Unitatem divifit, & Filium Patrem appellavit. Non | | argumentis eandem Vocem pertinaciffimè impu item ut Hieracas Lucernam è Lucerna, aut Lampadem in duas partes divifam. Neque verò ejufmodi, ut cum priùs fuiffet, poftea fit genitus, ac denuò creatus in Filium. Quemadmodum tu ipfe, Beatiffime Papa, media in Ecclefia & Confeffu fæpènumero, qui hæc adfererent, refutafti. Sed, ut diximus, Dei voluntate ante tempora & fæcula omnia creatum, ut viveret atque effet, à Patre accepiffe confitemur: Adeò ut eadem illa creatione gloriam ei Pater ac fplendorem contulerit. Neque enim exiftimandum eft, Patrem, cùm omnium ei rerum poffeffionem traderet, fibi ipfi, quod ingenita quadam in fe ratione continebat, ademiffe. Fons enim ille eft omnium. Quam ob rem tres funt Hypoftafes: Pater, Filius, Spiritus Sanctus. Et quidem Deus, cum rerum omnium caufa fit, folus ex omnibus eft Principii expers. Filius verò fine tempore genitus à Patre, & ante fæcula creatus ac fundatus, priufquam gigneretur non fuit. Sed fine tempore & ante omnia genitus, folus à folo Patre productus eft. Non enim æternus aut co-æternus eft, nec cum Patre ingenitus. Neque cùm Patre exftitit, ut nonnulli de bis, quæ ad aliud referuntur, affirmant, qui Ingenita duo Principia conftituunt. Verùm fic tanquam Unitas & Principium omnium ante omnia Deus eft. Quare etiam ipfo Chrifto prior eft, ut à te didicimus, cum id media in Ecclefia prædicares. Igitur quatenùs à Deo, ut effet, confecutus eft: Nec non & vitam & Splendorem, cæteraque quæ in ipfum collata funt. Hac ratione Deus eft illius Principium. Eft enim illo prior ac Princeps, utpote Deus illius, qui ante ipfum fuerit, à quo etiam ille prodierit. Quod fi ejufmodi loquendi rationes: Ex utero, & à Patre exivi, & venio, quafi Confubftantialis Partem, aut Emissionem cùm nonnullis accipiamus, compofitus erit ac divifibilis Pater, & mutabilis, imò illorum opinione corpus, & quò-ad in ipfis eft, quæ corpori consentanea funt, patietur expers corporis Deus. Deum Verbum effe ex nihilo feu ex non Entibus creatum, & aliquando fuiffe, quando ille non fuerit, defendunt pertinaciffimè, & addunt folum Deum effe Ingenitum, æternum, carentem Principio, verum, immortalem, Præpotentem, hujus Mundi Dominum & Rectorem. Quod nempe ifta omnia Attributa facto & creato Deo Verbo con competant. Et adfeverare non erubefcunt hanc effe Majorum Fidem, traditam fibi, & publicè & frequenter in Ecclefia prædicatam ab ipfo etiam fancto Alexandro Patriarcha Alexandrino. Adeò impudenter non erubefcunt calumniari. Quod nempe San&iffimus Patriarcha prædicaffet Patrem effe Filii Principium, Originem, & Autorem, Filium autem ab ipfo genitum, ex ipfo proceffiffe, & accepiffe fua omnia. Porrò ab iftis effrontibus, qui proprium à quo damnati, Patriarcham audent ita criminari, denigratum fuiffe etiam Doctorem Orthodoxum ac Martyrem Lucianum. Laudata Attributa non Patri adfcribunt, fed Deo. Nempe Deum credidere non femper fuiffe Patrem, ideoque Patrem non effe æternum, fed cæpiffe cùm creatione Verbi. Etiam vocem, Confubftantiale oderunt, & variè accufarunt. Primò, quod effet Inventum Manichæi. Secundò, quod importaret ejufdem Substantię in partes Diffectionem, aut certè partis ex parte Emiffionem, adeoque Divinam Effentiam faceret compofitam, divisibilem, mutabilem, atque corpoream. Quibus gnavit Factio Eufebiana.Sunt argumenta ab Ario inventa. Et hæc eft palmaris ratio, cur iftam Vocem fuo Symbolo indiderit Nicæna Synodus. Eam ipfa non excogitavit, fed folummodò defendit, ac in Fidei Canonem admifit adversùs primitivam Arii Factionem. Quod ipfa antiquus & venerandus Ecclefiæ Scriptor Theognoftus fuerit ufus, teftatur in Libro de Nicænæ Fidei Decreto, ac in Sermone de non dicenda in Sanctum Spiritum blafphemia fanctus Athanafius. Quo fenfu Hieracas dixerit, Filium ex Patre, uti Lucernam ex Lucerna, procedere, non plenè fcio. Certè de ipfo fcribit S. Epiphanius: De Patre, Filio, & Spiritu Sando non eadem cùm Origene fentit. Quin potiùs & à Patre Filium revera genitum, & Spiritum Sandum credit à Patre procedere. Quidquid fit, di&tæ voces: Lucerna ex Lucerna, fi recto fenfu fumantur, funt admodùm rectæ atque Catholica. Nam Nicæna Synodus fuo Symbolo inferuit: Lumen de Lumine. Haud dubiè adversùm hæc Arii argumenta. Et quod ejus Succeffores utramque loquendi formulam, Lumen ex Lumine, Lucernam ex Lucerna, in Deo Verbo admiferint, lucet ex quinquagefima nona Oratione fancti Gregorii Nanzianzeni, fuo loco latiùs exponenda. Admiferunt dolosè, ac in pravum fenfum. Ex adducta fceleratæ Factionis Epiftola addifcimus iftarum Blafphemiarum fundamenta. Primum eft, quod folus Deus Pater fit ingenitus ac æternus, folus Principii expers, adeoque Filius, non poffit ipfi effe co-æternus, nec cùm ipfo Ingenitus, fed creatus & fundatus in perfectam ac omnium aliarum primatem Creaturam. Effe æternum ac Principii expertem eft Patri adeò proprium, ut iftas perfectiones, nifi fibi ipfi adimat, nequeat communicare alteri.Secundum fundamentum eft, quod Filius nequeat effe Patri Co-æternus, nifi fit Ingenitus feu improductus, adeoque fint duo Ingenita ac Improducta, hoc eft, duo Principia, feu duo Dii. Tertium fundamentum eft, quod Deus Pater è fua Subftantia nihil emittere poffit aut germinare; Nifi probare velimus carnalia phantafmata Hieracæ, Manichæi, ac Valentini. Radicale fundamentum eft, quod inter Generationem & Creationem, inter Genitum & Creatum nulla fit differentia. Et quidem hæc vocabula, Ingenitum, Genitum, Procedens, effe noviter in Ecclefiam producta affirmat in habita ad Conftantinopolitanam Synodum Oratione S. Gregorius Nazianzenus. Effe ab Ario ad fuum, erat, quando non erat, confirmandun inducta affirmat in Literis ad Cæfaræenfem Ecclefiam Magnus Bafilius. Hinc Epist.23 eifdem Catholica etiam Ecclefia fuit compulfa uti. Et hinc diftinxit inter Genitum & Factum feu Creatum, ac in Nicæno Symbolo pofuit: Genitum, non factum. Et certè quod inter ista vocabu bula etiam Plato difcretionem fecerit ac viderit, teftatur in Libro de anima Tertullianus. Ifte blafphemiæ funt adeò horrendæ, ut posteriores Ariani ipfas, licet dolosè erubuerint, circumfcripferint, ac aboleverint, non ipfarum blafphemiarum Sententiam, fed ejus jam dictas voces aboleverint & circumfcripferint. Teftatur hoc in difputatione cùm Pafcentio comite Ariano S.Auguftinus: Audio eos jam emendasse, an fortè falfum eft eos hoc aliquando dixiffe, quod fuerit aliquando Pater Orat. 32 Lib. 6. cap. 1. Tertius Arii error eft in his verbis: Deinde crun vellet Deus nos condere, tunc unum aliquem fecit, quem Verbum, Sapientiam, & Filium nominavit, ut per ejus operam nos architectaretur. Et in his verbis: Rurfum Arius ait, Deum non nos propter illum, fed illum propter nos condidiffe. Erat enim, inquit, folus Deus, nec erat Verbum cùm eo. Deinde cum vellet nos procreare, tunc quoque iftum procreavit, quem, poftquam genitus eft, appellavit & Verbum, Filium, & Sapientiam, ut nos per eam conderet. Errorem latiùs exponit fanctus Athanafius in tertia contra Arianos Oratione: Ariani deftituuntur quidem omni ratione, fed tamen ifta in mediun ad re creatitiam Naturam, cùm vidiffet eam puritatis fuæ & architectationis non posse esse participem, condidit primus & fecit unus unum, eumque appellavit -Pater fine Filio, tanquam fuerit Lux æterna fine candore quem genuit. Et in Libris de Sanctiffima Trinitate: Arius dixiffe fertur, fi Filius eft, natus eft; finatus eft, erat tempus quando non erat Filius. Pofteriores Ariani abjecerunt iftam Sententiam, faffique funt non ex tempore cœpiffe Filium Dei. Et ex totius Vafenfis Synodi nomine ad Syrmienfe Concilium fcripfit Sanctus Phabadus Epifcopus Agennenfis: Mortuis autoribus bujus veneni,fcelera tamen eorum &venena non funt mortua. Illis, inquam, autoribus in tantùm à Patre feparantibus Filium, ut ore facrilego protulerint, Filium Dei ante fæcula quidem creatum & fundatum, fed vivere & esse à Patre fufcepiffe, & fuisse antequam nafceretur, & Deum quidem effe,ferunt difputando de Filio. Deum volentem producefed non effe Deum verum. Succefforibus igitur hujus perfidiæ, non fidei, per quos malorum ferpit hæreditas, meritò una Subftantia difplicet, quam lut fcandalum ac Unitatis divortium poftulant, igno-fuum Filium & Verbum, ut illo condito reliqua deinrantes illos tantùm Catholicos effe dicendos, qui in bujus Profeffionis communione concordant. Notat Syrmienfem Synodum, quæ iftas Arii fceleratas voces circumfcripfit, & tamen vocem, Confubftantiale, admittere noluit: Eam notat, quod à fuo dumtaxat ore ipfas fyllabas, non earum fententiam ex fuo corde circumfcripfiffet. Syrmiense Symbolum exftat apud fancti Hilarii de Synodis Librum, & hæc habet: Credimus & in unicum FiJium ejus Dominum noftrum Jefum Chriftum, qui ante omnia fæcula ex Patre natus eft, Deum ex Deo, Lumen ex Lumine. Eos autem qui dicunt, de nullis exftantibus eft Filius, vel de alia fubftantia, & non ex Deo, & quod erat tempus vel fæculum, quando non erat, alienos feit fancta & Catholica Ecclefia. tolli pe Illud Symbolum fuit à Marco Arethufæ apud Syros Epifcopo compofitum Græcè, & ab ipfo aliud ibidem Latinè à Germinio, Urfacio, ac Valente, Arianis Epifcopis confcriptum non difcordavit. Nec item Ariminenfe Symbolum, nec Seleucienfe. Syrmienfis Synodus de iftis blafphemis vocibus non cœpit prima erubefcere Nam, & Symbolum, quod Nicæno Concilio obtulit Eufebius Cæfareæenfis in Paleftina Epifcopus, utitur eifdem vocibus. Eafdem in ifta Synodo admifit cùm omni fua Factione Eufebius Nicomedienfis Epifcopus. Omnes folam yocem, Confubftantiale, abhorruerunt. Quod nempe omnes alias poffent, hanc folam non poffent in pravum dolofæ fux mentis fenfum detorquere. Et hinc de omni iftius Eufebii poft Nicænam Synodum Factione fcribit in prima adversùs Arianos Difputatione S. Athanafius: Quid opus multis verbis? Cùm ifi ipfi præjudicium & damnationem inferre videantur Arianorum hærefi, quippe qui eam ore profiteri non audeant. Et quia abdunt & occultant biafphemias illius Seele, ea re oftendunt fe agnofcere hærefim iftam effe peregrinam & alienam à veritate Fidei. Cæterùm, quoniam in abftruso habent, nec audent fuorum Gregalium verba proferre, neceffarium eft, ut nos iftis hujus impietatis tectoria detrahamus, ac ipfam hærefim traducamus in publicum. Adducit Arii verba omnia, quorum palmaria funt: Ex non Entibus, erat, quando non erat, & alia id genus. Quod ipfum Athanafius fcribit etiam in aliis locis. Affirmat fimiles blafphemias fideli Populo fuiffe adeò exofas ut Ariani, nifi facrilega frænaffent ora, fuiffent in lapidationis periculo. Et quod ex ifto metu ora frænarint. de per eum condi poffent. Hæc non folùm dixerunt, fed & fcribere aufi funt Eufebius & Arius, & qui Idolis facrificavit Afterius. Et in Niceni Symboli Expofitione ac Apologetica Epiftola: Sed hic convicti & confutati fortaffis dicent, quod jam fæpè per fummam impudentiam dixerunt, fe ad iftum modum putare Filium præ aliis habere prærogativam, ac Unigenitum appellari, eò quod unus ille à folo Deo conditus fit, cætera verò omnia à Deo per ipfum creata fint. Quis, quæfo, veftris animis novam iftam & ftultam cogitationem fubjecit, ut adfirmetis Patrem fua-met opera Filium folum dumtaxat condidiffe, cœtera autem non item? Impium eft talia de Deo cogitare. Ex antiqui & novi Teftamenti teftimoniis errorem refutat infigniter, atque profequitur: Sin autem ideo Filius Dei dumtaxat creatus eft, quia cœtera indomitam vim manus Dei in fingendo perferre nequiverant, ut ea à Filio, quafi fuccenturiato & fubminiftro, crearentur, id enim Idolorum facrificator Afterius fcripfit, & Trans-fcriptum Arius fuis tradidit, quam Sententiolam deinde cæteri quoque, quafi calamum confractum, ufurpant, non agnofcentes ftulti, quam ca fit frivola, & nullius momenti. Si enim impoffibile erat ut res creandæ manum Dei Ingeniti perferrent, Filiufque ejus pro eorum opinione eft ejus creatura, quomodò ille tandem folus potuit vim Divinæ manus, dum ipfe crearetur, perferre? Cùm fi, ut creaturæ exifterent, opus fuit Mediatore, creatura quoque eft filius, fecundum eorum Sententiam oportuit etiam ante ipfum Filium interceffiffe aliquem Mediatorem, ut Filius in rerum naturam venire poffet. Huic rursùm Mediatori, utpote Creaturæ, alius Mediator adhibendus fuit, ut ipfe quoque procrearetur. Quod fi hunc etiam Mediatorem adhibeas, necefsum erit ut etiam illi Mediatorem excogites, aded ut Mediatorum feries abeat in infinitum. Atque ita, dum femper requiritur Mediator, non poterit rerum Natura in effentiam product, eò quod nulla creaturarum, ut vos dicitis, indomitam Ingeniti Dei manum queat perferre. Sed hic intelligentes, quàm hoc abfurdum fit, illud novum Sermonis initium defumitis, Filium, tametfi creaturam, idoneum tamen fuisse, qui ab Ingenito crearetur. Huc etiam fpectat Nicomedienfis Eufebii Commentum & Sophifma, de quo ibidem fanctus Athanafius: Eufebiani olim aliquando dixerunt ideò Chriftum prærogativas præ aliis habere, Deique Filium & Unigenitum appellari, eò quod ipfe folus fit particeps Patris, cætera verò de ipfo participent. Mirè igitur fe fatigant fua verfipellitate, dum verba fua non aliter, quàm colores mutant, fed proficiunt nibil. Erroris fundamenta fuerunt hæc: Primum est Evangelii auctoritas: Omnia per ipfum facta funt. Arius noluit Deum Verbum effe unum cum Deo Patre Principium, fed nobiliffimam Creaturam. Hinc ut reliqua omnia creare poffet, fuiffe ante illa omnia à folo Deo creatam. Secundum fundamentum eft authoritas variarum Scripturarum afferentium Deum Verbum effe Dei Patris Unigenitum, hoc nequaquam de Confubftantiali generatione, fed creatione intelligendum voluit Arius, ideoque blateravit ipfum folum effe à Deo ante omnia creatum. Variæ item Scripturæ affirmant Dei Sapientiam effe genitam, conftitutam, fundatam, immo, & creatam: Et omnia creata per ipfam. Arius voluit à cunctis hifcè teftimoniis laudari veram ex non Entibus creationem. Fundamentum tertium eft omnis. Creaturæ infirmitas, quæ indomitam Dei manum in creatione non potuerit fufferre. Dei Verbum garrivit inter omnes potentiffimam, quæ proinde iftam manum valuerit fuftinere. Eft nugax fundamentum, dignum autore fuo, Idololatra Afterio. Quartum fundamentum eft neceffitas Mediatoris. Omnes enim Scripturas, quæ humano Generi redimendo ac reparando Mediatorem prædicant neceffarium, Arius atque Afterius ineptiffimè detorferunt ad omnium creaturarum Condituram. Eifdem Scripturis, quæ Dei Verbi humilitatem prædicant propter affumptum hominem, ad ejus Divinam Majeftatem profcindendam & blafphemandam funt nequiffimè ac ftupendiffimè abufi. Etiam illas Scripturas, quæ Deum affirmant propter nos effe humanatum, natum ex Virgine, & Crucifixum, indigniffimè depravarunt. Ex ipfis garriunt non nos propter ipfum, fed ipfum propter nos effe creatum. Et adversùs hanc impiiffimam blafphemiam Nicæna Synodus pofuit in fuo Symbolo: Qui propter nos homines, & propter noftram falutem defcendit, & incarnatus eft, & homo factus. Profitetur ipfum propter nos non creatum, fed defcendiffe & effe incarnatum. Et verbis: Propter nos homines, adjungit, & propter noftram falutem, ut doceat ipfum non propter nos creandos, fed propter redimendos & reparandos defcendiffe. Propter hunc ipfum Arii errorem funt indita etiam hæc verba: Omnium Vifibilium & Invifibilium Factorem. Et Conftantinopolitana Synodus magis expreffit: Factorem cœli & terræ, vifibilium omnium ac invifibilium. Profitetur non unam aliquam, fed omnem generatim Creaturam immediatè ab ipfo Deo Patre promanaffe. Quartus Arii error eft in his verbis: Etiam id quoque addunt, Filium non natura in Patre exiftere, nec proprium effe ejus Subftantiæ Verbum, nec propriam Sapientiam, in qua Mundum iftum creavit, fed aliud effe in Patre proprium & peculiare Verbum, aliamque item propriam Sapientiam, in qua Sapientia illud Verbum fecit. Atque adeò ipfum Dominum Chriftum refpectu rationalium, quæ verbis utuntur, Verbum effe nuncupatum, & respectu & comparatione Sapientum effe dictum Sapientiam. Quin immò, ut omnia aliena ac diverfa funt à Patris Subftantia, ita ipfum quoque per omnia diverfum ac alium effe à Patris Subftantia, fed ex genitis & conditis ipfum proprium & unicum Patri Filium Ejufdem erroris meminit fanctus Athanafius Ange 89 Angelis dumtaxat, fed à Virtutibus Deum laudari jubet, & omnibus ad hymnos invitatis magnam ad id multitudinem convocat, quos & Miniftros Dei appellat, & ejus voluntatem facere demonftrat. Sanctus Athanafius ibi recitat plures iftius fcelerati Afterii horrendas blafphemias, quarum omnium fundamentum erat iftud Arii folemne: Eft ex non Entibus: Erat, quando non erat. Afterius ergò atque Arius Deo Patri adfcripferunt duplex Verbum, duplicem Sapientiam, duplicem Filium: Propriam & alienam, intrinfeeam & extrinfecam, æternam & factam, increatam & creatam Sapientiam. Quidquid Sapiens homo artifex facit, facit per intrinfecam artem feu fapientiam: & ipfum ejus arte-factum opus etiam appellatur ejus Ars atque Sapientia. Præfertim fi fit arte-factum, in quo ille exercuit omnes vires & nervos fue Artis ac Sapientiæ. At ifta intrinfeca Ars, licet fit ejus mentale Verbum, non eft genita per ipfum Perfona, fed quod ejus accidens aut Attributum. Eodem modo Afterius & Arius argumentati funt de Deo Patre, Artifice & Creatore totius Mundi. Omnem ille Mundum fecit per Artem & fapientiam. Ifti fcelerati volunt quod per duplicem. Ejus intrinfecam & propriam Sapientiam & artem volunt effe ejus effentialem, & naturaliter & perfonaliter indiftinctam, adeoque & increatam intellectionem, qua condidit quampiam eminentiffimam intellectualem Creaturam, tantis inftructam Virtutibus, ut Dei Filius, Verbum, Virtus, Imago, Potentia, ac Sapientia meruerit appellari, ac ipfa creatrix totius reliqui Mundi, omnium Vifibilium atque Invifibilium. audaciam, ut blafphemarit Deum Verbum non alia ratione dici Dei Potentiam, quàm erucas aut locuftas, emiffas à Moyfe in Deo rebelles Ægyp tios. Adeo viliter de Deo Verbo non erubuit loqui. Hanc creaturam dicit Dei Verbum, Dei Virtutem, ac Dei Sapientiam appellari ob duas rationes. Primam ipfe exponit his, quæ apud Athanafium in laudato de Synodis Libro exstant, verbis: Chriftus eft Primus rerum conditarum, & unus ex naturis intellectualibus. Et ut Sol inter ea, quæ oculis vifuntur, unus eft ex Luminibus, cum tamen univerfo Mundo fecundum ordinem & mandatum Conditoris luceat ; ita quoque & Filius, unus ex intellectualibus naturis, omnibus qui in Mundo intellectuali funt, lucet ac fplendet. Dicit Chriftum Dominum appellari Dei Sapientiam, quia eft primaria & Sapientiffimą, feu Divinæ Sapientiæ participantiffima, ac pleniffima Creatura. Alteram rationem ex ejus adductis verbis edicit in tertia contra Arianos Oratione S.Athanafius: Deus Verbum, ut ipfi arbitrantur, non ex eo quod è Patre fit genitus, neque ex eo quod proprium quiddam ex ejus Subftantia fit, Filius nuncupatur, fed ob rationalia, Ratio, & ob ea quæ erudiuntur, Sapientia, & ob ea quæ fortificantur, fortitudo cenfetur. fortitudo cenfetur. Sceleratus Afterius affirmat Deum Verbum, licet revera non fit, appellari Rationem, Sapientiam, Fortitudinem feu Virtutem, quod inter omnia rationalia, fapientia, ac fortia fit Primus & Primas, ac item alios fortes,fapientes, & rationales creet, & faciat. Primam rationem habes etiam in fupra laudatiş fancti Athanafii verbis: Addunt Dominum Chriftum refpecturationalium, quæ verbis utuntur, Verbum effe nuncupatum, ac refpectu & comparatione Sapientum, effe dictum Sapientiam. Eminentiffimè fapientem Virum nos paffim dicimus effe adeò fapientem, ut fit vivus fapientiæ Thefaurus; immo ipfa fapientia; Hoc folo modo etiam Deus Verbum eft Arianis fapientia. Arius enim dixit Deum Verbum ex effentiali Dei Sapientia traxiffe ortum, ac tunc demùm, cum ejus fapientiæ eft factus particeps, nomine tenùs appellari Sapientiam & Verbum. Quia eft omnium fapientiffima Creatura. Etiam Catholica Ecclefia diftinguit effentialem ac ingenitam, ac genitam & notionalem Dei Patris Sapientiam, & inter ipfas ponit tantum difcrimen, ut hanc Propofitionem, Deus Pater eft Sapiens Sapientia genita, credat erroneam & falfam. Eam, quod certo in fenfu quandoque ufitaffet, malè fonare fanctus Auguftinus poftmodò docuit, ac in Retractationum Libris reduxit. Hæc genita & notionalis Sapientia nobis Orthodoxis eft fola Deus Verbum, Dei Patris Filius, Imago, Character. Imago genita, non facta; naturalis, non adoptiva; genita ex Patris Subftantia, & per omnia confubftantialis. Effentialis Sapientia, neque Verbum eft Patris, neque Filius, neque Imago. Hæc omnia Afterius & Arius inverterunt: Effentialem Sapientiam dixerunt intrinfecum Patris Verbum; Genitam autem Sapientiam effe non genitam, fed factam & creatam atque extrinfecam : Effe non natura, fed folo nomine, gratia & adoptione Filium, Ima-dari duo Ingenita, deinceps velle loqui, fi Afterio ginem ac Verbum. Eft Verbum Verbi: Ab increato Verbo Verbum creatum. Quem errorem Ario attribuit, ac infigniter refutat fanctus Auguftinus in primo Tractatu fuper Evangelium S. Joannis. Errones ifti eodem modo fuerunt abufi di ftin&tione, qua Ecclefia Catholica diftinguit in Deo duplicem Potentiam ac Virtutem: Effentialem ac Ingenitam, & genitam ac notionalem. Nam Deus Filius, uti Patris eft Verbum, ita & Virtus. Ifti fcelerati dixerunt effe Virtutem fa&tam, creatam, extrinfecam, ministerialem, quæ aliquando non fuerit. Erat, enim quando non erat. Et quidem Afterius eft prolapfus in tantam Sanctus Athanafius in fecunda contrà Arianos Difputatione difcutit hæc Afterii verba > Effe alteram propriam Dei Virtutem infitam Deo, & coexiRentem fine generatione. Dicit blafphemam fabulam fibi ipfi non cohærere. Etenim ejus fundamentale Principium eft, quod in Deo non poffint effe duo Ingenita: Et eccè iftis in verbis Afte rius duo Ingenita difertè profitetur. Sanctus Athanafus id probat hoc modo: Sed nè ipfos quidem Arianos arbitror ea, utique in Deo non poffe Sophifta obtemperent. Ille enim quamvis advoca- Intrinfecum Dei Verbum negabat effe fubfiftentem Hypoftafim, ftrenuè evertit, atque adjungit: Atque ifta Diabolica vecordia eft, & fortaffe deterior quàm Diabolorum, quoniam eos revera fubfiftere volunt; Dei autem Verbo non nifi nomine tenùs effentiam tribuunt. An non hæc monftra & prodigia verborum, Sapientiam cenfere co-exiftere cùm Patre, nec tamen fateri eam effe Chriftum, Sed multas effe creatitias Virtutes, & Sapientias; & ex earum numero unam esse Chriftum, Eruca Locufta comparabilem? An non hæc fumma vafricies, quod cùm ex nobis audiiffent Verbum fimul cùm Patre co-exiftere, ftatim obmurmurent, ergò duos pariter Ingenitos pronuntiatis? Nec vident, cùm ipfi dicant Ingenitam effe Sapientiam, id geaus querela in ipfos competere? Nam & illa quoque eorum fententia eft prorsùs ftolida, qua dicunt Unigenitam Sapientiam & co-exiftentem cum Deo effe Deum. Quod enim co-exiftit, non fecùm, fed cùm altero co-exiftit. Nifi compofitum aliquem Deum introducere velint, in cujus naturam co-inferta Sapientia fuit, & ad complementum, & integritatem ipfius Subftantiæ data, eaque ipfa ingenita: Quam fcilicet & Mundi opificem volunt, ut Mundi opificio filium difpolient. Nempe veritas eft adeò potens, ut fui profeffionem etiam invitis Hæreticis quandoque extorqueat. Quod & Pelagianorum Goliat Juliano eveniffe demonftrat fanctus Augu ftinus. Quod circa eandem veritatem fibi etiam alio modo contradixerit, atque invitus cùm Caipha prophetarit, demonftrat ibidem fanctus Athanafius: Quin & ipfe Afterius veluti eorum oblitus, quæ prius fcripferat, in fequentibus itidem ut Caiphas invitus, dum Gentilibus obludatur, non multas Sapientias numerat, aut Eruce mentionem facit, fed unam Sapientiam agnofcit. Demonstrat his Afterii verbis: Unus quidem Deus Verbum five Ratio; multa tamen rationalia; & una quidem Sapientiæ & Bonitatis fubftantia & natura, multa tamen fapientia & bona. Et ex his At quinam funt, quos Dei filios appellare non dedignantur? Nam & hos quoque effe Verba affeverabunt? Aut Sapientias plures introducent? Siquidem impoffibile eft, ut cum unum fit Verbum, unaque Sapientia, filiorum multitudini impartiatur Verbi Subftantia, aut Sapientiæ nomen indulgeatur. Ex his verbis fanctus Athanafius concludit: Miri igitur nibil fi contra veritatem Ariani pugnent cùm in fua quoque offenfantes, alii in alios impingant, interdum multas Sapientias, interdum unam effe adfeverantes, ac nunc Eruce Sapientiam comparent, nunc Patri co-effentialem effe, & propriam illius ipfius Virtutem, eamque Ingenitam dicant. Et cùm nobifcum depugnent, eò quod adfeveremus femper Dei Verbum fuifse; ipfi quoque fuorum obliti, Sapientiam cùm Deo increatam co-exiftere dicunt. Ita per omnia in tenebris volutantur dum & veram Sapientiam abnegatam vo tunt, & eam, quæ non eft, indagant, ficut Manichæi, Deum fibi comminifcentes, & verum Deum inficiantes. , , : men verum Deum exiftere, fed gratiæ participatu talem fieri; ut reliquos omnes, fic ipfum titulo tenus Deum vocari. Et ut omnia, quæ longè diverfa funt, ac nequaquam Deo fimilia, quantùm ad naturam attinet, ita quoque & Verbum esse aliud, diverfum, ac per omnia diffimile fubftantiæ Patris, ac ejus æternitati, fed tamen inter cætera, ac eorum comparatione, proprium id & unicum Verbum exiftere. Hæc blafphemia continetur in præcedentibus. Nam Verbum, cùm ex nihilo creatum fit, non poteft effe Paternæ effentiæ Confubftantialis, æqualis, aut fimilis Deus. Eft folo titulo Deus per gratiam, utpotè omnium Juftorum primus & fummus: Nam iftum titulum Sacra, antiqua præfertim, Scriptura tribuit omnibus Juftis. Eft nominatus Deus, non verus. Et adversùs iftam blafphemiam dixit Nicæna Synodus Deum verum de Deo vero. Eft fceleratiffima blafphemia. Omninò una earum, quam ipfe Arius coram fideli plebe erubuit effutire, timens lapidari. Nam & in famofa ad Eufebium Nicomedienfem Epiftola profitetur Deum Verbum effe plenè Deum ac immutabilem. Eandem blafphemiam erubuit Eufebius Cæfaræenfis. Etenim in fuo, quod Nicæno Concilio obtulit, Symbolo pofuit: Lumen de Lumine, Vitam de Vta, Deum de Deo. Quin immò quod ipfe cùm fua Factione Nicomedienfis Eufebius, eadem in Synodo admiferit hæc verba: Deum verum de Deo vero, adfirmat in Literis ad Afrorum Epifcopos fanctus Athanafius. Deum de Deo, &genitum ex Patre, habent etiam Syrmienfe Symbolum, ac Ariminenfe. Et quod in iftis vocibus, non minùs quàm in voce, Confubftantiale, Nicæni Patres voluerint per-emptoriam vim ad elidendas Arianorum argutiolas contineri, adfirmat in libro de Nicenis Decretis fanctus Athanafiùs. Hinc dicta Synodi infuper profitentur Filium effe Patri fimilem, verum dolosè. Hunc adversùs dolum fcripfit fanctus Phabadus Epifcopus Agennenfis: Nos que audivimus à Patribus noftris conftanter prædicamus; Et vos ergò doctrinam Patrum veftrorum deferere nolite. Illi liberè Deum gloriæ cæleftis non Deum verum effe, fed Creaturam Dei perfectam effe dixerunt: Vos autem idem fentientes, abrupta blafphemiæ verba vitantes, ambigua fe&tamini ad decipiendos fimplices & incautos. Eorum dolos exponit in trigefima quinta Oratione fanctus Gregorius Nazianzenus: Ariani Filium quidem fatentur effe Deum, cùm hoc ab eis & Ratio ipfa, & Scripturæ teftimonia extorquent, fed equivocè Deum dici, ac Filium nominis contendunt effe participem. Et cùm hanc ipfis objectionem fubjecerimus, quid ergo? Non propriè Deus eft Filius, quemadmodum nec animal pictum? Quomodò ergo Deus fi Deus propriè non eft? Quid enim probibet, inquiunt, & æquivoca hæc effe, & propriè utrumque dici? Ac nobis & terreftrem & marinum Canem proferunt, qui cùm fub eodem nomine, diverfum fignificationem habeant, propriè tamen dicuntur. Blafphemis Arii Sectatoribus ita placet circà Divinam Majeftatem nugari. Nugarum radicem detegit in prima fua Epiftola fanctus Cyrillus Patriarcha Alexandrinus: Ariani in eam amentiam & opinionum vanitatem præcipites abierunt, ut Filium Dei recentem, proindeque à Deo Patre, ut L cætera |