reverentiæ. Cæterum non parum intentionem piam dirigit, studendum continue Domino servire in timore, et exsultare ei, sed cum 1remore sobrie pensare, quam nitidum templum ipsi nosmet scilicet exhibere deceat, si adeo zelans hujus exterioris cultus in visibilibus templis appareat. Non enim inhabitantes propter locum, sed propter inhabitantes locum Dominus elegit. Verum, ut cœpta prosequamur, per alios tres annos adeo ipso incommodo laboravit, ut neque jam administrationis infulis deservire potuerit. Cum tandem regia auctoritate, imo consultu omnium pulsatus, episco

S. Philiberti dictam, secedit, ubi et aliquantisper supervixit. Duodecimo vero sui præsulatus anno viam universæ carnis ingressus, hominem exivit. Inde tamen ad propriam sedem refertur. ›

Hactenus scriptor ille, quem, si minus circumspecte verbisque asperioribus præsulem tractavit, tantum abest ut laudemus; ubi vero in incommodo naturali miraculum videre sibi visus est absque revelatione, non possumus non reprehendere. Sed quo nomine afficiendi sunt editores historia Matthai Paris, qui tam in utraque editione Londoniensi annorum 1571 et 1640, quam in editione Parisiensi anni 1644, hanc notulam scripsere in margine: Monachi Sancti Audoeni Joannem archiepiscopum Rotomagensem occidunt! Scripserat minus inconsiderate ipse Matthæus ad annum 1073: Invaserunt Sancti Andveni monachi Joannem archiepiscopum Rotomagensem missam celebrantem festivitate ejusdem sancti cum armata manu virorum. Sed ad ultimos præsulis annos quod special, tradit Ordericus Vitalis, pagina 550, ilium subita passione percussum, turba spectante, ad terram dejectum esse, et biennio quo supervixit, elinguem exstitisse

Joannes decorem domus Dei impense coluerat, cujus egregium hodieque superest monumentum in libello divinorum officiorum ad usum metropolitanæ ecclesiæ, Maurilio decessori suo oblato. Plura etiam concilia celebravit; primum anno 1072, de quo jam diximus; alius anno 1074, in quo prioratus S. Victoris apud Caletes ad abbatias evectus; ipse vero quod presbyteris suis concubinas prohibuisset, lapidibus petitus est fugaque saluti consulere coactus, quo de re Ordericus Vitalis. Subscripsit anno 107 diplomati Wilelmi regis pro ecclesia Bajccensi. Anno 1075 Cæciliam virginem, filiam Guilelmi Nothi, Deo sacravit in basilica Fiscamnensi. Adfuit, anno 1077, dedicationi basilicarum S. Stephani Cadomensis, et Beatæ Mariæ Becçensis. Eodem anno jussus a Guillelmo rege; noluit sepelire Hugonem Lexoviensem episcopum. Denique ad finem, tam episcopatus quam vitæ ejus quod spectat; abdicare coactus est, tam propter offensam regis quam propter paralysim aut urine incontinentiam. Ad id vero exsequendum Gregorius VII papa Hubertum legatum ad regem Anglorum miserat, pridie Non's Aprilis, indictione prima, quæ cadit in annum 1078, ut inquireret an ille pro sua ægritudine episcopale onus sustinere posset; quod si tanto oneri impar reperiretur, alius in ejus locum canonice cligeretur Successorem tamen non habuit, nisi mense Julio anni sequentis, duobus ante obitum ejus mensibus, exactis archiepiscop. Rotomag., quæ cum duodecimo præsulatus anno mortem illam consignent, initium episcopatus ab ipsa decessoris morte compulent necesse est; quando e contrario Ordericus Vitalis, qui sibi constare non videtur, illud modo in annum 1069 rejicit, modo in annum 1072 ubi

[blocks in formation]

Primum ex codice ms. cœnobii Salicosani in lucem editus, nunc ex ms. codice bibliotheca Bigoliane auctus et emendatus; notis D. Joannis Prevotii, Rotomagensis ecclesiæ cathedralis canonici, et recentioribus observationibus illustratus;

In quo varia antiquitatis ecclesiasticæ monimenta, hactenus inedita, ex miss. codicibus nunc primum in lucem prodeunt.

(ROTOMAGI. Impensis et typis Bonaventure Lebrun, typographi et bibliopole, in area Palatii, sub signo S. Bonaventuræ, cum approbatione doctorum et privilegio regis. M. DC. LXXIX.)

PRÆFATIO.

Solemne habent omnes qui de re aliqua scriben- B facile obvium Joannis Abrincensis primum episcopi, dum susceperint, quædam præmittere sive ut laborem legentibus commendent suum, sive ut instituti a se operis rationem exponant. Quem morem neque penitus convellere, neque omnino custodire propositum est. Quid enim necesse est librum extollere, quem et dignitas auctoris, et ipsa per se doctrinæ commendat utilitas? Divina in eo tractantur officia, ritusque quibus illa celebrantur: in quibus inest, Augustino teste (epist. 119, ad Januar., c. 7; lib. 1x Conf., c. 7; serm. 16; inter Paris.), quædam eloquentia salutaris admonendo discentium affectui accommodata, qua frigidus a calore Spiritus Dei excitatur animus, dum fides quæ oculum habet in corde, ad id quod accipit visibili lumine, gaudet invisibili veritate. Horum vero expositionem tanti fecit idem & corruptam sinere, neque in illud pro virili parte

eximius, neque satis unquam laudandus Ecclesiæ doctor, ut eam universi mundi hujus imperiis, etiam inusitata felicitate pacatis, præferendam esse censuerit (epist. 119, ad Januar., c. 16). Hæc cogitanti dudum in votis fuerat, ut distractum iam, neque

dein archiepiscopi Rotomagensis, opus iterum prodiret in lucem : ne nativo decore nudari patriam, et scriptione perutili plerosque carere contingeret. Verum cum non satis ex animi sententia procederet eventus, tacitus felicioris exspectabam opem, qui imperfecto operi ultimam imponeret manum, et multis truncato partibus faceret medicinam. Cum inter hæc audio typographum ad novam-hujus editionem se accingere, pupugit ea res animum, rcJuctantemque impulit eo vehementius, quod typographus consilium suum clam me esse noluit, sed hortatus est ut operam adjungerem meam. Illiberalis visum esset animi eam opportunitatem, quam ad optatum negotium administrandum dabat Deus,

incumbere. Unum me morabatur cœptisque obstabat, quod etsi non indiligenter amicorum lustraram bibliothecas et scrinia excusseram, nullum tamen numeris omnibus absolutum, imo ne melierem quidem Salicosano codicem nancisci licuerat. Quare

« VorigeDoorgaan »