nem illi designare. Ibi autem peze annum conversa- A affatus a primatioribus ut secum iret, appellaretur; B tus, post hebdomadæ Dominica Resurrectionis com- nedum dicamus, ivit, verum etiam monita salubria adversus audire dissimulavit, pergens ad paucula pecora quæ videbantur esse sui juris procuranda. Cui priusquam pervenisset ad pascuarum loca, accessit angor animi cum timore intolerabili et nimia horripilatione atque, ut ab ipso post didicimus, videbatur ei quasi totum perfusum se fuisse calore ferventis aquæ et veluti ignotis loquamur, quia situs ejusdem fundi ubi hoc provenit talis est, ut illic viantium obtutibus clarescat prospectus ecclesiarum Christi confessorum Audomari atque Bertini miser ille licet ob duritiam sui seu subsequens miraculum minime miserabilis, nisus co quanquam sero se divertere, quatenus illorum precibus juvaretur, non potuit, sed pene exanimis ante în terram proruit, nequaquam ut passione scotomatica (verti · ginosa) ictus, sed pro animæ illius (ut postea claruit) salvatione, imo magis nominis Dei laude ipsiusque dispositione luminum delectabilium visu privatus, ac bimatu vel eo amplius in hujus cæcitatis permansit amaricatu. Qui cum adhuc torpor's teperet desidia, quasi funditus de suæ sanitatis reformatione diffidens, hortatu tandem suorum, beatissimi Patris Bertini perrexit visitare liminá, afferens quæ obtinere potuit, maxime cerea munera quo si Deo et clementissimo jam dicto Patri placuisset, ejus meritis recipere mereretur amissa captorum orbium lumina, spondens ac confirmans quidquid super eo divinæ pietati placeret, reliquum vitæ suæ spatium ibi peragere velle. Quam ejus intimam cordis devotionem constantissimamque confessionem inspiciens occultorum cognitor Deus, meritis et precibus clementissimi Patris reddidit illum visui et visum sibi, tanta scilicet perspicuitatis. claritate, ut, quoniam a pueritia in domo cujusdam nobilissimi ejusdem regionis viri adulto tenus educa tus et altus fuit, atque in genæcio ipsius nendi, cusandi (id est, consuendi), texendi, omnique artificio muliebris operis edoctus, quidquid in prædicta postmodum ecclesia pallorum ornari habuit et emendari, seu ecclesiasticarum vestium lavari, ipse sollicita intentione procuraret, anhelauter aspirans et sup-. pliciter implorans, quo velut ipse elaborando desudat, D quæque emendare necessaria et emundare lurida; sic divinæ miserationis clementia delinquentiarum suarum omnium dignetur ablui inquinamenta, quo, mereatur ad Auctoris suæ reformationis feliciter pervenire vocamina. Sicut nonnulli suæ negligentia tempore periclitantur, ita divinæ dispensationis saluberrima castigatione (ut in præsenti eventu perspicue claret) multi salvantur. Quidam enim vir coloniæ ejusdem Ecclesiæ, de oppido ei appendente nuncupato Gimiaco, Letfridus nomine, in Christianitatis devotione (ut rei congruentia post declaravit) cæteris communicipalibus suis minus curiosus exstitit. Ideoque et accidit ut, dum quadam die Dominica cives illins more solito ad ecclesiam non minus- intima mentis devotione anhelarent, quam gressibus pedium properarent, et ipse ut solito mulcimine blandiloquií magnus exercitus ab omnibus dicebatur; anno ad- A compuncti se] mutua conessione rebaptizaverunt, ventus sui in regnum duodecimo, ab omni plaga ubi diffusus erat adunatus in loco qui, ob concursum insignium inibi aquarum Confluentia vocatur, ascendit flumen dictum Iseram, pervenitque et equitatu et navigio subusque Noviomam (Noyon) civitatea, faciens ibi munitionem circa villam ex australi plaga, natura munitam, scilicet aqua et silva, vocatam Chyrisiacus, [al., Kyrisiacus], intendens si in brevi nequiret arcta et diutina obsidione civitatem, quia parva videbatur, capere posse. Sed cum hemispherium nihil ibi prævalentes consummarent, et (nedum dicamus) aliquid proficerent, verum magis fame ac siti omnique penuria arcta:i pene deficerent, consultum (ut eventum subsequens patefecit) habuerunt, ut in regnum quondam Lotharii irent, B traciantes per maritima transire, et castella bi recens facta oltinere, incolasque omnes, nisi se dederent, mortificare. Quo comperto pars juvenum qui sibi cæteris agiliores audacioresque fieri videbantur, numero quingenti quinquaginta, selegerunt se insciis aliis abripientes clam nocta quasi solito in aliam partem pergendo, arreptoque itinere insubsistibili cursu direction tendebant ad munitiunculam paupere (proh dolor!) sumptu parvoque licet strenuo incolarum comitatu factam in pago Tarvanensi, in loco qui vocatur Sithiu, circa monasterium eximii præsulis Audomari, fuste, gieba et cespite sicut artificiosissime, ita etiam firmissime constructam, ja ctanter in via proludentes primo impetu can infringere velle, ac pro tenuitate seu paucitate inhabitantium facile capi posse. Auxiliante tamen illis Deo et patrociniis sanctorum, qui requietionis ibi elegerunt sibi locum, more solito intervenientibus, indignante Christo præsumptuosa illorum jactantia versa est cominus in dignam vindictam, ad quam promulgandam calamum nunc vertimus no strum. CAP. VII. In quo tempore venerunt, et quod nihil prævaluerunt. C ac humili perceptione mysterii corporis et sanguinis se municrunt, dantes invicem dextras pro libertate et loci tuitione se velle aut agiliter oppetere, aut stregue defendere, murumque protinus optimis (ut mos incolarum regionis est) armis præparati conscendentes, una cum prius præparatis pellicis instrumentis munitissime arcem vestierunt. Tali eorum constantia paulo ante arrogantes inimici comperta, nec non et parte inclusorum audacter sibi obvios ire extra munitionem visa, Deo illos quammaxime terrificante, animositatis superbia mollita, jactantia pressa, audacia remissa ac liquefacta minime audentes aggredi cœpta, diverterunt se ad pecora per agros pascentia capienda, ocius repedare cupientes. vel cum tantilla præda; residui vero virorum nostrorum hac invasione commoti, præsertimque de Dei auxilio testatorumque proprium interventu fisi, repente eruperunt de munitione, irrumpentes post cos, equites quidem per compendia præanticipando illos in planitie moatis unde ante descenderant, quia lentim pecora minabant, habentes contemptul talia eos audere; pedites autem post tergum insequentes, pouentes hostes in medio. Itaque comperientes cunctos se undique secus fugam molientes, desperabiliter ruperunt ad orientalem plagam per sinistrum cornu vallantium, tendentes ad quemdam quercuum lucum, putantes se ibi frustra aut defendere aut effugere posse. Nostri itaque eos occidendo insequentes (hora enim fuit diei nona, quando cxibant de castello) antequam pervesperascerel, omnem illam plurimam, ut ipsi jactabant, selectorum pugnatorum Dei bello consumpserant, licet non sine nostro damno, majore tamen suo. Facta est autem cædes hæc in loco nomine Windigamo [al., Windingahamo]. Omnes enim ibi occisi sunt, præter quod quot de nostris mortui, tot sunt ex illis fuga elapsi, novem autem tantummodo ex omni illa plurima evaserant, et ex ipsis etiam a persequentibus eos in via mortui sunt quinque reperti, quatuor tantum protendentes, ut postmodum ab eis qui tunc interfuere excrcitui didicimus, pervenerunt ad socios, temeritatis audaciam vituperantes, tanquam præsumptivæ rei eventum elucubratim per Nam post sanctum Paschalis resurrectionis diem tra scursis quatuordecim diebus, die Dominico hora qua cardinalis missæ conventus publice agebatur, apparuerunt protinus præfati invasores descendentes per clivum montis prominentis villæ, quæ Locus- D scrutantes. De exuviis quoque tres divisiones feceecclesiæ (39) vocatur, pro eo quod beatissimi martyres Fuscianus et Victoricus in fronticipio Christiani atis incolarum terræ primariam feruntur ibi construxisse ecclesiam, respiciens contra monasterium ex parte occidentali. Quod cernentes excubiæ, autumantesque quod plurima totius subsequeretur, veluti prius essendi fama percrebuit, exercitus, protinus populo in ecclesia consistenti notificaverunt. Illi vero non adeo tali nuntio consternati, imo magis animæquiores facti, Deo et patrociniis sanctorum causam sui commendaverunt, et compunctive [f., (39) Iperius cap. 20, parte : Sanctus campus vulgariter Helechvelt, nunc vero corrupto nomine Hellefaut nominatur. Hoc factum refert ad annum rant, unam Ecclesiis concedentes, aliam oratoribus et pauperibus dantes, tertiam æqua lance nobiliores cum inferioribus compartientes. Et merito. Scrutemur enim humanitus verbi gratia quibus magis addicenda sit hujusmodi victoria, oratoribus an bellatoribus, etc. CAP. VIII. Quod S. Audomarus cuidam, monacho apparuit. Præterea, fratres dilecti et commilitones Christi, quibus cordium votis vel laudum psallentiis idonei esse poterimus agendis Deo gratiis pro inopinata 891. Distat hic vicus duobus milliaribus ab Audoimaropoli. ereptione tanti discriminis, quave temeritate possu- A risne, frater, sopore, an vigilas? Qui cum ei pro mus dicere quod istiusmodi ansus esset cœptus, nisi magno zelo misericordis Dei fuisset instinctus? horribilis enim fuit dictu, horribilior et cœptu; quia pene nobilitas terræ illius ex multo jam tempore ob amorem vel dominatum sibi dominorum charorum abscesserat nativitatis patria relicta, præter pancos qui ita hæreditariis præditi erant patrimoniis, ut non esset eis necesse subdi nisi sanctionibus publicis. Horum pars cum nobilissimis ac religiosis illius loci monachis simulque Deo devotissimis ac strenuissimis canonicis, quos nunquam persecutionis ulla tribulatio exterrere prævaluit, locum propositi sui derelinquendi sustentabant, pariterque confortabant reliquiarum remissos fere animos et invalidam plebeam manum. Hoc præsertim in tutissimæ spei anchoram præsumptibilisque in Dominum fiduciæ; (ac quia pro vita res erat) necessariæ audaciæ indubitanter assumentes quod anteactis temporibus, Folconis videlicet gemerosissimi ejusdem loci tunc abbatis, post vero sanctæ matris Romanæ (40) Ecclesiæ reverendissimi archiepiscopi, incolis terræ adhuc omni abundantia refertis et absque sui diminutione integerrime vigentibus, ambitus castelli cum consensu populi et procerum condictatus, mensuratus, ac per potestates et ministeria ad perficiendum distributus, receptus ex immodica parte jam cœptus, sed proh dolor! tam præpedientibus peccatis inconsummatus, quam pro gyri amplitudine excusatione nefaria atque infelici fuit impeditus et intermissus. Processu autem temporis, videlicet anno gratiæ octingentesimo nonagesimo primo, cum tota jam terra incensa et depopulata et plurima hominum fere consumpta fame attenuata, dispersioneque fugæ propulsata exstitisset, respectu tandem clementis superque paucas reliquias miserantis Dei, ostendens quod non in multitudine populi salus ejus consistit, sed potius in misericordiis et miserationibus suis, propalans etiam quod competentibus necestuosorum (indigentium) vicissitudinibus dignatur precibus electorum suorum pro sibi votivis supplicatibus præbere effectum; voluit B. Audomarum exorabilissimum antistitem cuidam monacho cœnobii S. Bertini, ædituo scilicet ecclesie præfati præsulis, memorabilis personæ viro nomine ) ac summa devotione doluit fervere. Nec mirum quia Herrico apparere in visione. Qui, ut ipse postmodum delectabiliter multis audientibus referre solebat, proceræ erat staturæ, venerandæ canitiei, habens in fronte stigmata nitorem pulcherrimæ calvitiei divaricantia, facie venustus et gracili, naso mediocriter longo et parum adunco, manibus cum digitis longissimis pulcherrima macroris tenuitate translucentibus, infula episcopali vestitus, quem sibi protestabatur dulci famine subinferre ita appellando : Grava tam insolita visitatione persona tremens nec in totum se dormire respondisset, nec pro insita generaliter angustia (quia timor somnolentiam solet ingerere) posse se contineri, quo nimio labore fessa et anxietate laxa non refocillaret membra, exerto brachio manum quasi versus illum porrigens subintulit: Vigilandum potius vobis est et animo et corpore, monitisque meis salubrius summopere insudandum, quam segni pigritia tricandum. Unde surge, et reliquiis populi ex asse devoti salvationis suæ tenore obnixe contestare quatenus, juxta quod sibi videtur prævalere posse, non cessent arcem die nocteque firmare. Qui cum partim gaudio refertus, partim visionis terrore pavefactus, post consultum tamem B super eo prius idonearum personarum populo convocato, præfatam visionem Patris monentis, affecluose hortantis, studiose jubentis strenue intimasset, compunctivo corde letantes, lacrymis gaudiosis flentes, omnes unanimiter cœlo pansis utrinque votis succlamare cœperunt dicentes: Gratias omnipotenti Deo referimus, qui nos salutari visitatione Patris nostri providendo, monendo, consolandoque reficere et confortari dignatus est. Monita salubria viribus quibus possent studiosissime adimplere velle promittentes, quamque promissionem instantissimo protinus inchoaverunt cœptu, ac quam pervicacissimo quibant, perficere satagebant effectu, diguequé non modo de jam dico, sed et, quod majus multo ac periculosius fuit, subsequenti discrimine tam clementis Dei provisione adjuti piique Patris hortatu animati, imo de experta Patrum intestatorum solita e: provida defensione salvati, merito exhinc profusius Dominum et proprios protectores inibi devolissime jugiter collaudant et læti. (40) Forte Remana, id est Remensis Ecclesiæ, cni post Hincmarum Fulco præfuit ab anno 882 ad 900. Notandus hic locus, quo discimus Fulconem Sithivensis monasterii abbatem fuisse cujus rei nulla mentio apud Frodoardum. Audi Iperium cap, 18: Cap. IX. Quod sequenti die Dominico venerit reliquus rrercitus paganorum ampliori multitudine, sed meritis S. Bertim nihil prævaluerunt. Nec etiam longa post prædictam hostium cædem intercurrente mora, neque enim patitur ille antiquus Leviathan inexplebiliter esuriens ac sitiens humano generi moliri insidias, habere membra sua moras in persecutione ac læsione piorum, Siquidem invidiæ succensus livore quoniam nostros recenti beneficio eo tempore maxime tanto assidit infestior, quanto quosque in proposito voluntatis Dei persenserit fieri fortiores. Ideoque occumbentium cognatos vel socios contribulesque ac complures totis suæ crudelitatis viribus furendo excandescere, compulit in iram sævissimamque suorum (si Deus permisisset) vindiclam. Pondus enim hostium totius regni adunari suggessit in brevi arctissimas in angustias unius fundi. Nam peracia post præfatam stragem revolu S. Fulco, hujus loci abbas decimus oclavus, canonicus ecclesiæ S. Audomari, post Hilduinum est hic abbas subrogatus, anno scilicet 877 inortuo post annos octǝ regiminis Rodulfo, iterum abbas clectus anno 893. B excandescente stramine plerique corum ustulati sunt, vix subrepti mortis discrimine. Deo autem propitio, nulli ex nostris vitam prolixo scammatis (conflictus) spatio magnopere periclitabantur, nisi tantum unus frater (44) monastici ordinis ictu sagittæ inter duo tabulata propugnaculi ubi stabat, percussus est sub inguina: qui et ipse convaluit. Verumtamen ad vindictam minus armis excitati, aeideo minus cauti plagiatique sui famuli, alium æque ejusdem ordinis fratrem permisit retribuere hostibus dignam repensionem. CAP. X. De monacho qui tyrannum sagittando occidit. tione, ni fallor, proximi Dominici diei hora secunda, A bus, æque ignem ut idipsum eis facerent inferentibus, nebula pro natura loci manicanter (mane) nata adhuc aerem maculante, apparuerunt pedites inæstimabilis plurimæ (41) eodem clivo quo et anteriores descendere, cursuque concito castellum tendentes minime introierunt, subsequendos ante januam exterioris introitus præstolantes. Equites vero quasi arena innumera multitudinis diverterunt ad locum quemdam certaminis, nil secus quam sicuti prospectu novæ visionis dolore suorum occisorum recrudescente, more elephantum qui sanguinis visione excitantur in iram ad præliandum; ita isti exacuerunt ad suorum severius et crudelius sanguinem vindicandum. Et cum aliquandiu dolendo ibi deliberarent, nilque aliud proficerent, nisi quod tabida et putrida corpora conspicerent, facto præpeti cursu tanquam primo impetu munitiunculam capturi pervenerunt ad socios, unaque rabido eum fremitu irrumpentes, peditibus decretum est dira impugnatione castellanos incendere. Equites qui dem Deo tribuente properabant ad locum naturaliter munitum, scilicet S. Bertini piissimi suorum protectoris ac promptissimi maximis in necessitatibus liberatoris monasticum (42) monasterium. Ta lia quoque nec sine Dei dispensatione exstitisse credimus, sicuti protinus perspicue experti sumus nutu, ut ubi major fienda erat communis victoria et perficientia, cœlitus auxilii divini copia, numerosior ibi congregaretur hostium plurima. Venientes auLem statim eodem momento, remiserunt equos per pabulatores in pascua ad villarum loca, talique studio acceleraverunt mansiones ædificare, veluti post munitiunculæ infractionem pro firmitate loci gromnarumque (43) opportunitate longo tempore inibi velint consistere. Interim pedites ex tempore introitus totam diem cum agilioribus equitibus ad castelli munitionem pugnare non cessantes, diversis et insolitis artificiorum generibus per vices successionum globatim et cuneatim contrarios lacessendo respirare vel ad modicum non patiebantur. Siquidem ignita ustensilia et frusta candentis ferri more grandinis fundibilis in cos jacientes, sagittarum quoque imbres in eos pluere non intermittentes, multaque alia quæ enumerare et fastidit et difficile fit, offendicula molientes; ad postremum fossas circa munitionem miræ et altitudinis et ampli tudinis factas munientes, ceu vimineis parietibus stramine et omnigeno siccamine compleverunt, conantes incendio profligare, quibus aliorum artificiis argumentorum non potuerint prævalere. Sed aliquantisper eis se subtrahentibus, nostri in eosdem straminum aggeres lignorumque strues, Deo donante, prosperoque eis venti turbine flante ignem caute immittentes, illisque nescientibus minusque speranti (41) Eadem voce non semel usus est auctor, capp. 10 et 11; supra item non semel. C D Fuit namque tyrannus quidam partis contrariorum cæteris omnibus, ut videbatur, asperior et robustior, ac in arte pugnandi argumentosis factionibus astutior, qui nec ad punctum cessavit fortiter instigare. Ex nostra quoque parte, quanquam pro pugnare, aliosque quasi sine mora mœnia capturos crebra hostium ingestione tenacius instarent defen sioni quam objectioni, artibus tamen viribusque quibus poterant et habile fuit, strenue atque agiliter resiste ant, omnes intentissime omnimodis certantes, si quo modo infestissimum illum quivissent impedire inimicum. Sed non fuit ulli eorum tributum, pro eo quod voluit illos Deus intelligere, et in confinio vitæ mortisque constitutis significare, ex qua parte imminentis levamen periculi deliberareteis limus, monastici habitus juvenem arcum arripere, clementer transmittere. Ac ideo decrevit, ut prætuquanquam illicitum vel inhabile sit huic ordini arma tractare; intendensque illum diligenti consideratione jactante prosiliendum, de propriis viribus licet dubius, sed Dei tamen auxilio minime ambiguus, inserta arcui sagitta implorans Dei auxilium tensa chorda traxit fortiter, ac divinæ impulsionis datione infixit fronti jam dicti tyranni viriliter. Hoc autem mortuo, cessaverunt alii ab impugnationis tumultu, mittentes protinus qui eventum rei senioribus eorum nuntiarent, morando in atrio jam dicti monasterii, curialibus tamen in ecclesia beatissimi Petri in concilio residentibus quod factum cum a referentibus illis magnopere gravaret, lentiusque ac securius quid conquereretur, eosque hoc aliquantisper, non tamen illo vesperi agendum esset deliberarent, in tali interstitio cucurrit aliquis ex eis, et deposuit crucem retro altare B. Bertini stantem; reversusque ad socios, irreverens coram eis cœpit cam defabricari stylo ferreo, qui sol vocatur, unde solet excuti ignis silice. Nuntii autem præfati tantæ morositatis spatio in iram accensi, procacibus conviciis aggressi sunt eos increpare durius dicentes: Calumniosa multum res fuit et indigna quam agitis. Nou enim infra-herbosa; in alio ms. legitur grumarum (42) Nota vocabulum; non erant tum temporis monasteria monachorum et canonicorum. (43) Gromnæ seu gronna, loca palustria el (44) Et fratres etiam tum dicebantur clerici et canonici; unde hic frater monastici ordinis, discriminis ergo. de vindicta occisorum nostrorum indignamini, nec A fugam quam hortante ad pugnam. Quod audiens B omnis plurima [i., turma], ubicunque fuerant sive circa castellum seu in tab rnaculis vel in pa cuis constitui, noto plangore fugæ pavefacti, magisque divina virtute conterriti, nec dominos, nec socios, nec notos repetentes, præcipiti fuga ubicunque visum fuerit quo ocius aut fugere, aut abscondere potuissent tendebant. Principes autem præfati cum eis quos secum habere poterant se adunants, et et regione munitionis per portam introitus sui exire velociter anhelantes, nedam dicamus quod i lo propinquassent, nec vultum illuc divertere vel quamvis tunc vesperaseeret, illa nocte infra sex milliaria restare audebant, sed directim tendebant adusque arcem quondam opinatissimam Menapum, Domino illos Christo sicut suos misericorditer liberando, ita alienos a se dignis calamitatum cruciatibus percutiendo, divinitusque terrendo, longe perditione lenusque propulsando. Relatione enim eorum fidelium qui prælio interfuerunt didicimus quod pervenientes ad locum quo tendebant, in uno prælis congressu duodecim nobilium pugnatorum de illis profligati sunt, Deo illis dignanter in numerum occisionum et sacrilegiorum meritam pensiouem recompensante. de nobis certantibus partimque pro nobis deficientibus succensemini, nec super castelli captione, quæ nihil tardaret', solum si libuisset, illos impetere studetis: insuper quoque nec de præda inhabita advertitis, quoniam si hi tantum habuerunt spatium noctis, omnia sua aut infodient, aut in puteis, seu abditis quibusque locis abscondent; quia timent se pro certo in deditionem vel in mortem ire. Atque illi in iram versi furibunte exarserunt, continuo de sessionum locis exsilientes, suisque diis vota solventes, scilicet si munitionem illo vesperi capere potuissent, nemini masculi sexus usque in mane parcere. Cujus fastuos jactantiæ superbissima verba horrendæque temeritatis minacia prolata, nulli fas est fieri ambiguum interventu B. Petri apostoli precibusque exaudibilis Christi confessoris Bertini, in quorum quasi in eorum contumeliam ecclesiis hæc fuerunt facta et dicta, ad aures pietatis Dei super his indigne ferentis fuisse suppliciter prolata. Actutum etenim jam fatus violator salutiferi signi, ut credimus, ad impeditionem tam crudelis edicti, percussus protinus est plaga insanabili. Nam os ei subito contraclum est cum aure adusque occipitium, oculique subversione retorti, et spumans et tremens volutabatur per terram. Quod cernentes paulo ante arroganter sævientes cœperunt angustiari, pallere, tremere, percussosque commanipulares dilectos prius tunc velut abominabiles exsecrati, solum sibi asylum perfugii reputantes, si viam prius ventam repetere concederetur. Tali itaque Dei vindicta alii ieti, alii territi, præpropere arripuerunt propria vexilla parietibus ecclesiarum innixa, quæ inibi missa byssino splendore candentia recipientes, mirati sunt piceo colore nigrantia; sicque rapido cursu per medias præcipites vacillando proruperunt ecclesias, non vino ebrii, sed indignatione Dei et offensis sanctorum consternati: tardumque eis videbatur monasterii portas attingere, ita ut potius lætarentur tunc de exitu, quam paulo ante super diu desiderato introitu. Egressi vero et aliquantisper pene elapso spiritu resumpto, residuorum recordati sunt debilium. Nec tamen ullus eorum ausus est pro cis reverti, sed vocantes ad se quemdam strenuum juvenem quondam captivatum de colonia S. Wimari, D exstirpare decreverunt. Venientes itaque, ut præqui ab initio huic facto intererat, præceperunt ei ut quantocius tentaret redire, ac si vivi fuissent eos adduceret. Qui reversus injuncta perficere, reperit ut ante errando huc illucque eos palpitantes, ac contractum ut prius jacentem fere exanimem, qui et inibi, quia egredi nequivit, remansit, plurimisque diebus miserabiliter tabescens eleemosynis bonorum hominum vixit, latratibusque quibus valuit miracula Dei illic effecta testificatus fuit. Præfatus vero juvenis data uni ex cæcis manu, sicque unus post unum sibi hærentes, protracti sunt ad cæteros: qui ctiam interim horrore mortis trepidi clangore frequenti increpare citabant, stridentibusque tubis sonitu magis significante, imo compellente CAP. XI. Qualiter labarum (vexillum) paganorum positum fuit nitidissimum, et inventum teterrimum. Antelatis etiam dignum cœlitus transmissum et eodem in tempore visum. Post exterius atriúm portæ coenobialis monasterii non longe retroactis temporibus a religioso quodam ejusdem loci monacho nemus quoddam frugiferum pulcherrime plantatt m fuit cujus in medio quasi collis tumbalis exstitit, habens in summitate sui pirum, eujus pira nimiæ grossitudinis dulcissimique saporis erant; referebaturque a senioribus ex plantariis fuisse beatissimi Patris Bertini. Quamobrem Patrum sancivit industria, fratres omni anno solemniter vestitos secunda feria Paschæ cum reliquiis et psallentiis (sicut mos est totam illam hebdomadam per diversas officinas facere), iden pomarium visitare, et in ipso monticulo completa oratione ad publica solemnia reverti. Quod nemus quia inter duo monasteria erat, ne forte latibulo inimicis esset, Christian tulimus, pagani, in antefati collis cacumine principale vexillum, quod labarum vocari f、rtur, alto stipiti pro terrore infixerunt, quo eminus prospicientibus terrorem incuteret. Sed et regione codem in loco misericors Dominus evidentissime declarare voluit quod ipse de cœlo respicit super filios homiž num, ut videai si est intelligens aut requirens Deune (Psal. XHI, 2). Nam labarum præfatum quod nitidissimum fuerat ibi positum, abreptum inde, teterrimum evulsum est: ac in tempore incœptionis mirabilium præfatorum, nebulosa caligo totum jaus dictum texit nemoris locum, ita ut nec montani ab junioribus, nec inferiores a superioribus videri possent. Columna quoque nubea in medio caliginis |