من Alexandrum Conquereris de Ario, cùm dixit, Sexta Arii blafphemia eft in his verbis: Del Verbum dicunt & Creaturam effe, & Dei opus. Dein non nos propter illum, fed illum propter nos condidiffe. Et ut omnia Dei voluntate fubftiterunt, cum antea non effent, ita quoque ipfe, cùm antea non ef prius naturalis Patris fætus, fed & ipfum Dei gratia exftitit. Arius addit infuper Deum qui erat, Filium qui non erat voluntate feciffe, condidiffe, creaffe, exiftere voluiffe. Et in his verbis: Ut omnia quæ longè diverfa funt, ac nequaquam Deo fimilia, quantùm ad naturam attinet, ita quoque & Verbum effe aliud & diverfum, & Patris Subftantiæ per omnia diffimile, fed tamen inter creata, ac eorum comparatione, proprium exiftit & unicum Verbum. Affirmat Arius Deum Verbum effe puram putàm Creaturam, inter omnes tamen nobiliffimam. Eft adeò horrenda blafphemia, ut non pofteriores dumtaxat Ariani, fed & ipfe cùm fuis Congerronibus Arius de ipfa erubuerit, ideoque varia pallia, fucos, temperamenta addiderit, nè à fideli Populo lapidaretur. Infigniter hoc demonftrat in tertia adversùm Arianos Oratione fanctus Athanafius. Omnia eorum fucamenta ac temperamen, ta demonftrat nugatoria & futilia, & profequitur: Şed ante omnia infpiciamus illa, que per id temporis, cùm ifta Hærefis ab eis fingeretur, apud bea tum Alexandrum fuis Scriptis ediderunt. Scripferunt enim in hæc verba: Creatura eft, fed non ut ulla ex rebus creatis; Opus eft, fed non ut ullum ex Operibus: Res condita eft, fed non ut ulla ex Rebus conditis. Jam fcilicet videtis vafriciem & dolos iftius Hærefis, fætera omnia, creatum exiftiment, publicèque adferunt. Nec erubefcunt miferi, tum, qui ante omne tempus & ævum exftitit, immò qui omne ævum & tempus condidit, temporum initio circumfcribere. Cumque gloria & æqualitate, quam cùm Deo & Patre obtinet, fuo Commento illum fpolient, cæteris præftare ægrè admittunt, hinc adiguntur ut media cujufdam inter Deum & homines nature effe ftatuere compellantur, ut qui neque Divina Excellentiæ gloriam plenè adfequatur, neque tamen communibus rerum creatarum terminis contineatur.Set, Dei voluntate exftitit. Verbum enim non eft proQuod ipfum de Spiritu Sancto garriviffe Macedonianos teftatur in fancti Gregorii Nazianzeni vita Gregorius Presbyter. Quod dixerint ipfum nec Deum effe, nec Creaturam, fanctus nec Creaturam, fanctus Cyrillus rectè adfirmat effe prodigiofum errorem. Etenim ejus inter Deum & Creaturam medium eft reverà monftrofum & impoffibile Por tentum. Adjungit quod illud Monftrum appellent Deum, ac Divino honore venerentur : Quod Figmenta pro Divina Majeftate adorent, atque ità fint Idololatræ. Rectè fanctus Phabadus: Hoc eft filium falfo Divinitatis nomine illudere, fi effe verbo dicitur, quod corde negatur. Etiam in Homilia de Consubstantiali Trinitate fanctus Joannes Chryfoftomus & Arianorum & Macedonianorum quofdam arguit, quod Deum magnum, & Deum parvum, & Deum, creatum fingerent, atque ità Gentilifmum fibi reducerent. Deum parvum inter magnum Deum & Deum creatum fingebant medium, quod nempe Deum Verbum dicerent nec Deum effe, nec Creaturam. Huc etiam refpicit in fecunda Oratione fanctus Gregorius Nazianzenus, adfirmans Arianos effe pravos Divinitatis arbitros ac dimenfores. Porrò & Ariminenfis, & Seleucienfis, & Syrmienfis Synodi, licet Deum Verbum admiferint effe Patri fimilem, admiferunt dolofiffimè. Lucet ex facta apud Ariminum, & fuo loco elucidanda, Valentis Murfienfis & Urfacii Singidunenfis adversùs Germinium, Syrmienfem Epifcopum contentione. Auctorem, qui omnem Arii Factionem hac propofitione, Deus Filius eft ex Deo Patre, dolosè abuti docuit, fuiffe Georgium Laodicenfem Epifcopum adfirmat in Libro de iftis Synodis fanctus Athanafius. Probat ex ejus, adhuc Alexandrini ante Nicænam Synodum Presbyteri, ad fuos Congerrones Epiftola: Quid expoftulatis cùm Alexandro Papa fermocinante, ex Patre effe Filium? Immò ne vos quidem reformidare debetis Filium dicere ex Deo effe. Nam fi Apoftolus cuncta fcripfit ex Deo effe, & certum est cuncta ex non Entibus ad effentiam producta & fada effe, Filiumque creaturam effe & ex rebus conditis, rectè ad eum modum dici poteft Filius ex Deo effe, quemadmodum omnia effe ex Deo dicuntur. Pergit Atanafius: Ex hoc homine didicerunt Ariani fimulanter agnofcere hoc Dicum: Ex Deo effe. Et verba quidem pronuntiare, fed tamen ut animo malè fentiant. Quocirca ex ejus inftinctu Eufebius Nicomedienfis Epifcopus in Nicæna Synodo admifit iftam propofitionem, & ab omni fua Faatione fuafit admittendam. Et quidem fceleratus Georgius in hac blafphemia, Deus Verbum eft ex non Entibus, fuit adeo pertinax, ut jam damnatus, de damnato Ario fcripferit Antiochia ad fanctum fuum Patriarcham & damnatorem , que non ignara quàm amarulenta fit ifta fua malitia, fucos quærit, & lenocinium fibi mutuat ex verborum difertitudine; ut cum dicat; quod fentit Filium effe Creaturam, lateat tamen ob hunc Prætextum verborum: Quod tametfi creatus fit, non tamen, effe eum, qualis eft ulla ex Creaturis. Atqui cùm ad iftum modum fcribunt, multò magis ea ratione fuam impietatem produnt. Si enim omninò noftro more Opus exiftit, cur à vobis ad dissimulationem additur, Sed non ut ullum ex operibus? Nam fi omninò Opus eft › quì, quæfo, non fuerit unum ex Operibus? In qua parte venenum iftius Hærefis intueri licet. Nam cùm dicunt eum effe Creaturam, fed non ita ut unum ex Creaturis feu rebus genitis, cum eo multos ejufdem ordinis Filios conftituunt, Dominum unum ex ifta Filiorum claffe cenfent, ut jam non fit cenfendus Unigenitus, cum multos habeat Fratres: Interim pro blandimento cum nominantes Filium & Germen, fed fruftrà. Quorfum igitur ifta hypocrifis ut eum Creaturam appelletis? Nam fi pro appendice à vobis addatur; Sed tamen non ut ulla Creatura, ex eo ipfo ftatim apparebit delirium veftri Sophifmatts, cùm eum etiam ita creaturam pronuncietis, neque alia, quàm quæ de aliis Creaturis quifquam dixerit, de Dei Filio fentiatis, ut pror sùs fimul & cæci & deliri. Etenim effe Creaturam, fed non ut unam ex Creaturis, eft omni creaturæ proprium: Quævis creatura eft alia à quavis alia. Infigniter hoc demonftrat fanctus Athanafius, ideoque Arianos, errorem fuum ifto fuco fuco fperantes purgare, affirmat effe & cæcos & deliros. con. Eundem fucum nervosè fubvertit & abftergit in quadragefima nona Oratione fanctus Gregorius Nazianzenus. Evertit blafphemiam, qua Arius dixerat Deum Verbum effe perfectam Creaturam. Demonftrat fabulam fibi ipfi non cohærere; eò quod Arius addiderit: Non nos propter Verbum, fed Verbum effe creatum propter nos. Egregiè hoc demonftrat in tertia decima Oratione: An te illud fugit, cùm Deum, Filii Spiritus velut creaturarum, Principium ftatuis nec Principium à te honorari, & quæ ex eo manant, ignominia affici? Illud, quia vilium exiguorum, ac Deitate indignorum Principium conftituis; Hæc, , quia parva, nec creata tantùm, fed omnium etiam quæ creata funt temptiffima & abjectiffima facis. Siquidem horum cauffa, & aliquando condita funt non fecùs ac enftrumenta ab Artifice, quæ ante Artifices non erant, nec aliàs exftitissent, nifi quod eorum opeTa Deus creare voluiffet, perinde videlicet ac VoJuntas ipfa nequaquam fufficeret. Quidquid enim alius rei cauffa factum eft, abjectiùs eft co propter quod factum eft. Et in trigefima fecunda Oratione: Ergo nec quidquam horum trium Creatura eft, nec, quod eft deterius propter me creatum eft. Alioquin non modò Creatura effet, fed etiam nobis abjectior atque contemptior: Nam fi ego ad gloriam Dei conditus fum hoc autem propter me, Forceps enim propter carrum, aut Sera proper januam efficitur, fequitur profecò, ut caussæ refpedu fim fuperior. Quantò enim Deus rebus creatis eft fublimior, tantò id quod mea cauffa creatum eft, me, qui propter Deum effectus fum, vilius eft atque ignobilius. Aliam infuper fceleratæ Fabulæ non cohærentiam notat in tertia adversùm Arianos Oratione fanctus Athanafius. Blafphemiam, quæ Dei Verbum ad creanda omnia adferit creatum, exponit, eique opponit Domini in fancti Joannis Evangelio verbum: Quæcumque Pater facit, hæc & Filius fimiliter facit, atque profequitur: Si autem que Pater operatur, eadem & Filius operatur, & quæ Filius creat, ea funt Patris creaturæ, & tamen Filium vis cenferi Patris Opus & Creaturam, fequitur ut aut ipfe fe-ipfum operetur & creet, quandoquidem quæ Pater operatur, ea funt & Filii opera, quod abfurdum fuerit atque impoffibile: Aut ut dum creat & operatur opera Patris, ipfe non fuerit Opus aut Creatura, nè ipfe rerum auctor & caufa effectrix in rebus creandis reperiatur id efficere quod effectum eft, aut potiùs non poffe efficere? Quomodò enim, fi fecundùm vos ex non Entibus exftitit, potens eft non Entia, ut Entia fint, condere atque architedari? Quod fi, quamvis Creatura fit, creaturas tamen eum condere velis, idem in omnibus rebus creatis intelligendum erit, ut & ipfæ fe creare pof fint. Quod fi id à vobis admittatur, qui ufus erit Verbi, cùm poffint Inferiora à Superioribus procreari. Aut quomodo fingula, cum fierent in initio rerum › audire potuiffent vocem Dei, Efto & Efficiare, fi eo modo conderentur? Sed neque fcriptum eft, neque eft poffibile. Eorum enim, quæ creantur, nullum eft fui caufa efficiens. Omnia fiquidem per Verbum effecta funt. Neque illud fuiffet operaDiffert. Proam. Tom. I. tum omnia, fi ipfum ex Operum aut conditarum rerum numero fuiffet. Neque enim vel Angeli quidquam creare poffunt, cum & ipfi fint creaturæ ; quamvis in diverfam fententiam Valentinus, Marcion, Bafilides eant, & vos unà cum eis, ut Adfeclas decet & Emulatores. Arius docuit tria. Primò, Deum Verbum effe Creaturam, conditam à Patre. Deinde omnes reliquas creaturas effe conditas à Deo Verbo. Tertiò, omnia Patris Opera fieri etiam à Filio. Sanctus verò Athanafius affirmat hæc fibi mutuò non cohærere. Primò, quod inde fequatur Deum Verbum effe à femetipfo factum; quod eft impoffibile. Quod ipfum in primo fuper fancti Joannis Evangelio Tractatu affirmat fanctus Auguftinus. Athanafius item affirmat creandi virtutem effe omni omnis creaturæ potentia fuperiorem, ideoque Deum Verbum, fi creatum fit, non poffe effe aliorum omnium Creatorem: Arium labi in errorem Bafilidis, Valentini, ac Marcionis, garrientium corporeum Mundum effe creatum ab Angelis. ram, Cap. 3. Eodem argumento fanctus Athanafius utitur in Epiftola ad Africanos Antiftites: Cum Pa-. tres Nicee docuiffent Dei Verbum nec effe Creatunec Facturam; ifti contra, Ariani potius quàm Chriftiani, in fuis Synodis aufi funt illum dicere Facturam, & effe unum è creaturis qua rum ipfum Verbum eft Opifex & Conditor. Atqui fi Verbum, per quod facta funt omnia & ipfum quoque fuerit creatura, fequitur ut illud feipfum creaverit. Sed qui, quæfo, id, quod creatur, creare, aut quod conditur, condere poterit? Verùm nè vel fic quidem pudore deterrentur, quò minus ea dicant, ob quæ ubiquè apud omnes mortales funt in odio? Hæc omnia eædem Literæ etiam infra urgent, latiùs & exponunt. Quod ex nihilo creandi Virtus fit proprius Omnipotentiæ Character, adeoque fingularis Divinæ Majeftati, eft unanimis & certa Doctrina Ecclefiæ. Unicus refragari videtur in Libro de Carne Chrifti Septimius Tertullianus. Affumptam à Spiritu Sancto Columbam, & quandoque à fantis Angelis affumpta corpora affirmat fuiffe veraciter & folidè carnea; atque profequitur: Sed queris, corpus Columbæ ubi fit, refumpto Spiritu in Cœlum? Æquè & Angelorum? Eadem ratione interceptum eft qua & editum fuerat. Si vidiffes cum de nihilo proferebatur, fciffes cum in nihilum fubducebatur. Affirmat fuiffe producta ex nihilo, ac expleto Officio in nihilum rediiffe: Creata ab ipfis etiam affumentibus Angelis. Hinc pergit: Conftat Angelos carnem non propriam geftaffe, utpote Naturas Subftantiæ fpiritalis. Igitur cùm relatum non fit, undè fumpferint carnem, linquitur intellectui noftro non dubitare, hoc effe proprium Angelice Poteftatis ex nulla materia corpus fibi fumere. Et poft quædam: Cæterum qui valent facere femetipfos quod natura non funt, cur non valeant etiam ex nulla fubftantia facere? Si fiunt quod non funt, cur non ex eo fiant quod non eft? Quod autem non eft, cum fit, ex nihilo eft. Propterea nec requiritur, nec oftenditur, quid poftea factum fit corporibus illorum. Quod de Nihilo fuit, Nihilum fadlum eft. Poffunt Nihil ipfum convertere in carnem, qui femetipfos potuerunt convertere in carnem. Plus eft naturam demutare, quàm Cap.23. facere materiam. Eft fingularis & paradoxa, uti & plu L 2 re Cap.6. & plures aliæ, Tertulliani opinio. Nam & infter, neque Patrem quis novit, nifi Filius, & cui eodem Libro docet Sacratiflimam Virginem in partu nupfiffe, fuiffe apertam, fpoliatam Vir Cap.7. ginali integritate. Et iterùm fcribit: Fratres Domini non crediderant in illum. Mater æquè non demonftratur adhæfiffe illi, cum Martha & Marie aliæ in commercio ejus frequententur. Sunt paradoxa, alieniffima à Doctrina aliorum Patrum, ac jam pridem ad Hærefes profcripta. voluerit Filius revelare. Et commentatur: Eru- Septima Arii blafphemia eft in his verbis: His adjecerunt Filio Patrem ineffabilem, arcanumque effe, neque confpicere, neque cognofcere integrè &exacle Patrem poffe. Cum enim effendi exordium habeat, non poteft Eum, qui effendi exordio caret, procognofcere, fed quod cognofcit & videt, id juxtà proportionem fuæ menfuræ fuæquè çapaQuod verò blafphemus Arius extremi etiam citatis cognofcit & videt. Quemadmodum nos, qui dici ignorantiam Verbo Dei adfcripferit, difertè finguli pro viribus noftris & cognofcimus & vide affirmat S. Athanafius. In quarta contrà Ariamus. Etiam illud inter cætera Arius adjunxit, nos Oratione adducit Domini Verbum: De illa Filium non folummodò non exacle cognofcere Padie aut bora nemo fcit, nec Angeli nec Angeli, nec Filius, trem, fed ne fuam quidem ipfius fubftantiam ple& profequitur; Ex ifiis verbis Ariani hanc fennè cognitam habere. Et in his verbis ; Prater ifta tentiam inferunt: Si pro veftra Sententia ut æterArius, veluti fucceffor temeritatis Diaboli, pofuit in Juis Bacchanalibus Patrem Filio abditum effe, mus Filius apud Patrem exiftebat, neutiquam illi ignorantia fuiffet de illa die, fed eam cognitam haque illum ab eo aut videri aut cognofci poffe ad plebuiffet, utpote Verbum & Ratio Patris. Neque num & exactè, fed quod cognofcit & videt, id intelligit pro menfura & ratione fuarum virium, ut quidquam illum celafset Pater: Utpote, qui cùm Patre co-exifteret. Iftiufmodi funt Sermones, quos nos quoque intelligimus pro modulo noftrarum Facul tatum. Nam & Filius, inquit, non folummodò impii inter loquendum erudant. Et in Libris de FiPatrem exacte non cognofcit, utpote impotens ad lii Divinitate ad Serapionem Epifcopum: Loquor. de illa die hora, quam nemo cognitam habet comprehendendum, fed nè ipfe quidem Filius fuam ipfius fubftantiam cognitam habet. Arii formalia neque Angeli, neque Filius. Ariani enim arbitrande hoc puncto verba fanctus Athanafius adducit eò quod additum fit, neque Filius, ignorain Libro de Ariminenfi & Seleucienfi Synodis ; re Filium, ac proinde effe creaturam. Hoc ipfum de Arianis teftantur in Literis ad fanctum AmEvidens quoque res, Deum omnibus, quæ per Filium funt, invifibilem effe, atque adeò & ipfi Fi-philochium Iconienfem Epifcopum Magnus Balio effe invifibilem. Difertè autem loquar: Quomo-filius, fanctus Amphilochius in Excerptis ; do à Filio videri posset, qui eft invifibilis ? Sed tamen pro poteftate ea, qua Deus poteft videri, pro fuis modulis, quatenùs fas eft, Filius fuffert Patris confpectum. Igitur Trinitas eft, fed Majeftate non pari, impermixtibilefque fibi invicem corum fubftantiæ. Altera enim altera gloriofior gloria, idque in immenfum. Arius garrivit Deum Verbum effe Creaturam, ideoque inter ipfum ac Deum Patrem effe infinitam diftantiam. Hinc Divinam effentiam ab illo quidem videri juxtà creaturæ In-plures. Magnus Bafilius in laudatis Literis affirdultum, at nullatenus comprehendi. Addidit à Deo Verbo nec propriam fui ipfius comprehendi Subftantiam. Ex Origene garrivit Deum Verbum effe unam iftarum ante corpora conditarum Mentium , ex quibus & nos habemus noftras animas, quæ femetipfas admodum dilutè norunt, longè nimis comprehendunt. Arius garrivit contrà Doctrinam Sanctorum Apoftolorum, immò & ipfius Christi Domini. Etenim Deus Verbum eft ipfa Patris Sapientia atque Doctrina, ac in ipfo funt omnes Thefauri Paterna Sapientiæ atque Scientiæ. Morofa Divinorum teftimoniorum enunciatione nolo Letorem defatigare. Eft blafphemia adeò foeda, at non dumtaxat Eufebiana ac omnis alia illius moderatrix & correctrix Factio, fed etiam ipfe puri-puti Arianifmi reparator Eunomius videatur de ipfa erubuiffe. Etenim in fancti Evangeliftæ Matthæi Commentario S. Hieronymus laudat hæc Domini verba: Nemo novit Filium nifi Pa tur, In quarta Theologica Oratione fanctus Gregorius. Epift. 391. Lib. 8. mat iftum Evangelii locum fuiffe palmare funda-- ra ra noviffima. Tritheite verò ficut tres Perfonas in Trinitate, ita quoque tres adftruunt Deos effe. At verò in Literis ad Sergium Patriarcham Constantinopolitanum fanctus Sophronius Patriarcha Hierofolymitanus Tritheitarum auctores affirmat fuiffe Joannem Philoponum, Eugenium & Cononem; atque adjungit: Themiftius, Alexandrinæ Ecclefiae Diaconus, fuit ignorantiæ Pater & genitor, atque feminator nefandiffimus, qui Chriftum verum Deum noftrum delirabat nefciffe diem judicii, nefciens quæ ipfe, jam à Deo projedus, affereret, & non recognofcens quæ ignoran do loquebatur. Nifi enim ignoraffet verborum fuorum virtutem, non utique lætiferam ignorantiam peperisset, & ignorantiæ fœditatem ferventer defenderet, ignorare Chriftum non fecundùm id quod Deus erat fempiternus, fed fecundùm quod veraciter bomo factus, diem confummationis atque judicii, ex infipientia mentis eructans, & purum eum efficiens hominem, & hoc monftruofitatem fibi defamans acephalam naturam unam ejusdem Chrifti Salvatoris noftri compofitam imaginans. Affirmat quod Themiftius, non ipfi Deo Verbo, fed affumpto homini adfcripferit ignorantiam, atque ita fe-ipfum fecerit acephalum ex Neftorio & Eutichete conflatum Monftrum. Etenim quifquis affumpto homini ignorantiam adfcribit, non poteft non effe Neftorianus. Proinde Themiftius Euticheti, quem non depofuit, admifcuit Neftorium, atque ita nobis protulit chymericum monftrum. Et hinc non folus fanctus Sophronius, fed etiam Tonnonenfis Victor, licet contraria fcribant, fcribunt de Themiftio vera. Suo loco hæc elucidabuntur. Interim vide Liberati Carthaginenfis Diaconi Breviarium, ac Leontii Scholaftici Librum de Sectis. Iftiufmodì Monftra ex Arianifmo prodierunt. Adducta fancti Sophronii Epiftola exftat in undecima Actione fexti Concilii. 85 tam Unionem. Infigniter hac de re fcribit Facundus Hermianenfis Epifcopus: Beatus Eufta- Lib. 11. chius Antiochenus Epifcopus, qui primus in Nice- cap. I. no Concilio fuit, fexto adevrfum Arianos Libro de eo quod ait Dominus, nemo fcit diem illum, dicamus, inquit, cujus rei gratia Filius hominis diem proprii adventus ignorat. Neque enim dubium eft, quia & hoc causa utilitatis hominum providens adinvenit omnium Creator generis Opifex Deus. Sicut enim hominem caufsa falutis hominum Verbo. co-aptavit & Deo: fic & infignem Judicii diem cauffa Divini beneficii homini competenter abfcondit, nè fortè ineffabilia myfteria fimilis generis bominibus bomo indicans, & diem fecundi adventus oftenderet. Facundus rectè advertit effe verba duriora. Ex ipfis ergo & fimilibus aliorum tunc Patrum aliis, erroris fui fomenta venatus eft Neftorius: Immò & Themiftius Eutychianifta, Pater Agnoitarum. At certum eft non folummodò Magnum Athanafium, fed etiam fanctum Euftathium, ac cunctos Arii expugnatores Patres recta fenfiffe. Artemoniftis & Paulianiftis tigantibus, fecuriùs & liberius funt locuti. Eoplenè tunc fuppreffis, & Neftorianis necdum lirum Verba & fenfa fuo loco exponentur. Quæftio eft an Evangelica verba: diem illum nec Filius novit, neceffariò fint de affumpto ho-. mine intelligenda, nec intelligi poffint de Deo Verbo? Refpondeo intelligi poffe etiam de Deo Verbo. Ipfa fic intellexit fanctus Irenæus, adversùm Gnofticorum præfumptionem & vani nomi- Lib. 2. nis fcientiam fcribens: Vos irrationabiliter infla- cap. 48. ti, audaciter in-enarrabilia Dei myfteria fcire vos dicitis, quandoquidem & Dominus ipfe Filius Dei ipfum judicii diem & horam conceffit fcire folum Patrem, manifeftè dicens, de die autem illa & hora nemo fcit, neque Filius, nifi Pater folus. Si igitur fcientiam dici illius, Filius non erubuit referre ad patrem, fed dixit quod verum eft; neque nos erubefcimus quæ funt in quæftionibus majora fecundum nos, refervare Deo. Nequaquam de affumpto homine agit, fed omninò de Deo Verbo. Nec ipfi adscribit istius diei ignorantiam, fed affirmat hujus fcientiam fuiffe ab illo relatam ad Patrem, ac Patri refervatam. Elucidat fe-ipfum in fequenti capite: Etenim fi quis exquirat cauffam , propter quam in omnibus Pater communicans Filio, folus fcire & horam & diem à Domino manifeftatus eft, neque aptabilem magis, neque decentiorem, nec fine periculo alteram, quam hanc inveniat in præfenti, quoniam cùm folus verax Magifter eft Dominus, ut difcamus per ipsum, Blafphemus Arius Deo Verbo non folius extremi diei, fed & aliorum plurium adfcripfit ignorantiam. Hoc difertè affirmat in quarta contra Arianos Oratione Magnus Athanafius. Malitiofi Hæretici ajunt: fi vera Sapientia & propria Sapientia erat Patris, cur quæfo fcriptum eft, JESUS proficiebat fapientia & proceritate & gratia apud Deum & homines? Et progreffus in fines Cafaree Philippi, percundatus eft ex Difcipulis, quemnam ipfum homines dicerent? Progreffus item in Bethaniam interrogavit, ubi Lazarus fitus effet. Quæfivit itidem ex Difcipulis, quosnam panes haberent. Quomodò igitur, ajunt, hic Sapientia fuerit, qui in Sapientia crefcit & progreffupra omnia effe Patrem. Etenim ait: Pater Mafus facit? Sceleratus Arius Deum Verbum intrà communem Mentium feu animarum fortem circumfcripfit, ideoque & ipfi nihil adscripsit supra humanum. Et quidem Magnus Athanafius, Magnus Bafilius, Gregorius Nazianzenus, aliique tum Græcorum Patres refponderunt cuncta ifta ignorantix elogia effe ad humanam referenda naturam, non ad Divinam. Compendio Arium exufflarunt. Verùm poftmodò exurgens Nestorius eft abufus ifto compendio. Garrivit omnem iftam ignorantiam affumptæ in Deum Verbum naturæ adfcribi à tantis Patribus, ideoque Filium dignitatis & focietatis, non autem veræ Hypoftafeos fuiffe ab ipfis creditam & prædica fitus effe Pater annunciatus eft à Domino noftro, 391. nicet, omnem illam tamen refert ad Patrem, ac Patri refervat. Eodem modo iftum locum Evangelii exponit in Literis ad fanctum AmphiloEpift. chium magnus Bafilius: Illud, nemo novit diem, non aliud fubindicat, quàm rerum cùm præfentium tum futurarum, fcientiam Patri imprimis adfcribendam, primamque omninm cauffam Patrem effe, hoc ipfo arbitramur defignari. Et in fuis Excerptis laudatus Amphilochius: Cùm Dominus dicit, de die illa neque Filius novit, nifi Pater, non Filii ignorantiam ementitur, fed exponit caufSam fcientia. Nam quia omnia quæcumque babet Pater, palàm Filii funt, neque Filius, nifi Patre babente, corum notitiam haberet : At quia Pater babet: Confeffum ergo eft, habere etiam Filium. Demonftrat vocem, nifi, non femper excludere, fed quandoque edicere cauffam, & pergit: Sic itaque etiam hoc loco, neque Filius novit, nifi Pater. Quia ergo novit Pater, confeffum eft, quod Filius. Dixit ergo cauffam fcientiæ, non falsò adfinxit ignorantiam. Eodem ferè modo locum exponit fanctus Epiphanius, tam in Panario Hæref. Libro, quàm in Libro Ancorato. Et adjungit 69.C.43 iftius Evangelici loci pravum intellectum fuiffe 44 47 è pertinacibus argumentis Arii. Hoc ipfum in 21. 22. nono de fanctiffima Trinitate Libro fcribit fan cap. 20. Fol. 147 aus Hilarius Pictavienfis Epifcopus Ariani tanquam indiffolubili abnegate Divinitatis professione fubvertiffe fe fidem Ecclefiæ gloriantur, cùm relegunt, de die autem illa & hora nemo fcit, neque Angeli in cœlis, neque Filius, nifi Pater folus, non enim videtur exequabilis per nativitatem esse natura, quæ ignorationis fit neceffitate diverfa, & Pater fciendo ac Filius nefciendo manifeftent diffimilitudinem Divinitatis, quia & ignorare Deus nihil debeat, & ignorans non comparandus fit ad fcientem. Evangelii locum variè verfat, Græco more exponit, ac tandem in decimo Libro concludit: Ref&91. pondentes ftultissimis corum professionibus, ufque ad Fol. 90. lapfi, rectè adfirmat ad Trafamundum Wanda- ignorate bore defcendimus demonftrationem; que in carne fuiffe, Paffionifque fenfum & ab inferis Refurrectionem Divinitati audet adfcribere. Et infra pergit: Necefsum eft vobis Apollinariis ant negotium Paffionis, Mortis & Refurrectionis, opinionem ac apparitionem meram dicere, idque fecundum Marcionem & cæteros Hæreticos, aut Divinitatem Verbi patibilem nominare, prout Arius ac ejus Grega les voluerunt. Apollinarii, ipfum Deum Verbum fuiffe paffum garrientis, errorem ftrenuè expugnat, & profequitur: Congrua vox, & quæ vos optimè deceat, & quæ cum Arianis optimè convenerit. Idem enim ipfi in fuis Dogmatibus ftatuunt. Et iterum infrà: Rursum alii Hæretici, qui cùm Deitate carnem recipiunt, negant eum habuisse animæ naturam, fimilefque efficiuntur furiofis Arianis, qui connectunt flexuofas & obliquas propofitiones, quò fimpliciores capiant iftiufmodi tricis, ipfi interim bę fitabundi in fide. Eundem errorem Ario & Arianis adfcribit in fancti Matthei Commentario fan Aus |