ELENCHUS AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOC TOMO CXXVI CONTINENTUR. Epistolæ. HINCMARUS RHEMENSIS ARCHIEPISCOPUS. Col 9 Opuscula et episto.æ quæ spectant ad causam Hincmari Laudunensis. 279 975 Appendix.ad scripta S. Bertarii. Vita sanctæ Scholasticæ virginis. 979 Quomodo per annum jejunandum sit. HARMOTUS SANGALLENSIS ABBAS. Inscriptiones in templo S. Othmari. Epitaphium Grimaldi. 987 989 991 S.-REMBERTUS HAMBURGENSIS EPISCOPUS. Vita S. Bemberti, auctore anonymo, ejus æquali. Ibid. Vita S. Anscharii archiepiscopi Hamburgensis, auctore S. Remberto. 1009 AIMOINUS MONACHUS SANGERMANENSIS. Historia translationis S. Vincentii martyris ex Hispania in Galliam. 1011 'De Miraculis S. Germani. 1027 Ibid. 1039 Acta translationis S. Savini martyris. RATPERTUS SANGALLENSIS MONACHUS. De casibus monasterii S. Galli. 1047 Poemata varia. 1079 Ex typis MIGNE, au Petit-Montrouge. EPISTOLA PRIMA. Epistolæ. EPISCOPORUM DIOECESEON RHEMENSIS ATQUE ROTHOMAGENSIS a AD LUDOVICUM GERMANIÆ REGEM b. (Ex Actis prov. eccl. Rhem. tom. I, pag. 217.) Domno LUDOVICO, regi glorioso, episcopi Rhemorum diœceseos atque Rothomagensis, qui adesse potuimus I. Excusant cur ad conventum Rhemensem venire non potuerunt. Litteras dominationis vestræ quique nostrum habuimus, quibus jussistis ut vobis VII Kalendas Decembris Rhemis occurreremus, quatenus ibi nobiscum et cum cæteris fidelibus vestris de restauratione sanctæ Ecclesiæ, et de statu ac solute populi Christiani, tractaretis. Sed nos ad placitum illud occurrere non potuimus, et propter incommoditatem et brevitatem temporis, et propter inconvenientiam loci; et, quod est lugubrius, propter confusionem tumultus exorti. Sed et divinis legibus, quas et vos observaturos cum vestris fratribus nobis denuntiastis, cautum esse dignoscitur, quia sicut nec archiepiscopi sine coepiscopi, ita nec coepiscopi sine archiepiscoporum consensu vel jussu, nisi quæ ad proprias pertinen! parochias, debent præsumere, et in tam angusto tempore archiepiscoporum litteras non valuimus de conventu habere. Quapropter noverit vestra sublimitas quia mandatum vestrum nostra non contempsit humilitas; sed, sicut longe est ante nos dictum, qui jubet impossibile, facit se contemptibilem. II. Queruntur quod eorum monitis et consiliis haclenus non paruerit. A piscat, et sapiat quam granditer Deus oflenditur quando in sic grandibus et apertis non ignoranter peccatur. Unde scriptum est: Descendant in infer num viventes (Psal. LIV). Id est, labantur in peccatum scientes. Quæ divina permissione merito mundi pa tientis, propter communia peccata nostra, pastorum scilicet et gregum, propter delicta regis et regni, eveniunt sicut scriptum est: Immissiones per ange los malos, viam fecit Dominus semitæ iræ suæ (Psal. LXXVII). Tamen, sicut Veritas protestatur, non crit sine ultione vindictæ nec ipsi virga furoris Domini. Sic legimus, sic audivimus, sic vidimus, et pro certo sic cito videbimus: quoniam licet peccatores simus, sed pœnitentes, et in divina clementia fortiter confidentes, ministerium sacrum operante Spiritu sancto suscepimus, sine quo sacra non ministramus, et nobis dictum a Veritate veraciter scimus: Non vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri qui loquitur in vobis (Matth. x). B Sed et tractatum de restauratione sanctæ Ecclesiæ, et statu ac salute populi christiani, quod nunc vos vobiscum habere velle dicitis, justius et rationabilius illud haberi potuisset, si nostris, quin potius divinis consiliis et observationibus atque obtestationibus superno respectu obtemperare voluissetis; quia non nostra scripsimus, mandavimus, diximus, sed quæ, dictante charitate, quæ Deus est, in litteris sacris invenimus, et quæ naturæ insita recognoscimus. Cæterum quæ contra illa quæ scripsimus, mandavimus, diximus, acta sunt vel aguntur, naturalis legis morbus et vitium etiam a minus sapientibus p esse dignoscitur. Qua de re prudens quisque resi a Hincmar, archevêque de Reims; Immon, évêque de Noyon; Ermenfroi, évêque de Beauvais; Hincmar, évêque de Laon. PATROL. CXXVI, III. Quod sæpius illum ad ineundam cum fratre concordiam hortati sunt. Et licet dominatio vestra melius noverit de quibus scriptis, mandatis et dictis dicamus, tamen non ab re est si etiam et nos illa ad memoriam vestram reducamus. Primo quidem per Hildegarium e, venerabilem episcopum, scriptis et dictis; secundo per Æneam d, honorabilem episcopum, litteris et verbis; item per Æneam verbis, deinde per Hincmarum Rhemensem et Wenilonem Rothomagensem episcopos; iterum per eosdem, cum aliis quos ipsi vocastis, ea quæ saluti fuerunt congrua sufficienter audistis, quando sicut et ante petivimus, ut frater vester et omnes fideles illius ante vestram fideliumque vestrorum præsentiam in rationes loco et tempore congruo venissemus, et quæ male gesta forent, vestro consilio et auxilio cum Dei adjutorio fuerint emendata. Pro quibus omnibus dictis non obaudientibus valde timemus quod dicitur: Si sermonem meum servaverunt, et vestrum servabunt (Joan. xv), et reliqua quæ Dominus comminatur. Et si illa non sunt exaudita, putari potest et nec ista, quæ vos dicitis apud nos velle quærere et audire, exaudientur. Videturque quibusdam, ut sicut Dominus, quando quæsivit ficus in ficulnea cui maledixit, cum non esset, teste Evangelio, tempus ficorum, aliud voluerit significare; ita et in hoc citato et incongruo conventu, remota do b On attribue cette lettre à Hincmar de Reims. d Enéc, évêque de Paris. 1 minationis vestræ sinceritate, de qua nihil contra A duerunt; et latebat sub melle venenum. Et comple puritatem volumus autumare, alia quædam possint intelligi. Et quia beatus Petrus omnem monet episcopum ut paratus sit ad satisfactionem omni poscenti se rationem, quæ nunc videmus, pro tempore damus fideliter dominationi vestræ consilia. tum est in illis, complenturque in istis Psalmistæ dictum : Qui loquuntur pacem cum proximo suo, mala autem in cordibus eorum (Psal. xxví); et reliqua quæ sequuntur. Et receperunt illi in sæculo isto quæ nota sunt, et receperunt in sæculo altero quæ in judicio plenius cognoscentur. Quorum isti intuentes exitum, timere debuerant actionem : et facient, si illos respexerit Dominus qui respicit humiles et custodit parvulos. Et sic pestilente flagellato, ut scriptum est, sapientior erit parvulus; et sapient, quia non repellet Dominus plebem suam, nec obliviscetur in finem Quoniam Propter miseriam inopum et gemitum pauperum nunc exsurgam (Psal.x1), dicit Dominus. Alioqui sicut tunc dixit illis, ita ex nunc dicit Dominus istis : Tacui, nunquid semper lacebo? quam si parturiens clamabo (Isa. XLII). Nondum venit hora mea, sed nunc est hora vestra, et potestas tenebrarum. Et quidem in bac die tua quæ ad pacem tibi! nunc autem abscondita sunt ab oculis tuis, quia venient dies in te. Roga tibi, quæsumus, in tali loco ubi bene possis intendere homiliam sancti Gregorii legere in lectione Evangelii: Videns Jesus civitatem, flevit super illam. Precamur vos, Domine, ut et diem ante mentis oculos habeatis, quando cum omnibus hominibus anima vestra proprium corpus recipiet, et venietis ante faciem æterni judicis in conspectu omnium angelorum et hominum: in qua die, sicut dicit sanctus Paulus, judicabit Dominus Cunumquemque, non per alienum testimonium, sed occulta uniuscujusque per cogitationes accusantes, aut etiam defendentes, quando recipiet unusquisque propria corporis prout gessit, sive bonum, sive malum. Et non despicientur tunc nostra verba quæ scripsimus, ab eis qui nunc illa contemnunt; quando sine dubio replicata erunt in testimonium in ipso tremendo judicio, et nullus illorum te tunc adjuvabit, qui nec seipsum adjuvare sufficiet, quando ibunt qui talia agunt qualia audimus et sentimus atque dolemus, si in talibus perseveraverint, in ignem æternum, et justi, qui injusta patiuntur, in vitam IV. Ut consideret cur in fratris regnum venerit, et Et crede nobis veraciter, rex utinam semper bone et christiane, nec longe est, sed satis et plusquam speretur, prope tibi est illa hora. Propterea non te seducant ista que vides. In tempore quippe patris vestri vidimus per aliquos incepta et facta quæ in tempore isto, per istos qui ista conficiunt, videmus fieri, et per alios videbuntur compleri. Et quando tibi adveniet hora exitus tui, sicut rident nunc, quando per te obtinent quæ volunt, in hora voluntatis suæ; sic ridebunt et in hora exitus tui, et quærent quomodo per alium teneant quæ per te obtinuerunt. Quod et fieri potest ut quidam etiam quærant in tempore tuo. Sed et illi, nisi dignam pœnitentiam egerint, miserabiliter ad illam horam venient exitus sui, sicut venerunt et illi qui defecerunt a patre tuo cum fratre tao. Nam ut illi ordinantes seditiones in paternam reverentiam, sic et isti vos excitantes in fraternam dilectionem, nomen pacis et statum Ecclesiæ, et salutem ac unitatem populi obtendere stua Paganis, par les Normands, qui n'étaient pas æternam. V. De eis quæ crudeliter et impie, qua transibat, fiebant, ut ea prohibeat et compescat. D Quia tanta et talia crudelia et abominanda fieri, per parochias quas pertransitis, audivimus, et quædam sentimus, quædam sentire timemus, et illis qui senserunt et sentiunt condolemus, quæ calamitatem et miseriam quam a paganis a patimur, superant, quoniam a christianis in christianos, a parentibus in parentes, a rege christiano in regem christianum, a fratre in fratrem, contra omnes leges divinas et humanas aguntur contra quos clamat Ecclesia a paganis afflicta: Et super dolorem vulnerum meorum addiderunt (Psal. LXVIII): Et nos omnes cunctique patientes, Sustinuimus pacem, et non venit; quæsivimus bona, et ecce turbatio (Jer. xIV); propterea talia encore conve: tis au christianisme. prohibete, compescite et sedate; quoniam palatium A ritis restaurare, debita episcopis et sibi commissis vestrum debet esse sacrum, et non sacrilegum. Palatium enim regis dicitur propter rationabiles homines inhabitantes, et non propter parietes insensibiles, sive macerias. Et rex a regendo dicitur, ut se sub Deo et bonos cum Deo puritate cordis, veritate oris, firmitate stabilitatis regat, et pravos a pravilate corrigat et in rectitudinem dirigat. Et si quæ male facta sunt emendare venistis, pejora quam viderimus a christianis in christianos fieri, ingerere non debetis. Et si pacem facere advenistis, pacem pacifice ab auctore pacis obtinere debetis. Et si discordiam effugare et charitatem redintegrare venistis, illam quam Christus per Paulum docuit, monstrare debetis. Ait enim : Charitas non est ambitiosa, non agit perperam, non quærit quæ sua sunt; non gaudet super iniquitate, congaudet autem veritati (I Cor. x); quæ est de corde puro et conscientia bona, et fide non ficta; quæ operatur per dilectionem, et non per potestatem, vel indebitam cupiditatem sine qua charitate, sicut scriptum est, etiamsi qui tradiderit corpus suum ut ardeat, nihil illi prodest. Quam omnibus Dominus in signum dedit, ut sciant si quisque est christianus, aut si intrabit in regnum Dei, an non, dicens: In hoc cognoscent omnes quia discipuli mei estis, si dilectionem habueritis ad invicem (Joan. x.) Nam qui in primordio fidei discipuli appellabantur, nunc christiani dicuntur. Et ipsa est vestis nuptialis, quam qui non habuerit, de nuptiis cœlestis convivii in futuro judicio ejicietur in tenebras exteriores, et in ignem æternum, ubi erit fletus et stridor dentium. VI. Ut contra paganos potius arma convertat; et illos Et si Ecclesiam Dei, sicut nopis scripsistis, quæ B C D ecclesiis privilegia intemerata, sicut divinitus constituta sunt, custodite. Præcepta et immunitates et honorem earum, sicut avus et pater vester conservaverunt, conservare curate. Et quæ frater vester dominus noster, qui et paterna donatione, et vobiscum, cum vestris vestrorumque fidelium mutuis firmitatibus, regni partem accepit, pro cultu et honore ecclesiarum egit, similiter conservate; et reclores ac pastores ecclesiarum ut patres et Christi vicarios colite, sicut sancta Scriptura præcipit, dicens: Sacerdotes Dei sanctifica, et magnatis humilia caput tuum (Eccli. vn). Eorumque spiritualia consilia obaudite, iterum dicente Scriptura: Interroga patres tuos, et annuntiabunt tibi; majores tuos, et dicent tibi (Deut., xxx1); Et item: Interroga sacerdotes meos legem meam (Agg. 11); Et Dominus per Malachiam prophetam Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem requirent ex ore ejus, quia angelus Domini exercituum est (Malach. 11). Eosque tempore incongruo et inopportuno nolite inquietare; sed liceat eis ministerium sacrum, ad quod ordinati sunt, in populi salutem peragere : sibique domestica cura subjectos nolite concutere, et non sinatis dehonestare, sive opprimere. Ut presbyteris honor congruus et jura debita, quæ canones et capitula avi et patris vestri statuerunt, conserventur, satagile. Ut episcopi quietam libertatem suas parochias circumeundi, et prædicandi ac confirmandi, atque corrigendi habeant, ordinate. Ut missus reipublicæ, id est minister comitis, cum ipsis, si jusserint, eat, qui liberos homines incestuosos, si per admonitionem presbyterorum venire ad episcopum noluerint, eos ad episcopi placitum venire faciat, commendate. Ut si episcopus pro quacunque necessitate ecclesiastica ad vos direxerit, ad quem suus missus veniat, per quem quæ rationabiliter petierit, obtinent, in palatio vestro, sicut comes palatii est in causis reipublicæ, ministerio congruum constitutum habete. Ut temporibus a sacris regulis constitutis comprovinciales synodos cum episcopis, et speciales cum presbyteris, habere quiete possint, annuite a. Res et facultates ecclesiasticas, quæ sunt vota fidelium, pretia peccatorum, stipendia ancillarum et servorum Dei, deprædari et ab ecclesiis discindi nolite sustinere; sed fortiter, ut rex christianus et Ecclesiæ alumnus, resistite atque defendite. De quibus consecratis Deo rebus quod habent liberi homines ecclesiis servientes per dispositionem rectorum ipsarum ecclesiarum, ideo constituerunt apostolorum succes ores hoc ordinari, ut quia creverunt fidelium vota, et increverunt fidelium mala, augeretur per dispensationem ecclesiasticam regni militia ad resistendam malorum nequitiam, quatenus ipsæ ecclesiæ defensionem haberent et pacem, et christianitas obtineret tranquillitatem. Quapropter sicut et illæ res ac facultates de quibus vivunt clerici, ita et ille sub consecratione immuni a il paraît que Louis de Germanie avait défendu aux évêques de tenir des conciles. B habet, et legere voluerit, invenire valebit. Hane etiam relationem et in scripturis habemus, et quidam nostrum etiam viva voce domnum Ludovicum imperatorem patrem vestrum referre audivimus. Sed et sacri canones Spiritu sancto dietati, eos qui facultates ecclesiasticas diripiunt, et res ecclesiasticas indebite sibi usurpant, Jude traditori Christi similes computant. Et sancti qui cum Deo in cœlo regnant, et in terris miraculis coruscant, divino judicio tanquam necatores pauperum ab Ecclesiæ liminibus et a cœlesti regno secludunt. De quibus sacrilegis in prophetia psalmi prædictum est: Qui dixerunt: Hereditate possideamus sanctuarium Dei. Deus meus, pone illos ut rotam, et sicut stipulam ante faciem venti. Et sicut ignis qui comburit sylvam, et sicut flamma comburens montes, ita persequeris illos in tempestate tua, et in ira tua turbabis eos. Imple facies eorum ignominia (Psal. LXXXII.) VIII. Ut monasteria laicis a Carolo concessa religiosis personis res.ituat. tatis sunt, de quibus debent militare vassalli; et A in libro Capitulorum ejus, quicunque librum illum pari tuitione a regia potestate in ecclesiarum usibus debent muniri. Quia vero Carolus a princeps, Pippini regis pater, qui primus inter omnes Francorum reges ac princeps, res ecclesiarum ab eis separavit atque divisit, pro hoc solo maxime est æternaliter perditus. Nam sanctus Eucherius Aurelianensium episcopus, qui in monasterio sancti Trudonis requiescit, in oratione positus ad alterum est sæculum raptus, et inter cætera quæ, Domino sibi ostendente, conspexit, vidit illum in inferno inferiori torqueri. Cui interroganti, ab angelo ejus ductore responsum est, quia sanctorum judicatione, qui in futuro judicio cum Domino judicabunt, quorumque res abstulit et divisit, ante illud judicium anima et corpore sempiternis pœnis est deputatus, et recipit simul cum suis peccatis pœnas propter peccata omnium qui res suas et facultates in honore et amore Domini ad sanctorum loca, in luminaribus divini cultus et alimoniis servorum Christi ac pauperum, pro animarum suarum redemptione tradiderunt. Qui in se reversus sanctum Bonifacium et Fulradum, abbatem monasterii sancti Dionysii, et summum capellanum regis Pippini ad se vocavit, eisque talia dicens in signum dedit ut ad sepulcrum illius irent, et si corpus ejus ibidem non reperissent, ea quæ dicebat, vera esse concrederent. Ipsi autem pergentes ad prædictum monasterium, ubi corpus ipsius Caroli humatum fuerat, sepulcrumque illius aperientes, visus est subito exisse draco, et totum illud sepulcrum interius inventum est denigratum, ac si fuisset C exustum. Nos autem illos vidimus qui usque ad nostram ætatem duraverunt, qui huic rei interfuerunt, et nobis viva voce veraciter sunt testati quæ audierunt atque viderunt b. Quod cognoscens filius ejus Pippinus synodum apud Liptinas congregari fecit, cui præfuit cum sancto Bonifacio legatus apostolicæ sedis Georgius nomine ; nam et synodum ipsam habemus, et quantumcunque de rebus ecclesiasticis, quas pater suus abstulerat, potuit, ecclesiis reddere procuravit. Et quoniam omnes res ecclesiis a quibus ablatæ erant, restituere, propter concertationem quam cum Waifario Aquitanorum principe habebat, non prævaluit, precarias fieri ab episcopis exinde petiit, et nonas ac decimas ad restaurationes tectorum, et de unaquaque casata duodecim denarios ad ecclesiam unde res erant beneficiatæ, sicut in libro capitulorum regum habetur, dari constituit, usque dum ipsæ res ad Ecclesiam revenirent. Unde et domnus Carolus imperator, adhuc in regio nomine constitutus, edictum fecit ut neque ipse, nec filii ejus neque successores, hujusmodi rem agere attentarent: quod manu propria firmavit, cujus plenitudinem habemus, et de quo capitulum excerptum a Carlus ou Carolus, Charles-Martel. b Maigré le témoignage des évêques du concile de Quierzy, on doit regarder cette prétendue vision de Saint Eucher comme une fable. Le concile de Lestines a été tenu par l'ordre de D Monasteria etiam religiosa atque præcipua canonicorum et monachorum atque sanctimonialium habitacula, quæ ab antiquo tempore parentes vestri sub religioso habitu constituerunt, et in eis rectores et rectrices fecerunt, et quando parentes vestri primatum regni tenuerunt, et etiam quando sanctus Remigius Francos ad fidem, cooperante Domino, convertit, et cum rege ipsorum baptizavit, et frater vester dominus noster partim juventute, partim fragilitate, partim aliorum callida suggestione, etiam et minarum necessitate, quia dicebant petitores, nisi eis illa loca sacra donaret, ab eo deficerent, et ipse aliquando per vos, sicut nunc patet, aliquando per fratrem vestrum regnum destitutus ab eis perderet, talibus, sicut scitis, personis commisit, debito privilegio restituite. Nam idem frater vester et divina inspiratione, et sacerdotali redargutione, et etiam ab apostolica sede commonitus, ex aliqua parte quæ perpere egit, correxerat: quæ autem adhuc incorrecta erant, quomodo emendare posset, sæpe gemebundus quærebat. Absit autem ut vos, qui pro restauratione sanctæ Ecclesiæ huc venistis, aut illa quæ ipse emendavit deterioretis, et sicut ille offendit, et vos offendatis, aut quæ ipse necdum emendare potuit, inemendata sinatis: qui sape, sicut et nos testes sumus, fratres vestros de talibus, monuistis, et in omni annuntiatione quam communiter faciebatis, promptissime inde disputabatis; sicut et secus Teudonis villam, in loco qui Judicium dicitur, capitula que habemus cum vestris fratribus acceptastis, et in chirographo apud Marsnam manu propria confirmastis. Contra quod si forte aliquis Carloman, maire du palais, en 743. Hincmar prétend que Georges, légat du saint-siége, y assista avec saint Boniface, c'est une erreur: Georges ne fut envoyé en France qu'après la mort de cet évêque. |