condonavit, quod et protinus suæ auctoritatis con- A ad supportandos varios casus, qui nunc etiam prioscriptione firmavit a. Quendam etiam montem situm in Hretia Curiense, in quo constructa est basilica sancti Victoris martyris, cujus et nomine vocatur idem locus Mons Vicloris, ipso tempore ad monasterium sancti Galli contradidit, firmitatisque cartam regia auctoritate exinde fieri jussit b, rogante Eusebio Scottigena, qui ibidem per 30 annos spontanee clausus Domino serviebat; anno vero incarnationis Dominicæ 884, pridie Kalend. Februarii de hac luce ad lucem migravit perennem c. Postquam vero idem Carolus Italiam ingressus pacifice eam suo subjugavit imperio, alium etiam locum in pago supra dicto similiter regiæ auctoritatis dominio cadentem, nomine Stamheim, cum omnibus B ad illum pertinentibus sancto Otmaro imperatoria contradidit potestate, hujusque donationis firmitatem imperialis scripti præcepto firmissime corroboravit d. Sed et illius, quam supra memoravimus, donationis imperatoriam denuo jussit scribi commemorationem, quod factum est, ut imperavit . Postquam autem idem mitissimus imperator Carolus omnibus Italiæ Germaniæque populis suavissimo ordine imperavit, rogante Hartmoto et efficiente Lintwardo episcopo atque archicancellario imperatoris, quandam abbatiolam in Italia sitam, olearum et vinearum feracem, quam tunc idem Liutwardus in beneficio habebat, cui nomen est Massin, ad moPasterium sancti Galli imperatoria auctoritate contradidit; eo quoque pacto, ut idem Liutwardus C tempore vitæ suæ sub usufructuario ipsas res possideret, censumque de ipso loco, sicut ipse condixit, singulis annis ad monasterium prædictum persolveret, hoc est vel 6 laguenas de oleo, vel 60 solidos de argento; post obitum vero Liutwardi ipsæ res sine ullius contradictione perpetualiter ad jus pertinerent monasterii. Cujus rei carta protinus firmissime sua auctoritate est scripta atque firmata, atque ipso imperatore jubente, super altarium sancti Galli est posita, ubi hodie Deo volente cum pace tenetur f. Igitur venerabilis abbas Hartmotus post tantorum, ut supra commemoravimus, perfectionem laborum cupiens etiam finem sua clarissimæ administrationis aspicere propriis oculis, jam quoque ætate requiem poscente, cœpit sedulo ab imperatore deposcere, et cum fratribus quærere, quatenus ipse ab his laboribus liberaretur, et alius in ejus locum subrogaretur, cujus ætas et valitudo apta existeret a Tradita fuit hæc villa prope Wilam Thurgoiæ sita (Rossrüli) anno 878, 16 Kal. Aug. Indict. 11, regni Karoli 1. Diploma, quo Carolus Crassus monasterium Scotorum in monte S. Victoris prope Feldkirih situm S. Gallo donavit, datum est anno 883, 9 Kal. Oct. anno Imp. in Italia 1, in Francia... Post annos duos idem Carolus in eodem S. Victoris monasterio hospitale pro 12 peregrinantibus Romam de bonis ville Raitinis (Rotis) fundavit Potama 17 Kal. Maii anno 885, indict. 3 anno regni 8, imperii 5. D ribus ampliores variantur in mundo. Cujus rei consensum neque apud imperatorem, neque apud monachos facile potuit invenire. Sed cum ille diutissime et omnimodo in hac persisteret petitione, ælatis suæ sepius causando gravedinem, tandem difficillime adquisitam istius petitionis ab imperatore. suscepit promissionem. Proinde lætus cœpit ad hæc ipsa negotia congruens inquirere tempus. Aliquanto vero temporum transeunte curriculo, contigit domnum imperatorem de Italia redeuntem nostrum in. trare monasterium; ubi cum maxima laudum honorificentia cunctorumque non parva lætitia fuisset sisceptus, ipse etiam lætus triduo ibidem permansit. Tunc vero venerabilis abbas Hartmotus oportunum tempus suæ voluntati occurrere credens, imperatoris clementiam, ut suæ promissionis memor existeret, studiosissime cœpit flagitare. Piissimus vero princeps nullius preteritæ immemor vel dictionis vel promissionis, volens et abbatis petitioni annuere, εi monachis in omnibus satisfacere, illorum concessit arbitrio, ut quem vellent, de suis abbatem sibi eligerent, Hartmoto videlicet successorem. Quæ res a fratribus audita maximæ tristitia et lacrimarum pariterque intermixtæ lætitiæ seminarium existebat: tristitiæ, quia a tanti patris dominio, ipso vivente, se abstrahere cordetenus recusaverunt; lætitia vero, quia idem clementissimus imperator, cum rem finiri necessitas exegisset, non per suos nuntios absens, sed per seipsum nostras causas maluit confirmare atque statuere præsens. Cum igitur hæc, ut diximus, necessitas, imo etiam dignissima utilitas, rem finiri exigerent, omnes pariter senes et juvenes a primo usque ad ultimum, Domino donante, communi consilio atque una voce Bernardum sibi elegerunt abbatem, virum nobilitate et juventute præclarum; cujus sapientia et moribus atque benignitate et regia servitia peragi, et se cum omnibus suis fidissime protegi confidebant.. Cujus rei notitia cum ad imperatorem fuisset perlata, protinus ipse conventui eorum dignatus est interesse, ibique inprimis Hartmotum, ut sepissime postulaverat, honorabiliter atque cum magna gratiarum actione a pondere tantorum liberum donavit esse laborum, sed non destituit a magisterio ibidem degentium. Postea vero omnibus Bernhardum sibi abbatem poscentibus, statim in præsenti benignissimus princeps eorum desiderium audiens, Bernhardo monasterium cum congregatione commendavit, ip • Eumdem diem Eusebii emortualem habet necrologium in cod. 915, sæc. 10. d Quod anno 880. 9 Kal. Dec. indict. 12, anno regni in Francia 5, in Italia 1, scriptum est. e Altera curtis Roholvesrüti traditio conscripta est Papiæ 5 Non. Oct. indict. 2, anno 883, imperii in Italia 5, in Francia 2. f Jam ab aliquot sæculis desideratur autographum hujus diplomatis. Has susceptiones regum Jodocus Mezlerus collegit, et in lect. antiq. Canisii edidit. sumque aobatem constituit. Qui inter alia plurima A ciens, ipse quoque lætus de monasterio abscessit. consolatoria verba hoc etiam intulit promittendo se numquam hanc securitatem nobis ablaturum, tantummodo si inter nostros valeat inveniri, qui ad hoc officium idoncus possit existere. Omnibus vero rationabiliter constitutis, domnus imperator omnes ibidem conversantes lætos efli Contigit autem ista ordinatio circa finem anni ab incarnatione Domini 883, 6 feria, 8 Id. Decembris, indictione prima, anno vero Caroli imperatoris tertio a, super omnia vero regnante Domino nostro Jhesu Christo, cui est honor et gloria per indeficientia sæcula. Amen. Ilanc temporis definitionem optime sibi convenire deprehendet curiosus lector. 1083 511 515 526 Hincmari Rhemensis ad presbyteros et diaconos eccle siæ Laudunensis. Ejusdem Hinemari ad Hinemarum Laudunensem. Ejusdem Hinemari ad eumdem. Hincmari Rhemensis ad eumdem. Ejusdem ad eumdem. 531 535 554 557 545 384 CAP. XXVI. De eadem differentia iterum, et de con391 ciliis plenariis, synodique Nicænæ prærogativa. CAP. XXVII. De canonibus et sententiis ab eo prave intellectis et usurpatis. 393 CAP. XXVIII. De male ab eo excommunicatis, qui et qualiter excommunicari debeant, et qui ordo in judiciis 397 ecclesiasticis observandus. Schedula, sive libellus expostulationis adversus Hinemarum Laudunensem episcopum. 566 Præfatio. 566 Incipiunt capitula. 568 Sententia depositionis Hincmari Laudunensis. 634 Epistola synodalis ad Adrianum papam. 635 Epistola Hincmari Rhemensis ad Adrianum papam. 611 JOANNES VHI, PONTIFEX ROMANUS. CAP. XXIX. · Quid canones statuant de irregulariter excommunicatis. 403 Notitia historica. Notitia altera. CAP. XXX. Qua ratione solvi queant excommunicationes non legitimæ, et de iis qui injuste excommuni 407 CAP. XXXI. De eo quod parvulos, qui sæpe discrimine mortis periclitantur, baptizari prohibuit. CAP. XXXII. — De eo quod pœnitentiam et viaticum morientibus dari vetuit. De eo quod sepulturam mortuis in paCAP. XXXIII. rochia sua denegari præcepit. CAP. XXXIV. Quod in rebus certis et definitis, nec synodus convocanda, nec sedes apostolica inquietanda sit, 416 sed quæ statuta sunt observanda." CAP. XXXV. Quod apostolica sedes cum episcopis conjudicet, qui secundum canones judicant, et quod non bene intelligat, ut metropolitanus absque provincialium instantia causas non audiat. 647 649 I.-Ad Annonem Frisinguensis ecclesiæ episcopum. 651 Ad Wilibertum Coloniensem archiepiscopum. 652 - Ludovicum II imperatorem. 633 Ad Ansbertum archiepiscopum Medionalensem 653 V. Privilegia Ad Ludovicum regem Germaniæ. Romanæ Ecclesiæ non nisi centum annorum præscriptione tolluntur. VII. Ad Ludovicum imperatorem.-Excommunicatur Rainaldus Castri Felicitatis episcopus. 654 Commonitorium Paulo VI. Ad Paulum episcopum. episcopo fungenti legatione in Germaniam et Pannoniam, 654 655 CAP. XXXVII. - Ut non sit prudens apud semetipsum, et de discretione in pace tenenda. VIII. Ad Ludovicum Il'imperatorem. - Legis auctoritate dis-olvitur quod contra eam fit. 635 434 IX. Ad Neapolitanos, Salernitanos et Amalphitanos. CAP. XXXVII. - Ut sacræ Scripturæ verba, et sacras regulas recte intelligat. 65 435 CAP. XL. - CAP. XXXIX. — Ut ab eo removeat dolorem, a se ipso 436 periculum, et ab utroque improperium. Verum non esse quod dicere solebat, Hinc438 mari consilio regem ipsi adversatum esse. CAP. XLI. Quod si culpam agnosceret, pro divino ti458 more indulgentiam expeteret. CAP. XLI. De auferendo a nobis ambobus opprobrio 439 a multis illato. X. Ad clerum Salernitanum. 656 657 CAP. XLIII. De sacrarum Scripturarum falsatione, et responso ejus ad litteras de Nevino. Qui canones sint recipiendi, et de imperitia et jactantia ejusdem. De Bertrico item, et de eo quod sæpe illom admonuit. 440 CAP. XLIV. Qualiter redire valeat ad paternæ charitatis dulcedinem. 453 Excommunicatur qui de morte Romani clerici su656 XII. Privilegium pro monasterio Fuldensi. XIII. Ad monaches S. Vedasti Atrebatensis. Confirmat omuia contenta in diplomate Caroli imperatoris. 658 XIV. Ad Carolomaunum (al., Ludovicum regem).—Quod Pannonica diocesis deputata est privilegiis apostolica sedis. 659 XV. Ad episcopos Galliæ et Germaniæ — Vices suas in Gallia et Germania committit Ansegiso archiepiscopo Senonensi. 660 XVI. Bulla Joannis ad congregationem S. Medardi Suessionensis. 660 XVII. Ad Hinemarum archiepiscopum Rhemensem. – Ut in locum Hincmari ordinetur episcopus in ecclesia Landunensi 662 Ovetensis Ecclesia XVIII. Ad Aldefonsum regem. 663 Gallæciæ metropolitan eflicitur. XIX: Ad eumdem. Monet ecclesiam sancti Jacobi 643 - CAP. XLV. Ut recordetur quanta in dulcedine fuerit 455 initio episcopatus, et deponat animositatem. CAP. XLVI. De eo quod gloriatur se in omnibus, quæ contra quoslibet suscepit, fuisse ac semper fore victorem. 457 CAP. XLVII. consecrari. Quod victum se nunquam agnoscat. De XX. ejus in metropolitanum rebellione : et quod sacra eloquia Ad episcopos et comites in regno Caroli constitutos. Laudat illos quod in fi te constantes erga Carolum exuri petierit, et schisma subscriptione sua fecerit. Et de 461 injustis ejus obligamentis. perstiterint, et de legatis, quos ad componenda dissidia 664 mittebat in Galliam. 1085 omnibus, et præcipue cum imperatore, servet, et sub680 Jectos compescat. XXVII. Ad clerum ordinem, et plebem sanctæ Uvalvensis ecclesiæ. - Invehitur in quamdam Ecclesiæ Valvensis invasorem, legitimo adhuc superstite episcopo: laudat ees quod illum minime recipiendum duxerunt, simul præcipiens, ne unquam eum admittant, alioquin excommunicationis sententiam minatur. De Napolitanorum duce XXVIII. - Ad quemdam. ejus fratre queritur, qui suis monitis non parebat. Quare hortatur ut ab eo se separet; alioquin cum eo ac cæteris 681 fautoribus anathemati subjicietur. 680 XXIX.- Ad Leonem et Petrum episcopum,- Miratur eos ad se non reverti incursionibus Saracenorum lacessitum obtestatur ut quantocius redeant. Quod si vim ab aliquo patiantur, præcipit ut fortiter se gerant, et id sibi significent. 683 XXX. Ad Bosonem comitem. Dolet quod sibi deprecanti auxilium contra Saracenos non tulerit. Significat Urbem magno in discrimine versari, cum ad eam oppugnandam fama sit magnum exercitum venturum; quare euin rogat ut quantocius opem ferat. Legatos ab eo detineri miratur. 684 XXXI. Ad Landulfum episcopum Capuanum. — Nuntiat legatos ad imperatorem rediisse; quem in episcoporum et optimatum conventu Romanæ Ecclesiæ jura recognovisse, præcipue vero terræ Capuana pactum suo juri commisisse scribit: ideo in ejus partes se veoturum 685 promittit. XXXII. - Ad Guaiferium principem Salernitanum Ostendit se paratum esse firmare pactum quod fecerat; rogatque sibi ad ipsum éunti hospitium parari. 685 XXXIII.-Ad Geilonem abbatem Tornutiensem ejusque mionachos. Illorum omnia, vel regia, vel episcopalia privilegia, pontifica auctoritate sancit, anno Christi 876, quibus addit exemptionem ab omni cujuslibet antistitis jurisdictione. 686 XXXIV. Ad abbatem et monachos Xerenses. Approbat donationem monasterii S. Porciani illi fa 687 Ut XXXV. Ad episcopos provinciæ Bituricensis. Frotario tanquam metropolitano suo deinceps obediant. 689 XXXVI. - Ad Bituricenses. Ut Frotario Burdigalensi archiepiscopo, cui tandiu Bituricensem Ecclesiam committit, quandiu pagani Burdigalensem diœcesim obtineant, omnes obediant. 600 XXXVII. Ad Carolum Calvum imperatorem. — Imperatoris precibus, cum Burdigalensis provincia paganis esset devastata, Frotarium Burdigalensem archiepiscopum transfert in Ecclesiam Bituricensem. 690 XXXVIII. - Ad Carolum Calvum imperatorem. - Laudat eum de judicio in Emmenum prolato, et hortatur ut 691 cum illo clementer agat. XXXIX. Ad imperatorem et imperatricem. — Pro Madelgero qui Odelricum occiderat. L. Ad episcopum Carnotensem. qui Odelricum occiderat. 692 Pro Madelgero 693 XLI. Ad Adalardum episcopum Veronensem. -Commendat eum ob præclaras virtutes, et jubet ut Romam ad 693 concilium veniat. Laudat quod XLII. Ad Carolum imperatorem. sedis apostolicæ legatos benigne exceperit, rogatque ut Ecclesiæ Romanæ prædoues, qui missorum ipsius judicium latentes effugerant, requiri et coerceri jubeat. 694 XLIII. Ad Carolum imperatorem. - Narrat calamitates Ecclesiæ illatas a Saracenis, et imperatorem precatur ut 696 auxilium adversus eos mittat. XLIV. Ad Carolum Calvum impera'orem. - Scribit intellecturum imperatorem ex Adalgario episcopo (cui pallium concedit) cur Ecclesiæ causa ex voto non processerit. Taxat Ansegisum, et Adalgarii tidem commendat. 697 XLV. Ad Richildim Augustam. - Rogat ut Romanæ Ecclesiæ suffragetur. 698 Corn699 XLVI. Ad Carolum Calvum imperatorem. mendat Wigbodum Parmensem episcopum. XLVII. Ad Adalgarium episcopum Augusto lunenVillam Tilionacum illi restituendain decernit, cœLerasque possessiones Augustodunensis sedis con'ir700 sem mat. Gratias XLVIII. Ad Ursum ducem Venetiarum. agit quod apostolicae sedis monitis paruerit. Episcopos ad synodum venire jubet. 701 XLIX. - Ad Felicem et Petrum episcopos. Felici et Petro sacris interdicit ob non exhibitum Grandeusi archiepiscopo obsequium; eosque sub excommunicationis LI. Ad Ursum ducem Venetiarum. Rogat episcopos qui Romam ad synodum evocantur, suis sumptibus alat; quibus, nisi accesserint, excommunicationis senten703 tiam minatur. LII. Ad Dominicum et Leonem episcopos. — Signi ficat quosdam qui Romam ad concilium vocati venire neglexerant, se excommunicasse, nisi ad certam præstitutain diem venerint; hortatur ut quandiu illi abfuerint, eo703 ruin officia exsequantur. LIII. Ad Deltum episcopum. -- Ut vice apostolicæ sedis fungens Venetias pergat, et episcopos ejus regionis Romam ad concilium, sicut jusserat, venire fa |