titatis 97, nisi aliqua de supradictis oppositio. Quod A ter et Spiritus sanctus, aut alius totus erit Pater, vero in his cognoscitur, in omnibus, quæ de beo dicuntur, immutabiliter evenire necesse est. CAPUT IV 1498. Cum Filius non sit de Spiritu sancto, ipse Spiritus ex Nunc quærendum est per supradictas irrefraga - C alius totus Spiritus sanctus, ut de toto Patre sit, et non de toto Spiritu sancto; aut si idem totus Deus est Pater et Spiritus sanctus: ex necessitate cum est de Deo toto, qui unus totus est Pater et Spiritus sanctus; est pariter 1806 de Patre et Spiritu sancto, si non repugnat aliud. Eodem modo, cum dicitur Spiritus sanctus esse de toto Deo, qui est Pater et Filius; aut alius totus erit Pater, alius totus Filius, ut sit de toto Patre, et non de toto Filio Spiritus sanctus; aut cum est de Patre Spiritus sanctus, non potest non esse de Filio; si non est Filius de Spiritu sancto. Nulla enim alia ratione potest negari Spiritus sanctus esse de Filio. Dicet aliquis: Si quoniam unus Deus est Pater et Spiritus sanctus, cum Filius 1507 est de Patre, sequitur cum esse de Spiritu sancto; aut cum Spiritus sanctus est de Patre, quia idem Deus est Pater 1509 et Filius, est etiam de Filio: cum Pater gignit Filium, necesse est eum gignere qucque Spiritum sanctum; quia unus idemque Deus est Filius et Spiritus sanctus. Et cum Spiritus sanctus procedit de Patre, propter eamdem unitatem Deitatis Filii et Spiritus sancti, procedit et Filius de Patre ita sicut Spiritus sanctus. Si vero unitas Dei 1509 in Filio et Spiritu sancto non illam habet vim consequentiæ, ut uterque similiter sit genitus et procedens, videtur quod non ex eo quod unus Deus est Pater 1511 et Spiritus sanctus sequitur Filium esse de Spiritu sancto, aut Spiritum sanctum esse de Filio; quoniam idem Deus est Pater et Filius, t dicis. Ad quod ego : 1510 Habent utique a Patre esse Filius et Spiritus sanctus, sed diverso modo; quia alter nascendo, alter procedendo, ut alii sint per hoc ab invicem, ut dictum est 1812. Etideo, cum nascitur unus, non potest cum eo nasci ille, qui per hoc est alius ab eo, quia non similiter na scitur, sed procedit, et cum unus procedit; nequit ille simul procedere, qui per hoc est alius ab illo, quia non similiter procedit, sed nascitur. Et ideo non habet hic unitas illain vim 113 consequentiæ; quia pluralitas obviat, quæ ex nativitate nascitur et processione. Nam et si per aliud non essent plures Filius et Spiritus sanctus, per hoc solum essent diverVARIE LECTIONES. D 1499 De 1800 Amplius, 1197 Unius identitas mss. Vict. Corb. et Edit. Goth. unius identitatis 1498 Est in ms. Vict. 15. Caput 5. Patre, aut de Spiritu sancto Pater mss. de Patre, et similiter, aut est de Spiritu sancto Pater non est alius miss. amplius, non est Filius 1501 Esse de Patre et Spiritu sancto mss. Cister. Corb. S. 1503 Deus Mich. esse de Patre et de Spiritu sancto 1502 Quoniam unus est mss. idcirco quoniam unus est Pater et Spiritus sanctus, etiamsi mss. Vict. 9 Corb. Deus et Pater et Filius et Spiritus sanctus etiamsi 180% Pars de parte, aut pars de toto, sed Deus mss. pars de parte aut totus de parte, aut pars de toto sed Deus 1808 Ut si Deus est de Deo, totus sit de parte mss. ut si Deus de Deo ut totus de parte Edith. Goth. ut si Deus est de Deo: ut totus sit de parte 1806 Toto quia est unus totus, tam Pater quam Spiritus sanctus est pariter mss. toto qui unus totus est Pater et Spiritus sanctus. Est pariter ms. Corb. toto qui unus totus est Pater et Filius et Spiritus sanctus et pariter 1507 Quoniam unus Deus Pater et Spiritus, cum Filius mss. et Edit. Goth. si quoniam unus Deus Pater et Spiritus sanctus cum Filius ms. Corb. si quoniam unus est Deus Pater et Spiritus sanctus, cum Filius 1508 Idem est Deus Pater mss. Vict. Corb. idem Deus est Pater 1509 Si vero unitas Deitatis mss. si vero unitas Dei 1510 Non ex eo quod mss. Vict. non ex hoc quia 1811 Unus est Deus Pater mss. Vict. Corb. unus Deus est Pater 1512 Sint ab invicem, per hoc quod dictum est mss. Gem. Bec. Vict. Thu. Cister. sint per hoc ab invicem, ut dictum est ms. Corb. sini per hoc ab invicem, quia ut dictum est 1513 Unitas illà vim mss. Bec. Gem. S. Mich, Corb. uni tas illam vim si. Cum autem dico ex eo quia Pater unus Deus est A ritus sanctus non habet Filium. Per hoc enim pròcum Filio aut cum Spiritu sancto, sequi Filium esse 11 de Spiritu sancto, aut Spiritum sanctum esse de Filio nulla ibi pluralitas generatur, quæ unitatis obviet consequentiæ; quia non utrumque dico esse, sed alterum tantum. Omnimoda igitur et inexpugnabili necessitate concluditur, quia si vera sunt quæ supra dixi nos pariter cum Græcis credere, aut Filius est de Spiritu sancto, aut Spiritus sanctus est de Filio. Quod autem Filius non sit de Spiritu sancto, palam est ex catholica fide. Non enim est Deus de Deo, nisi aut nascendo, ut Filius; aut procedendo, ut Spiritus sanctus. Filius autem non nascitur de Spiritu sancto: si enim nascitur de illo, est filius Spiritus sancti, et Spiritus sanctus est pater ejus; bari possunt 1521 quia alii sunt ab invicem; non ta→ men hæc est causa ut diversæ sint persone. Quippe si duo sint homines, quorum alter habeat filium, alter non, quamvis per hoc ostendi possint esse diversi; non tamen ob hoc alii sunt ab invicem, quia quoquomodo se habeant in habendo et non habendo filium, diversitatem tamen non amittunt. Ita in Patre et Spiritu sancto, non quia alius Filium habet, alius non habet 1522, idcirco sunt diversi 1523; sed quoniam diversi sunt, ideo nihil prohibet eos in habendo 15 et non habendo Filium esse dissimiles. Similiter responderi potest, si ideo dicitur alius, quia non ab alio procedit Spiritus sanctus, sicut ipse procedit a Patre. Quippe, ut secundum illos loquar sed alter alterius nec pater, nec filius 1518 est. Non B qui negant Spiritum sanctum de Filio procedere, ergo nascitur de Spiritu sancto Filius; nec minus apertum est quia non procedit de illo. Esset enim spiritus ejusdem Spiritus sancti. Quod aperte negatur, cum Spiritus sanctus dicitur et creditur spiritus Filii. Non enim 52 potest esse spiritus sui spiritus. Quare non procedit Filius de Spiritu sancto. Nullo ergo modo est de Spiritu sancto Filius. Sequitur itaque inexpugnabili ratione Spiritum sanctum esse de Filio, sicut est de Patre. CAPUT V 1516. Evincitur Spiritum sanctum hoc, quod est, habere a tem. C sicut nen est hæc causa, quia Spiritum sanctum Filius de se procedentem non habet, sicut Pater; ut alius sit a Patre (sequeretur enim ut si Spiritus sanctus procederet de Filio, Filius non esset alius a Patre), ita per hoc non est Spiritus sanctus a Patre alius, quia non habet Filium, aut Spiritum sanctum de 1525 se procedentem, sicut Pater. Et quemadmodum Filius non ideo est alius a Patre; quia Patrem habet, et Pater non habet patrem, (si enim Pater haberet patrem, alius tamen esset a Filio 1526) ita Spiritus sanctus, quia de aliquo procedit, et Pater a nullo, non propter hoc est alius a Patre; quia si Pater de aliquo procederet 157 non minus tamen esset alius a Patre, de quo procedit. Palam igitur est quia non ideo est Spiritus sanctus alius a Patre, quia non habet Filium, aut Spiritum sanctum de se procedentem, sicut Pater; nec quia de aliquo proce. dit, et Pater de nullo. Sed neque per hoc intelligi potest esse a Patre alius, quia Spiritus est Patris; si de illo non habet esse. Potest enim intelligi aliquis alius ab aliquo, priusquam sit illius; quamvis alicujus nequcat esse, nisi sit alius: ut cum dicitur homo dominus alicujus, aut homo alterius hominis, prius intelligitur alius ab illo 158, cujus esse dicitur, quam sit ejus dominus vel homo. Sic itaque, si Spiritus 129 sanctus non est de Patre, nihil prohibet cum intelligi prius alium ab illo, quam sit illius. Quare non facit illum alium esse a Patre hoc quia Spiritus ejus est: si per hoc non habet ut sit alius ab illo, per hoc quod est Spiritus 1530 illius; sicut Filius per hoc est alius a Patre, per quod est Filius ejus : quod non est aliud nisi quia de ipso existit nascendo VARIE LECTIONES. Forsitan negabunt Græci Spiritum sanctum esse Deum de Deo, sicut est Filius Deus de Deo; quoniam probamus per hoc illum esse et procedere de Filio; nec est positum in illo symbolo, in quo reprehendimur ab illis addidisse processionem ejus de Filio. Sed qui hoc putat, negat aut Patrem esse Deum, de quo est Spiritus sanctus; aut Spiritum sanctum esse Deum, qui est de Patre; aut hoc ipsum quod est Spiritus sanctus esse de Patre. At Patrem non esse Deum, aut Spiritum sanctum, nulIus 1817 suscipit Christianus. Videamus igitur utrum hoc ipsum quod est essentialiter Spiritus sanctus, sit 118 de Patre: quod quemdam episcopum, Grecis forsitan faventem, in Barensi civitate sensi nolle sentire. Nam si non est hoc ipsum 1519 de Patre, quod est cum sit unus idemque Deus, qui Pater; D inveniri nequit unde sit alius a Patre. Non enim inde alius 1820 est, quia Pater habet Filium, et Spi 1818 Nec Pater, nec 1817 Spiritum 181 Sequitur filium esse mss. Gem. Bec. et Edit. Goth. sequi filium esse Filius mss. et Edit. Goth. nec Pater Filius cst 1816 Est in ins. Vict. 13. Caput 6 sanctum nullus ms. Cister. Spiritum sanctum non esse Deum, nullus 1518 Essentialiter Spiritus sit mss. Edit. Goth. essentialiter, sit Spiritus sanctus 1819 Si non est ipsum mss. si non hoc ipsum 1820 Non enim nisi alius mss. non enim inde alius 1521 Per hoc enim probari potest mss. per hoc enim probari possunt mss. S. Mich. per hæc enim probari possunt 1522 Alius filium habet, alius non habet ms. Corb. alius habet, alius non habet filium 1593 Idcirco sunt diversi ms. Vict. 3. idcirco non sunt diversi 159 Idcirco nihil prohibet eos in habendo mss. Gem. Bec. Vict. 3. Corb. ideo nihil prohibet non esse in habendo 1525 All Spiritum sanctum de ms. Cist. rectius aut Spiritum de 1526 Alius tainen esset a Patre mss. alius tamen esset 1827 Si Pater de aliquo procederet ms. S. Mich. si Pater de aliquo procederet 1528 Prius enim intelligitur alius ab illo mss. omill. enim 1529 Si itaque Spiritus mss. sic itaque si Spiritus 1530 Hoc quod Spiritus mss. Vict. Bec. Gem. hoc quia Spiritus ms. Corb. hoc Spiritus a Filio 1841 Videatur itaque quod Spiritus sanctus non sit per A in hoc immorari ***, quoniam non parvæ auctori tatis erat ille inter suos, quem sensi non sentire Spi- Spiritum sanctum, nisi esse a Patre habeat, nor. Qui ergo Spiritum sanctum dicere vult ex solá processione alium esse a Patre, licet non sit ex illo, intelligit aut idipsum esse procedere de Patre solummodo, quod est mitti vel dari a Patre: ut cum mittit vel dat eum Pater, tunc tantum procedat 1813 a Pa tre, aut hoc esse procedere, quod est de Patre; sel si idem est 15 procedere, quod est dari vel mitti, aliud a Patre alius, nisi quia ab illo habet esse quod est; quamvis alio suo modo, quam Filius. Investigemus tamen 1531 hoc diligentius. Utique aut postquam fuit Spiritus sanctus hoc quod est, contigit illi alium esse a Patre, aut in existendo habet unde alius est. Contingit enim 1833 aliquem esse quod est, priusquam sit alius; et contingit aliquem alium in existendo fieri: prius autem quemquam esse alium, quam sit hoc quod est, non est possibile. Namque primus homo, priusquam de illo esset homo aliquis, erat ipse homo, sed non erat alius: cum vero primum exstitit de illo aliquis; et ille de quo exstitit postquam fuit, factus est alius 1834; et qui de illo exstitit, simul habuit et esse, et alium esse. Aut ergo Spiritus sanctus, sicut dixi, postquam fuit, B procedit pariter a Filio sicut a Patre Spiritus sanfactus est a Patre alius; aut habet in existendo ctus; quoniam ab illo similiter mittitur et datur. propter quod alius dicitur. Sed si postquam fuit, Item: Si non aliud Spiritui sancto procedere, quani contigit illi alium esse a Patre; cum non sit alia mitti vel dari; non est alius a Patre, nec procedit persona, nisi quoniam alius est ab illo, non fuerunt a Patre, nisi cum datur vel mittitur: quod nemo, illæ semper tres persona; quia ista non semper puto, intelligit. Semper enim est alius a Patre Sp fuit, sicut non semper fuit 1535 Spiritus sanctus ritus sanctus, etiam ante creaturam; non autem alius a Patre. Quoniam itaque 1536 falsa sunt hæc : datur, vel mittitur, nisi creaturæ; nec tamen dicenpatet quia in existendo habet unde alius est. Esse dum est quod accidat ei dari, vel mitti. Nam cum autem nequit nisi aut ex aliquo, sicut Filius; aut ipse sit ubique et immutabilis, accipienti quidem ex nullo, sicut Pater. Quod si ex nullo quemadmo- accidit aliquid, quia circa illum fit quod prius non dum Pater existit; aut ita existit unusquisque per erat, et abesse potest; circa Spiritum sanctum se, ut neuter ab altero quidquam habeat; et sunt vero nihil fit quod prius non erat 155. Cum enim duo dii 1537, Pater et Spiritus sanctus : aut quoniam cæcus in luce non sentit lucem, non magis nec unus Deus sunt 1898, si uterque de nullo est, penitus 1546 minus habet aliquid lux; et si depulsa cœnihil inveniri valet in fide Christiana, unde sint ab C citate sentiat cæcus lucem, circa illum fit motus, invicem alii; sed unus idemque est Pater 1839, et non circa lucem. Patet itaque 1847 non esse SpiriSpiritus sanctus, et una persona : quæ vera fides tum 53 sanctum alium a Patre per sic intellectam abhorret. Non est ergo verum Spiritum sanctum a processionem, ut non sit aliud illi procedere quam nullo esse. Si autem est ab aliquo, non est nisi ex dari vel mitti. Est ergo patens 1348 eum per procesDeo qui est Pater, et Filius, et Spiritus sanctus; sed sionem habere esse de Patre; et per hoc alium a seipso nequit esse, quoniam nulla persona a seipsa esse a Patre, sicut Filius non per aliud est a Papotest existere 15*0. Quare si quis eum negat esse a tre alius quam per hoc quia de illo existit. Est igiFilio, negare nequit illum a Patre esse. Si quis autur Deus de Deo, et procedit de Deo; quia et ipse est tem dicit qula licet non habeat esse de Patre; tamen Deus, et Pater Deus, de quo est et procedit. At si per processionem alius potest intelligi. Ad hoc quo- dicimus duas Spiritus sancti posse nominari proque respondenduth arbitror, ne possit aliquid in hac cessiones unam, quando existit de Patre; alteram, quæstione nostræ objici assertioni, cui nostra re- quando datur vel mittitur. Non puto hoc esse nesponsio non obviet: nec miretur aliquis me tantum D gandum, si unaquæque in suo sensu intelligitur 1***. VARIE LECTIONES. 1831 Quod non est aliua nisi quod de ipso existit nascendo mss. Vict. Bec. Gem. quod non est aliud nisi quia de .pso existit nascendo ms. Vict. 3. quod non est alius, nisi quia de ipso existit nascendo ms. Corb. quod non est aliquid aliud nisi quia ex ipso existat nascendo 1839 Investigemus tamen etc. in ms. Corb. hic incipit Caput 6. et in ms Thu. 90. hic incipit Caput 7 1533 Contigit enim.. et contigit mss. contingit enim.. et contingit 1535 Cum vero extitit de illo aliquo et ille de quo extitit, postquam hic fuit factus est alius; et qui de illo extitit, simul habuit esse, et alius factus est mss. Cum vero primum extitit de illo aliquis; et ille de quo extitit: posquam fuit, factus et alius; et qui de illo extitit simul habuit et esse et alium esse ms. Gorb. cum verum primum exivit etc. ut in aliis mss. 1838 Si non semper fuit mss. sicut non semper fuit 1836 Quomodo itaque mss. quoniam itaque 1537 Sed sunt duo Dii. mss. sunt duo dii 1538 Quoniam unus Deus est mss. quoniam unus Deus sunt 1839 Unus idemque Pater mss. Vict. unus idemque est Pater ms. Corb. unusquisque idem Pater 1540 Existere nisi sola Patris. Quare mss. existere : Quare 1541 In hoc commorari mss. Vict. in hoc immorari ms. Corb. in hac morari 1842 in ms. Corb. continuatur Caput præcedens. In ms. Vict. 13. est Caput 7 1843 Tunc tantum procedit mss. Vict. 19. et 5. Gem. Bec. tunc tantum procedat 1844 Si idem est mss. sed si idem est 1845 Fit quod non erat mss. Vict. 3. Corb. quod prius non erat 1846 Non magis nec ms. Vict. 3. nec magis nec ms. Čorb, nec majus nec 1517 Patet itaque etc. in ms. Corb. hic incipi Caput 7 18 Est quoque patens miss. Est ergo patens 15 Suo sensu accipitur mss. Vict. Corb. Cister. suo sensu intelligitur De illa quippe processione, qua datur vel mittitur, A esse Spiritum sanctum de Patre, est causa ut sit de non incongrue Dominum sic dixisse intelligimus : Spiritus ubi vult spirat, et vocem ejus audis, et nescis unde veniat, aut quo vadat (Joan, 111, 8). Sic enim hoc potuisse dici videtur: Nescis unde procedit, aut quo recedat. Cum enim datur, quasi de occulto venit et procedit; cum vero subtrahitur, velut ad occultum vadit, et recedit. De hac processione potest dici quia idem ili est procedere, quod mitti. CAPUT VII 1850. Spiritus sancti processio de Patre importat ejus processionem de Filio. Deo; cum dicitur esse de Patre, non est intelligendum quod sit de hoc, quod Pater est Deus, id est de divina essentia; sed de hoc quod 1563 Dens Pater est, id est de hoc unde refertur ad Filium. Erit igitur divina essentia in Spiritu sancto, non de deitate Patris, sed de relationè : quod stultissimum est dicere. Quamvis et si hoc velit aliquis accipere, nont minus sequitur Spiritum sanctum de Filio quam de Patre procedere. Nempe nulla relatio est Patris sinc relatione Filii, sicut nihil est Filii relatio sine Patris relatione. Si ergo 166 altera nihil est sine altera, non potest aliquid de relatione Patris esse sine relatione Filii. Quare sequitur 1868 Spiritum sanctum esse de utraque, si est de una. Itaque si est de Patre Sive igitur non procedat, nisi existendo de Patre; sive nonnisi cum datur, aut mittitur, et procedit ad sanctificandam 1551 creaturam; sive utroque modo procedat, sequitur ut procedat de Filio. Si enim est B secundum relationem, erit similiter et de 1866 Filio , et procedere de Deo; quod non est positum in præfato symbolo : si ergo ideo negant eum esse et procedere de Filio, quia ibi tacetur, negent similiter eum esse de Deo 1885 et procedere, quod ibidem 1556 non dicitur. Aut si hoc diffiteri nequeunt, non timeant confiteri nobiscum Spiritum sanctum esse et procedere de Filio; quoniam hoc in eodem 1857 symbolo non inveniunt 1588. At dicent 1559 Satis ibi significatur quia est et procedit de Deo, cumi dicitur quia a Patre procedit, quoniam Pater est 1860 Deus : et nos similiter dicimus quia aperte monstratur procedere de Filio, cum dicitur procedere de Deo, quia Filius est Deus 11. Interrogo enim utrum ideo intelligendus sit Spiritus sanctus esse de Patre, quia de Deo est; aut idcircò esse de Deo, quia est de Patre. Licet enim iviceni alterum altero próbetur (si enim est de Patre, est de Deo; el si est de Deo, est de Patre; quoniam nulla supradicta obviat relatio) : non tamen simili C 1867 secundum eumdem sensum. Verum quia nemo ter invicem sunt alterum alterius cansa 1962. Nam si D et solum verum Deum et Filium similiter perfectum VARIÆ LECTIONES. 1881 Aut 1553 Pro 1550 CAP. 7. In ms. Gorb. continuatur caput præcedens, et est in ms. Vict. 15. caput 8 mittitur ad sanctificandam mss. Vict. Corb. Bec. Gem. Cister. aut mittitur et procedit ad sanctificandam 1851 Et procedere ab illo, namque mss. Bec. Gem. Vict. Corb. et procedere. Ab illo namque cédere cognoscatur mss. procedere cognoscator 15 Sancium esse de Deo miss. sanctum esse Deum de Dco 1885 Similiter cum de Deo ms. Corb. similiter esse de Deb 1580 Et procedere, quia ibidem miss. et procedere quod ibidem 1587 Quoniam licin codem mss. quoniam hoc in eodem 1858 Non inveniuntur mss. Corb, non inveniant 1559 Ac si dicunt mss. Ac dicent 1860 Procedit de Deo, quia a Patre procedit, quia Pater est mss. procedit de Deo cum dicitur, quia a Patre procedit; quantum Pater est 1881 Quia Filius Deus mss. et Edit. Goth. quia Filius est Deus 1569 Alter alterius causa mss. et Edit. Goth. Alterum alterius causa 1863 Sed de hoc quod ms. Vict. 9. sed de hoc inde 1851 Si ergo mss. si ergo altera sequitur mss. S. Mich. Thu. 30 et Gem. 45. Quare sequetur 1866 Erit simul et de mss. erit similiter et de 186 Verum quia mss. Vict. Corb. verum quoniam 1568 CAP. 8. Est in-ms. Viet. 13 capil 9 est vita mss. hæc est antem vita 1870 Ita intelligendus est iste solus ms. Vict. 9. intelligendus est locus iste solus ms. Corb. intelligen lum est, iste solus 1571 Aut solum Patrem mss. Vict. 5. et 9. Corb, omitt. aut ms. Vict. 13. omitt. aut solum 1879 Aut si solo mss. At si solo 1573 Perfectus, neque Filius mss. perfectus Deus, neque Filius ms. Corb. omitt. neque Filius perfectus Dens 157 Sed est Deus compositus mis. Corb. si est Deus omnipotens compositus 1565 Quare 1569 flec PATROL. CLVII. 10 et solum verum Deum. Cum ergonominamus Patrem A missio intelligatur Filii? Quod vero ait: Quem solum aut Filium, non aliud intelligimus, excepta ego mitlam vobis a Patre, quomodo intelligendum relatione qua referuntur ad invicem, quam solum est? Utique a quo eum mittit. Filius, ab eo - mittitur. verum Deum et eumdem quem in utriusque prola- Mittit autem eum a Patre: ergo a Patre mittitur. tioue cognoscimus. Itaque cum dixit Dominus : Hæc Sed ille mittit a quo mittitur : Pater itaque mittere est autem vita æterna, ut cognoscant te solum verum intelligitur, cum Filius dicit: Ego mittam a Patre. Deum, et, quem misisti, Jesum Christum (Joan. XVII, Quid est ergo, Ego miltam a Patre, uisi, Ego mit3); si addidisset, dicens : Et de hoc solo vero Deo tam tanquam si Pater mittat, ut una et eadem sit procedit Spiritus sanctus, quis auderet separare Fi- missio mea et Patris? Cum itaque 1583 Filius tanta lium ab illa processione, cum ille solus verus Deus diligentia ostendat unam esse missio: em Patris et non magis aut minus sit Pater quam Filius ? Qua- suam; ut nec Pater mittat, nisi cum Filius mittit ; propter si idem solus verus Deus intelligitur, cum nec Filius mittat, nisi 189 eum mittit Pater: quid solus Pater dicitu aut Filius et cum ambo simul vult significare 1885, aut quid intelligi, 1884 nisi quia nominantur : quid apertius quam quia de solo vero non aliter se habeat ae Patrem Spiritus sanctus, et Deo, qui Pater est et Filius, procedit Spiritus sanaliter ad Filium; nec magisest unius quam alterius? tus, cum dicitur a patre procederc ? Quare sicut in- B Quamobrem nimis difficile, imo impossibile es', felligeretur de Filio procedere, si idem Filius dixis- ostendere quomodo non procedat ab utroque. Unde set de solo vero Deo illum procedere, quando dixit enim est Filio simul cum Patre dare vel 1887 mittere se et Patrem solum verum Deum esse; ita cum dicit Spiritum sanctum, et hunc esse utriusque; si simul eum de Patre procedere 1575, absque dubio significat non est de utroque? Cur enim magis dat Filius Spi eum de se procedere 157o. ritum sanctum, quam Spiritus sanctus Filium? Aut cur magis Spiritus sanctus est Filii, quana Filius Spiritus sancti, nisi quia Filius non est ita de Patre simul et de Spiritu sancto, sicut Spiritus sanctus est de Patre simul et de 1388 Filio? Si ergo Spiritus sanctus non est de Filio, non detur a Filio, nec dicatur 1589 esse Filii: sicut Filius non datur a Spiritu sancto, nec dicitur esse Spiritus sancti; quoniam non est de Spiritu sancto. Si autem dicunt quia Spiritus sanctus mittit etiam Filium, sicut idem ipse dicit per prophetam : Et nunc Dominus Deus misit me, et Spiritus ejus (Isai, xtvmı, 16), hoc secundum bominem, quem gerebat, intelligendum est, qui Patris et Spiritus sancti una voluntate et dispositione mun dum redempturus in mundo apparuit. CAPUT IX 1577 Mis.io Spiritus in nomine Filii et a Filio confirmat rocessionem cjus de Filio. 1578 1589 Dicit etiam Dominus : Paraclitus autem Spiritus 15 sanctus, quem mittet Pater in nomine meo (Joan. xIV, 26). Et rursum: Cum autem 1579 venerit Parachi us, quem ego mitlam vobis a Patre (Joan. xv, 26). Quid ergo intelligendum est, cum dicit: Quem mittet Pater in nomine meo? an quia Spiritus sanctus habebit ́nomen ejus, ut, cum mittet 1580 Pater Spiritum santum, idein sit quod mittere Filium? Sed quod ait : Quem ego mittam vobis a Patre 1381 non recipit hunc sensum; quia eumdem ipsum Spiritum sanctum, quem mittit Pater, mittit et Filius; neque mittit Filius Filium. Denique nusquam legimus, et omnino negamus Spiritum sanctum esse Filium. Quid itaque est : Quem mittet Pater in nomine meo, nisi, quem Pater mittet, Filius.quoque mittet? Sicut cum dicit: Quem ego mittam a Patre, non est aliud quam ego mittam et Pater. Filius namque est nomen illius qui dicebat: Mittet Pater in nomine meo 54 Non est ergo aliud: Mittet Pater in nomine meo nisi, mittet Pater in nomine Filii.Quid igitur est, mittel Pater in nomine Filii, nisi, mittet Pater, tanquam si mittat Filjus, ut in missione Patris, C D 1890 1391 Quæro tamen ab his qui negant Spiritum sanclum esse el procedere de Filo, quomodo intelligant eum sic esse Spiritum Filii, ut Filius tanquam suum Spiritum illum mittat? An putant quia Pater dedit Filio Spiritum sanctum suun tanquam a se non habenti? Aut enim habet a se aut ab alio. Sed ab alio non potest habere, nisi a Patre. Accepit igitur a Patre, a quo habet; et dedit ei Pater Spiritum sanctum, ut a se non habenti. Hic osten. dant, cum æquales sint Pater et Filius et Spiritus sanctus, et unusquisque sibi sit sufficiens VARIÆ LECTIONES. 1579 1599 , quæ 1564 1578 Ita cum dicit eum de Patre procedere ms. Corb. ita cum diceret cumdem procedere 1576 Dubio eum de se significat procedere mss. Vict. dubio eum significat de se procedere ms. Corb. dubio tamen de se procedere significat 1577 CAP. 9. Est in ms. Vict. 13. capul 10 1878 Paracletus Spiritus mss. Paracletus autem Spiritus Et, cum autem mss. Vict. Et rursum cum autem ms. Corb Et iterum: cum autem 1580 Et cum mittet mss. Ut cum mittet ms. Corb. ut cum mittit 1581 Quem ego mittam vobis a Patre mss. Vict. Corb. omitt. vobis 1582 Mittit filius, neque mss. mittit et filius nec Cum utique mss. et Edit. Goth. cum itaque ms. Corb. cum sic itaque 158 Nec filius mittat nisi mss. Vict. Corb. Cister, omitt. mittat 1583 Quid vult significari mss. Vict. Corb. quid vult significare 1886 Aut quid vult intelligi mss. Vict. Corb. omitt. quid vult 1887 Unde enim filio cum Pater dare simul vel mss. et Ed. Goth. unde cnim est filio simul cum Patre dare vel 1588 De patre simul de mss. Vict. Corb. Cister. de Patre et de 1889 Non de Filio, non datur, nec dicitur mss. et Edit. Goth. non est de Filio, non detur a Filio, nec dicatur 1590 Quomodo intelligunt mss. Vict. Thu. Gem. Bec. Edit. Goth. quomodo intelligant 1091 Filio Spiritum suum mss. Vict. filio Spiritum sanctum suum 1 Sibi sufficiens mss. Vict. Corb. et Edit. Goth. sibi sit sufficiens |