DISSERTATIO POSTHUMA De vocibus Subftantia, Efsentia, Perfona, Subfiftentia, Consubftantialitate, &c. DISSERTATIO POSTHUMA De vocibus Subftantia, Effentia CAPUT PRIMU M. Lexandrinam Synodum, quam ad quarti fæculi annum fexagefimum feptimũ fecerunt contra Arianos Sanctus Athana fius, & Sanctus Eufebius Vercellenfis Epifcopus, exponit Socrates, atque adjungit: Epifcopi, qui Lib.3.c in Concilio Alexandrino aderant, hanc de Ufa id eft effentia, & Hypoftafi id eft fubftantia feu Perfona controverfiam excufferunt. Nam Hofius Epifcopus Cordubæ, ab Imperatore Conftantino ad tumultum ab Ario concitatum fedandum miffus, dum Sabellii Afri dogma explodere cogitaret, de Ufia & hypoftafi difceptavit. Unde materia alteri contentioni fuppeditata eft. Verum id temporis in Nicæno Concilio de ea controverfia ne verbum quidem factum eft. At poflquam nonnulli capere de ea digladiari, ob eam caufam in hoc Concilio de Ufia & Hypoftafi ifta deciderunt. Socrati debemus gratias, quod iftius Alexandrinæ, quam ante Nicænam adverfus Arium celebravit Hofius, Synodi quædam acta fervarit, & tranfmiferit ad noftram notitiam. Ariana Hærefis directe adverfatur Sabellianæ, ac ex ejus nimia fuga aut odio videtur exorta. Etenim Ariani Orthodoxos per calumniam paffim appellarunt Sabellianos. Et utraque Hærefis fe fundavit in Gentili Philofophia, quæ Uliam & Hypoftafim, feu effentiam ac fubftantiam, feu naturam & perfonam, cenfuit effe unum & idem. Sabellius in Domino Deo unicam effentiam, ideoque & unicam fubfiftentiam feu Perfonam, Arius effe dixit tres fubftantias feu Perfonas, ideòque & tres effentias feu naturas. Hinc ergo utramque perverfitatem everfurus & correcturus Hofius, difputavit de iftis vocabulis, & demonftravit ipfa apud Chriftianam Philofophiam longè plurimum differre. Verum Ario non potuit perfuadere. Quod primus de iftis vocibus, & ipfarum diftinctis fignificatis difputare cœperit, eft à vero devium. Socrates palam errat; Etenim de hac re fcribit Facundus Epifcopus Hermiane fis: Personarum nomen, non nifi cum Sabellius impugna- vib. 1.c.3. ret Ecclefiam, necessario in ufum prædicatious affumptum eft, ut qui femper tres crediti funt & voca ti Pater & Filius, & fpiritus Sandius, uno quoque fimul communi Perfonarum nomine vocarentur. Deinde etiam fubftantiæ dictæ funt. Quo 304 niam Ecclefiæ placuit ad fignificandam Trinitatem, hoc nomen diftinctioni Perfonali tribuere. Quæftio licuit loquendi & difputandi neceffitate tres Perfo- Adfirmat vocem, Perfona, in ifta facra figni- Largius hæc exponit in feptimo libro: Itaque tati eloquii facultatem. Verius enim cogitatur Deus At quæftio eft de iftius introductionis tempo- calumnia negantes, fed unum, eundemque ipfum lum Praxeam. In tertio capite adfirmat Deo Patri effe alias, per quas ejus Monarchia administratur, proximas Perfonas & harum unam effe Filium. In fexto capite fcribit: Sophiam exaudi, ut fecundam Perfonam. In feptimo Capite dicit de Patre: Gaudens ad gaudentem dicit in Persona lum Paternas fibi voces induere, cum illa ei Perfona fit adhibenda. Nunc iterum illas, que Filio congruunt: Cum fcilicet vel ad noftri curam agendam, aut difpenfatorias quafdam operationes fit defcendendum. Spiritus demum accipere Perfonam, cum tempus huic congruas expetit voces. Quod fi inter nos ergo exftent nonnulli in fubjecto unum Patrem, Fi-Filii, Filius meus es tu. Et de Filio: Filius ex lium & Spiritum Sanctum adfirmantes, idemque tres perfectas fateantur Perfonas, quomodo non videbuntur ifti manifeftam, & irrefragabilem exbibere demonftrationem veritatis illorum, quæ à nobis dicuntur? Hoc ipfum repetit in litteris ad San&um Amphilochium Epifcopum Iconienfem: Qui rem eandem & Ufiam imaginantur, coguntur Epif.391 illi tantum Perfonales agnofcere differentias, & eo quoque ipfo quod tres Hypoftafes exiftere adfirment, baud receffiffe videantur ab impietate Sabelliana, que multoties confufa cogitatione conatur Perfonarum differentiam fubintroducere, eandem ftatuens Hypoftafim tranfmutatam alterari, ad quemvis fcilicet oblatam occafionem. Agit de graffante tunc inter Græcos & Latinos, quam poftmodo Magnus Athanafius compofuit, periculofa de Hypoftafibus quæftione Ufiam, ac Hypoftafim Græci difcernebant, Latini confundebant, ideoque fi unam dicebant Hypoftafim, ifti tres. Adfirmat Latinos, licet recta fentiant, male loqui, & palam accedere ad Sabellium, qui & ipfe dogmatizabat effe in Domino Deo unam Hypoftafim, & tres Perfonas. Nempe Hypoftafim confundebat cum Ufia: & vocem, Perfona, accipiebat in fignificatione, de qua loquitur in libris de Spiritu Sancto contra Macedonium Pafchafius Romanæ Ecclefiæ Diaconus: Filius familias juxta Patrem, vel fervus juxta Dominum Perfonæ propriæ locum non obtinet. Siquidem Perfona, Res Ju ris, fubftantia, Res nature. Hinc addit Spiritui Sancto effe Perfonæ Jus proprium. Et Aurelius Caffiodorus fcribit: Servi Perfonam legibus non habent. Perfona juxta hanc fignificationem est Dignitas, & qualitas. Ita dicimus Domino noftro Regi Catholico effe Perfonam Regiam, Ducalem, & Comitilem; Ita & Domino Deo eft Poteftas Creatoris, fervatoris, & fanctificatoris. Primam Patris, fecundam Filii, tertiam dignitatem Sabellius dixit effe Perfonam Spiritus Sancti. Hinc tres Perfonas admifit in Domino Deo, & non tres Hypoftafes. Hinc Græci de Ufia & Hypoftafi, Latini Patres adverfus illum difputarunt de effentia, & Perfona. Hinc Magnus Bafilius conftanter afferuit Gręcam Phrafim effe Latina congruentiorem; eo quod fub Latina Sabellius poffet delitefcere. Et hinc vivetur in laudato acclamatorio fermone Chalcedonenfis Synodus refpicere: Magnus ille Bafilius Hypoafeon evidentiam mirè demonftravit. Et ut Latini Sabellium plenè ac palam excluderent, tres Divinas Hypoftafes dixerunt non fimpliciter Perfonas, fed Perfonas fubfiftentes. Quo tempore Sabellius cœperit graffari in Ec clefiam, eft incertum. Quidam cenfent Sancto Dionyfio Alexandrino fuiffe coctaneum. Quod fi verum fit, vox, Perfona, apud Latinam Ecclefiam eft ipfo longè antiquior. Etenim ipfa frequenter utitur Tertullianus in libro adverfus Chrift Lupi Oper. Tom.II. fua Perfona profitetur Patrem in nomine Sophie. In undecimo Capite: Omnes pene Pfalmi Chrifti Perfonam fuftinent. Animadverte etiam Spiritum loquentem ex tertia Perfona. Unamquamque Perfonam in fua proprietate conftituunt. In duodecimo Capite: Scriptura diftinguit inter Perfonas. In quarto decimo Capite: Spiritus Perfonæ ejus Chriftus Dominus. Ergo Chriftus Perfona Paternæ Spiritus eft. In quinto decimo Capite: Et in Evangeliis in Apoftolis vifibilem & invifibilem Deum deprehendo, fub manifefta & Perfonali diftinctione conditionis utriufque. In Capite vigefimo quarto. Mar nifeftam fecit duarum Perfonarum conjunctionem: Apparente proprietate utriufque Perfonæ. Et in Capite decimo octavo. Pater, principaliter determinatur, ut prima Perfona. Et in Capite vigefimo primo. Utriufque Perfone conflituit diftinctionem. Tertullianus hanc vocem non primus hic inducit; fed palam utitur ut ufitata apud omnes ac familiari; Quare eft antiquiffima apud Eccle fias. Hac de re ad Bafileenfem Synodum in oratione de utriufque fpeciei communione rectè dixit Joannes Ragufinus, tunc Ordinis Prædicatorum Procurator Generalis, poftmodo Bafileenfis Epifcopus, & Sanctæ Romanæ Ecclefia Cardinalis: Licet ex Scripturis fanctis conftet effe Trinitatem in Divinis, tamen quod fingule in Trinitate exiftentes nominentur Perfonæ, boc Ecclefia Ca tbolica ordinavit, & ftatuit. Quis Pontifex, quæ Synodus, quis Epifcopus, quis Doctor iftam vocem induxerit, ignoro. Vox Hypoftafis non placuit Socrati. Quid nos, inquit in fuperius adducto loco, de Ufia, & Hypoftafi didicerimus, nihil impedio quominus paucis expediamus. Qui verò Græcam inter Græcos fapientiam & doctrinam explicare nituntur, ufiam, id eft effentiam multis modis fumi definiverunt, de Hypoftafi id eft fubftan tia feu Perfona autem nullam fecere mentionem. Immò verò Irenæus Grammaticus, in Attice lin gue Dictionario vocem barbaram appellat. Nam apud nullum veterem Scriptorem reperiri: quod ficubi forte reperiatur, non eam rem fignificare, pro quam jam capitur, afferitur. Etenim apud Sopho clem in Phoenice hypoftafim infidias fignificare, apud Menandrum autem condimenta: poffe etiam dict. fæces vini in dolio. Verum licet bæc vox à veteri bus Philofophis non fit ufurpata, tamen intelligendum eft, Recentiores illa pro ufia, id eft substan tia, crebro abufos effe. At verò longè aliud in litteris ad Sanctum Pontificem Damafum fcribit Sanctus Hieronymus: Tota fæcularium litterarum fchola nihil aliud Hypoftafin, nifi Ufiam novit. Non dumtaxat recentior, fed omnis fæcularium litterarum fchola. Quid quid fit, ifta vox eft apud Ecclefias antiquiffima. Ea enim utitur Sanctus Paulus in Epiftola ad Hebræos: Χαρακτυρ TÕs úzosúcsws E'KUT.C.Latinus Interpres tranftulit: figura fubftantiæ ejus. Attamen & ipfe, & Sanctus Q q etiam |