eo: cum hæc non sit 1990 aliquid, sed potius non A non simul totum, sed per partes et hactenus jam aliquid; et hanc habere, non sit habere aliquid, imo carere eo, quod est aliquid. Cæcitas namque non est aliud quam non visus, aut absentia visus ubi visus debet esse; non visus vero vel 1991 absentia visus non magis est aliquid, ubi visus debet esse quam ubi non debet esse. Quare cæcitas non magis est in oculo aliquid quia ibi debet esse visus, quam non visus vel absentia visus in lapide, ubi non debet esse visus. Multa quoque alia similiter dicuntur aliquid, secundum formam loquendi, quæ non sunt aliquid, quoniam sic loquimur de illis, sicut de rebus existentibus. Hoc ergo modo malum et nihil significant aliquid; et quod significatur, est 1993 aliquid, non secundum rem, sed secundum formam loquendi. Nihil enim non aliud significat, quam non aliquid, B aut absentiam eorum quæ sunt aliquid; et malum non est aliud, quam non bonum, aut absentia boni, ubi debet et expedit esse bonum. Quod autem non est aliud, quam absentia ejus quod est aliquid, utique non est aliquid. Malum igitur verc est nihil, et mihil nor est aliquid, et tamen quodammodo sunt aliquid, quia sic loquimur de his, quasi sint aliquid, cum dieimus: Nihil, vel malum fecit, aut, nihil aut malum est, quod fecit: sicut dicimus: Aliquid, vel bonum fecit, aut, aliquid vel bonum est quod fecit. Hirc est quod cum negamus omnino esse aliquid quod dicit aliquis, ita dicimus: Hoc quod dicis, nihil est. Nam hoc et quod proprie non dicuntur nisi de eo 1993 quod est aliquid: et cum ita dicuntur, sicut modo dixi, non dicuntur de eo quod sit aliquid, sed quod quasi aliquid dicitur 1995. DISC. De ratione nominis mali, qua me putabam posse probare malum esse aliquid, satisfecisti. CAPUT XII. Quod angelus a se non potuit habere voluntatem primam; et quod multa dicuntur posse aliena polesiate, el non posse aliena impotentia. Restat nunc ut me ad alia, quæ mihi malum esse aliquid persuadere nituntur, quid respondere valeam edoceas. MAG. Ut veritatem rei enodare 1995 possimus, longius 1996 aliquantulum exordiri nos oportet; sed et opus est ut tu ea, quæ dicam, non sis contentus singula tantum intelligere, sed omnia simul memoria quasi sub uno intuitu 1997 colligere. Disc. Ego quidem intentus ero quantum potero : verumtamen si in aliquo tardior quam velis exstitero, non te me exspectare pigeat, prout videris tarditatem meam expetere. MAG. Ponamus ergo Deum nunc facere angelum, quem velit facere beatum; et esse factum, ut jam sit aptus ad habendam voluntatem, sed nondum velit aliquid. Disc. Pone quod vis, et expone quod quæro. MAG. An ergo putas quod iste angelus per se possit velle aliquid? Disc. Non bene video quod dicis per se. Quod enim (sicut supra jam dixisti de omni creatura) nihil habet, quod non accepit, nihil potest per se. MAG. Per se dico, per hoc quod jam habet: ut qui habet pedes et quæ sufficiunt 1998 ad potentiam ambulandi, potest ambulare per se; qui autem habet pedes, et non habet incolumitatem pedum non potest ambulare per se. Hoc itaque modo quæro an ille angelus, qui jam aptus est ad volendum, et nondum quidquam vult, possit per se velle aliquid? Disc. Puto quia potest, si aliquando vult. MAG. Non respondes ad interrogationem meam. Disc. Quomodo? MAG. Ego quæro de nihil volente, et de potestate quæ præcedit rem et tu respondes de volente 1999 et de potestate que fit cum re. Nam omne quod est, eo ipso quia cst 2000, potest esse; non autem omne quod est, potuit esse, antequam esset 2001. Cum ergo quæro utrum ille qui nihil vult, possit velle, quæro potestatem ante voluntatem, qua se possit movere ad voluntatem. Tu vero, cum respondes quia si vult potest, dicis potestatem quæ fit cum ipsa voluntate. Necesse enim est si vult, ut possit velle. Disc. Scio duas esse potestates: unam, quæ nondum est in re; alteram, quæ jam est in re. Sed et hoc non possum nescire, quia quidquid ita potest esse ut jam sit, Caliquando non fuit, potuit prius esse. Si enim non potuisset, nunquam esset. Bene ergo æstimo me respondisse, quia qui ideo potest velle, quia jam vult, necesse est eum prius potuisse, quam vellet. MAG. Putas quia quod nihil est, omnino nihil habet; et ideo nullam habet potestatem, et sine potestate omnino nihil potest. Disc. Hoc non possum negare. MAG. Estimo quia mundus, antequam fieret, nihil erat. Disc. Verum dicis. MAG. Ergo omnino nihil potuit, autequam esset. Disc. Ita sequitur. MAG. Non ergo potuit esse, antequam esset. Disc. Et ego dico Si non potuit esse, impossibile fuit ut esset aliquando. MAG. Et possibile, et impossibile erat, antequam esset: et quidem in cujus potestate non erat ut esset, erat impossibile; sed Deo, in cujus potestate erat ut fieret possibile erat; quia ergo Deus prius mundum potuit facere 200* quam fieret, ideo est mundus; non quia ipse mundus prius potuit esse. Disc. Rationi non possum contradicere; sed usus loquendi non consentit. MAG. Non est mirum. D VARIÆ LECTIONES. si 1999 Et quod 1990 Cum hoc non sit mss. cum hæc non sit 1991 Non visus, vel mss. non vero visus, vel significat, est mss. et edit. Ven. et quod significatur, est 1993 Nam et hoc quod proprie non dicitur; non de 1994 Quod est aliquid dicitur, et cum ita dici aliquid dicitur mss. Quod est aliquid, et aliquid; sed quod quasi aliquid dicitur Longe mss. longius 1997 Uno intuitu mss. Cister. uno contuitu 1999 De voluntate et mss. de volente et 2000 Et ipso quod est mss. mss. Cister, priusquam esset 1909 Mundum facere poterat prius mss. eo mss. nam hoc, et quod proprie non dicuntur: nisi de co B habet naturalein voluntatem vitandi incommodum aut habendi commodum; quia voluntate se movet ad alias voluntates. Disc. Negare nequeo. MAG. Dic ergo quia quidquid se movet ad volendum, prius se vult ita movere. Disc. Ita est. MAG. Quod ergo nibil vult, nullo modo potest se movere ad volendum. DISC. Non possum contradicere. MAG. Restat igitur ut ille angelus, qui jam aptus factus est ad habendam voluntatem, sed tamen nihil vult, non possit habere primam voluntatem a se. Disc. Necesse est fateri me quia nihil potest per se velle, qui nihil vult. MAG. Beatus autem non potest esse, si non vult beatitudinem. Dico autem nunc 2014 beatitudinem, non beatitudinem cum justitia, sed quam volunt omnes, etiam injusti. Omnes quippe volunt bene sibi esse. Excepto namque hoc, quod omnis natura bona dicitur; duo bona et duo his 1018 contraria mala usu dicuntur: unum bonum est, quod 2016 dicitur justitia, cui contrarium malum 2017 est, injustitia; alterum bonum est, quod mihi videtur posse dici commodum; et huic malum epponitur incommodum. Sed justitiam quidem non omnes volunt, neque omnes fugiunt injustitiam; commodum vero non solum omnis rationalis natura, sed et omne 2018 quod sentire potest, vult; et vitat incommodem. Nam nullas vult, nisi quod aliquo modo putat sibi commodum, Hoc igitur modo, bene sibi esse omnes volunt, et male sibi esse nolunt. De hac beatitudine nunc dico, quia nullus potest esse beatus qui non vult beatitudinem. Nullus namque beatus, potest esse aut habendo quod non vult, aut non habendo quod vult, Disc. Non est negandum. MAG. Nec beatus esse aebet 020 qui non vult justitiam. Disc. Nec hoc mi nus concedendum. Multa namque in communi locutione dicuntur im- A cujus commodi ad volendum aliquid, nisi qui prius proprie; sed cum oportet 2003 medullam veritatis inquirere, necesse est improprietatem perturbantem, quantum res expetit et possibile est, secernere. Ex qua improprietate loquendi fit ut sæpissime dicamus rem posse, non quod illa possit, sed quoniam alia res potest; et rem, quæ potest, non posse, quoniam alia res non potest: ut, si dico: Liber potest a me. scrib., utique liber nihil potest, sed ego possum scribere librum. Et cum dicimus: Iste non potest vinci ab illo, non aliud intelligimus quam ille non potest vincere istum. Hinc est quod dicimus Deum non posse aliquid sibi adversum, aut perversum ; quoniam sic est potens in beatitudine et justitia, imo quoniam beatitudo et justitia non sunt illo diversa, sed unum bonum, sic est omnipotens in simplici bono ut nulla res possit quod noceat 100% summo bono : ideo namque non potest 2005 corrumpi vel mentiri, Ita ergo quidquid non est, antequam sit sua poteslate esse non potest;, sed, si potest alia res facere ut sit, hoc modo aliena potestate potest esse. Quamvis autem pluribus modis dividi possit polentia vel impotentia, hoc tantum nunc tibi sufficiat quia multa dicuntur posse non sua, sed aliena potestate; et multa non posse non sua, sed 2006 aliena. impotentia. De propria igitur potestate loquor, cum quæro de angelo, quem novum posuimus fieri, et hactenus jam esse factum, ut jam aptus 2007 sit ad habendam voluntatem, sed nihil adhuc velit; an ipse possit per se velle aliquid et de ipsa mihi responde. Disc. Si jam sic aptus 2008 est ad voluntatem ut nihil illi aliud desit quam velle, non video cur per se non possit : quicunque enim aptus est ad videndum, et clausis oculis in luce positus nihil videt, potest tamen videre 2009 per se: quare ergo non volens similiter 2010 non velit per se, sicut non videns potest per se videre? MAG. Quia ille non videns habet visum et voluntatem, qua potest movere visum; nunc vero de 2011 illo, qui nullam nabet voluntatem, loquimur. Quare, responde mihi, si qua res seipsam movet de non velle ad velle, utrum sic MAG. Dicamus ergo Deum illi dare primum soipsa 2012 velit movere. 68 Disc. Si dixero quia mo- lam beatitudinis voluntatem, et videamus an idcireo veatur non volens, consequens erit ut non a se sed quia accepit aliquam voluntatem, jam ipse se posab alio moveatur, nisi forte si quis subito claudit sit movere ad volendum aliud quam quod accepit oculos ad ictum venientem, aut si cogitur quis ali- velle. Disc. Prosequere quod incœpisti ego enim quo incommodo, ut velit quod prius non volebat. paratus sum intelligere. MAG. Constat quia nonNescio enim an tunc 2013 prius se velit movere ad D dum vult aliud quam beatitudinem; quia non aliud hanc voluntatem. MAG. Nullus cogitur vel timore vel sensu alicujus incommodi, nec attrahitur amore ali C 2019 CAPUT XIII. Quod accepta sola voluntate beatitudinis, nec aliud posset velle, nec illam non velle; et quidquid vellet non esset justa vel injusta voluntas. 2021 accepit velle. Disc. Verum est 2022. MAG. Quæro ergo a le an possit se movere ad aliud volendum. Disc. VARIE LECTIONES. 2005 Ideo non potest mss. 2007 Ut el aptus 2009 Potest tamen 2011 Nos vero de mss. 2014 Dico enim nunc 2003 Sed tamen oportet mss. sed cum oportet 2004 Quæ noceat mss. quod noceat ideo namque non potest 1006 Non posse sua sed mss. Vict. S. Mich. non posse non sua sed jam mss. Vict. ut aptus ms. Cister. ut jam aptus 2008 Si jam sit aptus miss. si jam sic aptus videre mss. Vict. omit. tamen 2010 Non volens simpliciter mss. non volens similiter nunc vero de 2012 Ut sic ipsa mss. utrum sic ipsa 2013 Enim tunc mss. enim an tunc niss. Vict. Gem. Bec. Corb. Dico autem nunc 2015 Dividitur in duo bona et duo his mss. dicitur. Duo bona, et duo his 2016 Bonum, et quod mss. bonum est quod 2017 Contrarium malum mss. contrarium est malum 1918 Sed et omne mss. Cister. sed etiam omne 2019 Nunc dico quia mss. Cister. non dico quia esse potest mss. beatus esse debet 2021 Quidquid vellet ms. Vict. 9 quidquid non vellet quia nondum aliud accepit velle. D. Unde est mss. M. Constat quia nondum vult aliud quam beatitudinem, quia non aliud accepit velle. D. verum est 2020 Beatus 2022 M. Constat 2023 vult. ille 2038, qui nihil vellet nisi commoda, non posset habere majora et veriora, velletne minora quibuscunque uti posset? Disc. Imo non posset non velle 2036 quamlibet infima, si majora non posset. MAG. Nonne, cum vellet commoda infima et immunda, quibus irrationabilia animalia delectantur,esset eadem voluntas injusta et vituperabilis? DISC. Quomodo injusta aut reprehendenda voluntas esset; quia vellet, quod non posse non velle accepisset 2037? MAG. Voluntatem tamen ipsam, sive cum vult summa commoda, sive cum vult infima, constat esse opus el donum Dei, sicut est vita aut sensibilitas, et non esse in ea 2038 justitiam sive injustitiam. Disc. Non est dubium. Mag. Ergo in quantum essentia est bo Nequeo videre quomodo se moveat ad volendum A tantum velle posuimus. Disc. Ita est. MAG. Si ergo aliud quam beatitudinem, qui aliud non Nam si vult se movere ad aliud volendum, vult utique aliud ****. MAG. Sicut ergo, nulla voluntate adhuc data, nihil poterat per se velle 2025, ita, sola voluntate beatitudinis accepta, nullam aliam a se potest habere voluntatem. DISC. Ita est. MAG. Nonne si putat prodesse aliquid ad adipiscendam beatitudinem, potest se movere ad volendum illud? Disc. Dubito quid respondeam, nam si non potest, non video quomodo velit 1026 beatitudinem qui non potest velle quo se adipisci posse beatitudinem putat; si vero potest, non intelligo quomodo non possit velle aliud. MAG. Qui vult aliquid non propter rem quam videtur velle, sed propter aliud, quid proprie judicandus est velle? an aliud quod dicitur velle, an B num, aliquid est; quantum vero ad justitiam pertiillud propter quod vult? Disc. Illud utique 2017, propter quod vult, videtur 1028 velle. MAG. Qui ergo vult aliquid propter beatitudinem, non aliud vult quam beatitudinem: quare potest et quod putat prodesse ad beatitudinem, et solam beatitudinem velle. Disc. Satis est planum. MAG. Quæro adhuc an accepta hac sola voluntate possit non velle beatitudinem. Disc. Non potest utrumque simul et velle, et non velle. MAG. Verum est. Sed non hoc quæro, sed quæro an possit deserere hanc voluntatem, et movere se de velle ad non velle beatitudinem? Disc. Siquidem hoc facit nolens, non ipse facit; si vero volens 2029, aliud vult quam beatitudinem; sed non vult aliud; quare manifestum puto quia nullatenus net sive injustitiam, nec bona nec mala est. Disc. Nihil clarius. MAG. Sed non debet esse beatus, si non habet justam voluntatem; imo non potest perfecte nec laudabiliter esse beatus, qui vult quod nec potest, nec debet esse. Disc. Multum patet. CAPUT XIV. Quod similiter sit, si sola accepta est voluntas rectitudinis et idcirco utramque voluntatem accepit simul ut et justus 2039, et ut beatus esset. MAG. Consideremus ergo de justitiæ voluntate. Si daretur eidem angelo velle solum quod eum velle conveniret, an posset aliud velle; aut si posset 040 non velle per se, quod accepisset velle? Disc. Omnino quod vidimus in voluntate beatitudinis, necesse potest per se non velle id quod solum 2030 accepit Cest in hac quoque voluntate evenire. MAG. Ergo nec velle. MAG. Bene intelligis. Sed responde mihi adhuc Si potest non velle 2031 beatitudinem, quanto majorem eam intelliget qui nihil nisi beatitudinem vult et non potest non velle 2032 beatitudinem? DISC. Si non tanto magis vellet beatitudinem quanto meliorem ac majorem illam putaret, aut omnino non vellet beatitudinem 2023, aut vellet aliquid aliud propter quod meliorem nollet; sed dicimus quia illam vult, et non aliud. Mag. Vult ergo esse beatus quanto altius hoc esse posse cognoscit. Disc. Procul dubio vult. MAG. Ergo vult similis esse Deo. Disc. Nihil apertius. MAG. Quid tibi videtur? an esset injusta 2034 voluntas, si hoc modo similis vellet esse Deo? Disc. Nec justam volo dicere, quia vellet quod non conveniret; nec injustam, quia ex necessitate vellet. MAG. At eum qui vult beatitudinem solam, commoda justam, nec injustam haberet voluntatem. Sicut enim ibi non esset voluntas injusta, si vellet inconvenientia. Quoniam hoc non posset non velle; ita hic si vellet inconvenientia, non idcirco 2041 esset justa voluntas; quoniam sic hoc accepisset, ut non posset aliter velle. Disc. Ita est. MAG. Quoniam ergo nec solummodo 2012 volendo beatitudinem, nec solummodo volendo 69 quod convenit, cum ex necessitate sic velit, justus vel injustus potest appellari; nec potest nec debet esse beatus nisi velit, et nisi juste velit: necesse est ut sic faciat Deus utramque voluntatem in illo convenire, ut et beatus esse velit, et juste velit: quatenus 2013 addita justitia sic temperet voluntatem beatitudinis, et resecet voluntatis excessum, et excedendi non amputet potestatem, ut, cum per hoc quia volet **** beatus esse, modum posVARIE LECTIONES. D 2023 Quia aliud non mss. qui aliud non 2014 Vult utique aliud ms. Cister. omil. ntique 2025 Nihil poterat se velle mss. Nihil poterat per se velle 2026. Quod velit mss. quomodo velit 2027 Illud itaque mss. illud utique 2018 Quod valt videtur mss. quod videtur 1029 Si vero volens, aliud vult mss. Vict. 9 si vero facit volens, vult aliud 2030 Ad quod solum mss. id quod solum 2031 Si non potest non velle mss. Gem. Corb. Bec. si potest velle mss. Vict. Cister. S. Mich. si potest non velle 2032 Non potest nisi velle mss. non potest non velle 2033 Omnino si vellet beatitudinem, aut vellet aliud mss. omnino non vellet beatitudinem, aut vellet aliquid aliud 203 An esset justa mss. an esset injusta 2035 Posuimus si ergo ille mss. posaimus D. Ita est. M. Si ergo ille 2036 Nec vellet quælibet infima, sic majora mss. non velle quamlibet infima, si majora 2037 Non posse velle accepisset mss. non posse non velle accepisset 2038 Aut non esse in eo mss. et non esse in ea ms. Cister. et non esse in eo 2039 Et ut justus mss. ut et justus 2010 Aut si non posset mss. aut si posset 2011 Inconvenientia, nec idcirco mss. inconvenientia, quoniam hoc non posset non velle, ita hic si vellet convenientia, non idcirco 2012 Aliter velle. Quoniam ergo nec solummodo mss. aliter velle D. Ita est. M. Quoniam ergo solummodo 2013 Esse velit. Quatenus mss. esse velit, et juste velit, quatenus 20 Per hoc quod volet mss. per hoc quia volet CAPUT XV [al., XIV]. Quod justitia sit aliquid. sit excedere; per hoc quia juste volet 2015, non velit A quando habuisse et semper habere ut habeat tam excedere et sic justam habens beatitudinis volun- honestum bonum convincitur 2085, , quam quæ hoc tatem, possit et debeat esse beatus: qui non volen- 2056 ipsum non habere nec debere aliquando cognodo quod non debet velle, cum tamen possit, merea- scitur. MAG. Bene consideras sed adde huic tuæ tur ut quod velle non debet, nunquam velle possit; sententiæ, quia quanto natura, quæ hoc habuit 2087 / et semper tenendo justitiam per moderatam volun- et debet, monstratur laudabilior, tanto persona, tatem nullo modo indigeat; aut si deseruerit justi- quæ non habet quod debet, convincitur vituperabi-] tiam per immoderatam voluntatem, omni modo in- lior. Disc. Vehementer assentio. MAG. Discernere digeat 2016. Disc. Nihil convenientius cogitari potest. mihi bene, quid ibi monstret 058 naturam laudabiMAG. Memento quia, cum superius considerabamus lem, et quid faciat personam vituperabilem. Disc. solam beatitudinis voluntatem sine hac meta, quam Habuisse vel debere monstrat naturalem dignitaaddidimus, ut sub Deo se coerceat, dicebamus in ea tem, et non habere facit personalem inhonestatem. non esse justitiam vel injustitiam, quidquid velet. Debere enim 2059, factum est ab eo qui dedit; non DISC. Bene memini. habere vero, factum est ab ipso 2060 qui deseruit. Ideo namque debet, qui accepit; ideo vero non haB bet, quia deseruit 206. MAG. Non ergo reprehendis MAG. An putas aliquid 2017 esse quod additum 206 in ipsa voluntate, quæ non stetit in justitia, deeidem voluntati temperat illam 2019, ne plus velit bere justitiam; sed non habere justitiam. Disc. 2019 quam velle oportet, et expedit? Disc. Nullus in- Omnino nihil aliud ibi reprehendo quam absentiam tell gens, nihil hoc esse putabit. MAG. Hoc, satis justitiæ, sive non habere justitiam. Nam, sicut jam credo, animadvertis non aliud esse quam justitiam. dixi, debere, decorat 063; non habere vero, deturDISC. Nihil aliud cogitari potest. MAG. Certum pat; et quo magis illud decet, eo magis istud dedeest igitur justitiam esse aliquid. Disc. Imo valdé cet imo, non ob aliud voluntatem illam deturpat ex aliquid bonum. MAG. Antequam acciperet justitiam propria culpa non habere, quam quia illam decorat hanc, voluntas illa debebat velle et non velle ex bonitate dantis debere babere 206. MAG. Nonne secundum justitiam? Disc. Non debebat quod ideo jam voluntatem ipsam, quæ non habet justitiam, non habebat 2050, quia non acceperat. MAG. Postquam debet habere, judicas injustam, et in illa esse quam autem accepit : non dubitas debere, nisi injustitiam? Disc. Quis non ita judicet? MAG. Si non aliqua violentia amittat? Disc. Semper eam buic deesset injusta, nec esset in illa injustitia; puto quia bito alligatam puto, sive teneat quod accepit sive nihil in ea reprehenderes. Disc. Nihil omnino. MAG. sponte deserat. MAG. Recte judicas 2052. Sed quid, C Ergo nihil aliud in ea reprehendis quam injustitiam, si voluntas eadem justitiam tam utiliter et tam sa- et quia injusta est. Disc. Non possum aliud quidpienter additam sibi, nulla indigentia et nulla vio- quam in ea reprehendere. MAG. Si ergo nihil aliud lentia cogente, deserat, utendo sponte sua potestate, ibi reprehendis quam absentiam injustitiæ, et illam id est plus volendo quam debeat? An remanebit ali- non habere justitiam, sicut paulo ante dixisti; et quid aliud cum ipsa voluntate, quam quod prius iterum verum est quia nihil aliud reprehendis in ea, considerabamus ante additamentum justitia? Disc. quam in illa esse injustitiam, sive illam esse injuQuoniam 053 nihil aliud est additum quam justitia, stam; palam est quia non aliud in illa est injustiseparata justitia nihil aliud certum est remanere tia aut esse injustam, quam absentia justitiæ aut quam quod prius erat, nisi quia debitricem fecit non habere justitiam. Disc. Nullo modo possunt hæc eam accepta justitia, et quasi quædam pulchra esse diversa. MAG. Sicut igitur absentia justitiæ et vestigia sui reliquit derelicta eadem justitia. Eo non habere justitiam, nullam essentiam habet 2068 enim ipso, quo debitrix justitiæ permanet, monstra- ita injustitia, et esse injustum, nullum habet esse tur honestate justitiæ fuisse decorata. Sed et hoc 2066, et idcirco non est aliquid, sed nihil. Disc. Non satis justum est, ut quod semel accepit justitiam, est consequentius aliquid. MAG. Memento etiam jam cam semper debeat 205%, nisi violenter amiserit. Et D constare quia recedente justitia, excepto debito jucerte multum diguior natura probatur, quæ vel ali- stitiæ, nihil aliud illi remansit 2007 quam quod ha 2051 VARIE LECTIONES. 2046 Omnino indigeat mss. Vict. capul 15. in mss. 2048 Temperet 2050 Ideo non debebat mss. ideo 2089 Recte asseris mss. Vict. 2054 Justitiam, servare eam sem 2015 Per hoc quod juste volet, non volet mss. pec hoc quia juste volet, non velit Gem Bec. Corb. omni modo indigeat 207 M. An putas aliquid, etc. hic incipit illam mss. Vict. temperat illam 2019 Ne plus velit ms. Vict. 3 nec plus velit non habebat 2051 Postquam autem non accepit mss. postquam autem accepit Cister. Recte judicas 053 Justitiæ? Quoniam mss. justitiæ. D. Quoniam per debeat mss. Cister. Gem. Bec. Corb. omitt. servare 2088 Communiter mss. convincentur mss. S. Mich. convinceretur 2056 Quam quia hoc mss. quam quæ hoc 2057 Habuit, quod debet mss. habuit et debet 2058 quid tibi monstret mss. quid tibi monstret 2059 Habere enim mss. deberc enim 2060 Non habare, factum ab ipso mss. non habere vero, factum est ab ipso 2061 Quia deseruit mss. Vict. Cister. quia dereliquit 1062 Reprehendas in mss. reprehendis in 2063 Habere decorat mss. debere decorat 206 Dantis habere debere mss. Gem. Bec. Corb. Vict. dantis debere habere 2068 Essentiam habent mss. Gem. Bec. Corb. Vict. essentia habet 2066 Nullum habent esse ms. Cister. nullum habet esse 2067 lbi remansit mss. lli remansit bebat ante susceptam justitiam. Disc. Constat utique. A MAG. At injusta non erat, nec injustitiam habebat, antequam haberet justitiam. Disc. Non. MAG. Ergo, aut recedente justitia 2068, non est in illa injustitia, nec est injusta; aut nihil est injustitia, vel esse injustum. Disc. Non potest videri aliquid magis necessarium. MAG. At injustitiam illam habere, et esse injustam, post desertam justitiam concessisti. Disc. Imo non possum non videre. MAG. Nihil igitur est injustitia, vel esse injustum. Disc. Credentem me fecisti scire quod nesciens credebam. CAPUT XVI. Quod injustitia non sit 1069, nisi absentia debitæ justitiæ. MAG. Estimo te jam cognoscere, cum 2070 injustitia non sit aliud quam absentia justitiæ, nec inju- B stum esse aliud quam non habere justitiam, cur non ante datam, sed post derelictam justitiam, eadem absentia justitiæ vocetur injustitia, et non habere justitiam, sit injustum esse, et sit utrumque reprehensibile: non enim propter aliud, nisi quia non dedecet abesse justitiam, nisi ubi debet esse. Sicut enim virum, qui nondum debet habere barbam, non dedecet non habere, cum vero jam debet habere, indecorum est non habere, ita naturam, quæ non debet habere justitiam, non deformat non habere; illam vero, quæ habere debet, dehonestat non habere : et quanto magis debere habere 2071, virilem ostendit naturam 2072, tanto magis non habere, fœdat virilem figuram. Disc. Sufficienter video injustitiam non esse, nisi absentiam justitiæ, ubi debet esse justitia. CAPUT XVII [al., XVI]. CAPUT XVIII [al., XVII]. Quomodo malus angelus se fecit injustum, et bonus se justum et quod malus sic debet Deo gratias pro bonis, quæ accepit, et deseruit; sicut bonus, qui servavit accepta. 2079 MAG. Nonne aliquo modo 2078, vel cum habere potuit ipse sibi dare justitiam? DISC. Quomodo potuisset? MAG. Pluribus modis dicimur facere: dicimur enim facere aliquid, cum esse facimus rem; et cum facere possumus ut non sit, et non facimus. Hoc itaque modo potuit ipse sibi dare justitiam, quia potuit sibi auferre eam, et potuit non auferre quomodo ille, qui stetit in veritate in qua factus est, non fecit, cum potuit, ut eam non haberet; et ita eam ipse sibi dedit, et totum hoc a Deo accepit: ab eo enim acceperunt ambo 2080 habere, et posse tenere, et posse deserere. Hoc ultimum ideo Deus dedit ut possent sibi dare aliquo modo justitiam. Si enim nullo modo eam sibi possent auferre, nullo modo possent sibi dare. Qui ergo hoc modo sibi dedit eam, hoc ipsum a Deo accipit ut sibi eam daret 2081. DISC. Video quia non auferendo potuerunt sibi dare justitiam; sed alter sibi dedit, alter sibi abstulit. MAG. Vides ergo Deo parem eos debere gratiam quantum ad 2083 bonitatem ipsius, nec diabolu.u ideo minus debere Deo reddere, quod Dei est; quia sibi abstulit quod Deus dedit, et noluit accipere quod Deus obtulit. Disc. Video. MAG. Semper igitur debet Deo gratias agere malus angelus pro beatitudine C dedit. Disc. Verissimum est. MAG. Æstimo quia aniquam sibi abstulit; sicut bonus pro ea quam sibi ipse madvertis Deum nullo modo posse facere injustum, nisi injustum non faciendo justum, cum possit 2084. Nam ante acceptam justitiam nullus est justus, vel injustus; et nullus post acceptam justitiam sit injustus, nisi sponte deserta justitia. Sicut ergo bonus angelus fecit se justum, non auferendo sibi justitiam, cum potuit, ita Deus malum angelum facit injustum 2085, non reddendo ei justitiam, cum possit. DISC. Facile cognoscitur. 9082 Cur desertor angelus non possit redire ad justitiam. MAG. Cum posuimus 2073 solam voluntatem beatitudinis præfato angelo dari 207, vidimus eum nihil potuisse 70 velle aliud. Disc. Aperte vidimus quod dicis. MAG. An modo, derelicta justitia et remanente illa sola 2075 voluntate, quæ prius fuerat, beatitudinis, potest idem desertor ad voluntatem justitiæ redire per se ad quam non potuit, antequam daretur, venire? DISC. Sed modo multo minus: tunc enim conditione naturæ non poterat habere; nuuc vero merito quoque culpæ non debet habere. MAG. Nullo ergo modo potest habere justitiam a se, cum non habet justitiam; quia nec ante- D et reminiscamur quod consideramus, voluntatem quam eam accipiat 2076, • nec postquam eam deseruit 2077. DISC. Non debet aliquid habere a se. cere CAPUT XIX. Quod voluntas, in quantum est, bonum sit; et nulla res malum sit 2086. MAG. Redeamus ad considerationem voluntatis ; scilicet beatitudinis, quidquid velit, non esse malum, sed essc bonum aliquod 2087 antequam acciVARIE LECTIONES. 2072 Virilem edit. Goth. Cum 2078 Illa solum 2078 Nonne aliquo 2080 Acceperant 2082 Eos habere gra208 Deus injustum 2085 Malum 2068 Aut recedente injustitia mss. S. Mich. aut recedente justitia 2069 Non injustitia sit mss. injustitia non sit 2070 Etiam te cognoscere jam, quod cum mss. Vict. Gem. Bec. Corb. le jam cognos 2071 cum justitia Debet habere mss. Vict. Gem. Bec. Corb. debere habere ostendit naturam ms. Vict. 9 virilis ostendit natura 2073 Cum possimus, etc. mss. et posuimus, etc. hic incipit caput 17. 207 Angelo dare mss. et edit. Goth. Angelo dari mss. illa sola 2076 Éam accepit. mss. accipiat 2077 Eam deserit mss. omit. eam modo, etc. in mss. hic incipit caput 18. 2019 Cum ipse haberet ms. Cister. omit. ipse ambo miss. et edit. Goth. acceperunt ambo 2081 In mss. continuatur præcedens capul tiam mss. et edit. Goth. eos debere gratiam 2083 Quantum ad ms. S. Mich. quantum ad facit, quando non facit justum, quem justum facere potest. mss. et edit. Goth. omit. hæc omnia angelum, angelum facit injustum mss. Vict. Bec. Gem. Gorb. malum angelum facit injustum tum sit, bonum est, et nulla res mala sit mss. in quantum est, bonum sit, et nulla res malum sit bonum aliquod mss. Vict. Cist. esse bonum aliquid 2086 ]n quan2087 Esse |