pinquaret, duodecim nummos in terram jacentes reperit; quos accipiens eum gratiarum actione gaudens discessit. rum etenim lancea, licet multo conatu percussor in A cumque jam ad monasterii portam egressura procorpore ejus infixerit, ac si mollis cera esset, replicatum est, ut acumen ferri, quod prius rectum fuerat, post versus hastam retorqueretur. Audiens itaque mater tam admirabile factum filiumque obtentu beati viri a morte ereptum, ad ipsius sepulcrum gratias oblatura cum filiis advenit, ferrum lanceæ secum detulit, multisque diebus supra sepulcrum sancti ipsum ferrum in testimonium virtutis pependit. 30. Hydropicus sanatur. - In cœnobio Silva-Majoris quidam ex fratribus corporis molestia tactus (29), ægritudine gravi laborabat; nam ad instar utris inflata cute totus vehementer intumuerat, nihilque aliud nisi mortem solam exspectabat. Sed cum nocte quadam anxius se sopori dedisset, ad beati viri sepulcrum se conspexit in visione assistere, B tumuloque illius, ut sibi videbatur, patefacto, suam infirmitatem cum uno ex dentibus sancti frequenter signare. Evigilans autem, et quæ viderat secum pertractans, facto mane, quamvis gravi pondere fatigaretur ægritudinis, ad tumulum tamen viri Dei accessit, magnopere implorans ut suis meritis sibi gratiam sanitatis a Domino impetraret. Tali modo sanus effectus hoc nobis fideliter retulit. 31. Moribundus convalescit. Alio quoque tempore, frater quidam ejusdem monasterii (50) usque ad mortem infirmatus est. Nam sine voce fere triduo permanens, omnes nos, qui eum intuebamur (51), de sanitate sua desperare fecerat. Sed cum ad hoc venisset, ut de lecto eum ministri abstrahere usque ad terram in cilicio, ut est consuetudo morientium, deponere festinarent, tristis admodum factus se vertit ad parietem. Dominum ut sibi misereretur orare, sanctumque Geraldum, prout poterat, invocare cœpit in auxilium, et, sicut ipse perhibebat, cum oculos quasi obdormiens clausisset, ecce subito quidam senex, veneranda canitie ac decorus aspectu, astitit ei; videbatur autem sibi quod non alius nisi vir sanctus esset quem paulo ante invocaverat. Cumque idem senex infirmum tetigisset et aliam in partem vertisset, extemplo ægritudine recedente, sanguinis copia ex illius emanavit naribus; sicque se a periculo mortis obtentu beati viri liberatum esse protestabatur. 32. Pauper nummos invenit. — Aliud quoque miraculum, nimium quidem, sed pietate conditum, iden sanctus operatus est. Cum mulier quædam ex longinquis partibus, consumptis omnibus quæ habebat, venisset ad monasterium illius, nomen ejus frequenter inclamabat; atque veluti vivens ipse in corpore præsens adesset, alimoniam sedulo ab eo petebat; (29) Et istud miraculum a Petro abbate ad posteros transmissum fuisse testatur alterius Vitæ auctor, imo et istud inter cætera, ut ipse loquitur, etiam scripto tradidit Petrus, et probato suo testimonio confirmavit. (30) In altera Vita dicitur monasterii custos. (31) Sic codex Corbeiensis. Alii mss. nos, qui in#uebantur. hinc Bellandiani eos, qui, etc. D 33. Alius perditam clavem.-Nec dissimile huic fuit quod, cum unus ex custodibus monasterii clavem modicam amisisset et diu multum quæsivisset circumquaque nec invenisset, tandem ad sepulcrum beati viri accessit, ut in hac necessitate subveniret sibi exorans, statimque ut a sepulcro surrexit, clavem ante altare invenit, satisque admiratus gratias egit. 34. Captivus mire liberatur, auctoris fides. —Quidam miles forte captus ab inimicis, Oliverius nomine, filius videlicet illius Augerii de Riontio, qui SilvaMajoris locum saneto Geraldo prius dederat (Sup. n. 21), ductusque est apud castrum, quod Mons Revellus (32) dicitur, et ibi magno ferri pondere oneratus nudusque ad solem laete perunctus, ut a muscis avidius impeteretur, positus est. Sed accepti beneficii beatus Geraldus non immemor, huic in tali confusione constituto, non nocte sed die, visibiliter apparens dixit: Quomodo tibi est, frater?» At ille respondit: Male.-Surge, inquit sanctus, surge.-Et qualiter, domine, [ait miles] possum surgere, tanto catenarum degressus gravamine?— Surge, inquit [sanctus], quantocius, ne timeas. Cumque tentasset assurgere, illico omnia in terram corruerunt vincula. At ille obstupefactus : « Quis es, inquit, domine? Ne cures, ait homo, scire qui sum ego; sed compedes accipiens ad Sanctæ Mariæ Silva-Majoris cœnobium concitus perge; Deoque ibi gratias age. Videns itaque homo custodes non abesse, necnon in platea quamplurimos deambulantes, form idabat abire. Videns sanctus dixit rursus ad eum : Ne paveas, quia nullus mortalium usque ad locum quem prædixi obesse tibi prævalebit. --Obsecro, inquit, domine, ut mihi nomen tuum digneris intimare. Et ille : « Scito me Geraldum Silvæ-Majoris abbatem esse. Quo dicto, ab oculis aspicientis illico evanuit. Animatus tandem sponsionibus tanti viri, ex oppido, nemine prohibente, assumptis secum compedibus, ut jussu fuerat, exiit; sicque lætus et alacer ad cœnobium Sanctæ Mariæ Silvæ-Majoris venit, Deo gratias et sancto Geraldo reddidit; iniraculum fratribus ibidem servientibus seriatim retulit. Illi autem confestim summa cum lætitia pulsatis signis, Te Deum laudamus solemniter decantaverunt. Hec vero, et alia quæ narramus signa, non ab aliis, nisi ab his qui hæc certissime viderunt et audierunt, vel quibus collata sunt, accepimus." (52) Hunc locum Papebrochius putavit esse oppidum hujus nominis satis notum in provincia Bressiensi, vulgo Montravel. At hic designatur oppidulum Petrocoriorum, vulgo Montravel dictum, ad Dordonam situm haud procul a Vasatensi pago. Quod septem leucis a Silva-Majori, duabus vero a Castellione oppido, distat. L - 35. Miracula ad ejus sepulcrum. De manifestis A vem etiam a quodam naufrago ex cera compositam, eliam signis (33), ad illius tumulum frequentius pa- sepulcro appensam, multoties vidimus qui se, in tratis, silendum non est (34). Nam viri quamplures, magno maris discrimine positum, invocatione sola necnon mulieres, amisso sensu, cum ad illius ad- nominis sancti Geraldi a morte liberatum mirabiliter ducti fuissent tumulum a parentibus vel amicis, fore perhibebat. vigiliis trium aut quatuor noctium celebratis, pristinæ sanitati restituebantur, annuumque monasterió censum reportabant. Tantamque ei Dominus gratiam largiri dignatus est ut absque numero captivos ferro, vinculis compedibusque ab inimicis vehementer astrictos, non tantum de vicinis, sed etiam de longinquis mundi finibus, liberos abire incunclanter præceperit; ita ut etiam de Nortmannicis regionibus nonnulli ad monasterium ipsius cum catenis et compedibus, et aliis tormentorum generibus, gratias oblaturi advenerint captivi, illum se facie ad faciem vidisse, illiusque nutu ac meritis se solutos esse a vinculis fideliter profitentes, compedibusque supra ipsius sepulcrum appensis, annuoque censu indicto, suam cum gaudio redierunt in patriam. Multi quoque ex accolis patriæ, aliquo tacti dolore capitis, oculorum, manuum, pedum vel aliorum membrorum, invocato ipsius nomine, cereas sæpe exprimunt similitudines, quas illius tumulo superpendentes, sospitatem pristinam se meritis ejusdem recepisse fideliter confitentur. Na (33) Nonnulla addit alterius Vitæ auctor, quæ apud Polland. habentur. (54) Menardus addit hic: Nam qui de lapide sepulcri ejus contuso aquæ permixto bibebant, sanabantur. (55) Id de sanctimonialibus etiam in Silva-Majori degentibus interpretatur Papebrochius, ubi parthenonis rudera hodieque videri observat. Certe in plerisque ordinis nostri monasteriis moniales ali 36. Auctor scribit in Silva-Majori. Ut quid nos autem de ejus loquimur mirabilibus, cum hoc solum ad illius declaranda sufficiat merita quod tantum religionis exemplum in hac effulsit patria per eum, quod absque numero peccatores sæculo relicto mortem evaserunt, quod in cœnobio ab eo construclo juvenes et virgines (35), senes cum junioribus, laudant nomen Domini? Nam locus qui quondam spelunca latronum, latibulum fuporum et ferarum exstiterat, viro Dei adveniente, domus orationis, B locus sanctificationis et religionis pacis effectus est. Quis tandem ipse, vel quantæ sanctitatis aut cujus vitæ fuerit, multo melius opera quam dicta elucidant; exitus autem acta probat. Ne igitur verborum prolixitas legentibus tædium inferat, scribendi finem faciamus, Deum super omnia et in omnibus glorificantes, qui tam egregium doctorem, beatissimum Geraldum, de longinquis finibus ad illuminationem regionis istius mirabiliter destinavit; cui est honor et imperium in sæcula sæculorum. Amen. quot in vicinis domibus haud procul ab ecclesia habitabant. Oregundis sanctæ conversationis habitum a S. Geraldo suscepisse dicitur in veteri instrumento. Alia passim memorantur. Inter alia monasterii Silva-Majoris loca quæ in bulla Coelestini Il memorantur, occurrit parthenon Pomareti in diœcesi Caturcensi, cum suis prioratibus, etc. Erat alius Gavareti in Occitania, Silva-Majori subicctus. VITA SANCTI ADALARDI ABBATIS CORBEIENSIS, AUCTORE SANCTO GERALDO ABBATE SILVÆ-MAJORIS. PROLOGUS AUCTORIS. 1. Magnus Dominus et laudabilis nimis, gloriosus et D præfiguratur imaginem. In hac spes civitatis illius magnificus in sanctis suis. Ipse est enim corona sanctorum, ipse spes, exsultatio et gaudium. Ejus singalaris visio eorum est universalis delectatio; horum autem exsultatione fundatur universa terra, mons Sion, aquilonis latera, civitas Regis magni, universitatis Ecclesia. Quæ, numeroso compta germine nuptiarum et per eas diverso fecunda ordine filiorum, civibus electis ornat Hierusalem, urbem illam scilicet cœlorum, ad cujus hæc terrestris Ecclesia habetur, in illa res desiderata tenetur. Hæc beatos facit, illa electos reficit. Nec est ista exper's civium illorum; Deus enim cognoscitur in domibus eorum, ubi videlicet imperatores curvantur ante tumulos piscatorum, piscatores honorantur successione pontificum, pontifices religione abbatum. Et ideo summo nos delectet succumbere bono, tanto voluptas sit subesse Domino, qui non modo fautor est cremento proficientium, sed et remediabiliter providet casibus ruentium, dum et angelica præstat nobis suffragia A paulisper, calamum studeamus convertere; in non deesse, et patrocinia confert sanctorum, quos pro reatibus intercessores non dubitemus efflagitare. Quos cum diversis attributos provinciis communibus omnes conveniat passim honorare officiis, singulis tamen quibusque locis misericorditer provisos attribuit, quos specialiter nobis amplectendos et propensius exorandos voluit.. 2. De quorum numero lux patrix beatus Adalardus, Corbeiensium exstitit abbas prædicandus, qui non solum Francorum gemma, sed et Saxon::m oriens effulsit stela. Genuit filios Ecclesiæ, nutrivit Patres Corbei. Denique sanctus Anscarius, qui a Walone ipsius sancti Adalardi fratre in Corbeia fuit electus, ut a rege Ludovico cum Herioldo Danorum rege ad prædicationem Danorum mitteretur; quique B postea pro fide Christi multis pœnis ab eisdem affectus, tandem in Bremia archiepiscopatu suo requievit, multis meritis decoratus, ejusdem sancti Adalardi auditor fuit et nutricius. Ratbertus quoque Paschasius, ejusdem abbas loci, qui luculentum edidit librum de Corpore et Sanguine Domini, ejus meruit paternitatem digna filiatione sui cujus etiam corpore cum reliquis illustratur Corbeia. Qui diversi per diversa, diversæ sanctitatis in Christo adepti sunt merita. Hic autem qualis fuerit et quantus, in quadam epistola (56) testatur abbas Lobiensis Herigerus, qui eo tempore inter sapientes habebatur sapientissimus. Quam quam longum est hic inter ponere. 3. Ad sanctum Adalardum, de quo digressi sumus - cujus charitatis dilatatione, tanta filii sui fervelant dilectione, ut a quodam eorum tanta sit composita prolixitate ipsius vita, tanta lamentationis plena amp'itudine, tanto cantici canticorum amatorio langurore, ut magis epithalamium dici possit quam textus alicujus historie. Qua confusione non mediocriter offensus Corbeiensis tunc custos (37) ecelesiæ, sæpe monuit abbatem ut recidi juberet superflua quæque. Sed illo sæcularibus curis occupato, compunetus iste reverentia sancti, cui hærebat amoris privilegio, flores ipsius vitæ decerpi jussit e tanto viriditatis prato. Cujus parendo jussioni. sub brevitate, non detrahitur priorum sententiæ, excepta sancti Viti translatione, non nisi denique per hane illius qui non authentice sensit de hac historia in scribendi viam ingressus. Quomodo enim aliter interponeret Corbeiam novam, quam construxit sanctus Adalardus, licet ad unguem descripserit ipsam translationem factam per successores ejus, inordinate tamen erravit de chronicis principum et sancti successoribus. Ad cujus errorem falsitatis removendum sufficiens sit cunctis legentibus ejusdem scriptoris testimonium, qui etiam hoc quod ignorando asserit, in hac monet historia requirendum. Quapropter nunc ei hujus inordinationis offensam donemus, eo scilicet tenore, ut in his quæ secus quam sunt sentit, a nullo sit per singula credendus. et sic ad rei veritatem scribendi calamum vertamus. VITA INCIPIT. dicebatur et erat. Ipse enim solus fuit, quem fama majorem mundus habuit. 5. Cum Carolo educatus. · Cum quo postquam beatus puer liberalium fontem transivit non inlo!o pede, inter primos palatii ætate et sapientia cœpit florere, et primus haberi sub ipso sceptrigerante. Timebat tamen Deum, et omni custodia servabat cor suum. Binos quoque fratres et totidem sorores habebat quos sicut ætate, ita et meritis anteibat. Licet enim, utpote juvenis, natura cereus esset in vitium flecti, immunis tamen erat ab his vitiis, quibus illa ætas solet inquinari. Semper erat in ore ejus justitiæ attestatio, semper in corde injuriæ detestatio, et quanto junior, tanto perspicacior 4. Adalhardi genus. — Tempore igitur quo Carolus & tempore erat, quo Carolus Romanus imperator agebat in sceptris, ille scilicet Carolus, cui cum seculo terminavit famam palma virtutis, tirocinabatur in palatio Adalardus, puer bonæ indolis. Cujus quidem genitores non silet antiquitas; et ideo quante nobilitatis fuerit, celare non potest posteritis. Secundum enim totius generositatis genealogiam, ab ingenuis Francorum regibus deducens nativitatis lineam, Bernardum fratrem magni Pippini regis habuit patrem consanguineum quoque equivocum Pippini Pippinum juniorem, consobrinumque et collegam sub alas scholares cumdem Carolum imperatorem. Fuit quoque Francus natione, qui Franci dicti sunt a feritate; genere scilicet Trojani, qui per Illyricos sinus deducti Maotidas insederunt paludes, duce quodam Antemore. Unde cum Romanis Æncia signa secutis civilis est ei communitas, et unius imperii quondam fuit et esse debet communis affinitas. Hoc autem eo (36) Nimirum in libello De Eucharistia, qui ab Ludovico Cellotio editus est sub titulo Anonymi in appendice ad Historiam Gottescalci: quo in libello multis laudatur Paschasius Radbertus. Hujus auctoris nomen deprehendi in ms. codice Gemblacensi in quo exstat libellus iste cum hoc titulo, et initio : D 6. Carolo ob repudiatam conjugem indignatus, sæ. culum deserit. : Sed ea tempestate, quos sibi amicos obsequium, ab eisdem veritas peperit odium. Imperator quippe Desiderii regis Italorum filiæ legi DICTA DOMNI ABBATIS HERIGERI de corpore et sanguine (57) Nimirum Gerardus ipse, qui Corbeiæ primum ædituus, dein cellerarius fuit. retur animo ad palatium regredi. Quam obedientiam monachice et libenter suscepit, et susceptam pro posse et nosse, devote supplevit. Excolebat hortum, et cum Maria requirebat in horto resurgentem Jesum. Videre erat novum cultorem nuper inter primos palatii latera sua tenentem, nunc rastro et ligone urticas terræ rapientem. Videre eråt juvenem bortuJanum nunc laborantem in cuculla non sua, nuper inter palatinos sericatum. Sed hæc mutatio dexteræ Excelsi, qui quos vult et quales vult eligit sibi, prorsus hæc erat via per quam erat iturus ad astra. timo connusio nupsit; sed postea odio patris injuria A gali, quasi scilicet hac obedientia injuriatus flecteperosam repudiavit, et perjuris optimatibus Francorum publico adulterio alteram regno superduxit. Que res quantum detestabilis fuisset, etiam nunc Offens Occidenti nuntiare valet. Et si minus justis omnino displicebat, credo quia bonis et perfectis placere non poterat. Quapropter adolescens, omnimodo detestans propinqui sui illicitum conjugium, publice obtestans perjuros esse optimates Francorum, clegit adhuc puer palatium et cum palatio sæculum postponere quam talibus videretur communicari et consentire, ut propinquo quem contraire prohibendo non posset, saltem fugiendo se dissentire monstraret. 7. Corbeiam se recipit. Abdicatis igitur palatii insignibus et tirocinio, vicesimum ætatis agens annum, quando juvenilis animus proclivior habetur in peccando, statuit suscipere jugum Christi, libertatem suam ejus servitute nobilitando. Cui quia non ficte militare disponebat, cœnobium in quo militandi exemplum acciperet, nova religione quærebat; cujus religionis officina decens invenitur locus, qui vocatur Corbeia. Nec spes eum fefellit, quia quod devote quærebat devotius sibi cessit. Quantæ enim fuerit nobilitatis tunc locus ille, satis cernentibus adhuc claret vestigiis tantum veteris ruinæ. Ut enim minus quam decet dicam de laude ejus, ipsa erat veraciter aula Dei et absque concupiscentia pomi alter paradisus. Et qualis tunc erat quæ modo vix signa Corbeia servat? utique talis qualem deceb..t militem summi imperatoris. 10. Cognatos fugiens. Nec via sufficit ista, postquam usu progressionis affectata est, posse teneri visa. Quærit arctiorem, ut possit ascendere de B virtute in virtutem. Nihil ei videtur ista convers'onis ingressio, nisi per hanc procedat sibi, major virtutum progressio. Considerat sibi non parum obesse cognatis et parentibus medium interesse. Nimis quippe diligebatur a suis, et ideo ultra voluntatem suam visitabatur ab eis; quæ visitatio non solamen sibi erat, sed mentis desolatio. Eligens quippe non per vices Christi esse discipulus, quia etiam seipsum reliquerat totum totus, nolebat propositum suun impediri a parentibus. Oderat nativitatis solum, quia pro talibus quæstum audierat referri centuplicatum. Eo igitur animi processit ut talia fugiendo, quia aliter non poterat, declinare decreverit. Nam si quæsisset licentiam, sciebat sibi omnino neganC dam. Quid ergo faceret? irreligiosum videbatur, si ita discederet, sed irreligiosius, si inter luctantes amicos remaneret. 8. Ubi recte institutus. In hoc itaque loco pulsans et pulsando admissus, secundum regulam sancti Benedicti instituendus, primo deposita sarcina et habitu sæculari ingrediendo, cœpit currere viam mandatorum Dei, statimque discipulus effectus legis divinæ, qui antea jam perfectus erat magister mundialis scientiæ, per summæ humilitatis adeptionem breviter apprehendit utriusque legis perfectionem. Ad hoc enim venerat; ideo non magnus labor discendi erat. Sancti quoque Spiritus gratia omnia sibi faciebat docibilia, omnia penitus possibilia. Quidquid imperabatur, ita parebat ac si divinitus imperaretur. Nulli secundus erat humilitate, et, licet novitius, cunctis tamen prior religione. Erga priores digna acclinis veneratione, erga juniores paterna affectus D dilectione. Sicque omnibus omnia factus, paulo post omnes præcedit virtutibus qui paulo ante omnium erat pedissequus. Postquam conversionem morum actu atque habitu professus, quem quærebat monachum, victorem in cœnobio se fecit monomachum, dextera quippe Dei confortatus, pugnabat contra nequitia spiritualia in cœlestibus. 9. Hortum excolit. Cumque jam in tantum eilloruisset ut intra monasticam disciplinam magis inesse animo cœlestibus quam terrenis crederetur et esset, committitur ei quædam obedientia, ut in omnibus probetur ille novus cœnobita. Commendatur ci cura horti excolendi, causa scilicet obedientia fructum exinde referendi, et (ut quidam asserunt) jussu re 11. Secedit Casinum. Proinde dum talia mente volvit et revolvit, omnem dubitationem bona intentio pessumdedit. Alter Elias statim fuga labitur, fugiens voluptatem carnis, quatenus ipse sibi inveniretur. Cujus autem rei gratia foco suo cessit, testis est locus ad quem secessit. Non enim quæsivit aliquod remissioris vitæ diverticulum, sed voluntate et itinere direxit gressus ad montem Casinum, ubi non parum honeste susceptus nihil instantis et quæsita rei, sed alia pro aliis est commentatus. 12. Eremita prædicente revocatur.-Non tamen diu potuit latuisse quem Deus nolebat latere, imo hac fuga gloriosius magnificare. Quidam eremita ibi habebatur qui, dum cum famulo Dei hospitalitatis humanitate sermocinatur, prædicit sibi quæque futura, et quis esset, et unde esset et cujus rei advenisset gratia. Addit insuper quæ sibi minime placerent, scilicet quia legati imperatoris, secuti eum ad reducendum, sine dilatione venturi essent. Quibus auditis vir Dei dissimulat quidem, sed tristis efficitur; et brevius prolato colloquio invicem, ab invicem pro se orari petunt, et consolantur, sicque secedens ad Patrem monasterii causam adventus sui tandem confitetur; quærit consultum, petit auxilium, precatur abscedendi copiam, licentiam, tempus et locum, ut liceat sibi ulterius migrare quo nec audiatur nomen suum. At ille laudans intentio nem, non avertit petitionem, sed differt responsio- A quæ sibi affluebat per erogationem. Erogabat et nem. Cujus responsionis dilatione statim intercipiuntur imperatoris precatoria legatione. Et quia annus est, dum moliuntur, molitiones, illico dissolvuntur. Auditur imperiale mandatum, et audito pariter reditur monasterium. 14. Abbas eligitur. Italia regem Pippinum moderatur. Proinde talis efficitur ut non solum ordine, sed etiam honore sublimari dignetur. Nec fit aliqua sublimandi dilatio, cunctorum corda ad id disponente Deo. Pater quippe monasterii, corporis viribus se sentiens destitui, electum adnutu cunctorum subrogavit Adalardum. Cujus dignitatis honore indusiatus, et a principe regni legaliter intrónizatus, non efficitur philopompus (38), non ut plures adsolent, pompolentus. Qualis ipse erat, tales suos esse volebat, et ut essent, exemplo trahebat, verbis prædicabat. Nec decrat prædicationi multiplex scientia ; scientiam vero fundabat in cordibus auditorum prædulcis facundia. In qua quam decenter emicuit, omnis Gallia, quæ ejus consilio innitebatur, pacata probavit; maxime vero Italia quæ sibi a Carolo fuerat commissa, ut Pippino Juniori ad regendum magistraret, et ad stateram justitiæ regnum Italicum informaret, ubi tantam operatus est æquitatem ut a populo comparaverit sibi angelicam laudem. Nullius enim in judicio personam accepit neque in scirpo nodum quæsivit. In ingressu suo omnem tyrannicam deposuit potestatem, eorum scilicet, qui velut prædones in populo exercebant rapiendi tyrannidem; unicuique sua restituit, et sic inter eos jurgandi causam destituit, pacemque unitam constituit. abundabat; donabatur cum dabat; quia divina retributio eum semper præveniebat. Quod suis non credentibus, sed ferentibus indigne taliter olim propalatum est divina bonitate. 16. Eximio exemplo. Tanta denique super petentes largitate usus est aliquando ut fratribus pulmenti nihil esset residui omnino, non pisces, non caseus, non aliquis præter panem monachorum victus. Unde plus justo indignatus frater, qui talium erat assignatus minister: Miror, ait, Pater, Card sibi velit tanta expensio, et exinde nulla a quocunque repensio. Non animo reducis penurias fratrum, ut deberes; sed egentibus succurris, et ipse eges. › At ille subridens dissimulando: Non turberis, ait, B frater, inquirentes enim Dominum non deficient omni bono. Tu, inquit ille, ita semper polliceris; sed non sic continuo dabitur quod indesinenter effundis. Prius sentient fratres expendentem quam debeant videre rependentem. › Tanta lacessitum Patrem indignatione qui indignantem patiebatur fratrem pro charitate, respexit filius charitatis, et porrexit manum largitatis. Statim enim adsunt duo plaustra pro foribus, non boum ministerio, sed ministro Dei deducta divinitus, unum onustum cascis, alterum piscibus. Qua beatus Pater visitatione relevatus, et plus redargitione fratris quam etiam ipsa relevatioRе gavisus, jubet, et adest illico ille jussus. Quo præsto: Timentibus, inquit, Deum, frater, nihil deest aliquando; beatus vir qui sperat in eo. Ecce, quod timebas a Deo arguitur, et incredulitas tua aperte convincitur. Convictus tandem erubesce, et acceptis quæ repetebas, noli amplius desperare. At ille discedens confusus, erat enim simplicitate, seu non sine felle columbinus: ‹ Da mihi, inquit, Pater, veniam, peto; deinceps quippe credam tibi omnia cedere pro voto. Redditur quod dedisti, quia habes quod accepisti, gratiam quam meruisti.› Vera confessio, nec dissona a merito. Non enim erat semilargus, sed ex integro totus. Mentior, si testimoniis destituor. 17. Pia discretione. Si quando fortuna egentes sibi præsentabat bis unum, et agapen utrisque competentem non habebat ad manum, satius censebat alteri totum tribuere, quam aterque eorum pene ineleemosynatus videretur recedere; isti impendebat pietatis effectum, illi benevolentiæ tantummodo affectum. c C 15. A Leone papa laudatus. Quam liberalis. Taliter igitur disponendo regnum, pervenit fines Romanorum, ubi a Leone papa tanta susceptus est familiaritate quanta neminem Francorum constat prius susceptum fuisse. Nec id casu evenit, talem quippe eum invenit; ideo hoc ei testimonium perhi- D buit Scias, inquit, optime Francorum, quia si aliud te invenero præter quod affeci animum, nulli deinceps credam vestratum. Magnæ auctoritatis homo, cujus fides parum devia unius regni fieret evacuatio. Sed quomodo ab ea posset deviare, qui cam deviantibus studebat redintegrare, et etiam imperatoribus scriptis intimare? In hac utique dives erat, sed rerum mundi aporiam [indigentiam] sponte sibi inferebat, quia in Christo pauper esse volebat. Accipiebat a multis mutuo, ut semper daret, et semper haberet; et tamen semper egeret restituendo. Semper inter manus habebat largitatem, 18. Lacrymarum dono præditus. —Nec erat inanis a visceribus pietatis; quæ quanta sibi inesset, parum corde, minus celare poterat oculis. Semper quippe quasi aliquod aquagium manabant ex eis lacrymæ, quæ, ut videri poterat, testes erant dulcedinis, non vel pœnitentis conscientiæ. Qui cum a suis secretioribus interrogaretur lamenti causam, ‹ Plango me ipsum, filii, dicebat, non ostentando humilitatem meam, sed conveniendo conscientiam. Ego me intus et mente novi; ideo plango quod commisi. › Dicebat hoc non quod talis esset, sed qui tales erant, ut ad (38) Forte philocompus, pilizounos, fastuosus; nam auctor postea subit pompolentus, quod idem est ae philopompus. |