Pagina-afbeeldingen
PDF
ePub

imaginem Patris effentiæ, & confilii, & poteftatis &gloriæ non diverfam, per Filium, quod ex ipfa effentia effet, per illud, non diverfam, identitatem oftendit. Et infra: Qui poffis Spiritum dicere Deum, qui nobis eandem effentiam & gloriam, idem confe lium, eandemque poteftatem Patris & Filii fateri, &compertus fis ipfi beati Luciani confessioni, quam opponebas, contraria fentire? Et tibi ipfi, & beato Luciano contradicis.

Plura hinc difcimus. Primò, quod Lucianus fit verè fanctus. Secundò, quod ifta Antiochena fidei Formula fit verè ipfius. Tertiò, quod fit plenè orthodoxa. Quartò, quod per Arianos fue rit corrupta. Lucianai de fide non Libri erant fed dumtaxat Libelli. Erant Libelli Apologetici, quibus fuam, apud multos dubiam & fufpectam, de Confubftantiali trium divinarum Perfonarum Unitate atque effentia fidem & nuperam doctrinam exponebat Lucianus, atque ideo formati erant ad modum Profeffionis & Symboli. Hæc eft antiqua apud Patres fignificatio vocis, Libellus. Porro in ipfis adeò nullum erat pro Arianis fundamentum, ut eis uti non potuerint, nifi priùs corrupiffent. Unicus fundamenti fucus erat,quod illic non effet vox, Confubftantiale. Et quid mali? Nicæna enim Synodus iftam, ab Antiochena olim Luciani Ecclefia & Synodo profcriptam, vocem necdum induxerat in Ecclefias.Hinc ipfam item non habet acris & acerba magni Constantini adversùs Arium & Arianos Epiftola. Nec dubitandum, quin Antiochena Encæniorum Synodus produxerit quàm minimè fibi adverfum exemplar Lucianai Libelli. Et quoniam hic eft omninò Orthodoxus, certum eft alios, quos Ariani non corruperunt, fuiffe puriores. Ariani tractarunt hos Libellos, quomodo famofos fancti Dionyfi Areopagita Libellos poftea tractarunt Eutychianifta. Ambo venati funt fomenta fui pravi Dogmatis. Et ut ad Dionyfii Scripta primùm cefpitavit, maturè autem difcuffa probavit, ac in Eutychianiftas retorfit Mater Ecclefia, ita etiam tractavit Arianos, ac Libellos Luciani. Proinde certum eft Lucianum, antequam à Maximiano caperetur, & duceretur Nicomediam, fuiffe ex integro purgatum ac reparatum. Quomodo aliàs fuiffet tantæ

patum obtinuit Vitalis, buic autem fucceffit Philogo-jungit: Beatus Lucianus, cum diceret Filium esse nius. Dum ergò Maximiani ac Maximini, fub quibus paffus eft S. Lucianus, ferveret persecutio, Tyrannus erat Antiochiæ Epifcopus, extremus iftorum trium. Interim omnes tres damnationes fuerunt injuftæ. Ipfarum radicem aperit laudata S. Luciani vita. Affirmat S. Lucianum fuiffe famofiffimum, ab Imperatore Maximiano, omnes Chriftiani nominis Columnas evertere tentante, fæpiùs quæfitum, ideoque fe abfcondiffe ac latuiffe, atque adjungit: Lucianus è civitate excedens, in agro quodam latebat. Pancratius autem quidam Antiochenus, qui Presbyteri quidem erat honorem adfecutus, idem vero fentiens quod Sabbellius, jam diu ante illius gloriæ invidens, ipfum prodidit tis qui quærebant. Evenit S. Luciano, quod non ita dudum antea evenerat fancto Dionyfio Patriarchæ Alexandrino. Sabelliana hærefis fuit Antiochiæ graffata. Et uti ipfam in Pentapolitana Libya dictus Dionyfius, ita eandem in Orientali Diœcefi impugnans fanctus Lucianus exceffit, licet non credendi, tamen loquendi limites. De Divinæ Majeftatis, dum Perfonalem Trinitatem. conatur ftabilire, effentiali Unitate licentiùs ac amplè nimiùm eft locutus, & quibufdam vifus fuit ipfam dividere in tres effentias. Et vel oppreffus ab Adverfariis, vel quofdam liberioris fuæ locutionis modos recantare nolens, fuit damnatus à Patriarcha Timæo, ac Ecclefia ejectus. Et iftud de ipfo judicium Cyrillus ac Tyrannus confirmaverunt. Harum Quæftionum pertæfus videtur sub Tyranni Epifcopatu fcripfiffe Libellos de Fide, laudatos à S. Hieronymo, ac etiam Epiftolas, de quibus Suidas: Lucianus & Epiftolas edidit præftantiffimas, è quibus facillimè deprehendas, quæ viri bujus fuerit de rebus Divinis fententia. An fint exdem, quas fanctus Hieronymus affirmat fuiffe breves, non poffim affirmare. Quidquid fit, fub Tyranni Epifcopatu plures pro fua fide Apologe-|| ticos libellos atque Epiftolas fcripfit, elucidavit fua Dicta, plenè expurgavit femetipfum, ac à Tyranno fuit in Gradum receptus & Communionem. Etiam blafphema JESU & Pilati Acta, quæ Jovius Maximinus Imperator fingi & vulgari curaverat, refutavit ac evertit, atque ita ipfius nomen ubique floruit. Videtur hoc feciffe Nicomediæ in libera cuftodia, ubi pro Christanis fcri-gloriæ apud omnes Ecclefias? Certus exiftimo pfit etiam ac dixit Apologeticum. Ex iftis ejus de Fide Libellis omninò videtur fuiffe Symbolum, poftmodò vulgatum in Synodo Antiochena. Licet Hermias Zozomenus ac Nicephorus Callixtus hacde re dubitent, meam tamen adfertionem firmat apud S. Athanafium extans Macedoniani cum Orthodoxo Dialogus. Etenim Macedonio roganti, Credis ut beatus Lucianus, Orthodoxus illic refpondet: Jam nos credere dixi, non tantùm ut credidit beatus Lucianus, verùm etiam ut omnes fandi Martyres & Apoftoli. Et iterum roganti Macedonio, Quid in Confeffione Luciani damnas? Orthodoxus reponit: Condemno veftrum illud additamentum, idque poffum demonftrare à vobis adjectum effe contra ejus fententiam. Affirmat iftam fidei Confeffionem effe verè Luciani, fed per Arianos ac Macedonianos auctam atque corruptam. Lucianum affiduè apellat beatum, profitetur istam fidei Formulam effe omninò ipfius, demonstrat corruptam ab Arianis ac malè intelligi, atque adDiffert. Proam. Tom. I.

quod hæc purgatio atque reparatio priorem illi gloriam non tantummodò plenè reddiderint, fed etiam auxerint.Et hinc invida rabies Sabellianum Pancratium impulit ad Lucianum, quem Epifcopali ampliùs non poterat, Imperiali gladio prodendum atque perdendum. Et tanti Doctoris re&tam fidem magnis ftatim poft Martyrium Miraculis Divina Majeftas, eximiis Fabricis Imperator Conftantinus ac ejus Mater Helena declararunt atque honorarunt.Et præter fanctum Alexandrum nec magnus Athanafius, nec ullus Ecclefiæ Pater accufavit. Sanctus Alexander, Luciani nomine territus ex improvifo, videtur ex quodam præcipitio fcripfiffe. Quod S. Luciani corpus pofterioribus fæculis fuerit tranfmiffum Magno Carolo in Gallias, & à Turpino Remenfium Archi-Epifcopo locatum, ac annuo Fefto decoratum in Arelatenfi Ecclefia,affirmat in Gallicano Martyrologio Andreas Sauffayus. Hinc plura Gallicarum Ecclefiarum Martyrologia laudant eundem Martyrem. H San

[ocr errors]

Sanctus etiam Epiphanius deinceps non impugna-11que à fe non poffe folvi. Ifta nocte fibi apparuiffe

vit Lucianum. Ejus, dum Arianos impugnavit,
vix fecit memoriam. Quare videtur priorem fen-
tentiam recantaffe. Et certè iftum, de Dominica
anima errorem nec fanctus Auguftinus, nec fan-
ctus Philaftrius, nec Theodoretus, nec quis alius
Hærefeon enumerator Luciano adfcribit. Nec
item S. Athanafius. Sanctus Philaftrius adducit
Errorem at fine Auctoris nomine.

De Arii in Alexandrinum Clerum affumptio-
Lib. 1.
ne fcribit Hermias Zozomenus: Jam, fub Ma-
cap. 14. gni Conftantini Imperio, quamquam Religio Chri-
ftiana in cæteris omnibus rebus florebat, tamen Dif-
putationes quedam litigiofæ, quæ res antea minimè
exagitatas in controverfiam rurfus deducebant, Ec-
clefias vehementer perturbarunt. Harum perturbatio-
num auctor fuit Arius, Alexandrinæ Ecclefiæ Presby-
ter. Qui licet in initio Doctrine Chriftianæ videretur
per-ftudiofus, Meletio tamen res novas molienti fuit
adjumento. Cujus partes cùm deferuiffet, à Petro
Epifcopo Alexandrino Diaconus ordinatus eft, & ab
eodem rurfum Ecclefia ejectus, quandoquidem cum
Petrus fautores abdicaffet Meletii, & ejus Baptifma
improbaffet, bic Arius in res à Petro geftas graviter
invectus eft, & quiefcere nullo modo potuit. Ubi verò
Petrus Martyrio occubuerat, Arius venia ab Achilla
petita, non folùm Diaconatu fungi permissus eft, ve-
rùm etiam elatus ad gradum Presbyterii. Poftea verò
Alexander per-magni eum æftimare cœpit. Ifte fubtili-
tate differendi cumprimis excellens, ad Opiniones ab-
furdas delapfus eft. Verùm longè aliter S. Patriar-
chæ ac Martiris Petri Acta, è Græco in Latinum
translata per Anaftafium Cardinalem Bibliothe-
carium. Datam ab Imperatore Maximino capita-
lem S. Petri Sententiam exponunt, ac pergunt:
In tali dum effet cuftodia pofitus, fama certaminis Pe-
tri, quo cum diabolo dimicabat, ufque ad infeliciffi-
mum Arium difcurrendo pervenit, qui ante aliquan-
tos dies, pro Zizaniorum Doctrina, quam adverfus
Chriftum Dei Filium in agro Dominico feminaverat,
culpatus fepiùs fuerat, increpatus, atque excommu-
nicatus. Et quia fanctis Monitis acquiefcere noluit,
femetipfum eo-ufque perduxit, ut à fancto Petro Cle-
ricatus officio privaretur. Cognita ergo infelix Arius
Sententia, quam Tyrannus contra Venerabilem Ovium
Chrifti Paftorem dederat, gaudens atque exultans ad
Chrifti Ecclefiam cum omni velocitate pervenit, & cœ-
pit in dolo quofdam de Presbyteris atque Laicis obfe-
crare, ut ei à fancto Petro veniam atque indulgen-
tiam peterent. Propterea verò conabatur fui Epifcopi
Communionem recipere, ut poft illius vitæ terminum
ipfe fucceffor exifteret. Sed qui cordis cognitor eft Om-
nipotens Deus, in quem graviter peccaverat, divi-
fiones in Sancta Trinitate faciens, non celavit beato
Petro iniquum Arii Propofitum, quod habebat in ani-
mo. Eadem namque nocte apparuit beato Petro,
quiefcenti in cuftodia carceris, & ei nequiffima infeli-
cis Arii confilia manifeftavit. Nihilominùs dolofis
Arii precibus permoti Primores Clerici ac Laici,
etiam totius Presbyterii Seniores Achillas & Ale-
xander, jam defignatum Martyrem Petrum accef-
ferunt, & multis rationibus ac genuflexionibus
fupplicarunt reparari Arium, & ipfi à proprio
Epifcopo fieri gratiam, quam quibusvis paffim
Lapfis impetrabant quicumque defignati Marty-
res. Verùm Petrus repofuit Arium non à fe folo,
fed etiam à Chrifto Domino effe damnatum,ideo-

difciffa vefte Chriftum Dominum,ac dixiffe: Arius
veftem meam, quæ eft Ecclefia, dilaceravit. Et ve-
tuiffe ipfum folvi.Etiam per Achillam & Alexan-
drum, fibi in Epifcopatum fucceffuros. Et hoc
Domini JESU Edictum atque Mandatum Achil
læ & Alexandro fingulariter expofuit, & rigidè
juffit obfervandum. Amplè hæc habes in laudatis
Actis, addentibus à Clero & Populo fuiffe fuppli-
catum, ut Petrus Arium in fancta Ecclefia Presby-
terii Minifterio reftitueret, depofitum ab Ordine Pres-
byterii. Videntur Ario non Diaconatum fed Pres-
byteratum adfcribere. Ex quibus habemus varia,
Primò, quod Arius ante omnem cum Meletio
confpirationem fuerit Clericus. Et quidem in
Presbyterii Ordine ac Minifterio. Ex quo qui-
dam cenfent ipfum aut ex tunc fuiffe Presbyte-
rum, aut laudata Acta labi. Refpondeo effe ter-
tium media affertioni locum. Etenim Presbyte-
rium Anaftafius Romanæ Ecclefiæ Bibliotheca-
rius non pro Presbyteratu, fed Romanæ locutio-
nis more accipit pro Sacro Tribunali, in quo
Diaconi, licet federe non poffent, habebant ta-
men Ordinem & Minifterium. Græci Bema, Ro-
mani illud paffim appellarunt Presbyterium Lucet
ex libro Pontificali in vita Leonis Quarti, ac ex
S. Gelafii literis ad Lucanie Epifcopos, extanti-
bus in Decreto S. Ivonis. Quis porrò Patriarcha Parte 6.
Arium confecraverit in Diaconum, non conftat. cap. 99.
Videtur ipfum gradum accepiffe antè S.Petri Epi-
fcopatum. Etenim de ipfo fcribit S. Epiphanius: Hæref.
Inflatus opinione fui, fenex à veritatis fcopo excidit. 69, c. 3,
Loquitur de ejus lapfu fub Epifcopatu Alexandri.
Proinde tunc habuiffe ille debet annos plufquam
quinquaginta. Porrò Lapfus contigit quarti Chri-
ftiani fæculi anno quinto decimo. Et S. Petrus
Epifcopatum accepit ipfo anno trecentefimo.
Proinde Arius tunc habebat annos circiter qua-
draginta. Erat in flore virilis ætatis, adeoque vi-
detur tunc omninò fuiffe Diaconus. Quare illum
S. Petrus non confecravit, fed dumtaxat degra-
davit atque excommunicavit. Sancti Petri ante-
ceffor S. Theonas fedit quindecim annis, ideoque
hic videtur Arium confecraffe.

Ex laudatis Actis difcimus fecundò, quod S.
Petrus Arium non folummodo ob data Meletia-
no Schifmati adjutoria damnaverit, fed etiam ob
inchoatam ex tunc blafphemam de Sacro-fancta
Trinitate doctrinam. Lapfos in hærefim aut fchif
ma Epifcopos & Clericos, licet poeniterent, an-
tiqua Difciplina in gradum non reparavit, fed
tantummodo in Communionem Laicam. Ratio-
nem dat in Literis ad Comitem Bonifacium fan-
&tus Auguftinus: Ne forfitan fpe honoris Ecclefia- Epill.50
ftici intumefcens animus fuperbè ageret pænitentiam.
Ex adductis Actis difcimus tertiò, quod ifta Di-
sciplina Divinæ Majeftati placuerit. Ex ipfa enim
CHRISTUS Dominus fuperbam ac ambitiofam
Arii pœnitentiam juffit refutari. Quartò difci-
mus, quod fuerit Difpenfationi locus. Alioquin
enim nec Clerus nec Populus Diaconalem Com-
munionem Ario reparari fupplicaffet. Quintò di-
fcimus, quod fancti Petri fucceffor, quem ob
virtutes S. Athanafius in prima contra Arianos
Oratione appellat Magnum, Achillas Arium re-
ponendo in gradum, ac præfertim evehendo in
Presbyteratum, graviter excefferit. Et Apoftoli-

cum

6.

cum Canonem, quem non nifi graviffima ratio permittebat difpenfari,ac Divinum Chrifti Domini, cui ex nulla caufa obviari poterat, Edictum fuit prævaricatus. Quin imò licet paterna ex graviffimis fundamentis Difpenfatio hæreticum aut Schifmaticum Clericum quandoque fuo gradui reddiderit, numquam tamen evexit altiùs. Vix invenies anterius exemplum. Et hinc fcribit Alexandrinorum Patriarcharum Chronicon: Archelaus, feu Achillas, in S. Petri thronum fuffectus eft die Sabathi, Sedemque tenuit sex menfibus tantùm. Caufa autem mortis ejus fuit, quod Arium fufceperit imprudenter, ideoque occidit illum Deus, & obiit decima nona Buna, die Martis. Eum circumfcripfit dolofa Arii pœnitentia. Et quidem hunc confecravit ac Cardinalem Præfecturam Baucalenfis Ecclefiæ. Ita dolofus anguis tentavit fibi viam fternere ad Patriarchatum. Achillam fuiffe à fanЯo Theona creatum Presbyterum, doctum, Alexandrina Schola Reftorem, zelofum, ac pium,teLib. 7, ftatur in Ecclefiaftica hiftoria Cefaræenfis Eufecap. 26. bius. Quare Divina percuffio illi fuit purgatio Hæref. commiffi in Ario delicti. Sanctus Epiphanius, er69. C.II. rans ipfum non S. Petro, fed S. Alexandro fucceffiffe, affirmat fediffe tribus folummodò menfibus. Præfuiffe ad modicum tempus fcribit in Ecclefiaftica hiftoria Theodoretus. Quidquid fit, Alexandrini Patriarchæ Eutychii Chronicon, affirmans fediffe decem annis, palàm labitur.

CAPUT XII.

Exponuntur Arii in Hærefim Lapfus,

Occafio illius, & Tempus.

Sanctum Eremitam ac Cœnobitarum in Ere

mo Patrem Antonium claruiffe Prophetiæ Spiritu affirmat in ejus vita S. Athanafius, atque profequitur: Antonius quondam certè fedebat quafi raptus extra fefe, multumque contemplationi vacabat cum fufpiriis. Deinde hora elapfa integra, converfus ad illos qui cum ipfo erant, ingemifcebat, tremenfque orabat flexis genibus per-quàm diu. Cumque flens furgeret Senex, tremefacti Fratres, ac metu valde perculfi rogabant, ut rem patefaceret. Rogabant tam moleftè, ut invitus tandem dixerit, graviterque gemuerit. Hæc autem ejus erant verba: Filii, præftaret priùs emori, quàm Visa effectum fortirentur. Illis iterum Urgentibus, plorans inquit: Ira Divina Ecclefiam invadet, & hæc iis tradetur viris, qui à Feris rationis expertibus nihil different. Vidi enim Domini Menfam, & Mulos ftare circum circa, atque ita calcibus petere interiora, quafi beftiis confusè faltantibus calcitratus fierent. Senfiftis planè, quàm suspirarim. Audivi enim vocem dicentem: Altare meum fiet execrabile. Hæc Senex vidit: Et biennio poft Arianorum ifta, quæ adhuc durat, Incurfio fubfecuta eft, Ecclefiarumque direptio, cum & Sacra Vasa vi prærepta Paganos portare curarunt, & eofdem ex tabernis fecum congregari coegerunt, eorumque in præfentia Menfam Domini pro libitu tractarunt. Tunc omnes nos agnovimus per Mulorum calcitratum Antonio hæc præfignificata effe, quæ jam Ariani fine rationis ufu Differt. Proxm. Tom. I.

tamquam belluæ faciunt. Hanc Prophetiam laudat in octava fuper S. Matthæi Evangelium Homilia etiam S. Joannes Chryfoftomus. Inftitutum à S. Antonio Monafterium ornat grandibus encomiis, addit ipfum fuiffe virum Apoftolis proximum, clarumque prophetiæ dono, atque profequitur: Hoc autem facilè cognoverit, quifquis cum legerit librum, qui vitæ ejus texit hiftoriam, in quo etiam Prophetiam lucentem videbit. De his enim quos Ariana peftis invafit, manifeftissime prophetavit,quantaque Ecclefiis labes ab ipfis immineret, docuit, Deo utique revelante hæc, & cunda ante oculos ejus figura pingente. De eodem tempore fcribit S. Martyr Theophanes: Hoc anno Arius, ab infania nomen adeptus, in publico Ecclefiæ Conventu excogitatam à fe Hærefim prædicavit. Et opitulante maligno Spiritu, perpetuo Ecclefiafticę pacis adverfario, Schifmatis autorem fe præbuit. Horrendus autem terræ motus Alexandria contigit, quo pleraque diruta ædificia, & innumera Populi multitudo periit. Divina Majeftas præfignificavit magnam etiam animarum multitudinem effe per Arii dogma perituram. Ipfa infu per Elementa adverfus iftam blafphemam Prædicationem proteftata funt, & conclamarunt.

Quæftio eft, An fub folius S. Alexandri, & non fub S. Petri Patriarchatu Arius iftam fceleratam & blafphemam Doctrinam incœperit? Laudata S. Petri Acta conftanter affirmant iftud facinus fuiffe fub S.Petro inchoatum. Etenim ad fupplicantem pro Arii degradati reparatione Clerum & Populum Venerandus Petrus fic ibi loquitur: Arius, pro quo rogatis, foli Deo mortuus eft, & ab illius facie hìc & in futuro fæculo projectus. Unde & à Sacro-fancto Altari ejus, non mea, fed ipfius eft judicii fententia feparatus. Quoniam non in hominem, fed in Dominum graviter peccavit, impiè agens in Trinitatis Myfterium, ubi Cherubim & Seraphim non audent refpicere, qui inceffanter vocibus proclamant Deo: Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth. Cum etiam & Virtutes Cœlorum ipfum canentes dicant, Pleni funt Cœli & terra gloria tua; ille impia & execrabili mente aufus eft blafphemias irrogare, & divifiones facere inter Patrem, & Filium, & Spiritum Sanctum. Quemadmodum ergò audeam illi veniam dare, cui omnis creatura irafcitur & maledicit? Quomodo poteft veniam promereri à me, dilectiffimi Fratres? Pluribus affirmat Arium non tam ob Meletianum Schifma quàm ob proprias blafphemias fuiffe à fe damnatum. Domiaus Cardinalis Cæfar Baronius conftanter affirmat ifta Acta effe adulterata & mendacia, addit Arium fub fancto demum Alexandro effe lapfum in Hærefim, & profequitur: Quamobrem ut edita illa Acta adulterata mentiuntur, ita pariter cum eis hallucinantur, qui dicunt Arium à Petro hærefis caufa fuiffe ab Ecclefia profcriptum, cum nefas fit Athanafio non acquiefcere, Alexandro primas ea in re tribuenti. Refpondeo ifta Acta plurimùm laudari à Domino Cardinale in aliis locis: Cur ergo nunc dicuntur adulterata? Oportet demonftrari. Et certè hac in parte non difcordant à S. Athanafio. Etenim in fecunda fua Apologia hic lucidè fcribit: Meletiani unà cum Arianis à Petro fuerunt ejecti. Lucidè affirmat ex tunc fuiffe duas Erronum claffes : Meletianorum ac Arianorum. Si per folam Meletii fequelam tunc Arius deliquerit, erat fimplex Meletianus, nullufque erat Arianus. Et per JaH ? cobum

Anno

310.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small]

& in præfenti, & in futuro fæculo feparatus fit à Fi-feon mater eft Principatus cupiditas. Ex Apostolo Cap. s.
lio Dei. Quare folum Filium exprimit, non etiam
Patrem ac Spiritum Sanctum? Quia nempè Dei
Filii Majeftatem Arius fingulariter invaferat ac
blafphemarat. Proinde certum eft, quod etiam
fub S. Petri Epifcopatu Arius blafpemarit. Atta-
men tunc, utpote dumtaxat Diaconus, prædicare
& publicè Populum docere necdum poterat, ideo-
que tunc necdum contigit præfatus terræ motus.
Nec ita præfata Calcitratio Mulorum.

Radicem, ex qua Arius fub fancto Alexandro Lib. 1. cœpit infanire, aperit in Ecclefiaftica Hiftoria cap.1. Theodoretus: Per idem tempus Arius, qui in Pref

demonftrat etiam Galatarum hærefim hinc proceffiffe. Quod ipfum fcribunt, & antiquis ac novis exemplis demonftrant alii paffim Patres. Ipfo. rum teftimonia adduxi in Scholiis ad Prescriptio: nes Septimii Tertulliani. Et quidem Arium etiam avaritia laboraffe, jam audivimus à S. Patriarcha Alexandro. Quod ipfum in laudata trigefima octava Homilia infinuat fanctus Joannes Chryfoftomus. Etenim Alexandria Patriarchatus erat infigniter opulentus. Ex iftis ergò fontibus prodiit Judaica Arii blafphemia.

Et quidem fanctum Alexandrum fua Cathedra extrudere erat impoffibile. Qua arte, quo fuco iftud fieret? Hinc Arius fecit quod in laudata Epiftola fcribit fanctus Patriarcha Alexander : Arius & Achillas, conjuratione nuper facta, Colluthi ambitionem, multò quam ille deteriùs emulati funt. Nam hic quidem hos ipfos culpans pessimi fui confilii, prætextum invenit. Ifti verò illum quæftui habere Chriftum cernentes, non amplius Ecclefiæ fe fubjici paffi funt, fed fpeluncas latronum fibi conftruentes, adfiduos in his Conventus agunt, noctes diefque Chrifto & nobis maledicè obtrectantes. Arius ergo, omnem Alexandrine Cathedræ aditum videns fibi

byterorum numerum fuerat adfcriptus, Sacrarumque
Literarum Interpretationi præpofitus, cum Alexan-
drum videret Ecclefiarum Gubernaculis admotum, in-
vidiæ aculeos, quibus fiimulabatur, non ferens, con-
tentionis & difcordiæ materiam aucupabatur. Et cum
in laudabilem Viri converfationem oculos intendens
quibus illum calumniis appeteret, non haberet, quie-
fcere tamen illum invidia non finebat. Hunc ergò
idoneum nequitiæ fuæ inftrumentum nactus hoftis ve-
vitatis, ejus opera Ecclefiam procellis mifcere & exa-
gitare inftituit. Nam perfuafit illi, ut Apoftolicæ Ale-
xandri doctrine apertè refifteret. Idem fcribit in Ni-
canorum Patrum Encomio Venerabilis Grego-obferatum, cum Achilla Presbytero adverfus Pa-
rius, Cæfaræenfis in Cappadocia Ecclefiæ Pres-
byter: Cum Arius vidiffet Alexandrum, inter Pre-
fules caftiffimum, frenuumque Apoftolicorum Dogma-
tum Defenforem, Ecclefiæ Alexandrinæ Præfectum,
tamquam venenatus ferpens, quod in penetralibus
fuis habebat, virus evomuit. Enim verò non poterat
adversùs Alexandrum ipfum importuna fe infolentia
efferre. Etenim Alexander vita ac moribus erat irre
prehenfibilis, atque ab omni abftinens malò, juxtà
Domini de Jabo teftimonium. Quidnam ergo machi-
natur fceleftus! Arma parat adversùs Viri fancti Do-
&rinam, fi quà invadendi pateret aditus: Sicque po
nit os fuum in Cœlum, & loquitur iniquitatem adver-
sus Altiffimum. Nam cum fanclus Alexander Filium
confiteretur honore Patri æqualem, ac ejufdem essen-
tia, ex adverfo infanus Arius Filium nugari cœpit
Creaturam ac Fadluram, & fuisse quando non erat:
& quæ magis funt impia. Digna profectò, quæ obli-
vioni mandentur ac æterno filentio. Quod Prælatio-
nis ambitio, ac indè nata invidia pepererint, ac
infuper foverint Arianam hærefim, in trigefima
octava fuper fancti Joannis Evangelium Homilia
difertè affirmat S. Joannes Chryfoftomus. Ean-
dem Arii ambitiofam invidiam notat fanctus Pa-
triarcha Alexander in Literis ad fanctum Alexan-
drum Epifcopum Conftantinopolitanum: Hono-
ris & pecuniæ cupida improborum bominum voluntas
majoribus Pareciis infidiari femper folet, ac per va-
rias occafiones Ecclefiafticam pietatem oppugnare. Im-
pulfi enim à Diabolo, in ipfis operante, ad propofi
tam fibi libidinem feruntur, abjectaque omni verecun-

triarcham Alexandrum conjuravit, & ambo in fuis Bafilicis cæperunt Colluthum tunc negantem & cauponantem emulari. Achillas enim erat etiam alicujus Bafilicæ Rector Presbyter. Et Colluthus tunc omninò cœperat. Et nota fancti Alexandri verba Illum quæftui habere Chriftum cernentes. Edicunt Colluthi ambitum ex quæftus avaritia. fuiffe exortum. Prætextum, quem Collutho fuifse agnofcit Alexander, ufque huc ignoro. Supra expofui meas conjecturas. Quidquid fit, Arius & Achillas, quò Patriarchalem Alexandri dignitatem invidi truncarent, ac tandem plenè everterent, fuas Bafilicas lacerarunt ab ejus Communione, oftentarunt fe ipfarum Epifcopos, ac fe ad publicam pararunt prædicationem novi Dogmatis. Hoc fperarunt perfuadere omni Alexandrino Populo, ac ita Alexandrum extrudere. Proinde Shifina priùs patrarunt, quàm Hærefim. Hinc non foli Chrifto Domino, fed & Patriarchæ Alexandro affiduè obtrectabant.

Confirmat hæc fanctus Epiphanius: Arium Hæref.
Meletius ad Alexandrum detulit, cum eum accepif- 68. c.4
fet à recte fidei fcopo in Scripturis apud Populum in-
terpretandis aberrare. Arius enim Baucale cujufdam
apud Alexandriam Ecclefie Presbyter erat. Et in
alio loco plures Alexandrinæ civitatis Bafilicas
enumerat, ac pergit: Harum unam Colluthus ad-
miniftrabat, aliam Carponas, aliam Sarmatas, fed

finguli commiffum fibi Populum per ftatos, & folem
Arius unam ex illis Ecclefiam regebat. Cum autem
nes Conventus publicè docerent, dissenfiones in vul-

gus

gus fparferunt. Itaque alii ad Arium adhæferant, alii ad Colluthum, alii Carpone, alii Sarmate partes tuebantur. Et cum in fua quifque Ecclefia alius aliud interpretando proponeret, pro ut in unumquemque favore & laudatione propenfiores erant alii Colluabianos, Arianos alii fe nominabant. Longè plures Parochiales Bafilicas,ac ipfarum Cardinales Presbyteros tunc Alexandria omninò habuit. Cur igitur iftos dumtaxat quatuor expreffit Epiphanius? Quia hi foli fuas Bafilicas fubftraxerant Alexandro Patriarchæ, & in illis femetipfos oftentabant uti novos Epifcopos, uti Idola novæ inobedientiæ. Hinc Epiphanius dicit, quod priùs diffenfiones fparferint in Populum, quàm hærefim. Nempè diffenfiones, ex quibus alter Alexandri, alter Colluthi, alter Arii, alter Sarmatæ, alter dicebat fe effe Carpone. Omnes prætendebant effe pares. At verò poft prædicatam Hærefim non amplius quatuor, fed duæ dumtaxat fuerunt Fa&tiones: Nempe Ariani & Colluthiani. Quia Sarmatas & Carponas admiferunt Arianam blafphemiam, atque ita coaluerunt in unam belluam; at verò Colluthus iftam impietatem conftanter averfatus eft, atque ita de fuo nomine fecit Colluthianos. An Meletius Arium primus accufave-, rit, eft fupra difcuffum.

Lib. 1. Eadem confirmat in Ecclefiaftica Hiftoria Cap. 2. Theodoretus: Hoc tempore Alexandrinus Alexander, cum Arium videret dominandi cupiditate incenfum, eorum quos blafphemiæ laqueis irretiverat, privatos Conventus agere, impiam ejus blafphemiam Ecclefiarum Præfidibus per Epiftolas fignificavit. Omninò affirmat ex Arii ambitu ac dominandi libidine privatos Conventus, ex his natam effe blafphemam prædicationem. In alio etiam Capite exponit Arii ambitum, ac indè ortas Populi diffenfiones, atque profequitur: Perfuafit Ario Diabolus, ut Apoftolicæ Alexandri doctrine apertè refifteret. Itaque cum Alexander, Divinis Scripturis infiftens, Filium Patri honore parem, & eandem cum Genitore Deo Subftantiam habere doceret, Arius veritatem palàm impugnans, creatum & factum affirmabat. Et addebat: Erat quando non erat. Neque hæc ille in Ecclefia folùm dicere non ceffabat, fed foris etiam in circulis ac hominum congreffibus. Quin & domos circumiens, quotquot poterat, in laqueos inducebat. Imitatus eft Hæreticorum Patriarcham & exemplar, Jeroboam Regem Ifrael, qui priùs fecit Regni Schifma, & hoc fuperinducta Idololatria ftabilivit. Non Schifma propter Idololatriam, fed hanc induxit propter iftud. Ita & Arius & omnes paffim Hæretici non Pfeudo-Epifcopatum, aut quamvis aliam rebellionem propter hærefim, fed hanc inducunt ad iftum ftabiliendum. Et hinc Arius grandem ftatim Populi partem, & de Sacris Virginibus feptingentas feduxit in fuam hærefim: Quia nempè iftos omnes jam priùs ab Alexandri Communione ac obedientia circumfcripferat in fuum Schifma.

Dum Alexandriæ, ac in omni Ægypto, imò & in Syria, poft jam damnatum à S. Alexandro Arium arderent & fumarent omnia, Imperator Conftantinus Alexandriam legavit Hofium Cordubenfem Epifcopum, pacificaturum hos motus, & adjunxit folemnes ad Alexandrum Patriarcham ac Hærefiarcham Arium literas, querimoniarum de iftis temerariis ac inconditis Difceptationibus

plenas, & habentes inter cætera: Inde præfentis Controverfie fundamentum intelligo jačłum, quod tu Alexander à Presbyteris de loco quodam in Sacris Literis fcripto quærebas, imò verò de inani quadam Quæftionis particula sciscitabaris, quid quifque illorum fentiret; & tu Arii iftud, quod neque initio complecti animo, aut cum fuiffes complexus, filentio præteriiffe debebas, inconfideratè effutivifti. Undè difcordia inter vos concitata, tum Conventus, qui in Ecclefia fieri folet, impeditus, tum Populus fanctiffimus variè in utramque partem diftractus, ex totius corporis Ecclefie compage divulfus eft.Conftanter affirmat hofcè & Ecclefiæ & Reipublice perniciofiffimos motus ex inconfiderata Alexandri interrogatione, ac ex incondita & præcipitata Arii refponfione fuiffe exortos. Hafcè Literas integras fuis de Magni Coftantini vita Libris indidit Eufebius Cæfareenfis Epifcopus, atque adjunxit: Conftantinus Lib. 2, Literas ad feditionis Auctores dat. Earumdem Lite- cap.62, rarum partem Ecclefiafticæ fuæ hiftoriæ inferuit Socrates, atque addidit: Alexander, animo fecu- Lib. 1. ro & tranquillo vitam degens, Ecclefiam in Unum con- cap. 3. vocat. Et quodam tempore præfentibus Presbyteris, qui fub ipfo erant,reliquoque Clero, curiofiùs aliquantò differit fubtiliùs de Sancta Trinitate, Unitatemque effe in Trinitate divinitùs philofophatur. Arius autem, unus ex Presbyterorum numero, vir DialeEticarum argutiarum minimè ignarus, quoniam Epifcopum fufpicabatur errorem Sabellii Afrivoluiffe de integro in Ecclefiam introducere, contentionis ftudio incenfus, in Opinionem, quæ Afri opinioni er at penitùs contraria, deflectit, acerbè & afperè, ut videbatur, illis que ab Epifcopo dicta erant, occurrit, affirmatque, Si Pater genuit Filium, eum qui genitus erat, fuæ effentiæ principium habuiffe, ac inde perfpicuum effe, tempus fuiffe quando non erat Filius ac neceffariè fequi, eum ex nihilo habuiffe effentiam. Cum iftud nova quadam & inaudita ratione conclufiffet, complures ad quærendum de iifdem incitavit. Et ex per-exigua fcintilla eft ingens flamma acccnfa. Et Conftantinus, & Eufebius, & Socrates affirmant non Arium, fed Alexandrum fuiffe harum quæftionum motorem atque auctorem. Affirmant non has quæftiones ad firmandum Schifma, fed Schif ma ex his quæftionibus emanaffe.

Anno

Refpondet Dominus Cardinalis Cæfar Baronius: Hic accuratè Lector attendat alterum de duo- 318. bus eveniffe, vel quod Eufebius, Arianus homo, parum fideliter eandem Epiftolam Conftantini defcripfe rit, attexueritque vitæ ipfius, quam in gratiam Conftantini Augufti pariter Ariani defcripfit, ac proinde ea minùs digna tanto Pontifice ab eo jactata confinxerit; aut fi revera fic fe habebat germanum exemplar, quod non credimus, ejufdem Epiftolæ Conftantini, illud neceffariò affirmandum eft, argumentum ejus fcribendæ Epiftolæ fuppeditatum esse tunc, cum Nicomedie ageret, ab Eufebio ejufdem civitatis Epifcopo, omnium Arianorum facilè principe, à quo complura fuerunt coagmentata mendacia, ut cum in-primis potior culpa rejicitur in Alexandrum, quod importunè nimis de re difficillima fcifcitatus fit Presbyteros Alexandria, ex quo totius difcordia fomes emerferit. Hoc pofterius eft omninò verum. Qua enim fronte Cæfaræenfis Eufebius Auguftam Epiftolam vitiaffet? Fuiffet crimen, quod occultari non potuiffet, læfæ Majeftatis. Et hanc Epiftolæ partem eo tenore retulit etiam Socrates. Quod nem

[ocr errors]

1

1

« VorigeDoorgaan »